Zaliczenie chorób wewnętrznych (układ oddechowy)

Wywiad

• Dane osobowe

• Główne dolegliwości - przyczyna zgłoszenia się do lekarza, zauważone przez chorego objawy, kiedy wystąpiły i ich cechy, dynamika choroby.

• Dotychczasowy przebieg choroby - określenie czasu początku choroby, częstość występowania dolegliwości, dotychczasowa opieka lekarska.

• Dolegliwości ze strony pozostałych układów i narządów.

• Dotychczasowe leczenie - stosowane leki i systematyczność ich pobierania

• Przebyte choroby i operacje.

• Hospitalizacje

• Wywiad ginekologiczny - przybliżony czas pierwszej miesiączki, ilość ciąż, porody naturalne czy cięcie, ch-ka krwawień, ostatnia miesiączka

• Wywiad socjalny - warunki mieszkaniowe, miejsce zamieszkania, praca zawodowa.

• Wywiad rodzinny - wiek i stan zdrowia rodziców, rodzeństwa, dzieci.

• Uczulenia - leki, pokarm, substancje chemiczne, pyłki roślin.

• Szczepienia.

• Używki - alkohol, narkotyki, papierosy.

Badanie fizykalne klatki piersiowej

Oglądanie

Obmacywanie

Opukiwanie

Osłuchiwanie

Kręgosłup:

• Garb

• Skolioza

• Lordoza

• Kifoza

Ocena:

• kształt

• tor oddechowy

• drżenie głosowe

• szmer podstawowy

• szmery dodatkowe

Od przodu:

• płuca

• gruczoły sutkowe (oglądanie i obmacywanie)

• okolice pachowe

• kształt (beczkowata, lejkowata)

• blizny pooperacyjne lub po radioterapii

• przepełnienie żył

• guzki podskórne (np. przerzuty)

Badamy:

• częstość oddechów (14/18 min.)

• napięcie dodatkowych mięśni oddechowych

• symetria ruchów i rozszerzenia klatki piersiowej

Obmacywanie:

• położenie tchawicy

• uderzenie koniuszkowe

• symetria ruchów klatki piersiowej

• węzły chłonne szyjne i pachowe

Opukiwanie:

• odgłos opukowy jawny nad płucami po obu stronach

• określenie zmian odgłosu opukowego

Osłuchiwanie:

• charakter szmerów oddechowych (oskrzelowego, pęcherzykowego)

• nasilenie szmerów oddechowych

Serce:

• obmacywanie i oglądanie okolicy przed sercowej

• ocena uderzenia koniuszkowego

Badania dodatkowe

• badania laboratoryjne, chemiczne, serologiczne

• badania czynnościowe płuc

Metody obrazujące:

• zdjęcie RTG w 2 płaszczyznach

• prześwietlenie klatki piersiowej

• badanie tomograficzne

• ultrasonografia

• tomografia komputerowa

• jądrowy rezonans magnetyczny

• bronchografia

• scyntygrafia perfuzyjna i wentylacyjna

• bronchoskopia (metody bioptyczne)

Gruźlica (tuberculosis)

Jest przewlekłą chorobą zakaźną umiejscawiającą się w 75 % przypadków w płucach.

Etiologia: przyczyną gruźlicy są prątki gruźlicy Mycobacterium tuberculosis, (pałeczki, Gramm-dodatnie, kwasoodporne).

Zakażenie: następuje głównie drogą kropelkową, rzadziej przez układ pokarmowy lub przez skórę. Czynniki decydujące o zakażeniu to przede wszystkim intensywność kontaktu, ale również źródło zakażenia. Poza tym osoby z grupą krwi AB są szczególnie narażone na zakażenie.

Naturalny przebieg zakażenia

• stadium bezobjawowe (prątki obecne w ustroju lecz objawy kliniczne niewielkie lub ich brak)

• stadium rozwinięte (rozmnażanie i rozsiew bakterii wystarczą do wywołania objawów)

Gruźlica płuc

• Pierwotna (wieku dziecięcego)

• Wtórna (po pierwotna, uaktywniona), rozwój choroby po bezobjawowej przerwie.

