współcz systemy pedagogiczne


Współczesne systemy pedagogiczne - zagadnienia.

  1. (11) Współczesne trendy cywilizacyjnych przeobrażeń społecznych oraz wynikające z nich kierunki zmian edukacyjnych, w tym zmiany w dydaktyce.

Wśród założonych przemian społeczności europejskiej, stwarzających nowe możliwości, zmiany, wyzwania i żądania, szczególnie postrzegane są trzy główne trendy:

Dokonujące się przemiany determinują m.in. następujące konsekwencje:

W odpowiedzi na eksplozję informacyjną we współczesnych systemach edukacyjnych cywilizowanych krajów następuje rezygnacja z nauczania faktograficznej wiedzy przedmiotowej, dawkowania uczniom „papki informacyjnej”.

Twórcy programów nauczania koncentrują się na uwzględnianiu nowych kierunków edukacji i wdrażaniu nowych technologii nauczania, na które składa się realistyczne, zdroworozsądkowe funkcjonalne nauczanie przedmiotowe. Odrzuca ono dotychczasową hierarchiczną naukę, „abstrakcyjne”, oderwane od realiów społecznych i przyrodniczych pamięciowe opanowywanie np. wzorów matematycznych, pojęć literackich, społecznych, przyrodniczych, czy geograficznych. Podczas lekcji nauczyciele przedstawiają w sposób „zmysłowy i sytuacyjny” wydarzenia i problemy odnoszące się do dotychczasowych doświadczeń i przeżyć uczniów.

Trend nowoczesnej dydaktyki stanowi fakultatywność przedmiotowa, polegająca na możliwości swobodnego wybierania przez uczniów i studentów dodatkowych przedmiotów, w tym przedmiotów zaprojektowanych przez nich samych.

Znaczącym kierunkiem przemian jest nauczanie interdyscyplinarne
i zintegrowane,
które polega na szczególny respektowaniu w procesie dydaktycznym głównych pojęć, idei i zasad scalających treści programowe różnych dziecin, ukazujące uczniom świat w sposób holistyczny (całościowy), a nie poprzez fragmentaryczną wiedzę pojedynczego przedmiotu.

Kształcenie interdyscyplinarne posiada ważny aspekt praktyczny. Oznacza ono stwarzanie młodzieży szansy na szybsze przystosowywanie się do zmian na rynku pracy.

Teza kształcenia interdyscyplinarnego i zintegrowanego trafiła do szkoły podstawowej i gimnazjum w wyniku zapewnienia uczniom szerokiej podbudowy ogólnej, poprzez wdrożenie podstaw programowych oraz w postaci: koncepcji nauczania zintegrowanego w szkole podstawowej; programów przedmiotowych uwzględniających zagadnienia poruszane na innych przedmiotach (bloki przedmiotowe); fakultatywności przedmiotowej, programów przedmiotowych rozszerzanych dodatkowo, nadprogramowo; programów wychowawczych wiążących zadania kształtowania postaw uczniów z rozwijaniem ich umiejętności kluczowych i zadaniami dydaktycznymi; programów ścieżek edukacyjnych (międzyprzedmiotowych).

Superuczenie, w postaci nowoczesnej technologii uczenia, respektowania zasad, metod i technik przyspieszonego uczenia się. Bazuje ono na integrowaniu funkcji obu półkul mózgowych, wykorzystywaniu stanu podwyższonej chłonności umysłu oraz zapewnianiu multisensorycznej percepcji (kodowania) informacji. Pozwala na budzenie śpiących talentów, na kształtowanie szkolnego życia w sposób interesujący, twórczy i satysfakcjonujący uczniów.

Nowoczesną koncepcję oświatową stanowi badanie efektywności edykacyjnej szkół i innych placówek. Zakłada ono ustawiczne porównywanie wiedzy i umiejętności przedmiotowych uczniów oraz sprawności zawodowych nauczycieli z antycypowanymi zamierzeniami.

Monitoring, stałe systematyczne kontrolowanie, śledzenie jakiegoś procesu, stała obserwacja, systematyczne pomiary czegoś.

Ewaluacja to procedura monitorowania (badania, szacowania wyników edukacyjnych, rezultatów doskonalenia zawodowego i in.), polegająca na porównywaniu uzyskanych efektów pod kątem ich zgodności z zamierzeniami, postawionymi zadaniami, wzorcem, programem, wizją, w celi bieżącego modyfikowania pracy szkoły, uczniów i nauczycieli.

Badaniu i doskonaleniu jakości (efektywności) pracy szkół służyć powinien proces samooceny.

Koncepcję prostego w zastosowaniu modeli samooceny szkoły stanowi pilotowy projekt europejski pod nazwą PSS - Profil Samooceny Szkoły (school self-evaluation profile). Został wdrożony w 1997 roku przy poparciu rady Ministrów Oświaty Unii Europejskiej. Do udziału w nim przystąpiły szkoły z osiemnastu krajów uczestniczących w programie edukacyjnym Sokrates. Projekt zawiera 4 domeny i 12 kategorii życia szkolnego.

Profil samooceny szkoły PSS

Wyniki:

Nauczanie w klasie:

Szkoła jako środowisko:

Środowisko lokalne:

W opracowywaniu treści kategorii życia szkolnego i w wypełnianiu formularzy kwestionariusza PSS uczestniczą wszyscy udziałowcy szkoły wewnątrz i spoza niej, tj. uczniowie, nauczyciele, rodzice, dyrekcja, członkowie rady szkoły.

Samoocenie, jako sposobu na otwarcie dialogu współudziałowców szkoły służą następujące metody (techniki i narzędzia) ewaluacji:

Nowy kierunek przemian edukacyjnych stanowi kształcenie modułowe. Polega ono na wdrażaniu technik nauczania, wykorzystujących najnowocześniejsze wynalazki informatyki i elektroniki. Proces nauczania lub uczenia się opierany jest na zawartych, mierzalnych programowych jednostkach dydaktycznych - modułach, prowadząc do uzyskania żądanego poziomu kwalifikacji zawodowych lub określonego poziomu wiedzy.

W edukacji tej nie ma wyodrębnionych programów nauczania dla poszczególnych przedmiotów. Materiał nauczania obejmuje zintegrowane treści kształcenia z różnych dziedzin.

Charakterystyczne cechy kształcenia modułowego:

Rozwiniętą uniwersalną formą kształcenia modułowego jest kształcenie (otwarcie) na odległość, znane w Europie Zachodniej i w świecie pod nazwą Open and distance learning. Opiera się ono na odpowiednim systemie organizacji kształcenia, sieci doradców i punktów konsultacyjnych, a przede wszystkim na pakietach multimedialnych, ich właściwym przygotowaniu i dystrybucji, organizując kształcenie dowolnego kierunku, poziomu i zakresu z akademickim włącznie. Jego walor stanowi możliwość uzyskania kwalifikacji formalnych. Zaleta tej formy jest jej względna taniość, ogromny zasięg, dostęp do osób niepełnosprawnych, matek samotnie wychowujących dziecko, osób nie mogących porzucić pracy bądź zatrudnionych w znacznej odległości poza miejscem swego stałego zamieszkania. Przy czym warunkiem niezbędnym, jest dostęp do nowoczesnych środków telekomunikacyjnych.

Ta forma kształcenia była już w Polsce stosowana w postaci Nauczycielskiej Uniwersytetu Radiowo-Telewizyjnego (NURT) oraz Telewizyjnego Technikum Rolniczego.

Współczesne nauczanie szkolne preferuje kształtowanie umiejętności kluczowych, często określanych jako umiejętności uniwersalne lub umiejętności między przedmiotowe, niezbędnych do wypełniania zadań związanych z nauką, samokształceniem, pracą zawodową i powinnościami społecznymi. W miejsce dotychczasowego nauczania wiedzy wymagane jest rozwijanie u uczniów sprawności:

Zgodnie z założeniami reformy edukacji narodowej, opanowanie przez uczniów umiejętności kluczowych stało się również podstawą wewnątrzszkolnej kontroli i oceny ich osiągnięć edukacyjnych.

