PRAWO ADMINISTRACYJNE

Administracja publiczna - adm. rządowa - znaczący udział w tym co realizuje adm.

- adm. samorzÄ…dowa - rozwiÄ…zuje problemy lokalne.

Charakteryzuje się tym, iż jest to administrowanie sprawami publicznymi (w rozumieniu państwa, społeczeństwa), jest tworem państwa decydującym o kondycji państwa:

• od strony podmiotowej - system wyodrÄ™bnionych organów, instytucji, jednostek aparacie paÅ„stwa, które wykonujÄ… zadania adm. z mocy prawa (każdy organ ma okreÅ›lone zadania i kompetencje),

• od strony przedmiotowej - sÄ… to organizatorskie funkcje paÅ„stwa, które polegajÄ… na dziaÅ‚alnoÅ›ci celowej, praktycznej i bezpoÅ›redniej majÄ…cej na celu realizacjÄ™ zadaÅ„ publicznych okreÅ›lonych prawem.

Na adm. publicznej spoczywa funkcja organizatorska.

Zadania administracji publicznej (funkcje):

- zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa,

- reglamentowanie pewnych zadań i postaw obywateli (sfera decyzyjna: licencje, koncesje,

zakazy, nakazy) to co prawo daje w różnych sferach społecznych,

- świadcząca - pomoc poprzez świadczenie - pomoc społeczna, system opieki zdrowotnej,

kultura, sfera zaopatrzenia rentowo-emerytalnego, oświata i nauka (kształcenie),

- administrowanie majątkiem państwa,

- stymulatora rozwoju postępu społecznego (funkcje organizatorskie, przeciwdziałanie,
zapobieganie),

- ochrony i urzeczywistniania praw obywatela (korzystanie z praw przez obywateli) -

państwo musi zapewniać pełnię praw, ochronę itp.

Prawo administracyjne - należy rozumieć gałąź prawa, która reguluje polityczną i konkretną działalność wykonując adm. publiczną w ramach funkcji organizatorskich państwa oraz wszystkich tych podmiotów, które wchodzą w stosunki prawne z podmiotami adm. publicznej.

Nie wszystkie przepisy prawa wchodzą w prawo administracyjnego. W jego skład wchodzi: prawo handlowe, cywilne, pracy itp.

3 grupy norm prawa administracyjnego:

1. normy ustrojowe - zakres zadań itd.(pion, poziom- chodzi o konkretną administrację),

2. normy proceduralne - przepisy postępowania administracyjnego,

3. normy prawa materialnego - przepisy, które prowadzą do powstania stosunku administracyjno-prawnych, normy zawarte w ustawach.

Stosunki administracyjno-prawne.

Stosunek prawny - stosunek społeczny, który zachodzi między 2 zindywidualizowanymi podmiotami, zachowana podmiotu określone przez prawo na zas. przyzwolenia lub zakazu.

Stosunek prawny obejmuje, co najmniej:

- przedmiot,

- treść,

- podmiot (np. osoba fizyczna, prawna, jednostka adm., stowarzyszenie, partia polityczna).

Organ adm. w stosunkach prawnych zajmuje wyższą pozycję, który wiąże się z treścią (prawa i obowiązki). Organ adm. decyduje o prawach i obowiązkach. Druga strona musi się dostosować.

Przedmiot - leży zawsze w sferze zadań określonych w prawie administracyjnym.

Treść - uprawnienia i obowiązki.

Sposoby powstawania stosunku administracyjno-prawnego:

1. inicjatywa osoby zainteresowanej (np. zezwolenie, koncesja, itp.) - jeżeli inicjatywy nie będzie nie powstanie stosunek adm.-prawny. Inicjatywa ta rozpoczyna się w momencie złożenia podania (prośby), od niego nie zależy, jaki będzie rezultat (czy zostanie np. zwolniony z podatku, dostanie koncesje, zezwolenie, itd.). Ostatecznie wszystko rozstrzyga organ w formie decyzji adm.. Osoba zainteresowana w razie niezadowalającej decyzji może wnieść odwołanie na zasadach KPA do NSA.

