Równowaga w gospodarce zamkniętej

Równowaga w gospodarce występuje w sytuacji jednoczesnej równowagi na obu rynkach: towarowym i rynku pieniężnym.

Graficzną ilustracją stanu równowagi w gospodarce jest punkt przecięcia krzywej IS oraz krzywej LM

r

IS LM

NPdT

NPpT NPdP I NPpP

NPdP

r_E E NPdT

II IV

NPpT

NPdP III

Y

Y_E

Punkt przecięcia krzywej LM oraz IS wyznacza określoną kombinację stopy procentowej i dochodu narodowego (r_E Y_E), przy której obydwa rynki znajdują się w stanie równowagi.

Przy stopie procentowej r_E i dochodzie narodowym Y_E ludzie chcą trzymać tyle pieniędzy ile wynosi ich podaż, a z drugiej strony chcą zakupić tyle towarów ile producenci chcą sprzedać.

Gospodarka nie musi znaleźć się w danym czasie w punkcie równowagi.

Mechanizmy gospodarcze przy pomocy polityki makroekonomicznej tzn. polityki fiskalnej i pieniężnej muszą prowadzić do stanu równowagi w gospodarce.

Punkty leżące na prawo od krzywej IS oznaczają nadwyżkę podaży na rynku towarowym.

Punkty leżące na lewo od krzywej IS oznaczają nadwyżkę popytu na rynku towarów

Punkty leżące na prawo od krzywej LM oznaczają nadwyżkę popytu na pieniądz, na lewo od LM oznaczają nadwyżkę podaży pieniądza.

I część

Jeżeli gospodarka znajduje się w obszarze pierwszym to cechuje ją nadwyżka podaży na rynku pieniężnym w stosunku do popytu na pieniądz, oraz nadwyżka podaży na rynku towarowym w stosunku do popytu na towary.

Nadwyżka podaży pieniądza w stosunku do popytu prowadzić będzie do spadku stopy procentowej, a nadwyżka podaży towarów w stosunku do popytu prowadzić będzie do spadku produkcji ze względu na niemożność sprzedaży towarów i rosnące zapasy, co spowoduje zmniejszenie dochodu narodowego.

II część

W dalszym ciągu utrzymuje się nadwyżka podaży pieniądza, która prowadzi do obniżenia stopy procentowej dla zapewnienia równowagi na rynku pieniężnym. Natomiast nadwyżka popytu na towary prowadzić będzie do wzrostu produkcji i dochodu.

III część

Nadwyżka popytu na pieniądz w stosunku do wielkości jego podaży prowadzić będzie do wzrostu stopy procentowej. Natomiast nadwyżka popytu na towary będzie oddziałowywać na zwiększenie produkcji i dochodu.

IV część

Nadwyżka popytu na pieniądz w dalszym ciągu prowadzi do wzrostu stopy procentowej, natomiast nadwyżka podaży towarów prowadzi do zmniejszenia produkcji i dochodu narodowego.

Polityka fiskalna polega na zmianie wydatków rządowych i dochodów głównie podatników.

Jeżeli gospodarka znajduje się w stanie recesji czego wyrazem jest niski poziom dochodu narodowego przy danej stopie procentowej, rząd może zastosować ekspansywną politykę fiskalną czyli zwiększyć dochód narodowy poprzez wzrost wydatków rządowych lub obniżenie podatków bądź stosuje oba instrumenty łącznie.

W wyniku polityki ekspansywnej fiskalnej krzywa IS przesuwa się w prawo w górę

r LM

r₁ E₁

r₀ E₀

IS₁

IS₀

Y

Y₀ Y₁

Gospodarka przechodzi do nowego stanu równowagi charakteryzującego się wyższym poziomem dochodu narodowego Y₁ > Y₀ , ale również wyższym poziomem stopy procentowej r₁ > r₀

Ekspansywna polityka fiskalna zwiększa popyt globalny w gospodarce dzięki temu rośnie produkcja i dochód. Wzrost dochodu wywołuje wzrost popytu transakcyjnego na pieniądz w celu realizacji różnych wytworzonych dóbr.

Przy danej podaży pieniądza dla zachowania równowagi na rynku pieniężnym musi obniżyć się popyt spekulacyjny na pieniądz, a to wymaga wzrostu stopy procentowej.

---