Rodowód kluczowych umiejętności stanowiła inicjatywa Organizacji Wspólnoty Gospodarczej i Rozwoju.

W marcu 1996 roku w Bernie w Szwajcarii odbyło się sympozjum w ramach programu OECD „A secondary education for Europe”. Stwierdzono na nim, iż trzon programu nauczania interdyscyplinarnego stanowić powinny umiejętności kluczowe. Opracowano ich około trzydziestu.

Na podkreślenie zasługuje koncepcja umiejętności kluczowych opanowana przez zespól nauczycieli nowatorów, pn. „KREATOR”, funkcjonujący w ramach programu nowej szkoły. Jego zasługą jest opracowanie i uzasadnienie (opis) pięciu najważniejszych umiejętności kluczowych. Stanowią je: myślenie, poszukiwanie, działanie, komunikowanie się, współpraca.

  1. (12) Na podstawie raportu UNESCO pod przewodnictwem Jacquesa Delorsa i przemyśleń w toku studiów, przedstawić aspekty nowej roli nauczyciela XXI wieku w społeczeństwie wychowującym, w tym spełniającego rolę facilitatora.

Autorzy Raportu UNESCO Międzynarodowej Komisji XXI wieku pod przewodnictwem Jacquesa Delorsa, pn. EDUKACJA - JEST W NIEJ UKRYTY SKARB uznają, iż od spełniania przez nauczycieli nowej roli w znacznej mierze zależeć będzie , czy wizja edukacji przez cale życie „stanie się rzeczywistością”.

Wyszczególniają nowe funkcje nauczycieli:

  1. (15) Priorytety (standardy) polityki edukacyjnej Unii Europejskiej
    i przesłanki ich wyboru.

PRIORYTETY POLITYKI EDUKACYJNEJ UNII EUROPEJSKIEJ

    1. Równość w zakresie szans edukacyjnych młodzieży, ochrony jej praw, zdrowia i życia (bez wzg.edu na to z jakich pochodzi środowisk i jaki jest jej stan zamożności), dotycząca:

    1. Podnoszenie jakości (efektywności) kształcenia poprzez:

    1. Kształtowanie nowoczesnego systemu kształcenia
      i doskonalenia kadr pedagogicznych, z uwzględnieniem:

    1. Traktowanie na równi inwestycji materialnych
      z zainteresowaniem w kształcenie:

    1. wychowanie nowoczesnego Europejczyka - obywatela nowego typu, uwzględniające:

    1. promowanie europejskiego wymiaru edukacji, sprzyjającego:

    1. Zapewnienie suwerenności państw członkowskich w określaniu własnej polityki edukacyjnej i zachowywaniu specyficznych cech systemu edukacyjnego, dotyczącej:

Rozwiniętą uniwersalną formą kształcenia modułowego jest kształcenie (otwarcie) na odległość, znane w Europie Zachodniej i w świecie pod nazwą Open and distance learning. Opiera się ono na odpowiednim systemie organizacji kształcenia, sieci doradców i punktów konsultacyjnych, a przede wszystkim na pakietach multimedialnych, ich właściwym przygotowaniu i dystrybucji, organizując kształcenie dowolnego kierunku, poziomu i zakresu z akademickim włącznie. Jego walor stanowi możliwość uzyskania kwalifikacji formalnych. Zaleta tej formy jest jej względna taniość, ogromny zasięg, dostęp do osób niepełnosprawnych, matek samotnie wychowujących dziecko, osób nie mogących porzucić pracy bądź zatrudnionych w znacznej odległości poza miejscem swego stałego zamieszkania. Przy czym warunkiem niezbędnym, jest dostęp do nowoczesnych środków telekomunikacyjnych.

Ta forma kształcenia była już w Polsce stosowana w postaci Nauczycielskiej Uniwersytetu Radiowo-Telewizyjnego (NURT) oraz Telewizyjnego Technikum Rolniczego.

Współczesne nauczanie szkolne preferuje kształtowanie umiejętności kluczowych, często określanych jako umiejętności uniwersalne lub umiejętności między przedmiotowe, niezbędnych do wypełniania zadań związanych z nauką, samokształceniem, pracą zawodową i powinnościami społecznymi. W miejsce dotychczasowego nauczania wiedzy wymagane jest rozwijanie u uczniów sprawności:

Zgodnie z założeniami reformy edukacji narodowej, opanowanie przez uczniów umiejętności kluczowych stało się również podstawą wewnątrzszkolnej kontroli i oceny ich osiągnięć edukacyjnych.

Rodowód kluczowych umiejętności stanowiła inicjatywa Organizacji Wspólnoty Gospodarczej i Rozwoju.

W marcu 1996 roku w Bernie w Szwajcarii odbyło się sympozjum w ramach programu OECD „A secondary education for Europe”. Stwierdzono na nim, iż trzon programu nauczania interdyscyplinarnego stanowić powinny umiejętności kluczowe. Opracowano ich około trzydziestu.

Na podkreślenie zasługuje koncepcja umiejętności kluczowych opanowana przez zespól nauczycieli nowatorów, pn. „KREATOR”, funkcjonujący w ramach programu nowej szkoły. Jego zasługą jest opracowanie i uzasadnienie (opis) pięciu najważniejszych umiejętności kluczowych. Stanowią je: myślenie, poszukiwanie, działanie, komunikowanie się, współpraca.

Funkcje umiejętności kluczowych można rozpatrywać w czterech aspektach:

Zasady i sposoby kształtowania sprawności kluczowych:

Etapy postępowania naukowego:

- wywołanie sytuacji problemowej,

- sformułowanie problemu,

- wysuwanie hipotezy roboczej,

- określanie celów badania,

- wybór i charakterystyka metod, technik i narzędzi badawczych,

- opis wyników badań,

- wnioskowanie,

- zaprojektowanie zmian - str. 107.

Pobudzaniu poszukującej postawy uczniów przykładowo służyć może wykorzystanie aktywizującej uczniów metody projektów edukacyjnych, rozwijającej różne ich umiejętności kluczowe, z zachowaniem następującej struktury:

- zainicjowanie projektu (analiza i uwzględnianie instrukcji),

- rozważenie inicjatyw,

- wspólne opracowanie planu projektu,

- wykonanie projektu,

- ukończenie projektu (autoprezentacja wynik

Projekt uczniów opiera się na instrukcji przygotowanej przez nauczyciela.

- preparacja ( czynności wstępne uczniów), powinna się składać z następujących faz: wyartykułowanie problemu i określenie celu (celów) zajęć; rozpoznanie i pozyskanie zasobów ludzkich (współpraca z sojusznikami, kolegami, rodzicami, nauczycielem); rozpoznanie i pozyskanie zasobów rzeczowych (m. in. środków materialnych, źródeł wiedzy); planowanie, tj. ustalenie przedsięwzięć, zadań do wykonania w określonym czasie, z wkładem własnym i współudziałowców, za pośrednictwem określonych metod i pomocy naukowych; decydowanie - str. 109.

- Etap realizacji - polega na samodzielnym wykonywaniu przez uczniów zadań zawartych w ich planie działania we współpracy pozyskanych kolegów (np. w ramach pracy grupowej) oraz innych osób. Ważne znaczenie ma dokumentowanie przez uczniów wykonywanych czynności, sporządzanie notatek związanych z wybranym przez siebie tematem (problemem). Uwzględniać one powinny wymogi procedury badawczej.