Obraz kliniczny: gorączka, nocne poty, jadłowstręt, spadek masy ciała. Częsty jest kaszel zwykle z wykrztuszaniem plwociny,( może być ropna, podbarwiona krwią, ale często mało opbfita).

Badanie fizykalne: bardzo skąpe, bądź niedostrzegalne. Najczęściej są to trzeszczenia nad zajętym szczytem lub stłumienie wypuku, a niekiedy szmer oskrzelowy.

Rozpoznanie: na podstawie wywiadu i obrazu radiologicznego klatki piersiowej.

Potwierdzenie: badanie plwociny lub treści odessanej z żołądka w godzinach porannych na obecność prątka gruźlicy, można wykonać test tuberkulinowy.

Leczenie: Podstawowym sposobem postępowania jest stosowanie leków przeciw prątkowych (streptomycyna, hydrazyd, ryfampicyna bakteriobójczo lub etambutol bakteriostatycznie). Gruźlica płuc zwykle dobrze reaguje na właściwą chemioterapię, chociaż ustępowanie zmian pozapłucnych jest wolniejsze. Dlatego:

Pamiętaj!!!

W przypadkach gruźlicy płuc wykonuj również badania mające na celu wykrycie zmian pozapłucnych i ogólnionych.

Zapobieganie:

Rozróżnia się dwa etapy

•zapobieganie zakażeniu

• zapobieganie rozwojowi choroby u zakażonych

zasadniczym elementem zapobiegania zakażeniu jest likwidacja jego źródeł.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

p.z.o. cechuje nadmierne wydzielanie śluzu w drzewie oskrzelowym, manifestujące się przewlekłym i nawracającym kaszlem oraz odksztuszaniem. Przyjęto arbitralnie iż w celu rozpoznawania p.z.o. objawy muszą występować w większości dni tygodnia, przez co najmniej 3 miesiące w roku i łącznie przez co najmniej 2 lata.

Najczęstsza przewlekła choroba płuc. /mężczyźni : kobiety 3:1/

Etiologia:

Przyczyny zewnątrzpochodne:

• palenie papierosów

• zanieczyszczenia powietrza pyłem węglowym, dwutlenkiem siarki bądź azotu.

• zespół zapalenia zatok i oskrzeli.

Przyczyny wewnątrzpochodne:

• niedobór przeciwciał IgA

• dyskineza rzęsek

• wiek

Obraz kliniczny: ,,niebieski sapacz”

• kaszel z powiększającą się ilością wydzieliny

• duszność wysiłkowa

• zmniejszenie wydolności oddechowej

• znaczna sinica

• chory zwykle krzepkiej budowy

• częste zakażenia dróg oddechowych

Rozpoznanie:

• na podstawie objawów klinicznych oraz badań spirometrycznych

Leczenie:

• hamowanie postępów choroby (wyeliminowanie czynników sprzyjających)

• leczenie zaostrzeń (wyrównanie hipoksemii, usuwanie wydzieliny, fizjoterapia i odsysanie, nawodnienie, nawilżanie gazu oddechowego)

• leczenie zaburzeń mających charakter odwracalny(leki rozkurczające)

• prowadzenie rehabilitacji (program ćwiczeń fizycznych)

• zapobieganie powikłaniom (zaburzenia elektrolitowe i równowagi kwasowo-zasadowej, utrzymywać prawidłowe pH, unikać leków moczopędnych i ograniczyć sól w diecie).

• tlenoterapia

Ostre zapalenie oskrzeli

Przez ostre zapalenie oskrzeli należy rozumieć proces zapalny dróg oddechowych toczący się w ich ścianie, który może ograniczyć się do dużych oskrzeli, może przejść do oskrzeli średniego kalibru (obraz rozlanego zapalenia oskrzeli), lub na oskrzela o średnicy 2mm i mniejsze (mówimy o zapaleniu oskrzelików).