(od 01.01.2004 - Wojewódzki Sąd Administracyjny).

Są 4 organy uczestniczące w postępowaniu odwoławczym. Od decyzji WSA może

wnieść odwołanie tylko prawnik, zwykły obywatel nie może.

2. z urzędu (z mocy prawa) - organ powiadamia obywatela pismem urzędowym, że wszczyna postępowanie w pewnej sprawie (dotyczącej tego obywatela) - przymuszenie do stosunku adm.-prawnego.

3. powstanie stosunku adm.-prawnego z mocy prawa - zaistniał fakt, który rodzi stosunek adm.-prawny.

4. w drodze negatywnego zachowania (nałożenie przez organ mandatu karnego, odebranie prawa jazdy).

Rodzaje stosunków administracyjno-prawnych:

1. stosunek proceduralny - od momentu wszczęcia postępowania do momentu zakończenia (od podania - do wydania decyzji adm. gdzie nie przysługuje już stronie odwołanie).

2. materialno - prawny (właściwy) - zasadniczy np. prawo jazdy wydane na 10 lat to stosunek prawny trwa 10 lat.

3. sporno - administracyjny - zachodzi po powstaniu stosunku materialno-prawnego czyli odwołanie do wyższych instancji, kiedy ma charakter ostateczny (do WSA).

Dotyczy sporu między stroną a organem.

Wygaśnięcie stosunku administracyjno-prawnego:

1. ściśle określony czas określony w decyzji lub wynika to z ustawy ( paszport na 10 lat),

2. stosunek ściśle związany z podmiotem, np. śmierć osoby fizycznej, rezygnacja z uprawnień,

3. wyrok sądu stwierdza nieważność stosunku,

4. generalna zmiana danego zagadnienia.

Pojęcie organu administracji.

Organ adm. - jest szczególnym rodzajem organu, którego zadaniem jest wykonywanie administracji. Organ adm. jest organem państwa wyodrębnionym w aparacie państwa, który ma swoje kompetencje - zadania i uprawnienia określone w ustawach.

Organy samorządowe działają w imieniu określonej społeczności lokalnej (niepaństwowa).

Organ - to konkretna osoba, wykonująca określone zadania.

Urząd - to struktura spełniająca funkcję pomocniczą organu, nie może o niczym decydować, decyduje - organ.

Urząd - jako nazwa własna np. Urząd Normalizacji i Miar, Urząd Patentowy, itp., tworzy strukturę organizacyjną. Organem jest naczelnik urzędującym.

Urząd - używane tożsame jako organ (do urzędu prezesa normalizacji należą następujące rodzaje rozstrzygnięć).

AdministracjÄ™ wykonujÄ… nie tylko organy, ale i inne instytucje, jednostki organizacyjne.

Zakład administracyjny.

Zakład adm. - jest to państwowa lub komunalna jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług w sposób ciągły i trwały (zakłady państwowe, komunalne, samorządowe). Są one finansowane z budżetu państwa lub samorządów terenowych.

Do zakładów tych możemy zaliczyć: szpital, przychodnia, żłobek, przedszkole, szkoły, teatr, filharmonię, muzeum, biblioteka, izba wytrzeźwień, zakład karny, zakład pogrzebowy, placówka oświatowo-naukowa itp.

Cechą charakterystyczną zakładów adm. jest świadczenie usług. Tryb tworzenia tych zakładów jest trybem administracyjno-prawnym, tworzone są przez terenowe lub samorządowe organy w drodze aktu uchwały. Ten kto powołuje wyposaża w środki niezbędne do funkcjonowania - środki finansowe z budżetu. Organ założycielski powołuje również organy wykonawcze w danym zakładzie adm.. Stosunki pomiędzy zakładem adm. a użytkownikami mają charakter administracyjno-prawny.

Zakłady adm. działają na podstawie:

- statutu zakładu - nadany przez organ powołujący,

- regulaminu.