- Kontrola - jako końcowy szczebel kształtowania umiejętności sprawnego działania w cyklu organizacyjnym, powinna być znakomitą okazją podsumowania w cyklu organizacyjnym, powinna być znakomitą okazją podsumowania i prezentacji efektów osobistego wysiłku (pracy grupowej), uczenia się przez uczniów sposobów pokazywania, opisywania tego co zrobili podczas lekcji a tym samym kształtowania ich umiejętności komunikacyjnych związanych z samooceną pracy własnej. Ważne jest, by uczniowie w sporządzanych notatkach zamieszczali osiągnięte cele i porównywali wykonane przez siebie umiejętności z zaplanowanymi.

Powszechną wadę stanowią kryteria i sposoby oceniania uczniów. Wyrażają się one wybiórczym doborem przez nauczycieli dowolnych kryteriów oceny szkolnej:

Poszczególni uczniowie powinni w obecności swych kolegów, występując na tle zespołu, porównywać zaplanowane przez siebie przedsięwzięcia z zadaniami, które udało im się samodzielnie wykonać.

Oceniając pracę uczniów nakłaniać należy ich do zaprezentowania kolegom autorefleksji zawierającej zarówno informację o wyniku własnej pracy, jak i informację o sposobie pracy.

Prócz stawiania pytania - co? (co odkrył, co ile wie uczeń) w procesie oceniania skupiać należy się na pytaniu - Jak?

Jak i w czym pomóc, by osiągnął antycypowany, wyższy poziom kluczowych umiejętności, by był kompetentny?

Trzeba reagować na sposoby pracy szkolnej uczniów, a ich samoocena dotyczyć powinna:

Proces oceniania służyć powinien efektywnemu kształtowaniu umiejętności komunikacyjnych uczniów poprzez oswajanie i skłanianie (motywowanie) ich do odpowiedniego przedstawiania pod koniec zajęć swego dorobku, swych odkryć i doświadczeń, do publicznego podsumowywania swej pracy, przyzwyczajania się do krytycznych uwag swoich kolegów.

  1. (17) Założenia wybranych pakietów programów edukacyjnych Unii Europejskiej: Sokrates (Comenius, Erasmus, Lingua, Eurydice); Leonardo da Vinci; Młodzież dla Europu; Tempus (realizowany w Polsce w ramach PHARE).

Programy edukacyjne Unii Europejskiej

Ujednolicenia w programach i strukturach kształcenia są niezbędne, choćby dlatego, by dyplom, ukończenia szkoły w jednym kraju był uznawany w innych. Stąd mimo trudności wszystkie kraje realizują dyrektywny władz Unii, tj. przedsięwzięcia mające charakter programów działania, realizowanych przeważnie w cyklu pięcioletnim.

SOKRATES - cele:

Obok krajów Unii, programem tym objęta jest również Norwegia i Islandia.

Program ten współtworzą m. in. programy:

COMENIUS

Sokrates/ Comenius stwarza szanse na zdobywanie wiedzy za granicą uczniom, nauczycielom i kadrze kierowniczej szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Nazwa programu Comenius pochodzi od nazwiska wybitnego czeskiego twórcy nowożytne pedagogiki, reformatora szkolnictwa Jana Amosa Komeńskiego (1529-1670).

By zapewnić pokrycie kosztów wyjazdu nauczycieli i uczniów trzeba znaleźć temat interesujący dla uczestniczących w nim szkól, opracować go w ciągu 1-3 lat w postaci filmy, płyty CD lub wydawnictwa. Uczniowie gimnazjów, szkół średnich i policealnych mogą ponadto wziąć udział w szkolnym projekcie językowym, przewidującym pobyt grupy w jednym z państw UE. W rewanżu trzeba przyjąć uczniów ze szkoły partnerskiej. Z pieniędzy unijnych pokrywane są koszty ubezpieczenia i podróży uczestników. Efektem współpracy powinna być wystawa, kronika, monografia, publikacja, reportaż fotograficzny, multimedialne opracowanie komputerowe, przedstawienie teatralne.

Sokrates/Erasmus (nazwa programu Erasmus pochodzi od nazwiska jednego z czołowych humanistów odrodzenia, reformatora obyczajów i religii, holenderskiego filozofa i filologa Erazma z Rotterdamu (1467-1536) ok. 10% studentów państwa OECD kontynuuje naukę w innych krajach.

ERASMUS

LINQUA

ODL - OPEN AND DISTANCE LEARNING - kształcenie otwarte, niestacjonarne i na odległość.

ADULT EDUCATION - kształcenie dorosłych w ramach tzw. „kształcenia ustawicznego.

EURYDICE (wcześniej program Arion)

NARIC - sieć informacyjna porównywalności wykształcenia:

LEONARDO DA VINCI

Służy promocji i poprawie jakości systemów kształcenia i szkolenia zawodowego:

W szczególności obejmuje:

W jego skład wchodzą programy:

Comett - dotyczy kształcenia zawodowego na poziomie wyższym.

Eurotecnet - stymuluje zwiększenie udziału nowych technologii w kształceniu.

Petra - promuje kształcenie zawodowe oraz przygotowanie młodzieży do życia i pracy.

Iris - rozwija sieć programów związanych z kształcenie zawodowym kobiet.

Linqua - promuje wykorzystanie nauki języków obcych w zakresie kształcenia zawodowego.

MŁODZIEŻ DLA EUROPY

Program merytorycznie i finansowo wspiera działania skierowane do młodzieży pomiędzy 15 a 25 rokiem życia. Wyjazdy trwają 6-21 dni, a wspólne zajęcia obejmują zainteresowania uczestników i zakładają wymianę spostrzeżeń i doświadczeń dotyczących codziennego życia. Wyjazdy w dużym stopniu są wspomagane finansowo z funduszy unijnych.

Realizuje akcje:

Akcja A - działania bezpośrednio angażujące młodzież:

Akcja I - wymiana młodzieżowa jako główny sposób zrozumienia różnorodności społeczeństwa europejskiego oraz wartości z niej płynących. Zakłada rezygnację ze struktur formalnego kształcenia i tradycyjnych form szkoleniowych.

Akcja II. 1 - inicjatywy młodzieżowe - wspieranie projektów opracowywanych i przeprowadzanych przez samą młodzież, umożliwiające rozwój jej inicjatywy i twórczego podejścia do życia.

Akcja II. 2 - okresy służby ochotniczej - realizacja działań oferujących młodym ludziom sposobność podjęcia okresowej ochotniczej służby w innym państwie członkowskim, przy projektach przynoszących korzyść tamtejszej społeczności, rozwijają w ten sposób jej zdolności twórcze i poczucie solidarności.

Akcja B - pracownicy młodzieżowi

Akcja B. I - wsparcie dla działań bezpośrednio angażujących młodzież. Realizacja wizyt (wyjazdów) studyjnych i szkoleń, umożliwiających pracownikom młodzieżowym lepsze przygotowanie się do pracy z młodzieżą przy opracowywaniu ich projektów.

Akcja B. II - Europejska współpraca w szkoleniu pracowników młodzieżowych. Realizacja projektów zorientowanych na wymianę doświadczeń, rozwój działalności szkoleniowej. Organizacja spotkań osób odpowiedzialnych za struktury szkoleniowe i kształcenie pracowników młodzieżowych, wspólne opracowywanie i wdrażanie modułów szkoleniowych, umożliwiających nadanie tym działaniom wymiaru europejskiego.

Akcja C: współpraca pomiędzy strukturami państw członkowskich. Wymiana doświadczeń i tworzenie sieci współpracy partnerskiej, wzmacniającej współpracę pomiędzy strukturami młodzieżowymi państwa członkowskich. Nadanie szczególniej rangi osobom odpowiedzialnym za sprawy młodzieży w strukturach lokalnych i regionalnych.