Etiologia:

• zakażenia wirusowe (np. Adenowirus) i bakteryjne (np. Streptococcus) to najczęstsza przyczyna

• wdychanie gazów drażniących (gazy wojenne, amoniak, tlenki azotu, SO­­­­₂ ,HCL, dym węglowy), mogą wywołać objawy o.z.o.

• ostre zapalenia oskrzeli mogą wystąpić w przebiegu wielu chorób zakaźnych, (odra, krztusiec, błonica, dur brzuszny)

Czynniki predysponujące:

• osoby z zapaleniem zatok przynosowych

• małe dzieci

• starcy

• chorzy na przewlekłe zapalenie oskrzeli

• niewydolność układu krążenia

• deformacje klatki piersiowej

• niektóre czynniki atmosferyczne (chłodne i wilgotne powietrze, nagłe zmiany meteorologiczne).

Obraz kliniczny:

• gorączka o różnym nasileniu ok. tydzień

• bóle głowy, mięśni, za mostkiem

• kaszel (początkowo suchy i męczący a po 2-3 dniach z odkrztuszaniem plwociny śluzowo-ropnej, ustępujący po 2-8 tygodniach)

• osłuchowo nad płucami mogą być słyszalne furczenia i świsty

Leczenie:

• chory powinien leżeć w łóżku do ustąpienia objawów

• antybiotyki o szerokim spektrum lub wg antybiogramu (tetracykliny, ampicylina 2-4 tygodni)

• inhalacje przy suchym męczącym kaszlu bądź leki hamujące odruch kaszlowy

Rokowanie dobre.

Zapalenie płuc (bakteryjne)

• bakteryjne zapalenie płuc jest to ostre zapalenie tkanki płucnej wywołane przez bakterie

Etiologia:

1. bakterie tlenowe

1. Gramm-dodatnie: paciorkowiec zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae), rzadziej przez gronkowca złocistego i paciorkowca ropotwórczego.

2. Gramm-ujemne: pałeczka Friedlandera (Klebsiella pneumoniae),pałeczka ropy błękitnej, pałeczka odmieńca, okrężnicy, grypy.

2. bakterie beztlenowe

1. Gramm-dodatnie

2. Gramm-ujemne

Czynniki predysponujące:

• przewlekłe choroby układu oddechowego

• zmniejszenie obronności organizmu wskutek innych chorób

• zwężenie oskrzeli spowodowane nowotworem lub ciałem obcym

• zakażenie wirusowe a zwłaszcza grypa

• palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu

• zimne powietrze

• podeszły wiek

• zwężenie przełyku

• defekty immunologiczne wrodzone lub nabyte

• operacje na klatce piersiowej i jamie brzusznej

• brak śledziony

• zakażenia szpitalne

Obraz kliniczny:

• poprzedzające infekcje górnych dróg oddechowych a w kilka dni po nich nagłe objawy:

• gorączka

• bóle opłucnowe

• suchy kaszel, a następnie wykrztuszanie rdzawej podbarwionej krwią lub ropnej plwociny

• często na wardze występuje opryszczka

• chory może być sinawy

• przyspieszenie oddechów i tętna

• powłóczenie klatki piersiowej po chorej stronie

• odgłos opukowy stłumiony

• szmer oskrzelowy i trzeszczenia

Rozpoznanie:

• badanie radiologiczne zdjęcie tylno-przednie i boczne,(każdy płat może być zajęty, ale najczęściej dolny)

• badanie plwociny (u nie odkrztuszających wymaz z gardła)

• badanie morfologiczne krwi, częsta leukocytoza

Leczenie:

• Streptococcus pneumoniae: penicylina, tetracyklina, erytromycyna, cefalosporyny.

• Klebsiella pneumoniae: antybiotyki aminoglikozydowe np. gentamycyna, cefalosporyna , tetracyklina, streptomysyna.

Zapalenie płuc ( wirusowe).

• wirusowe zapalenie płuc to zapalenie śródmiąższowe wywołane przez wirusy.