Mają one charakter aktów normatywnych, ale tylko w granicach w jakich dany zakład działa.

Klasyfikacja zakładów administracyjnych:

1. z punktu widzenia prawnego:

- posiadające osobowość prawną (szkoła wyższa),

- nieposiadające osób. prawnej - działają w im. org. powołującego (szkola średnia),

2. z punktu widzenia zasięgu:

- o charakterze ogólnopolski (Centrum Zdrowia Dziecka, Biblioteka Narodowa, PAN)

- o charakterze terenowym (żłobki, przedszkola itp.),

3. z punktu widzenia dostępności:

- kryterium nieograniczone (kino, teatr),

- kryterium ograniczone ( wyższe uczelnie),

4. podział na zakłady:

- dobrowolne (większość),

- przymusowe - izba wytrzeźwień, zakład karny, szkoła (do 18-tego roku życia).

Inne podmioty:

- agencje - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencja Skarbu Państwa,

Agencja Inwestycji Zagranicznych, itp.

- samorządy zawodowe - rozwiązywanie problemów we własnym zakresie.

Państwo wchodzi w tę sferę na zasadzie nadzoru.

RozporzÄ…dzenia.

Rozporządzenie - dopełnia ustawę (jest jedynym aktem wg. Konst.)

Art.92 Konst. - musi być w rozporządzeniu wyraźne upoważnienie i wskazanie, kto ma je wydać.

Rozporządzenia mogą wydawać:

- Rada Ministrów,

- poszczególni ministrowie kierujący odpowiednimi działami adm..,

- Prezes RM,

- Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji ( w jej imieniu przewodniczÄ…cy),

- Prezydent RP.

Uprawnienie do wydawania upoważnień do wydawania rozporządzeń:

- co ma być wydane,

- precyzyjnie jak,

- przez kogo.

Rozporządzenie musi być opublikowane. TK ustala czy jest zgodne z Konstytucją. RM ma prawo do uchylania rozporządzeń.

Prawo lokalne (miejscowe).

Tworzone jest w jednostkach terenowych i jest normatywne na obszarze, którego dotyczy.

Prawo lokalne stanowią terenowe organy administracji rządowej albo samorządy terytorialne. Nie można go tworzyć automatycznie. Prawa i obowiązki obywateli mogą być regulowane prawem lokalnym przy zachowaniu unormowań mających charakter ogólnopolski.

Organy gminy, powiatu i województwa mogą wydawać przepisy:

- wew. ustroju samorządu terytorialnego i jednostek działających na terenie,

- organizacji urzędów i instytucji gminnych,

- zasad zarzÄ…du mieniem komunalnym.

Przepisy porzÄ…dkowe.

Wydawane w zakresie nie uregulowanym w innych ustawach.

Mogą być wydawane, gdy:

- brak jest uregulowania prawnego,

- w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia (stan wyjątkowy podczas klęsk żywiołowych).

SÄ… to nakazy i zakazy w sytuacji nadzwyczajnej.

Umowy:

- ratyfikowane umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji uchwałą sejmową,

- umowy o zrzeczeniu się pewnych spraw na rzecz organizacji międzynarodowych,

- umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Prezydenta,

- umowy natury gospodarczej - nie sÄ… powszechnie obowiÄ…zujÄ…ce.

Samorząd wojewódzki nie ma uprawnień do stanowienia przepisów porządkowych. Nadzór nad wojewodą (stanowienie rozporządzeń) stanowi Prezes RM.

Konstytucja przyjęła zasadę, iż żadna ustawa czy akt nie może obowiązywać wcześniej niż data opublikowania.

Akty normatywne - ustawa z dn. 20.VII.2000r. - po opublikowaniu wchodzą w życie po upływie 14 dni (jeśli nie ma dokładnie określonego w akcie normatywnym terminu wejścia w życie).

Rodzaje publikatorów:

(4 o charakterze ogólnopolskim, 1 o charakterze terenowym, lokalnym).

