Mimo iż od najdawniejszych czasów ludzie marzyli o oderwaniu się od powierzchni Ziemi i bezpośrednim poznaniu przestrzeni kosmicznej, to jednak podwaliny pod współczesną kosmonautykę stworzył dopiero z początkiem naszego stulecia rosyjski uczony, syn polskiego zesłańca. Konstanty Ciołkowski (1857—1935). W 1903 roku ogłosił on pracę, w której zawarł teorię lotu rakiety na paliwo ciekłe. W następnych latach ukazały się dalsze prace Ciołkowskiego o rakietach wielostopniowych. Prace na temat rakiet były kontynuowane w latach międzywojennych, jednak pierwsze próby wykorzystania rakiet do badań górnych warstw atmosfery nastąpiły dopiero po II wojnie światowej, co wiązało się między innymi z rozwojem techniki wojskowej. Przełomowym momentem w historii kosmonautyki był dzień 4 października 1957 roku, kiedy Związek Radziecki umieścił na orbicie pierwszego sztucznego satelitę Ziemi — sputnika. Obiegał on naszą planetę w ciągu 96 minut, a najdalszy punkt orbity, apogeum, znajdował się na wysokości 960 km nad powierzchnią Ziemi. W dniu 3 listopada 1957 roku w Związku Radzieckim wypuszczono drugiego sztucznego satelitę, a w roku następnym na orbicie znalazły się również amerykańskie sztuczne satelity z serii Explorer. Kolejnym etapem w rozwoju kosmonautyki było nadanie pojazdom kosmicznym drugiej prędkości kosmicznej (11,2 km/s) tak, aby mogły one opuścić sferę silnego przyciągania Ziemi i zostać skierowane do Księżyca, a także do innych planet Układu Słonecznego. Pierwszym obiektem, który osiągnął drugą prędkość kosmiczną była radziecka stacja kosmiczna Łuna l wypuszczona 2 stycznia 1959 roku. Przeleciała ona w odległości kilku tysięcy kilometrów od Księżyca, a następnie oddalając się została pierwszym sztucznym obiektem obiegającym Słońce. Drugą prędkość kosmiczną uzyskały również sondy wysłane w kierunku Merkurego, Wenus i Marsa. Dużym osiągnięciem kosmonautyki było zbliżenie się sond kosmicznych z serii Pioneer oraz Voyager do planet olbrzymów: Saturna, Urana i Neptuna. Sondy te przekazały na Ziemię wysokiej jakości obrazy tych planet i ich księżyców. Od momentu wypuszczenia pierwszego sputnika aż po dzień dzisiejszy, liczba sztucznych satelitów systematycznie wzrasta. Z końcem 1985 roku obiegało Ziemię ponad 5000 sztucznych satelitów, nie licząc obiegających naszą planetę ostatnich członów rakiet, wynoszących satelity na orbitę. Na satelitach umieszcza się coraz bardziej skomplikowaną aparaturę, a ponadto są one wyposażone w źródła energii (najczęściej są to baterie słoneczne) oraz aparaturę radiową nadawczą i odbiorczą, umożliwiającą dwustronną łączność z Ziemią dla przekazywania uzyskanych informacji naukowych, a także dla kierowania ruchem satelity. Ogólnie sztuczne satelity możemy podzielić na następujące grupy:

satelity badawcze,

satelity użytkowe tj.

satelity telekomunikacyjne,

satelity nawigacyjne,

satelity geodezyjne,

satelity meteorologiczne,

satelity wojskowe,

satelity załogowe.

Na satelitach badawczych instaluje się aparaturę do badań astronomicznych, przede wszystkim do obserwacji ciał niebieskich w zakresie promieniowania krótkofalowego (promienie gamma, rentgenowskie, promieniowanie ultrafio- letowe) i podczerwonego. Satelity prowadzą również badania geofizyczne, śledząc procesy zachodzące w górnych warstwach atmosfery i najbliższym otoczeniu Ziemi.