Etiologia:

• Przyczyną wirusowego zapalenia płuc są najczęściej: wirusy grypy i paragrypy, rzadziej adenowirusy, wirus ornitozy czy wirus ospy wietrznej.

Obraz kliniczny:

Okres wylęgania trwa 1-5 dni, a choroba przebiega zwykle w dwu fazach:

FAZA 1- ostrej wiremii

• wysoki wzrost temperatury

• ogólne rozbicie

FAZA 2- zajęcie narządu oddechowego

• dominujący suchy kaszel

• duszność

• bóle w klatce piersiowej

• objawy obwodowej niewydolności krążenia

Rozpoznanie:

• badanie radiologiczne obraz od miękkich niewielkich cieni do większych idących w kierunku wnęki. Nacieki te mają często charakter zwiewny. Nie stwierdza się przyspieszenia opadania krwinek, jak również leukocytozy. Często występuje względna leukopenia i bezwzględna limfopenia. Od 7 dnia choroby można wykryć obecność zimnych aglutynin w surowicy.

Leczenie:

• objawowe

• antybiotyki w celu uniknięcia nadkażenia bakteryjnego

• leki wykrztuśne

• w niektórych przypadkach tlenoterapia, podawanie leków nasercowych.

Zapobieganie:

• izolowanie chorych

• szczepienia przeciw grypowe

Rokowanie:

Niepewne, zależy od stopnia zjadliwości wirusa i ogólnych sił obronnych ustroju.

Rozstrzenie oskrzeli

Jest to cylindryczne, wrzecionowate lub workowate, trwałe rozszerzenie oskrzeli, które powstało w następstwie uszkodzenia ich ściany przez proces zapalny. Rozróżniamy rozstrzenie oskrzelowe wrodzone i nabyte. W 50% przypadków umiejscawia się w dolnych płatach.

Etiologia:

przyczynami wrodzonego rozstrzenia oskrzeli są:

• zaburzenia rozwojowe układu oddechowego w okresie płodowym lub we wczesnym okresie po urodzeniu i może powstać w następstwie:

1. hipoplazji

2. mucoviscidosis

3. stwierdza się również we wrodzonej sekwestracji płuca i czasem w jednostronnej wrodzonej rozedmie płuca

przyczynami nabytego rozstrzenia oskrzeli są:

• zapalenie płuc bakteryjne i wirusowe

• gruźlica

• zatkanie oskrzela ciałem obcym

• zwężenie oskrzela z innych przyczyn

Obraz kliniczny:

wrodzone r.o. bez powikłań zapalnych objawów chorobowych nie ma, jeśli jednak jest rozległe może dojść do niewydolności oddechowej i zespołu serca płucnego

nabyte r.o.

• kaszel z wykrztuszaniem dużej ilości zazwyczaj ropnej plwociny (,,pełnymi ustami”, rano)

• krwioplucie

• stany podgorączkowe

• w zaawansowanym stadium wystąpienie ,,palców pałeczkowatych”

• rzężenia średnio i drobnobańkowe nad zajętym obszarem

Rozpoznanie:

• tomografia komputerowa

• bronchografia ewent. bronchoskopia

• wyłączenie niedoboru immunologicznego

Leczenie:

• wykrztuśne, i przeciw bakteryjne

• drenaż ułożeniowy

• resekcja chirurgiczna

Zapobieganie:

Bardziej energiczne i zdecydowane leczenie chorób będących przyczyną rozstrzenia oskrzeli

.

Rak płuc

Są to nowotwory wywodzące się najczęściej ze ściany oskrzela, choć mogą pochodzić z miąższu płuc i opłucnej. Synonimem raka płuc jest rak oskrzeli.

Pod względem histopatologicznym można wyróżnić:

• najczęstszego raka płaskonabłonkowego ok. 40-50%, rokuje najlepiej.

• drobnokomórkowego ok. 25-30%, złe rokowania.

• gruczolakoraka ok. 10-15%, występuje u niepalących, złe rokowanie.