- Dziennik Ustaw,

- Monitor Polski,

- Monitor Polski B,

-Dzienniki Urzędowe Ministrów, bądź Kierowników Urzędów Centralnych,

-Wojewódzki Dziennik Urzędowy.

Dz.U.:

- obwieszczenie,

- teksty jednolite (są niezbędne) obwieszczenie jego publikowane w Dz.U.

Monitor Polski - obwieszczane sÄ… obwieszczenia Prezydenta:

- orzeczenia TK,

- uchwały Zgromadzeń Narodowych,

- uchwały Sejmu (regulacje Senatu),

- aktów urzędowych Prezydenta dotyczących zrzeczenia się urzędu, powoływania sędziów.

Monitor Polski B:

- sprawozdania finansowe o stanie przedsiębiorczości.

Dziennik Urzędowe Ministrów i Kierowników Urzędów Centralnych:

- publikacja wszystkiego co wiąże się z danym działem,

- publikuje się na bieżąco wszystkie akty normatywne danego działu, resortu,

- publikuje siÄ™ aktualne, obowiÄ…zujÄ…ce zmiany.

Wojewódzki Dziennik Urzędowy (lokalny wydawany przez wojewodę):

- akty miejscowe stanowione przez Sejmik,

- wyroki sÄ…du,

- inne akty prawne, obwieszczenia.

Prawo wewnętrzne.

Przepisy tego prawa zawarte są w zarządzeniach np. instrukcje. Nie jest to prawo normatywne, czyli nie wywiera żadnych skutków prawnych na zewnątrz. Ma być ono pomocne dla administracji, upraszcza, zapobiega nadmiernej ilości przepisów. Prawo wewnętrzne ujednolica działania wew. adm.. Spełnia pozytywne znaczenie, pomaga dokładnie zrozumieć konkretny przepis, ujednolica postępowanie w analogicznych sytuacjach w różnych instytucjach. Nie może to prawa być eksponowane na zewnątrz.

Uprawnienie do prawa wewnętrznego wynika (jest to integralne w działaniu adm.) z kompetencji kierowniczych. Czasami ma ono charakter zbliżony do aktów normatywnych, ale w ograniczonym zakresie. Przepisy prawa wewnętrznego znajdują się w Dz. Urzędowych.

Prawne formy działania administracji.

Forma prawna działania - prawnie określony typ konkretnej czynności prawnej, która w momencie jej podjęcia rodzi skutek prawny.

Rodzaje form:

1. formy charakterze władczym (skutek można wymusić prawem)

2. formy charakterze nie władczym (nie ma takiej sytuacji).

AD.1. Formy władcze:

- stanowienie aktów normatywnych,

- stanowienie aktów administracyjnych (wszystkie organy administracji stanowią te akty),

- czynności materialno-techniczne.

Akt administracyjny.

Akt administracyjny - jest aktem prawnym innym niż akt normatywny. Akt prawny podejmowany na podstawie przepisów prawa adm., przez upoważniony do tego organ adm., który skierowany jest do zindywidualizowanego adresata, który znajduje się w konkretnej sytuacji (czyli konkretny adresat i dana sytuacja). Wydanie tego aktu prowadzi do nowej sytuacji, powstania stosunku prawnego. Akt adm. nie ma charakteru abstrakcyjnego (nie jest skierowany do wszystkich, a tylko do konkretnej osoby). Akt adm. ma charakter wtórny do aktu norm, jest realizacją aktu norm, który jest pierwotny.

Cechą istotną aktu adm. jest to, iż jest on władczym oświadczeniem woli.

Warunki ważności:

- organ adm. wydajÄ…cy ten akt,

- musi ten akt mieć swoją podstawę normatywną i z niej się wywodzi,

- podjęty musi być zgodnie z procedurą (oparcie w przepisach KPA, albo szczególnych).