Akcja D: wymiana z krajami nie należącymi do Unii. Umożliwienie młodzieży lepszego zrozumienia różnorodności kultur i sytuacji innych krajów, budzenie poczucia wzajemnej solidarności. Tworzenie przez osoby odpowiedzialne za sprawy młodzieży fundamentu dla rozwoju trwałej wymiany młodzieżowej.

Akcja E: informacje dla młodzieży i badania nad młodzieżą. Wymiana doświadczeń, tworzenie sieci przepływu i rozpowszechniania informacji młodzieżowej, umożliwiającej młodzieży lepsze zrozumienie celów programowych i mobilizujące do ich osiągnięcia.

Realizowane w Polsce programy edukacyjne w ramach PHARE:

PHARE to program bezzwrotnej pomocy udzielanej Polsce I innym krajom Europy Środkowej przez UE. Funkcjonuje od 1990 roku. Początkowo kraje Europy Zachodniej oferowały pomoc tylko Polsce i Węgrom, stąd nazwa: Poland-Hungary Asistance to Restructuring of their Economies).

TEMPUS: wspieranie rozwoju szkolnictwa wyższego, przemian strukturalnych na uczelniach krajów partnerskich. W każdym Projekcie Wymiany Międzyuczelnianej muszą uczestniczyć uczelnie z minimum 2 krajów. Skierowany jest do krajów Europy Środkowowschodniej obejmując 13 państw: Albania, Bułgaria, Bośnia, Hercegowina, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry, Macedonia.

TESSA: program kształcenia i szkolenia w dziedzinach strategicznych. Jego głównym celem jest pomoc w restrukturyzacji szkolnictwa policealnego i wyższego oraz dostosowanie go do europejskich standardów i wymagań gospodarki rynkowej.

TERM: program doskonalenia reform zarządzania oświatą.

SIERRA: program mający na celu rozbudzenie zainteresowania młodzieży polskiej problematyką jednoczącej się Europy i wiedzą na temat roli naszego kraju w procesie tej integracji.

IMPROVE: promuje innowacje i wprowadzanie nowoczesnych programów nauczania w szkołach zawodowych.

Cele edukacji europejskiej i walory wymiany doświadczeń krajów Unii Europejskiej.

Doświadczenia krajów Unii Europejskiej wskazują, iż podnoszeniu poziomu pracy szkół służy międzynarodowa współpraca w zakresie upowszechnienia dorobku pojedynczych szkół, zespołów szkół i placówek o tym samym profilu oraz wymiana doświadczeń środowisk oświatowych.

Państwa Unii Europejskiej lub - zależnie od kraju - wychodzące w ich skład regiony odpowiadają za organizację swoich systemów edukacji i treści programów nauczania.

Systemy edukacyjne rozwijały się przez długie lata w specyficznych warunkach społecznych i kulturowych danych krajów. Dlatego w poszczególnych państwach i regionach istnieją rozmaite instytucje edukacyjne, obowiązują odmienne zasady naboru, nauka rozpoczyna się i kończy w innym czasie, a przyznawane kwalifikacje, tytuły i stopnie odzwierciedlają różnorodność programów nauczania, systemów kształcenia i szkolenia.

Rada Europejska (skupiająca szefów państwa lub rządów krajów Unii Europejskiej), podczas posiedzenia w Lizbonie w marcu 2000 roku rozpoczęła proces, który doprowadził do przyjęcia w 2002 roku Programu prac służących realizacji celów edukacji europejskiej. Do roku 2010 powinien być osiągnięty następujący cel strategiczny Unii Europejskiej:

Gospodarka europejska powinna stać się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką w świecie - gospodarką oparta na wiedzy, zdolną do trwałego wzrostu, tworzącą coraz większą liczbę lepszych miejsc pracy i zapewniającą spójność społeczną.

W marcu 2001 roku na posiedzeniu w Sztokholmie w raporcie Komisji Europejskiej w sprawie celów systemów edukacji, skierowanym do rady Europejskiej przyjęte zostały strategiczne cele w dziedzinie edukacji europejskiej:

Cel strategiczny 1

POPRAWA JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI SYSTEMÓW EDUKACJI
W UNII EUROPEJSKIEJ

Cel strategiczny 2

UŁATWIENIE POWSZECHNEGO DOSTĘPUJ DO SYSTEMÓW EDUKACJI

Cel strategiczny 3

OTWARCIE SYSTEMÓW EDUKACJI NA ŚRODOWISKO I ŚWIAT

W lutym 2002 roku przyjęty został przez ministrów edukacji z krajów UE i przez Komisję Europejską Program prac dotyczących realizacji przyszłych celów systemów edukacyjnych, skierowany do Rady Europejskiej na posiedzeniu w Barcelonie w marcu 2002 roku. Zawiera on ambitne i realistyczne edukacyjne cele dotyczące rozwoju systemów edukacji w krajach Unii, inspirujące reformy oświatowe i wytyczające ich kierunek, stymulujące postęp w każdym kraju i w całej Unii Europejskiej:

W przyjętym programie uznano, że edukacja stanowi explicite kluczowy element strategiczny. Gospodarka Unii Europejskiej, jeśli będzie oparta na wiedzy może stać się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką w świecie. Wówczas jednak istotny wkład w jej rozwój będzie musiała wnieść edukacja jako ważny czynnik wzrostu ekonomicznego, innowacyjności, zatrudnienia, spójności społecznej. Edukacja przygotowując do pracy zawodowej, przyczynia się do samorealizacji oraz kształtuje aktywną postawę obywatelską w demokratycznych społeczeństwach, w których szanuje się różnorodność kulturową, językową. Edukacja odgrywa również istotną rolę w tworzeniu społeczeństwa zintegrowanego, zapobiegając dyskryminacji, marginalizacji, rasizmowi, ksenofobii, a także promując takie fundamentalne wartości wyznawane przez społeczeństwa europejskie, jak tolerancja i poszanowanie praw człowieka.

W ramach trzech celów strategicznych sformułowanych zostało 13 celów szczegółowych oraz 42 kluczowe zagadnienia wskazujące, jakie działania należy podjąć, aby osiągnąć cele strategiczne i uwzględnić problemy związane z edukacją europejską. Określono także najważniejsze środki i metody, które służyć będą stymulowaniu i mierzeniu postępu. Zdefiniowane zostało nowe podejście w zakresie współpracy w dziedzinie edukacji, w postaci „otwartej metody koordynacji”, przewidującej m.in. stosowanie określonego zestawu wskaźników i kryteriów, wymianę sprawdzonych rozwiązań, przeprowadzanie tzw. ocen koleżeńskich sprzyjających stopniowemu tworzeniu przez państwa członkowskie własnej polityki edukacyjnej ukierunkowanej na cele.

Zapoczątkowana w lipcu 1998 roku reforma polskiego systemu edukacji spowodowała wdrożenie nowej struktury szkolnictwa (ustroju szkolnego), zdecentralizowanie nadzoru pedagogicznego nad częścią szkół oraz nowych programów nauczania.

Unia Europejska jest obszarem niezwykle szybkiego rozwoju szkolnictwa wyższego. Podkreślić warto, że we wspólnej Europie obowiązywać będzie podobny system kształcenia wyższego, zachowujący specyfikę narodowych form edukacyjnych. Jest to konieczne, by uczący się mieli równe szanse zdobycia kwalifikacji. Ma to zasadnicze znaczenie dla porównywania dyplomów i tytułów naukowych, uznawania w innych państwach członkowskich dokumentów ukończenia polskich szkół i uczelni. Wśród korzyści wynikających z naszego członkostwa w Unii Europejskiej od 1 maja 2004 roku wymienić trzeba możliwość podejmowania studiów przez obywateli RP w krajach Unii Europejskiej na takich samych zasadach, jakie gwarantowane są obywatelom danego państwa członkowskiego. Zwiększeniu mobilności studentów służy np. możliwość odbycia przez nich części studiów w innym państwie członkowskim. Uproszczony został system uznawania matur i dyplomów, między innymi poprzez prowadzenie suplementu do dyplomu. Jest to dodatkowy dokument wydawany łącznie z dyplomem ukończenia studiów wyższych, zawierający pełne informacje o rodzaju odbytych studiów oraz uzyskanym wykształceniu. Wzór suplementu opracowany został przez ekspertów Komisji Europejskiej, Rady Europu i ONZ. Przygotowana jest polska i angielska wersja językowa tego dokumentu. Zaliczanie okresów studiów odbywanych w innych uczelniach umożliwia Europejski System Punktów Kredytowych (ECTS - European Credit Transfer System). System ten jest sukcesywnie wdrażany zarówno przez uczelnie państwowe, jak i niepaństwowe, na poszczególnych kierunkach studiów.