• oraz raka wielkokomórkowego ok. 5-10%, złe rokowanie

Rak płuc daje szybkie przerzuty drogą naczyń chłonnych do okolicznych węzłów chłonnych, drogą krwionośną natomiast do kości, mózgu, wątroby, nadnerczy, nerek i tarczycy

Etiologia:

• wdychanie dymu tytoniowego w 85%

• karcynogeny (azbest, związki arsenu)

• związki radioaktywne

• inne np. blizna pozapalna (np. po gruźlicy), czynniki genetyczne.

Obraz kliniczny:

• kaszel

• nawrotowe zapalenia płuc

• ból w klatce piersiowej

• osłabienie

• krwioplucie

• chudnięcie

• duszność

• palce pałeczkowate

W okresie objawowym może przebiegać pod różnymi maskami np.: przewlekłe zapalenie płuc, niedodma, ropień płuc, wysięk opłucnowy, zespół żyły głównej górnej.

Rozpoznanie:

• badanie radiologiczne, bronchoskopia, bronchografia

• badanie cytologiczne plwociny

• badanie histologiczne wycinka

Leczenie:

• chirurgiczne

• chemioterapia

• radioterapia

Zapobieganie:

• zwalczanie nałogu palenia tytoniu

• okresowe badania radiologiczne klatki piersiowej i cytologiczne plwociny u osób szczególnie narażonych (palacze po 45 r.ż.)

Odma opłucnowa

Jest to obecność powietrza w jamie opłucnowej, która prowadzi do zmniejszenia lub zniesienia ujemnego ciśnienia w niej panującego, a niejednokrotnie prowadzi do powstania nadciśnienia. Co z kolei powoduje częściowe lub całkowite zapadnięcia się płuca. Rozróżniamy trzy rodzaje odmy opłucnej:

• zamknięta - gdy wskutek zapadnięcia się płuca otwór w płucu ulega zamknięciu.

• otwarta - gdy powietrze dostaje się do opłucnej i swobodnie z niej się wydostaje w czasie oddychania.

• wentylowa - gdy powietrze dostaje się do opłucnej we wdechu, a nie ma jak się wydostać.

Etiologia:

• pourazowa - uszkodzenia tępe i penetrujące

• pozabiegowa - torakotomia lub nakłucie jamy opłucnowej

• samoistna

pierwotna - pęknięcie pęcherzyków płucnych w okolicy szczytu płuca, z następowym przenikiem powietrza do tkanki śródmiąższowej, szerzeniem się obwodowo z możliwością przebicia się do jamy opłucnej, częstsza u ludzi młodych, mężczyzn

wtórna - rozedma i p.z.o., astma, zaawansowana gruźlica, zapalenie płuc, włóknienie śródmiąższowe, pęknięcie przełyku, wentylacja dodatnim ciśnieniem.

Obraz kliniczny:

• ból po chorej stronie klatki piersiowej

• duszność

• kaszel z krwiopluciem

• odgłos opukowy bębenkowy

• osłabienie lub zniesienie szmeru oddechowego

Rozpoznanie:

• badanie rtg klatki piersiowej w wydechu gdy obraz zapadniętego płuca jest wyraźniejszy.

• przy dużej odmie z nadciśnieniem może wystąpić przemieszczenie śródpiersia.

Leczenie:

• rozprężenie płuca i zlikwidowanie komory powietrznej to cele leczenia

• odma niewielka - leczenie zachowawcze

• odma duża - drenaż ssący lub leczenie operacyjne

Rozedma płuc

Zmiana w budowie anatomicznej płuc charakteryzująca się nadmiernym poszerzeniem przestrzeni powietrznych położonych obwodowo od oskrzelików końcowych.