Klasyfikacja:

- istota ta sama a nazwa różna (zezwolenie, pozwolenie, koncesja) odpowiadają wymogom
rozstrzygnięcia prawnego,

- decyzja pojęcie węższe, akt adm. szersze (decyzja = akt adm., ale akt adm. nie musi być
decyzjÄ…),

- akty wewnętrzne (funkcjonują wewnętrzne struktury organu) i akty zewnętrzne (wywołują
skutek prawny poza strukturÄ… organu),

- akty konstytuowane (zmieniajÄ… sytuacjÄ™ prawnÄ…, np. dajÄ… uprawnienia, zakazujÄ…, nakazujÄ…,
zmienia się sytuacja prawna adresata) i deklaratoryjne (potwierdzają określone zdarzenie
o charakterz prawnym, np. dyplom ukończenia studiów wyższych, decyzja ZUS
o przyznaniu renty, emerytury),

- akty zależne od woli adresata i niezależne,

- akty wolne (uznanie adm. bez szczegółowego sprecyzowania) i związane.

- akty odnoszące się do osób i do rzeczy.

Wadliwość istotna i nieistotna.

Nieistotna - nie powoduje nieważności, jest to drobne uchybienie ( błędy pisarskie).

Istotna - powoduje uchylenie, nieważność (brak konkretnego adresata, podstawy prawnej).

Czynności materialno - techniczne.

Konkretna czynność techniczna na podstawie przepisu prawa, który nakazuje takie działani i wraz z jej podjęciem (czynności) powstaje skutek prawny. Czynność techniczna, której zastosowanie doprowadza do nowej sytuacji prawnej (rodzi skutek prawny).

Tworzenie skutków prawnych poprzez działanie sprawcze.

Nie podejmuje się działań prawnych, a faktyczne(czysto techniczne) w wyniku, których powstaje nowa sytuacja prawna (skutek prawnt).

Czynności materialno - techniczne:

1. mogą wystąpić wewnątrz tej samej adm.,

2. bezpośrednio związana z tymi, którzy są nz zewnątrz:

• zbieranie informacji niezbÄ™dnych dla tego organu,

• zbieranie i prowadzenie ewidencji.

• stanowienie przepisów organizacyjnych.

AD.2. Formy niewładcze:

- ugoda administracyjna,

- porozumienie administracyjne,

- umowa cywilno - prawna,

- umowa publiczno - prawna.

Ugoda administracyjna (R.VIII).

Strony mogą zawierać ugodę, jeżeli nie sprzeciwia się temu przepis prawa a przyspieszy to rozwiązanie. Jest to forma działania rodząca skutek prawny, ale dobrowolna (na zasadzie dogadania się, bez wydawania decyzji). Wchodzi tylko wtedy, gdy przepis nie stanowi, że musi być wydana decyzja. Czasami strony chcą, aby to organ podjął decyzję.

Porozumienie administracyjne.

Zbliżone jest do umowy cywilno - prawnej (podobny tryb). Jednym z podmiotów porozumienia jest zawsze organ administracji, który realizuje swoje zadania oraz zainteresowana strona. Porozumienia administracyjne ma element dobrowolności. Stosowane jest głównie w sferze stosunków gospodarczych. Porozumienie staje się dokumentem administracyjnym w momencie jego zatwierdzenia z reguły przez organ zwierzchni.

Umowa cywilno - prawna.

Dopuszcza się do regulowania umowę cywilno - prawną między organem a stroną. Jest to specyficzna forma regulacji. Znika władztwo administracyjne stosunków, podmiotów, tam gdzie jest umowa cywilno - prawna.

Struktury administracji.

Administracja publiczna (II element struktury):

1. administracja rządowa (państwowa),

2. administracja samorzÄ…dowa.

I. Administracja rzÄ…dowa.

Centralne organy administracji:

• obszar dziaÅ‚ania - zasiÄ™g terytorialny caÅ‚ego paÅ„stwa,

• organy najwyżej stojÄ…ce w strukturze caÅ‚ej organizacji, o szerokich kompetencjach:

- naczelne organy (na czele organizacji),

- urzędy centralne.