Satelity użytkowe oddają nieocenioną pomoc w łączności, nawigacji, geodezji, meteorologii, a nawet w poszukiwaniach geologicznych. Między innymi satelity telekomunikacyjne łącznościowe umożliwiają przekazywanie audycji telewizyjnych i radiowych, rozmów telefonicznych i innych form łączności pomiędzy bardzo odległymi miejscami kuli ziemskiej.

Satelity telekomunikacyjne umieszczane są na wysokich orbitach, leżących w płaszczyźnie równika, przy czym okresy obiegu tych satelitów są równe okresowi obrotu Ziemi. W ten sposób satelita (nazywamy go satelitą stacjonarnym) pozostaje praktycznie nieruchomy nad danym punktem kuli ziemskiej.

Satelity nawigacyjne mają na swych pokładach aparaturę nadającą specjalne sygnały radiowe, co ułatwia wyznaczenie pozycji statków morskich, a tym samym wpływa na podniesienie bezpieczeństwa żeglugi.

Satelity geodezyjne stanowią istotną pomoc w sporządzaniu dokładnych map całej Ziemi. Śledzenie ich ruchu dostarcza również informacji o kształcie naszej planety i rozkładzie mas w jej wnętrzu. Szczególnie duże zastosowanie znalazły satelity meteorologiczne, systematycznie fotografujące stan zachmurzenia całej Ziemi, a także rejestrujące powstawanie cyklonów. Dzięki tym satelitom można przewidzieć zbliżanie się groź- nych cyklonów.

Satelity meteorologiczne prowadzą również badania rozkładu temperatur w atmosferze. Specjalny rodzaj satelitów jest wyposażony w zestawy kamer fotografujących powierzchnię Ziemi w różnych przedziałach długości fal. Analiza tych zdjęć m. in. umożliwia lokalizację złóż geologicznych, obserwacje stanu roślinnego, stan zasiewów, obserwacje życia biologicznego w morzach itd.

Wśród licznych sztucznych satelitów Ziemi realizujących zadania dla potrzeb nauki, techniki i gospodarki istnieje również pewna liczba satelitów o charakterze wojskowym. Prowadzą one systematyczne obserwacje obiektów wojskowych przeciwnika, a także kontrolują wszelkie akcje o charakterze wojennym. Pewna część z nich może służyć jako instrument wczesnego ostrzegania przed ewentualnym atakiem na lądzie, wodzie, w powietrzu i kosmosie.

Satelity załogowe są przystosowane do pobytu na ich pokładzie ludzi. Pierwszym człowiekiem, który znalazł się w przestrzeni kosmicznej był obywatel Związku Radzieckiego — Jurij Gagarin. W dniu 12 kwietnia 1961 roku odbył on lot kosmiczny na statku Wostok, trwający 108 minut. W tym czasie statek kosmiczny z Gagarinem dokonał pełnego obiegu Ziemi, wznosząc się na maksymalną wysokość 327 km. Do końca 1985 roku krótsze i dłuższe loty kosmiczne odbyło ponad 200 kosmonautów. Wśród nich był również polski kosmonauta Mirosław Hermaszewski, wchodzący w skład międzynarodowego zespołu, odbywającego lot w dniach 27 VI—5 VII 1978 na statku Sojuz 30, wspólnie z kosmonautą rosyjskim Piotrem Klimukiem.