Dzieciom pracowników przemieszczających się na terenie UE gwarantowana jest bezpłatna nauka języka w państwie, w którym pracownik poodejmuje pracę.

Państwa Unii Europejskiej (dawnej Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej - EWG) już od 1987 roku realizują szereg programów edukacyjnych. Na te programy oraz badania naukowe Unia Europejska przeznacza około 5% swojego budżetu. Integracja Polski z Unią spowodowała uruchomienie w naszym kraju szeregu programów, szkoleń, studiów podyplomowych i innych kierunków studiów w szkołach i wyższych uczelniach. Działania takie w dużej mierze zostały już podjęte i są realizowane. W strukturze programu Sokrates mieszczą się komponenty Erasmus, Comenius, Lingua, Eurydice (wcześniej Arion), Naric, Minerwa, uwzględniające możliwość współpracy na wszystkich poziomach i różnych obszarach działalności edukacyjnej. W ramach programu Swoboda przemieszczania się w obrębie Unii Europejskiej oznacza dla polskich uczniów i studentów całkiem nowe możliwości nauki i studiowania za granicą. By kształcić się w krajach unijnych, wystarczy znajomość języka na poziomie umożliwiającym udział w zajęciach i egzaminach, potwierdzona specjalnym egzaminem. Za naukę nie płaci się, a stypendium pokrywa część odpłatności związanych z utrzymanie i kosztami podróży.

  1. (18) Istota oraz właściwości rozwiniętej, uniwersalnej formy kształcenia modułowego jaką stanowi ODL (Open and Distance Learning - Edukacja na Odległość). Jakie są zalety i wady tego kierunku nowoczesnej edukacji?

Rozwiniętą uniwersalną formą kształcenia modułowego jest kształcenie (otwarcie) na odległość, znane w Europie Zachodniej i w świecie pod nazwą Open and distance learning. Opiera się ono na odpowiednim systemie organizacji kształcenia, sieci doradców i punktów konsultacyjnych, a przede wszystkim na pakietach multimedialnych, ich właściwym przygotowaniu i dystrybucji, organizując kształcenie dowolnego kierunku, poziomu i zakresu z akademickim włącznie. Jego walor stanowi możliwość uzyskania kwalifikacji formalnych. Zaleta tej formy jest jej względna taniość, ogromny zasięg, dostęp do osób niepełnosprawnych, matek samotnie wychowujących dziecko, osób nie mogących porzucić pracy bądź zatrudnionych w znacznej odległości poza miejscem swego stałego zamieszkania. Przy czym warunkiem niezbędnym, jest dostęp do nowoczesnych środków telekomunikacyjnych.

Zalety ODL:

(możliwość nieskrępowanego korzystania z ośrodka konsultacyjnego; zapewnienie ustawicznego telefonicznego lub osobistego korzystania w punkcie konsultacyjnym z pomocy naukowej opiekuna (mentora, doradcy) służącego oceną, informacją, poradą; możliwość równoczesnego kształcenia się i kontynuowania pracy zawodowej,

Wady ODL:

  1. (20) Pojęcie uspołecznienia szkoły oraz warunki aktywnego zaangażowania rodziców w tym procesie. Mechanizmy i zabiegi (organizacyjne i psychospołeczne) usprawniające współdziałanie rodziców ze szkołą.

Czym jest uspołecznienie szkoły?

Uspołecznienie szkoły musi oznaczać, w jej interesie, większy niż dotąd wpływ rodziców na doskonalenie polskiego sytemu oświatowo-wychowawczego, w tym na zapewnienie im prawa współdecydowania o zasadach funkcjonowania szkolnictwa oraz do oceny pracy i nauczycieli.

Sprawowanie nadzoru nad szkołą oraz działalnością jej dyrektora przez społeczność rodzicielską i lokalną stanowić powinno autonomiczne przedsięwzięcie środowiska danej szkoły.

Nowa szkoła to już nie szczegółowe zlecenia, lecz rezultat uruchomienia mechanizmów powodujących, że stanowić ona powinna organizm samosterujący. Radosna twórczość mnożenia i nadawania szkołom komitetów i przeróżnych ciał dekoracyjnych należy do gatunku typowych działań pozornych.

Uspołecznienie szkoły musi być rozpatrywane wyłącznie w oparciu o kryteria humanistyczno-efektywnościowe. Jest ono bowiem zarówno procesem urzeczywistniania jej celów, sprzężonego z zaspokajaniem oczekiwań, potrzeb pracowniczych, ja i procesem skutecznego realizowania przez te instytucje oczekiwań społecznych co do jej kształtu, organizacji i metod działania.

Kierowanie szkołą realizowane być powinno przez powołane do tego formalne organy kieorwnicze (dyrektorów szkół), decentralizacja decydowania oświatowego, będąca dominująca tendencją przemian polskiej szkoły, wymaga od kadry kierowniczej szkół ujawniania, kreowania i organizacyjnego usprawniania potencjalnych podmiotowych sił szkoły, które stanowią rady rodziców i zespoły pracownicze (rady pedagogiczne), autentycznie sprzężone z lokalnym środowiskiem działania.

Rodzie, obdarzani różnymi szczytnymi mianami sojuszników, partnerów, współpracowników, a na ogół traktowani w szkole jako petenci, muszą poczuć się również w roli zleceniodawców konkretnych usług szkoły i chcieć, żeby były one należycie wykonane. Bowiem istotę podmiotowej roli rodziców jako strony życia szkolnego stanowi ich prawo i realna możliwość niezależności i odpowiedzialności za swoje postępowania.

Diagnoza stanu faktycznego roli rodziców w szkole.

Ustawa o systemie oświaty stanowi istotny postęp legislacyjny w procesie stymulowania wzrostu podmiotowej, sprawczej roli rodziców w szkole. Stworzyła ona rodzicom (poprzez rady szkół) prawną możliwość dokonywania społecznej oceny i kontroli pracy szkół, usankcjonowała ich aktywny udział w procesie nauczania i wychowania, w organizacji zajęć szkolnych.

Wiele szkół broni się przed aktywnymi, świadomymi swych praw rodzicami, wspierając głownie rodziców spolegliwych i spełniających bezkrytycznie ich oczekiwania. Społeczna kontrola rodziców i rad oświatowych często wywołuje nerwowe alergiczne reakcje władz oświatowych. Niechętnie jest przyjmowane przez nauczycieli prawo do wdrażania przez rodziców wniosków i opinii dotyczących wszystkich spraw szkoły ( z możliwością przekazywania ich władzom zwierzchnim).

Ogólnikowo sformułowane prawo rodziców do występowania z wnioskami i opiniami dotyczącymi pracy szkoły nie daje rodzicom na terenie szkoły mocy sprawczej.