Naczelne organy - adm. państwowej wymienione w Konstytucji. Stoją na czele, np. RM, Premier, Resortowi Ministrowie (z teką), Prezydent RP (pod warunkiem, tylko w pewnej części działań swoich). Zajmują one szczególną pozycję.

Rada Ministrów - pozycję jej określa Konstytucja (ustawa z 1996r. o RM). Szczegółowy zakres ustalają ustawy szczegółowe. Podstawowe znaczenie mają decyzje rządu związane
z ustawodawstwem (uchwalanie ustaw). Podejmuje decyzje z bieżącym funkcjonowaniem państwa.

Sprawy strukturalne - tworzenie rzÄ…du:

Skład rządu reguluje Konstytucja (prezes, wiceprezes i ministrowie stanowią skład RM).ruchoma ilość członków rządu. Tworzenie rządu jest po wyborach parlamentarnych, związane jest to z nową opcją polityczna. Pierwszy etap należy do Prezydenta, który desygnuje kandydata na Premiera (w porozumieniu z partiami większościowymi w parlamencie). Kandydat na Premiera dobiera sobie skład ministrów (w ciągu 2 tygodni) i przedstawia Prezydentowi skład i program, musi uzyskać bezwzględną większość (50%+1) głosów w Sejmie. Sejm wybiera Premiera i powierza mu misję tworzenia rządu. Musi ponownie uzyskać wotum zaufania (bezwzględna większość).

Premier ostatecznie rozstrzyga ile jest stanowisk wicepremiera i ministrów. Są to polityczne uzgodnienia, ale nie jest to objęte procedurą prawną tylko zwyczajowe uzgodnienia.

Wiceprezes nie jest organem, tylko zastępcą, ale może on być jednocześnie ministrem i występuje w dwóch rolach.

Kancelaria Premiera.

Organ pomocniczy. Zapewnia obsługę Premiera, Ministrów, RM. Przygotowuje ogół materiałów, ekspertyz, materiały pomocnicze.

Szef Kancelarii Premiera i Sekretarz RM - są to wyższe stanowiska Kancelarii Premiera.

Merytoryczna strona działania rządu (czym się zajmuje):

1. relacja rząd a władza ustawodawcza:

- władza ustawodawcza wykonuję kontrolę nad rządem.

Obowiązki R.M. względem Sejmu:

- przygotowanie projektu ustaw, nad którą później pracuje parlament,

- systematyczne przedkładane rządu z realizacji z konkretnej ustawy (sprawozdania),

- żądanie wyjaśnień w sprawach bieżących,

- instytucje interpelacji i zapytań,

- coroczne absolutorium dla rzÄ…du,

- na każdym posiedzeniu Sejmu są przedstawiciele rządu - jest to obowiązek,

- wykonywanie ustaw.

2. formułowanie programu państwa i realizacja tego programu:

- ustawa budżetowa zawiera podstawowe zadania do wykonania na przyszły rok,

- prawo do dysponowania środków kasy państwowej,

- kształtowanie polityki zagranicznej,

- bieżące realizowanie zadań - podejmowanie decyzji dotyczących funkcjonowania państwa.

Premier.

- działalność jego ściśle związana jest z rządem,

- jest samodzielnym organem administracji rzÄ…dowej,

- ma prawo obsady najwyższych stanowisk w państwie (powoływanie ministrów, szefów
i zastępców szefów administracji centralnej, wojewodów, itp.),

- art.148 Konstytucji - reprezentowanie rzÄ…du, wydaje rozporzÄ…dzenia (gdy ma
upoważnienie), jest przełożonym wszystkich pracowników administracyjnych, kieruje
pracami R.M.).

Minister.

Jest członkiem organu kolegialnego (R.M.), jak również niezależnym organem, który kieruje działem administracji rządowej. Ustawa o działach administracji rządowej z dn.06.09.1997 r. - zawiera wszelkie kompetencje, co należy do poszczególnych działów administracji, oraz jakie działy podlegają pod rząd (28 działów), m.in.: finanse publiczne, gospodarka wodna, obrona narodowa, szkolnictwo wyższe, środowisko, zdrowie, rolnictwo, itd.