Etiologia:

• palenie tytoniu

• zanieczyszczenia środowiska

• wiek

• predyspozycje genetyczne

• niedobór alfa_{1 ­}- antytrypsyny (glikoproteina występująca w surowicy ludzi zdrowych hamująca działanie proteaz)

• typowe jest upośledzenie przepływu wydechowego; decydują o tym trzy główne czynniki

1. zmniejszenie światła oskrzeli

2. zwiększona zapadalność ścian oskrzeli (wiotkość)

3. zmniejszenie sprężystości tkanki płucnej

Obraz kliniczny:

• chory szczupły, nawet wyniszczony

• duszność, utrudniająca pracę lub ją uniemożliwiająca

• niewielki kaszel z wykrztuszaniem

• poszerzenie przednio-tylnego wymiaru klatki piersiowej

• objaw Hoovera - wciąganie dolnych żeber podczas wdechu

Rozpoznanie:

• na podstawie objawów klinicznych

• i badań spirometrycznych

• badania radiologiczne - przepona nisko położona płaska, obszary o ubogim rysunku, powiększony łuk tętnicy płucnej, pomiędzy koniuszkiem serca a sklepieniem przepony ,,poduszka powietrzna”, serce położone niżej, wąskie, wiszące, centralnie w klatce piersiowej.

Leczenie:

• hamowanie postępów choroby (wyeliminowanie czynników sprzyjających)

• leczenie zaostrzeń (wyrównanie hipoksemii, usuwanie wydzieliny, fizjoterapia i odsysanie, nawodnienie, nawilżanie gazu oddechowego)

• leczenie zaburzeń mających charakter odwracalny(leki rozkurczające)

• prowadzenie rehabilitacji (program ćwiczeń fizycznych)

• zapobieganie powikłaniom (zaburzenia elektrolitowe i równowagi kwasowo-zasadowej, utrzymywać prawidłowe pH, unikać leków moczopędnych i ograniczyć sól w diecie).

• tlenoterapia

Powikłania:

• zakażenia

• zaburzenia równowagi kwasowo zasadowej i elektrolitowej

• niewydolność oddechowa

• serce płucne - przerost prawej komory

Niedodma płuc

Oznacza niepełne rozprężenie płuca, pierwotnie występuje u noworodków, w praktyce klinicznej jako niedodmę określa się zapadniecie się płuca tj. przejście płuca powietrznego wtórnie w stan zmniejszonego upowietrznienia lub całkowitej bezpowietrzności; jest to zatem niedodma nabyta. Określenia niedodma i zapadnięcie się płuca używa się jako synonimów.

Etiologia:

Niedodma obturacyjna z powodu zmniejszenia lub całkowitego zatkania światła oskrzela przez:

1. ciało obce pochodzenia ustrojowego lub pozaustrojowego

2. zmiany chorobowe wychodzące ze ścian oskrzeli

3. ucisk na ścianę oskrzela z zewnątrz

Niedodma kompresyjna z powodu ucisku z zewnątrz na płuco najczęściej spowodowanego przez:

1. odma opłucnowa powstała w wyniku pęknięcia płuca (odma samoistna)

2. uraz i przebicie ścian klatki piersiowej

3. guzy nowotworowe dużych rozmiarów

4. zmniejszenie ruchomości przepony (uszkodzenie nerwu przeponowego, bóle w nadbrzuszu, stany po operacjach nadbrzusza),

powodują spłycenie ruchów oddechowych co może doprowadzić do niedodmy zwłaszcza dolnych części płuc.

Obraz kliniczny:

• duszność wysiłkowa

• przyspieszony i spłycony oddech

• znaczny niepokój

• ból w klatce piersiowej

• przyspieszenie tętna

• sinica jeśli niedotlenienie krwi jest znaczne

• ograniczona ruchomość oddechowa klatki piersiowej po stronie niedodmy

• wypuk nad obszarem przytłumiony i drżenie głosowe zwykle zniesione

• szmery oddechowe osłabione lub całkiem zniesione

Rozpoznanie:

• na podstawie objawów klinicznych

• bronchoskopia - ustalenie przyczyny zamknięcia oskrzela

• badania radiologiczne - jednolite zacienienia, przesunięcie narządów klatki piersiowej w stronę niedodmy przez co widoczny cień kręgosłupa. Projekcja tylno-przednia i boczna.