Niektóre z załogowych lotów kosmicznych trwały bardzo długo. Na przykład rekordowy lot kosmonautów rosyjskich Anatola Bieriezowoja i Walentina Lebiediewa w 1982 roku trwał 211 dni 9 godzin 4 minuty i kosmonauci 3344 razy oblecieli Ziemię przebywając drogę około 140000000 kilometrów! Długotrwałe loty kosmiczne dowodzą, że organizm ludzki może przebywać w stanie nieważkości przez długi czas, co jest szczególnie istotne przy planowaniu podróży kosmicznych do innych planet Układu Słonecznego. Wielkim sukcesem kosmonautyki były bezpośrednie badania Księżyca. Pierwsi ludzie wylądowali na Księżycu 20 lipca 1969 r. Byli to Amerykanie: Neil Armstrong i Edwin Aidrin na statku kosmicznym Apollo 11. Oprócz nich lą- dowało na Księżycu jeszcze pięć dalszych zespołów amerykańskich kosmonautów, a także kilka automatycznych stacji radzieckich. Przywiezione na Ziemię próbki gruntu Księżycowego, a także przeprowadzone tam eksperymenty pozwoliły na znaczne rozszerzenie wiadomości o naszym najbliższym sąsiedzie w kosmosie. Następnym celem lotu załogowego będzie zapewne planeta Mars. Obecnie trudno przewidzieć termin tego lotu, ale chyba nie uda się go zrealizować przed rokiem 2200. Dotarcie człowieka do planet olbrzymów (a tym bardziej poza Układ Słoneczny) na razie nie jest możliwe, gdyż wymaga m.in. konstrukcji nowych typów rakiet, pozwalających na uzyskanie znacznie większych prędkości.

„APOLLO 11” leci ku księżycowi

NOWY JORK. W czwartek o godzinie 20 czasu warszawskiego statek kosmiczny Apollo 11 znajdował się w odległości 216 680 km. Od Ziemi. Jego szybkość stale malejąca pod wpływem przyciągania Ziemi wynosiła 5117 km/h(...)

Z meldunków podawanych stale przez NASA wynika, że lot Apollo 11 przebiega zgodnie z planem i po niemal idealnym kursie.(...)

Wykonanie najtrudniejszej części lotu rozpocznie się w sobotę o 17.56 GMT, W którym to dniu „APOLLO 11” wejdzie na orbitę księżyca a dzień później kosmonauci Armstrong i Aldrin mają wylądować na powierzchni księżyca