Urzędy centralne (budowa działów).

Urzędy centralne obejmują swoim zakresem działania cały region państwa. Powoływane są do wyspecjalizowanych i wąskich zadań, ale mają szersze uprawnienia do realizacji zadań.
podlegają ministrowi - jeżeli chodzi o jeden dział, lub Premierowi - jeżeli chodzi o kilka działów. Urzędów centralnych w Polsce jest ponad 40. Urzędy centralne mają swoje odpowiedniki w terenie, tworzone są na podstawie ustawy, która normuje jego zadania, obowiązki, sposób działania, itd.

Przykład urzędu działowego - np. MSWiA - podlegają pod niego, np.:

- Komendant Główny PSP,

- Komendant Główny Policji,

- Komendant Główny SG.

Przykład urzędu międzydziałowego, np.:

- Główny Urząd Statystyczny,

- Główny Urząd Patentowy,

- Komisja Papierów Wartościowych,

- Polski Komitet Miar i Wag,

- Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

II. Administracja samorzÄ…dowa.

Jest nowym elementem w strukturze państwa.

Samorząd - jest to forma zorganizowana grupy społecznej, która da się wyodrębniać:

• z punktu widzenia wiÄ™zi, którÄ… Å‚Ä…czy czÅ‚onków oraz z trwaÅ‚ego wyodrÄ™bnionego celu,

• organizacja samorzÄ…du musi być oparta na peÅ‚nej demokracji ogółu czÅ‚onków,

• jest to grupa samorzÄ…dzÄ…ca siÄ™, wyraźnie oddzielona od paÅ„stwa,

• pozycja samorzÄ…du musi być regulowana prawe, ma swój porzÄ…dek w ustawach.

Samorządów zawodowy w Polsce (20) jest najwięcej, musi mieć on pole działania, w którym działa samodzielnie. Państwo w drodze ustawy wyzbywa się zadań, przekazując je samorządowi. Nie może być zazębiania się zadań lub uzupełniania w tej samej dziedzinie.

Organy samorządu tworzą prawa, które musza być respektowane całości przez jego członków (samorządy zawodowe i sędziów, adwokatów, lekarzy).

Samorządy pozazawodowe oparte są na dobrowolności (samorząd działkowców, myśliwych).

Samorząd terytorialny - decyduje przynależność do danego terytorium. Jest samorządem szczególnym ze względu na problemy jakimi się zajmuje.

SamorzÄ…d terytorialny.

Stanowi w strukturze państwa powołany z mocy prawa samorząd powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej. Wyposażony w środki umożliwiające jego funkcjonowanie.

Im więcej działa w państwie samorządów tym bardziej jest ono demokratyczne. Przez wprowadzenie samorządu w szybkim tempie nastąpiło zdemokratyzowanie państwa:

- przekazało ono część swoich zadań,

- nastąpiło zdecentralizowanie państwa, maksymalne przekazanie zadań na szczeble niższe,

przede wszystkim gminne,

- organ nie działa samodzielnie w administracji rządowej, natomiast w systemie samorządu
terytorialnego zrezygnowano z tego, np. gmina nie podlega powiatowi, a powiat
województwie. Stanowią samodzielne organy, każdy szczebel stanowi odrębność, dlatego
każdy ma swoją regulację prawną (3 odrębne ustawy). Ale nie ma pełnej
autonomiczności.

- aby nie było prób nacisku na samorząd to może on odwołać się do Sądu
Administracyjnego, aby nie było ograniczania samodzielności. Aby mieć samodzielność
w działaniu są przyznawane środki finansowe (ale nie są one niestety przyznawane
w odpowiednich proporcjach).

System kontroli administracji.

Bez systemu i skutecznej kontroli działania administracje nie będą przebiegały poprawnie.

System kontroli ulega przeobrażeniom. O jakości pracy w administracji decyduje jednak nie sama kontrola. Dla ujednolicenia działania w administracji służy kontrol, funkcja kierownictwa i funkcja nadzoru.