Nie zdaje egzaminy formuła rad rodziców i rad klasowych (nadal „trójek klasowych”), usytuowanych w dotychczasowej otoczce organizacyjnej i psychospołecznej środowiska oświatowego, rady rodziców (symptomatyczne, iż na ogół wciąż nazywane komitetami rodzicielskimi, co umożliwia art. 53 ustawy o systemie oświaty) funkcjonują na zasadach prezydialnych, stanowiąc prezydialne ciała przy dyrektorze szkoły, a działalność rodziców w „trójkach rodzicielskich” motywowana jest w pierwszej kolejności ułatwianiem własnym dzieciom szkolnej egzystencji. Podejmowane przez rodziców zadania ograniczają się do działalności gospodarczej, podawczej urządzania tradycyjnych świąt, zabaw, uczestniczenia w wycieczkach. Najbardziej oczekiwane i akceptowane przez dyrekcje szkół jest załatwianie przez rodziców spraw socjalnych szkoły, ich pomoc w zdobywaniu środków finansowych, pomoc w przygotowaniu wycieczek i imprez szkolnych.

Zdaniem dyrektorów szkół nie sposób doskonalić „ duszę szkoły”, skutecznie włączać rodziców w proces dydaktyczno-wychowawczy, jeżeli codzienna „proza szkolnego żywota”, obiektywnie niekorzystne warunki materialno-techniczne szkół wymagają od kadry kierowniczej nieustannego koncentrowania się na rozwiązywaniu problemów materialnego funkcjonowania placówek.

W szkołach nadal pracują wąskie grupy rodziców, z reguły tych dzieci, które dobrze się uczą. Reszta rodziców, a ich odsetek wyraźnie wzrasta, nie jest obojętna i niechętna pracy społecznej, hołdując zasadzie; dziecko w szkole - kłopot z głowy.

Doniosłym wyznacznikiem doskonalenia pracy szkoły jest rozwijanie partnerskiej współpracy szkoły z rodzicami. Ograniczony zakres partnerskiej współpracy szkół z rodzicami wynika m. in. z niechęci rodziców do szkoły, z wyrażanego przez wielu rodziców poczucia materialnej wyższości nad nauczycielami (szczególnie w szkołach niepublicznych, prywatnych), a równocześnie z występującej nieumiejętności pozytywnego, twórczego współdziałania z rodzicami ze strony kadry pedagogicznej i kierowniczej.

Wywiadówki klasowe, będące najpowszechniejszą, obligatoryjną formą kontaktów rodziców z nauczycielami, stanowią platformę autorytarnej, nakazującej pozycji nauczycieli-wychowawców klas.

Sprawnemu współdziałaniu rodziców ze szkołą sprzyjać powinna nowelizacja prawa oświatowego oraz wdrażanie nowych mechanizmów organizacyjnych i psychospołecznych na terenie szkoły i w szeroko pojętym jej społecznym środowisku. Skłaniać one powinny rodziców nie tylko do udzielania szkole pomocy na jej żądanie, ile przede wszystkim do świadomego, intencjonalnego kształtowania przez nich bieżącej rzeczywistości szkolnej zarówno materialnej jak i pedagogicznej, do aktywnego partnerskiego współuczestniczenia w jej procesie dydaktyczno-wychowawczym i organizacyjnym, do kontroli i oceny jej pracy.

Obserwacje i wypowiedzi rodziców wskazują, iż kluczowe, subiektywne determinanty ich aktywności stanowią:

Warunki sprawności organizacyjnej rodzicielskich organów kolegialnych.

Nowemu usytuowaniu rodziców w szkole, wzrostowi ich autorytetu i kompetencji w procesie współdziałania ze szkołą, intencjonalnemu pełnieniu przez nich roli współgospodarza szkoły sprzyjać powinno ustalenie przez władze oświatowe trybu wydawania przez rodziców (rady szkoły) ocen związanych z pracą szkoły oraz określenie, jak dalece są one wiążące dla szkoły. Opinie takie powinny być pisemne i dołączone do oficjalnych dokumentów szkoły. Celowe jest zabieganie, by w nowelizowanej ustawie o systemie oświaty rady rodziców mogły uzyskać osobowość prawną, stanowiącą „materialną” bazę ich partnerskiej roli w stosunku do kadry pracowniczej szkoły.

Aktywizacji rad rodziców sprzyjać może, wsparta o procedury demokratyczne, adaptacja regulaminów ich pracy, uwzględniająca przeobrażenia społeczno-ekonomiczne i oświatowe, a w szczególności potrzeby i zadania własnej szkoły.

Ważne znaczenie odgrywać powinna ranga decydowania rodziców o sprawach szkoły. Rady rodziców powinny rzeczywiście, praktycznie współdecydować o najważniejszych sprawach szkoły w różnorodnych dziedzinach jej pracy - str. 85.

Rozwojowi delikatnej tkanki partnerstwa rodziców z nauczycielami służyć może motywująca hierarchizacja zadań podejmowanych przez rodziców. Wchodzenie przez rodziców w coraz bardziej odpowiednie role powinno stanowić miarę i wynik wzrostu ich poczucia odpowiedzialności i dojrzałości społeczno-pedagogicznej.

Stagnacji prezydiów rad rodziców przeciwdziałać może stymulowanie zamierzonego wzbogacania i weryfikowania ich składów osobowych oraz zadań (ról) przydzielanych (podejmowanych) przez rodziców w zależności od ich predyspozycji, zainteresowań i wykazywanej aktywności.

Kontakty prezydiów rad ze swymi wyborcami, tj. rodzicami poszczególnych klas i radami klasowymi, stanowić mogą okazje poznania potrzeb i oczekiwań rodziców oraz szansę uaktywnienia „dołów rodzicielskich” siłami samych rodziców.

Głębszemu wniknięciu przez rady rodziców w problemy szkoły, w racje partnerów, sprzyjać powinno ich współdziałanie z radą pedagogiczną, kluczowym szkolnym organem kolegialnym oraz organizacjami związkowymi funkcjonującymi na trenie szkoły, nie zaś jedynie z dyrekcją szkoły.

Autorytarna pozycja nauczycieli względem rodziców powinna być zastępowana wspólnym przygotowaniem analizy sytuacji wychowawczej, przeprowadzanej tak na szczeblu ogólnoszkolnym, jak i klasowym i wzajemnym poszukiwaniem dróg poprawy wyników nauczania oraz zachowania dzieci i młodzieży.

Idei partnerstwa sprzyjać mogą kontakty nauczycieli z rodzicami nie tylko na terenie szkoły, lecz w szczególności z domami rodzinnymi uczniów.

Nieodzowne jest podjęcie gruntowej pracy edukacyjno-wychowawczej i informacyjnej zarówno przez uczelnie pedagogiczne, jak i dyrekcje szkół w zakresie właściwego przygotowania przyszłych i czynnych zawodowo nauczycieli do efektywnych kontaktów z rodzicami, zamierzającej do zmiany dotychczasowych postaw nauczycieli wobec rodziców na bardziej sprzyjające partnerskiemu współdziałaniu.

Rozwojowi współpracy rodziców z kadra pedagogiczną służyć powinno upowszechnianie przez kierownictwo szkoły wśród nauczycieli wiedzy na temat oczekiwań rodziców w stosunku do nich oraz naukowych podstaw wiedzy na temat postaw rodziców wobec swoich dzieci.

Niebagatelna rolę odegrać może działalność samokształcąca nauczycieli, teoretyczne i praktyczne opanowywanie przez samych nauczycieli umiejętności wsłuchiwania się w głosy i racje rodziców.

Naturalną bazę wyzwalania się intencjonalnego ruchu społecznego rodziców na rzecz szkoły stanowi rzeczywisty autorytet, pojedynczych nauczycieli, rad pedagogicznych i dyrekcji szkół, jakim cieszą się wśród uczniów i rodziców.

Przywracanie zaufania rodziców do szkoły i nauczycieli, ograniczanie strachu i niechęci rodziców oraz uczniów w stosunku do szkoły, paraliżującego poczynania tych kluczowych stron życia szkolnego w procesie jej odnowy gwarantować powinien klimat stwarzany przez kierownictwo szkół.

