EKSPLOZJA LICZEBNOŚCI LUDNOŚCI NA ŚWIECIE- W końcu liczebność całej populacji ludzkiej na ziemi obniżała się-liczbą rzędu 10mln, na początku naszej ery wzrosła w przybliżeniu do 300mln. Liczba ta rosła stopniowo na przestrzeni wieków, aż do XX wieku, kiedy to wzrost zintensyfikował się i obecnie roczna stopa przyrostu wynosi ok.1,8% Współcześnie populacja świata zwiększa się o ok.70mln rocznie. Obecnie wynosi ona ok.6mld Dominująca rola w populacji to populacja Azji, która w roku 2000 ma wynosić ok.3,5mld Poza tym wrasta równie szybko potencjał ludnościowy Afryki i Ameryki Północnej. Trzeba było setek tyś. lat, aby populacja ludzi osiągnęła mld, lecz liczba to może się podwoić w ciągu następnych 40 lat-lawina demograficzna.

Przyczyny eksplozji ludnościowej w świecie:

• Poprawa zaopatrzenia w żywność i wprowadzenie lepszych roślin uprawnych(kukurydza, ziemniaki)

• Postęp w dziedzinie medycyny

• Rozwój techniczny (dłuższe życie i poprawa jego jakości)

• Teoria cyklu demograficznego i cykliczność wzrostu liczby ludności w czasie

NAJWAŻNIEJSZE MASOWE PRODUKTY ROLNICTWA

• Żywiec wieprzowiny, wołowiny

• Drób, jaja

• Ziemniaki, zboża, kapusta

• Owoce, jabłka, gruszki, truskawki

EFEKT CIEPLARNIANY- jest wynikiem wpływu, jaki wywiera obecność dwutlenku węgla na promieniowanie słoneczne padające na powierzchnie. Ozon obecny w wyższych warstwach atmosfery pochłania promieniowanie ultrafioletowe, parę wodna i dwutlenek węgla absorbują promieniowanie podczerwone. Na powierzchnie ziemi dociera, zatem widzialne światło słoneczne. Ok. 1/3 światła padającego na ziemie ulega odbiciu. Pozostałe 2/3 jest absorbowane na powierzchni ziemi i następnie wypromieniowane jako promieniowanie podczerwone. Jest ono absorbowane przez dwutlenek węgla, który ogrzewa się i temp. Powietrza rośnie. Dwutlenek węgla odgrywa tu role filtr przepuszczającego cześć widzialna widma w jednym kierunku i zatrzymującego promieniowanie długofalowe w drugim. Należy podkreślić, ze para wodna i ozon oddzialowują w podobny sposób jak dwutlenek węgla. Stężenie tych gazów jest jednak w przybliżeniu stale i nie wpływa w istotny sposób na temperaturę powietrza. (rys.1) W latach 1885-1940 średnia temperatura w skali światowej wzrosła o 0,5% Przewiduje się, ze podwojenie stężenia dwutlenku węgla do 0,06% spowoduje wzrost średniej temperatury na poziomie Ziemi o 2,3% Taki wzrost temperatury może doprowadzić do stopienia lodowców i lodów biegunowych i to może spowodować podniesienie poziomu wód i oceanów o 60-70 metrów

ZYWE ORGANIZMY GLEBOWE- w glebie wystepuja substancje organiczne i żywe organizmy, które po obumarciu będą stanowiły składniki pokarmowe roślinom:

1.Skladniki organiczne- powstają w wyniku działania bakterii i grzybów z rozpadu obumarłych roślin i zwierząt, resztek pożniwowych i przeoranych nawozów zielonych i obornika

2.ZYWE ORGANIZMY - EDAFON GLEBOWY- zarówno żywe jak i ich obumarłe ciała stanowią znaczna cześć masy glebowej. W skład edafonu można wyróżnić:

1. MIKROFLORA- często zamieszkuje glebę ( bakteria, promieniowce, grzyby, glony- n1 1 gram 0,5-5,0 miliardów bakterii) najwięcej w jej górnej warstwie(ornej) wokół korzeni. Bakterie- najliczniejsze i najbardziej czynne w glebach o odczynie obojętnym. Bakterii azotowe( największe znaczenie w rolnictwie- gromadzą azot z powietrza lub uwalniają go ze związków bezpośrednio niedostępnych roślinom. Inne bakterie rozkładają substancje organiczne bezazotowe ( celuloza, lionina, pektyny, kwasy organiczne, tłuszcze, oleje, węglowodory) i sprzyjają tworzeniu się próchnicy. Bakterie denitryfikacyjne- (szkodliwe) rozkładają związki azotowe do wolnego azotu, który utlenia się w powietrzu( występuje w glebach mokrych, zbitych, zlewnych w warunkach niedostatecznego przewietrzenia). Bakterie siarkowe i żelazowe przyczyniają się w glebie do utleniania związków niedotlenionych. Tlenowce(aerobat - potrzebują do życia tlenu. Beztlenowce ( anaerobaty) żyją w glebach mokrych, bez dostępu powietrza. Substancje organiczne przerabiane przez drobnoustroje, ulęgają rozkładowi i mineralizacji = przechodzi w nowa substancje PROCHNICE

2. MIKROFAUNA- pierwotniaki, nicienie, roztocza, skoczkonogi. Przemieszczają w głąb materie organiczna. Żywiąc się materia organiczna przerabiają i poprawiają w ten sposób strukturę gleby. Pasożytują na roślinach i zwierzętach powodując ZMECZENIE GLEBY (np. nicienie)

c) MEZOFAUNA I MAKROFAUNA - reprezentowana przez następujące zwierzęta glebowe:

• obleńce- małe robaczki, półpasożyty, związane biologicznie z korzeniami roślin

• dżdżownice- maja duże znaczenie w tworzeniu i poprawianiu właściwości poziomu próchniczego gleby. Odżywiają się martwymi resztkami organicznymi, rozdrabniają je i przerabiają, dzięki czemu substancja organiczna staje się aktywniejsza biologicznie

• wazonkowce- podobne do dżdżownic

• stawonogi- ( owady, wije, pajęczaki, mrówki, termity) spulchniają glebę, jednak wiele z nich to szkodniki powodujące straty w rolnictwie

ssaki- mieszają glebę bardzo intensywnie ( krety, nornice, chomiki) Poprawiając porowatość gleby i jej przepuszczalność i przewiewność

Czasowy + ilosciowy-wiekowy rozwój ludności_ powiększająca się populacja powoduje trudne do przewidzenie następstwa dla środowiska. Według prognoz ONZ przyrost naturalny, wynoszący obecnie około 17 promile rocznie, spowoduje w okresie 1990-2-3- wzrost liczby ludności świata o 3,5 mld. Około 90% tego przyrostu będzie miało miejsce w krajach rozwijających się

Ludność świata 7000 p.n.e. -2025 n.e.

LATA	LUDNOŚĆ W MLN.		LATA	LUDNOŚĆ W MLN
7000 p.n.e.	10		1930	2013
4500 p.n.e.	20		1940	2240
2500 p.n.e	40		1950	2523
1000 p.n.e	80		1960	3019
początek n.e.	160		1970	1697
900	320		1980	4447
1700	600		1990	5295
1800	906		1994	ok.. 5600
1850	1160		2000	6228
1900	1608		2010	7150
1910	1700		2020	8050
1920	1789		2025	8472

Tak gwałtowne zwiększenie liczby ludności powoduje zwykle duże zmiany w środowisku. Przy utrzymaniu się obecnych trendów rozwojowych w latach 1990-2030 produkcja przemysłowa krajów rozwijających się będzie wzrastać w tempie 4-5% rocznie. Niszczenie środowiska o ile będzie wzrastać w tym samym tempie wystąpi dotkliwy brak wody.