• Funkcja kierownictwa - najsilniej wystÄ™puje w strukturach o scentralizowanej budowie. Kierowani poddanymi to najszerzej zbudowany zakres uprawnieÅ„ (nadzór + kontrola).

• Funkcja nadzoru - węższe pojÄ™cie, o niejednoznacznym znaczeniu, np. policyjny nadzór, nadzór ubezpieczeniowy, nadzór budowlany, nadzór medyczny, nadzór techniczny, nadzór bankowy. Wykonywany za pomocÄ… innych Å›rodków. Nadzór-stosunek prawny sprowadzajÄ…cy siÄ™ do funkcji nadrzÄ™dnej, różne formy, Å›rodki i sposób oddziaÅ‚ywania.

Nadzór - kontrola + uprawnienia władcze umożliwiające dostrzeżenie nieprawidłowości przez organ, który kontroluje prawo ingerowania i eliminowania nieprawidłowości. Pojęcie szersze niż kontrol. Nie jest on wszędzie wykonywany taki sam sposób. Nadzór dostosowany jest do specyfiki zadań. Istotne jest precyzyjne ustalenie kryteriów wg., których nadzór jest wykonywany:

- kryterium legalności - zgodnie z prawem,

- kryterium gospodarności - efektywność z punkt widzenia ekonomicznego,

- kryterium celowości - potrzeba konkretnego działania,

- kryterium rzetelności - oparte o wiarygodną i rzetelną dokumentację,

- kryterium zgodnego działania z polityką rządu lub państwa z interesem społecznym,

- kryterium innych wartości pozaprawnych.

Aby nie było pochopnych decyzji poddaje się kontroli nadzór.

Nadzór - ogól kompetencji do badania działania nadzorowanego połączony z możliwościami modyfikacji i zmiany tej działalności, w celu zapewnienia działania zgodnie z prawem i innymi wartościami, które to cel organ nadzoruje może realizować poprzez władczą zmianę.

4 kategorie czynności wpływające na nadzór:

- kontrolne,

- środki pomocy,

- środki natury personalnej o ile prawo przewiduje,

- zakres władczych ingerencji.

Kontrol - są to 4 rodzaje czynności:

• ocena dziaÅ‚alnoÅ›ci kontrolowanego,

• porównanie zastanego stanu rzeczy z modelem normatywnym (jak być powinno) co daje nam nieprawidÅ‚owoÅ›ci,

• ustalenie przyczyn nieprawidÅ‚owoÅ›ci i osób winnych ich powstania,

• sformuÅ‚owanie wniosków usuniÄ™cie i nieprawidÅ‚owoÅ›ci.

Kontrol nie ma uprawnień władczych, nie do niej należy usuwanie nieprawidłowości. Dostarcz tylko wiarygodny, obiektywny materiał dotyczący kontrolowanego.

Przepisy prawa wyposażaja organ kontroli w kryteria wg., których ma odbywać się kontrol.

Kategorie organów kontroli.

- kontrol niezależna ( niezawisła) od administracji (zewnętrzna),

- kontrol w samej strukturze administracyjnej (wewnętrzna).

Zewnętrzne:

Parlament, TK, TS, NIK, sÄ…downictwo administracyjne, Sady Powszechne, PIP (podlega Sejmowi), RPO.

Wewnętrzne:

Tzw. kontrol resortowa, kontrol instancyjna, kontrol wykonywana w trybie nadzoru administracyjnego, kontrol wewnętrzna samych struktur administracyjnych, kontrol bieżąca, prokuratorska, inspekcje różnego rodzaju, których większość ma znaczenie organów centralnych, np. handlowa, drogowa, sanitarna, kontrol społeczna, kontrol srodków masowego przekazu: prasa, radio, TV.

Kontroli ustawowo powołanych do bieżącego kontrolowania administracji jest 86 podmiotów.

Nie ilość, a efektywność kontroli świadczy o jej działaniu.

9

---