Wyraz wzajemnego zrozumienia, współpracy, współodpowiedzialności oraz uznania mogą stanowić formy wyróżniania rodziców i nauczycieli, np. w postaci nagrody pod nazwą: „Wychowawcy-Rodzicom”, „Rodzice-Wychowawcom”. - str. 86

  1. (21) Formy (sposoby) zaangażowania rodziców odnoszące się do poszczególnych etapów cyklu zorganizowanego działania, stanowiącego zasadę demokratycznego, podmiotowego i efektywnego ich współuczestnictwa w życiu szkoły.

Niezbędne jest zapewnienie zarówno w szkolnictwie prywatnym, jak i publicznym zrównoważonego uczestnictwa rodziców w szkolnych działaniach, zgodnie z prawidłami cyklu działania zorganizowanego Powinni oni wpółuczestniczyć we wszystkich etapach cyklu organizacyjnego: w procesie preparacji zadań i przedsięwzięć szkoły, w wykonaniu zamierzonych działań i wreszcie w kontroli (ocenie wyników pracy dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej szkoły.

Przygotowywanie przez rodziców działań szkolnych (preparacja) wyrażać się powinno możliwością ich współudziału w pozyskiwaniu zasobów ludzkich i rzeczowych (sojuszników, sponsorów, pomocy naukowych), konsultowania dokumentów programowych szkoły, w sposób nieskrępowany wyrażania własnych opinii, wspóldecydowania o wszystkich sprawach mających związek ze szkołą, uczestniczenia w planowaniu pracy szkoły, w ustalaniu propozycji tematów zajęć i programu edukacyjnego, w podejmowaniu decyzji o sprawach ważnych, mających wysoką rangę.

Etap realizacji to współudział rodziców w wykonywaniu kolegialnie zaplanowanych zadań szkolnych wespół z nauczycielami i innymi pracownikami szkoły, to zagwarantowanie rodzicom możliwości wielofunkcyjnego uczestniczenia w życiu szkoły, to zapewnianie wykorzystania ich wielorakich możliwości, zapału i umiejętności organizacyjnych, fizycznych i intelektualnych, nie zaś tylko wkładu podawczego (szkoła publiczna) i finansowego (czesne w szkole prywatnej).

Wielorakie mogą być formy zaangażowania rodziców na rzecz szkoły ich dzieci. Poczynione obserwacje i analiza literatury wskazują, iż stanowić je może na przykład:

Kolejny ważny etap w cyklu sprawnego działania rodziców powinna

stanowić kontrola. Jej formy to np.:

  1. (22) Na podstawie doświadczeń niezależnej szkoły (small school) i szkoły otwartej w Anglii ukazanie walorów „edukacji z ludzką twarzą” oraz przykładów efektywnego współdziałania szkoły z rodzicami i lokalnym środowiskiem społecznym.

Alternatywne systemy i programy współkształtowania szkoły przez rodziców na Zachodzie.

W większości krajów zachodnich rodzice odgrywają znaczącą rolę w systemie oświatowym i mają istotny wpływ na życie szkoły. Ich doświadczenia edukacyjne wskazują, że wzmożona aktywność i żywe zainteresowanie rodziców edukacją własnych dzieci przekładają się na wyższą jakość nauczania i wychowania.

Konkurencję i impuls do samorozwoju i przemian tradycyjnej oświaty publicznej stworzyło w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych wdrażanie alternatywnych systemów i programów edukacyjnych, wyrażających się zwiększonym na niespotykaną dotąd skalę wpływem rodziców na projektowanie zajęć szkolnych. Realizowane na Zachodzie alternatywne systemy i programy edukacyjne wiążą się bowiem z ideą współkształtowania szkoły przez rodziców.

Wśród najbardziej popularnych organizacyjnych koncepcji edukacyjnych wymienić należy program Edukacja Inaczej, stanowiący oświatę rodziców, samodzielną pracę edukacyjną rodziców z dziećmi, ograniczającą zrutynizowanie, skostnienie, schematyzm działań szkoły publicznej.

Sposób nauczania i wychowania własnych dzieci rozumiany jest w tym programie jako powszechne, naturalne prawo rodziców, sytuujących nauczycieli w roli zleceniobiorców usług na rzecz rodziców dzieci uczęszczających do szkoły.

W tej koncepcji szkoła powinna spełniać następujące funkcje:

Światowy Serwis Edukacyjny zakłada, iż edukacja powinna skupiać się na dziecku. Przekonuje rodziców do udzielania pomocy dzieciom uczącym, się w domu, do organizowania tej formy edukacji, udziela rodzicom pomocy, by sprostali edukacyjnym wymaganiom nie tylko przeciętnej szkoły publicznej, ale osiągali poziom nauczania najlepszych szkół.

W ramach tej koncepcji opracowywane są następujące materiały i dokumenty:

Small Schools, będący programem tworzenia małych szkół bazujących na aktywnym współudziale rodziców jako gospodarzy w ich organizacji oraz w nauczaniu, wychowaniu i opiece szkolnej nad swymi dziećmi.

Zasypywaniu przepaści wciąż występującej pomiędzy domem rodzinnym uczniów i szkołą powinno sprzyjać:

Podmiotowe traktowanie rodziców wymaga rozeznania ich opinii dotyczących sytuacji szkoły, warunków jej funkcjonowania, jak również determinantów i sfer działania rad rodzicielskich. Celowe staje się naukowe rozpoznanie stanowisk, odczuć, uwag rodziców na temat pracy szkoły, postaw nauczycieli, spełnianej przez nich roli, uzyskiwanych wyników.

Do szczególnie nośnych zagadnień szkolnych, tradycyjnie będących przysłowiowym „Języczkiem u wagi” opinii społecznej należą:

Kolejne wskazania, służące obniżeniu progu wzajemnej nieufności i niezrozumienia to:

  1. (23) Właściwości dobrej szkoły, ułatwiającej wszechstronny rozwój cech osobowości uczniów, stanowiącej organizację humanistyczną, przyjazną uczniom, o ludzkim obliczu.

Problemom reformy szkolnictwa dużo miejsca poświęcił w swoich rozprawach i raportach Czesław Kupisiewicz. Współczesne opracowania zakładają, iż siłą napędową wszelkich zmian i rozwoju jest tworzenie w ludzkiej wyobraźni wizji stanów doskonalszych niż te, które aktualnie istnieją. Koncepcję nowoczesnej wizji szkoły wspierające rozwój ucznia zawiera program „Nowej Szkoły”. Wyznacza on następujące cele (zadania):

Walory wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli (WDN):

Wyznaczniki dobrej szkoły:

Na początku XX wieku amerykański filozof, psycholog i pedagog John Dewey (1859-1952, „Moje pedagogiczne credo”, „Szkoła a społeczeństwo”, „Demokracja i wychowanie”) stworzył system pedagogiczny na założeniu, że treści i metody nauczania należy przystosować do natury dziecka, a główną zasadą pedagogiczną powinno być uczenie się przez działanie.

Jedną z wielu współczesnych koncepcji alternatywnych jest edukacja „przez życie” i „do życia”, która uwzględnia fazy uczenia odpowiadające rozwojowi psychicznemu ucznia. Kładzie nacisk na jego myślenie, działanie i przeżywanie, na podmiotowe sprawstwo i kreację, na poszukiwanie treści nauczania i wychowania poza szkołą, w autentycznym życiu. Stymuluje zbliżanie ucznia do realnego świata, samodzielne wytwarzanie, eksperymentowanie, produkowanie, badanie, zaspokajanie ciekawości poznawczej.

Wolne szkoły (powszechne, średnie i uniwersytety) typu Waldorf (szkoły steinerowskie).