ŻYCIE WARSZAWY PIĄTEK 18 LIPCA 1969 R

Amerykański sześciokołowy robot Spirit wylądował 4 stycznia na Marsie, aby szukać tam minerałów, które mogłyby świadczyć, że na Czerwonej Planecie istniało kiedyś - lub istnieje nadal - życie. Tymczasem naukowcy europejscy wciąż czekają na sygnały z lądownika Beagle 2, który miał w Boże Narodzenie osiąść na powierzchni Marsa, ale dotychczas milczy. Spirit i jego bliźniaczy brat, robot-łazik Opportunity, który wyląduje po przeciwnej stronie Marsa 24 stycznia, kosztowały 820 milionów dolarów. Według amerykańskiej agencji kosmicznej NASA są najnowocześniejszymi pojazdami, jakie kiedykolwiek wysłano na inną planetę. Spirit, pojazd o masie 173 kg i wielkości wózka golfowego, ma koła z aluminium, karoserię powleczoną złotem i wielkie baterie słoneczne, które będą zasilać aparaturę naukową i kamery robota. Spirit zacznie wędrować po Marsie z prędkością do około 20 metrów dziennie, by wypatrywać "interesujących" skał i grudek gleby marsjańskiej. Chodzi o minerały, które naprowadziłyby naukowców na ślady niegdysiejszej obecności wody i mogłyby świadczyć, że na Marsie rozwinęło się kiedyś życie. Jeśli wszystko przebiegnie zgodnie z planem, Spirit wyląduje na obszarze krateru Guseva o 160-kilometrowej średnicy, który, jak się podejrzewa, zawiera zestaloną wodę. Zdjęcia tego obszaru, wykonane przez poprzednie misje marsjańskie, pokazują, że krater ten był w odległej przeszłości jeziorem zasilanym przez rzekę. Natknąwszy się na coś ciekawego, Spirit wyciągnie w kierunku znaleziska mechaniczne ramię wyposażone w mikroskop, miniaturową szlifierkę do usuwania wierzchniej warstwy skały i dwa instrumenty badające skład próbek.
	Krater Gusiewa - miejsce lądowania sondy
	"Spirit" na Marsie - jedno z pierwszych zdjęć
	"Spirit" na Marsie
Nadajniki robota będą przekazywać rezultaty badań na Ziemię. Spirit, podobnie jak Opportunity, ma działać 90 dni. Zależnie od ukształtowania terenu w miejscu wylądowania, będzie mógł pokonać w tym czasie odległość do 500 metrów. - W razie powodzenia misji Spirit i Opportunity pomogą ludziom uczynić wielki krok naprzód w rozpoznaniu potencjału Marsa jako miejsca dawnego lub obecnego życia - powiedział Ed Weiler, jeden z dyrektorów NASA.
	j.w.
W kilka godzin po lądowaniu urządzenie przekazało do laboratorium w Pasadenie pierwsze, doskonałe jakościowo zdjęcia z powierzchni Czerwonej Planety. Zdjęcia - przyjęte aplauzem przez amerykańskich naukowców - przedstawiają samą sondę, pejzaże Marsa oraz krater, gdzie lądowało urządzenie. 173-kilogramowa sonda zakończyła szczęśliwie siedmiomiesięczną podróż z Ziemi na Marsa, w tym najtrudniejszy, sześciominutowy etap końcowy, w którym jej proces przedzierania się przez atmosferę marsjańską i lądowania na powierzchni planety wspierany był przez spadochrony i wspomagające silniczki rakietowe. W trakcie lądowania sonda kilkukrotnie wysyłała na Ziemię sygnały, odbierane w centrum dowodzenia lotem w Pasadenie w Kalifornii w postaci tonowej, co za każdym razem wzbudzało aplauz zgromadzonych specjalistów NASA i gości. Po wylądowaniu przez dłuższą chwilę sygnały jednak nie nadchodziły, co dodało dramatyzmu operacji.
	Panorama czerwonej planety
	Widok powierzchni Marsa
	Widok powierzchni Marsa
	Słońce zachodzi na Marsie
Gdy o 5.52 sonda ponownie odezwała się, w Pasadenie przyjęto to z wielką ulgą. Sygnał oznaczał lądowanie zgodnie z planem w potężnym, położonym tuż na południe od marsjańskiego równika, kraterze Gusiewa o średnicy ok. 160 km i rozmiarach dużego polskiego województwa.
	Więcej zdięć...
	http://marsrovers.nasa.gov/gallery/all/spirit.htm
Beagle 2
	Lądownik Beagle 2, który w Boże Narodzenie powinien był osiąść na powierzchni Marsa i skontaktować się z sondą Mars Express, wciąż milczy. W środę nie powiodła się ósma próba nawiązania kontaktu między lądownikiem a krążącą po orbicie Marsa sondą. (PAP, MD /2004-01-03 08:03)
25.12.2003 o 02:45 sonda miała wylądować na powierzchni Marsa. Niestety jak dotychczas nie udało się odebrać od niej żadnego sygnału ani poprzez antenę bezpośredniej łączności Jodrell Bank Observatory w Wielkiej Brytanii, ani też za pomocą sondy 2001 Mars Odyssey. Począwszy od 07.01.2004 do prób skomunikowania się z lądownikiem zostanie wykorzystana jej sonda macierzysta Mars Express.

KSIĘŻYC

Śr. odl. od Ziemi: 384 402 km

Średnica: 3476 km

Masa: 7.377e22 kg

Okres obiegu: 27.322 dnia

Średnia gęstość: 3.354 g/cm³

Grawitacja (równik): 1.62 m/s²

Śr. prędkość obiegu: 1.023 km/s

 

---