Leczenie:

• przyczynowe - usunięcie przeszkody przez odessanie w czasie bronchoskopii, odpuszczenie płynu z jamy opłucnowej podczas ucisku.

• ułatwienie kaszlu i odkrztuszania

• kinezyterapia oddechowa

• zmiany ułożenia chorego w łóżku, aby nie leżał na boku gdzie jest niedodma

• w ostrych stanach podajemy leki nasercowe i tlen

• przy powikłaniach infekcyjnych konieczne leki przeciw bakteryjne

Astma oskrzelowa

Cechująca się odwracalnym, napadowym zwężeniem światła oskrzeli, którym towarzyszą duszność i świsty w klatce piersiowej. U podstaw tej choroby leży nadmierna reaktywność oskrzeli na różne bodźce.

Etiologia:

Astma atopowa (alergiczna, zewnątrzpochodna)

• kurz, pyłki roślin, sierść, pleśń, alergeny pokarmowe, pierze.

• narażenie zawodowe na antygeny

• zanieczyszczenie środowiska

Astma nieatopowa

• infekcje

• reakcje powysiłkowe

• reakcje polekowe

• reakcje psychogenne

• uwarunkowania neurohormonalne

Obraz kliniczny:

• kaszel z niewielką ilością lepkiej trudno odpluwalnej plwociny

• napady duszności wydechowej najczęściej w nocy ok.1-2 godziny

• głośne świsty, furczenia

• mocne poty

• mowa przerywana

• nad płucami odgłos bębenkowy

• szmer oddechowy i pęcherzykowy osłabiony

Leczenie:

• objawowe

• leki rozszerzające oskrzela głównie adrenergiczne działające na receptory beta₂ w ścianie oskrzeli

• kortykosteroidy

Zapobieganie:

• wykrycie i usunięcie czynnika wywołującego

• zredukować ilość miękkich mebli w mieszkaniu

• odczulanie

Ostry zespół niewydolności oddechowej

Niewydolność oddechowa jest stanem, w którym z powodu zaburzeń wymiany gazów w płucach dochodzi do spadku prężności tlenu (hipoksemia),lub do spadku prężności tlenu i wzrostu dwutlenku węgla (hipoksemia z hiperkapnią),we krwi tętniczej z przyczyn płucnych lub pozapłucnych.

Etiologia:

przyczyny płucne:

• choroby płuc (zapalenie płuc)

• choroby opłucnej (odma opłucnowa)

• choroby oskrzeli ( napady astmy oskrzelowej)

przyczyny pozapłucne:

• upośledzenie czynności oddychania (zatrucia, guzy mózgu)

• zaburzenia nerwów i mięśni zaopatrujących klatkę piersiową (zapalenie przednich rogów rdzenia)

• zaburzenia stabilności klatki piersiowej (urazy)

Podział:

1. na podstawie wymiany gazowej:

• typu I (częściowa) pO­2, jest niższa od 8 kPa (60 mmHg) - hipoksemia

• typu II (całkowita), typ I + wzrost pCO­₂ powyżej 6,6 kPa (49 mmHg hipoksemia + hiperkapnia

2. na podstawie danych klinicznych

• niewydolność wentylacyjna ( osobnik różowy, chudy, walczący o powietrze-moment hiperwentylacji w celu utrzymania pO_{2 ­}w granicach normy ,a pCO₂ nawet poniżej, osobnik bez sinicy, obrzęków, reaguje dusznością na mały wysiłek, ,,różowy dmuchacz”).

• niewydolność oddychania ( osobnik siny, otyły, ospały, nie walczy o powietrze - hipoksemia i hiperkapnia. Dominuje duża sinica, obrzęki, wysiłek bez objawowej duszności, łatwo zasypia w ciągu dnia ,,,niebieski sapacz”).

3. na podstawie mechaniki oddychania:

• niewydolność zaporowa (obturacyjna) - zmniejszenie sprężystości tkanki płucnej lub/i zwężenie światła oskrzeli

• niewydolność ograniczająca (restrykcyjna) - ograniczenie rozprężenia płuc, np. zmiany w płucu, opłucnej lub w klatce piersiowej.