Nazwa tych szkół pochodzi od zwrotu „Waldorfschule” - szkoły dla dzieci robotników i urzędników fabryki papierosów „waldorf-Astoria” w Stuttgardzie, założonej przez Rudolfa Steinera w 1919 roku. Kolejne placówki powołano w Szwajcarii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Holandii i Norwegii.

Opierając się one na ścisłej współpracy rodziców, nauczycieli i uczniów. Nie posiadają dyrektora, lecz kolegialny zarząd. W szkołach tych nie ma podręczników, uczniowie prowadzą zeszyty do zajęć głównych. Układ treści nauczania określany mianem „Epoche” (epoka) polega na ciągłym nauczaniu przez kilka tygodniu jednego przedmiotu, po czym następuje zmiana przedmiotu. Obowiązuje żelazna zasada kontaktu bezpośredniego z uczniem, pierwszeństwa żywego słowa nad drukowanym, kontaktu bezpośredniego, dialogowego nad monologiem czy komunikacją pośrednią. Nauczyciel przekazuje materiał dydaktyczny poprzez słowo (gawędę, opis, opowiadanie, dialog), nie po to, by dzieci się go nauczyły, ale po to, by wspierać ich rozwój, objaśniać ich własne przeżycia i uwrażliwiać spostrzeganie. U uczniów rozbudzane jest zamiłowanie do sztuki. Wraz z rodzicami i nauczycielami organizują oni różnego rodzaju festyny, pokazy, przedstawienia teatralne.

Szczególną rolę odgrywa dziedzina zwana eurytmią, stanowiąca sztukę ruchu wyrażającego życie wewnętrzne człowieka i jego stosunek do wszechświata.

Szkoły te otwarte są na potrzeby dzieci i młodzieży specjalnej troski, uczących się w nich wespól ze swymi sprawnymi rówieśnikami. Ważną rolę odgrywa architektura szkoły i jej otoczenie.

Szkoły według koncepcji Marii Montessori (1870-1952).

Funkcjonują w oparciu o tezy: „Kochać dziecko - to znaczy służyć mu jak dalece to możliwe”; „Pomóż mi abym mógł sobie samemu pomóc”; „Każde dziecko jest budowniczym samego siebie”.

Od 1911 roku pedagogia tej włoskiej lekarki i pedagoga wprowadzania została do szkół ludowych we Włoszech oraz wieli innych krajów Europu i świata m. in. Stanów Zjednoczonych Ameryki, Argentyny, Japonii.

Szkoły te, początkowo realizowane jako domy dziecięce w Rzymie, powstają na ogół z inicjatywy rodziców pragnących by ich dzieci zdobywały wiedze z radością.

Nauczanie odbywa się w trzech grupach wiekowych:

Strukturę dnia zajęć stanowią następujące po sobie kolejno cztery zdarzenia:

Powitanie, podanie ręki, osobista rozmowa nauczyciela z każdym dzieckiem, zakończona pytaniem „Co chciałbyś dzisiaj robić? I zaproszeniem do prac.

Praca - samodzielna, w małej grupie lub indywidualna lekcja z nauczycielem, uwzględniające dwie reguły: wysokie zaangażowanie i dobre zachowanie tj. respektowanie pracy innych.

Sprzątanie swego stanowiska pracy po zajęciach.

Spotkanie w kręgu - poświęcone wspólnej rozmowie podsumowującej wyniki pracy, uwzględniające spostrzeżenie, odczucia i sądy dzieci.

Zadaniem nauczyciela prowadzącego każdą grupę jest towarzyszenie i pomoc uczniom w ich osobistym rozwoju. Koryguje jedynie błędnie realizowane zadania i prowadzi systematyczną obserwację uczniów. Pracują oni indywidualnie, we własnym tempie, czerpiąc satysfakcję z poprawnie wykonanego zadania, odkrycia i rozwiązania problemu oraz opanowania określonych umiejętności.

Istotne znaczenie posiadają wspierające prawidłowy rozwój dziecka pomoce dydaktyczne, funkcjonalne pogrupowane (do ćwiczeń z praktycznego życia, matematyczne, do nauki języka, edukacji kosmicznej, kształtowania zmysłów).

Pomieszczenia szkolne są wyposażone w sprzęt gospodarstwa domowego, umożliwiającego uczniom poznanie go w praktyce. Ważną rolę w procesie kształcenia odgrywa bezpośredni kontakt z naturą: uprawa ogródka, wycieczki, kąciki zieleni.

Szkoły Celestyna Freineta (1896-1966).

Zakładane we Francji, eliminujące formalizm, werbalizm i rygoryzm pedagogiczny. Pierwotnie były przeznaczone dla dzieci robotniczych. Są to szkoły świeckie, nie zarzucające jednak wartości uniwersalnych.

Nauczyciele pełnią w nich role doświadczonych partnerów w procesie samodzielnego doświadczania uczniów.

Ich głównym zadaniem jest stwarzanie dzieciom warunków dla ich samorozwoju, możliwości ujawniania potencjały twórczego, swobodnej ekspresji i radości oraz zobowiązującej i w pełni zajmującej je aktywności. Bardzo duży jest udział uczniów w tworzeniu oblicza szkoły. Klasy nie są audytoriami, lecz stanowią laboratoria pracy fizycznej, intelektualnej i społecznej.

W spółdzielni szkolnej uczniowie stosują różnorodne techniki pracy samodzielnej i kolektywnej, planują i oceniają własną cotygodniową pracę. Zamiast pojedynczych ocen, uczniowie zdobywają sprawności, a także dyplomy, za tzw. arcydzieła.

Techniki służące aktywizacji całej osobowości uczniów to:

Niedomogi polskiej szkoły - str. 48

Rozwijanie indywidualnej tożsamości uczniów - str. 48.

Podejmowane przez szkołę zabiegi w zakresie ograniczania rozwoju instytucjonalnej tożsamości uczniów uwzględniać powinny prawidła kształtowania indywidualnej tożsamości dziecka w rodzinie.

I. Obuchowska składowe poczucia tożsamości indywidualnej rozpatruje jako:

Uwzględnianie uniwersalnych prawideł wychowawczych.

W dobie cywilizacyjnego zagubienia, kontestacji i alienowania się młodzieży od świata dorosłych szczególne znaczenie odegrać powinno konsekwentne wdrażanie do praktyki szkolnej humanistycznych zasad wychowania, informujących co należy czynić, aby osiągnąć określone cele.

9 zasad wychowania:

Cechy szkoły humanistycznej:



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Naturalizm a edukacja, współczesne systemy pedagogiczne
Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, współczesne systemy pedagogiczne
PEDAGOGIKA KULTURY, współczesne systemy pedagogiczne
PROGRESYWIZM A EDUKACJA, współczesne systemy pedagogiczne
REALIZM TEISTYCZNY A EDUKACJA, współczesne systemy pedagogiczne
Pedagogika pozytywistyczna VII w, Współczesne systemy pedagogiczne
Liberalizm a edukacja, współczesne systemy pedagogiczne
pedagogika postmodernizmu, Współczesne systemy pedagogiczne
współczesne systemy pedagogiczne, Studia, RÓŻNE MATERIAŁY
Współczesne Systemy Pedagogiczne opracowanie
wspolcz systemy, Współczesne systemy pedagogiczne
Naturalizm a edukacja, współczesne systemy pedagogiczne
Współczesne systemy pedagogiczne notatki1
Które idee i w jakim zakresie z poznanych współczesnych systemów pedagogicznych są realizowane we ws
wspolczesne systemy pedagogiczne
Współczesne systemy resocjalizacji, pedagogika resocjalizacyjna - notatki, wspolczesne systemy resoc
Charakterystyka współczesnych systemów wychowania, pedagogika
Wspolczesne systemy wychowania muzycznego, Pedagogika, EPIW, Metodyka edukacji muzycznej

więcej podobnych podstron