Obraz kliniczny:

• sinica (u chorych aktualnie nie leczonych tlenem)

• zmiany psychiki - od niepokoju i agresywności do stanu przed śpiączkowego i śpiączki

• chorzy różowi są aktualnie leczeni tlenem

Rozpoznanie:

• pomiar prężności tlenu i dwutlenku węgla, wodorowęglanów i stężenia jonów wodorowych krwi tętniczej.

Leczenie:

• usunąć przyczyny

• podać tlen

• skorygować stężenie jonów wodorowych

Równocześnie należy:

• zwalczać skurcz oskrzeli

• usunąć, a następnie rozrzedzać wydzielinę z oskrzeli

• zwalczać istniejącą infekcję

• zwalczać istniejącą niewydolność krążenia

Zespół hiperwentylacji

Są to objawy wywołane nadmierną wentylacją.

Zespół hiperwentylacji występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn przeważnie z przyczyn psychogennych.

Etiologia:

psychogenna

• strach, panika

• pobudzenie, agresja

• depresja

somatogenna

• hipoksja

• kwasica metaboliczna

• wysoka gorączka

• śpiączka wątrobowa

Obraz kliniczny:

ostra - hiperwentylacja z tężyczką

przewlekła - objawy

• nerwowo - mięśniowe, parestezje, drżenia

• sercowo - naczyniowe: bóle w klatce piersiowej, częstoskurcz, zimne kończyny

• oddechowe: wzdychanie, ziewanie, pokaszliwanie, nieregularny oddech

Leczenie:

przyczynowe

Zapalenie opłucnej

Jest to odczyn zapalny przebiegający z wytwarzaniem mniejszej (określany jako ,,suchy”) lub większej ilości płynu.

Etiologia:

płyn o charakterze wysiękowym (mętny, krwisty)

• gruźlica, inne zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pierwotniakowe

• zmiany nowotworowe opłucnej

• zawał płuca

• toczeń rumieniowaty

• ostre zapalenie trzustki

płyn o charakterze przesiękowym (jasny przejrzysty)

• niewydolność krążenia

• hipoalbuminemia (marskość wątroby, zespół nerczycowy)

Obraz kliniczny:

• początek nagły

• wysoka gorączka

• poty

• suchy kaszel, ustępujący po uformowaniu się wysięku

• ból w klatce piersiowej

• płytki oddech

• powłóczenie chorą częścią klatki

• osłabienie drżenia piersiowego po chorej strone

• stłumiony odgłos opukowy

Rozpoznanie:

• badanie radiologiczne

• badanie ultrasonograficzne

• nakłucie diagnostyczne dla stwierdzenia charakteru płynu (wysiękowy a przesiękowy)

Leczenie:

• przyczynowe

• nakłucie i odbarczenie opłucnej

Przewlekła obturacyjna choroba płuc POChP

Charakteryzuje się niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe.

Etiologia:

• dym tytoniowy ze wszystkich sposobów palenia, oraz jego bierne wdychanie

• wystarczająco intensywne lub długotrwałe zawodowe narażenie na pyły i substancje chemiczne

• zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach słabo wentylowanych spowodowane spalaniem materiałów biologicznych (ogrzewanie).

Obraz kliniczny:

• kaszel z odkrztuszaniem plwociny

• duszność wysiłkowa

Rozpoznanie:

• typowe objawy, narażenie na czynniki ryzyka

• badanie spirometryczne (pojemność życiową FVC oraz objętość wydechową pierwszosekundową FEV₁ i wyliczyć stosunek FEV₁/FVC

Leczenie:

• ocena i monitorowanie choroby (szczegółowy wywiad)

• ograniczenie czynników ryzyka (zaprzestanie palenia tytoniu)

• leczenie stabilnej POChP (edukacja chorego, leczenie farmakologiczne, leczenie objawowe lekami rozszerzającymi oskrzela)

• leczenie zaostrzeń

2

8

---