WODA, ZNACZENIE JEJ WLASNOSCI FIZYCZNYCH I CHEMICZNYCH. PH

Woda jest najważniejszym związkiem tlenu oraz najbardziej rozpowszechniona substancja na ziemi i nieodzownym składnikiem wszystkich organizmów żywych. Pojedyncza cząstka wody ma budowę melinowa, dipolowa H-O-H, kat 104,27. ładunek ujemny skupiony jest przy atomie tlenu, a dodatni przy atomach wodoru. Oba atomy wodoru mogą tworzyć wiązania wodorowe z parom elektronów przy atomie tlenu sąsiednich cząstek wody. Zapewnia to wodzie zdolność do asocjacji, hydratacji i rozpuszczania wielu związków oraz warunkuje przebieg procesow biochemicznych. Ponad to woda ma wlasiwosci hydrolityczne, katalityczne i warunkuje dysocjacje elektrolityczna. Stad tez jej znacząca rola w krążeniu bio-geo-chemicznym pierwiastków, w powstawaniu i przeobrażaniu skal, a także technologiach przemysłowych i gospodarstwie domowym.

Woda ma liczne właściwości fizykochemiczne:

• Mała gęstość w porównaniu z innymi mineralnymi składnikami skorupy ziemskiej

• Mała masa molekularna

• Duża pojemność

• Małe rozmiary cząsteczki

• Wysokie ciepło właściwe, parowania, krzepnięcia

• Szybkie zwiększanie lepkości w miarę obniżania temperatury

• Wysokie napięcie powierzchniowe

• Wysoka przezroczystość

• Najlepszy rozpuszczalnik

Reasumując znaczenie wody sprowadza się do:

• Zapewnia warunki życia

• Udział w tworzeniu materii oraz w powstawaniu i przeobrażaniu skal, minerałów, gleb

• Regulacja stosunków cieplnych

• Rola krajobrazotwórcza

• Źródło energii i funkcji komunikacyjnej

• Znaczenia przemysłowego i socjalnego( higiena, rekreacja)

PH

Woda jest słabym elektrolitem i dysocjuje zgodnie z równaniem H₂O=H⁺ + OH^- w czystej wodzie, i we wszystkich roztworach wodnych musi być spełniony następujący warunek:

Można przyjąć, ze stężenie woda w roztworze rozcieńczonym jest stale i przekształcić powyższy wzór w nastepujacyn sposób:

K[H₂O]=kw.=[H⁺] [OH^-]

Kw- jest to stała dysocjacji lub iloczyn jonowy wody. Jego wartość wynosi 1*10^-14 w temperaturze 25 C i nieco wzrasta ze wzrostem temperatury.

OBIEG FOSFORU W PRZYRODZIE przedstawiony na rysunku jest związany z dwoma biochemicznymi cyklami przebiegającymi głownie w zbiornikach wód morskich i oceanicznych oraz na ladzie i w glebie. Fosfor znajdujący się w glebie jest przyswajalny przez bakterie fosforowe, przetwarzające związki organiczne fosforu i w ten sposób udostępniony roślinom i zwierzętom oraz dostające się do gleby produkty wydalania. Analogiczna role do tej, która w obiegu glebowym spełniają bakterie, w obiegu wodnym spełnia plankton, znajdujący się w łańcuchu pokarmowym ryb i innych organizmów wodnych. Około 1% fosforu z obiegu wodnego dostaje się do obiegu glebowego. Produkty rozpadu organizmów morskich opadają na dno zbiorników, wypadając w znacznej masie z obiegu. Produkty procesu osadzania były również wykorzystywane przez człowieka jako naturalne nawozy fosforowe. Obecnie służą do uzyskiwania kwasu fosforowego jako surowce do produkcji fosforowych nawozów sztucznych. Te z kolei uzupełniają straty fosforu w glebie powodowane uprawami.

PYTANIE 5 ZESTAW 8

FUNKCJE KWASOW FULWOWYCH HUMINOWYCH

Kwasy fulwowe- grupa kwasów humusowych pozostająca w roztworze po zakwaszeniu alkalicznego ekstraktu próchnicy glebowej, pozostająca po zakwaszeniu jako związek zdolny do tworzenia chetatow z jonami glinu i żelaza odgrywają ważna role w procesie bielicowania gleb.

Chetaty- związki chemiczne, których cząstki związków organicznych (zwanych liganelami lub addendami) sa przynajmniej związkiem z metalami (jonem centralnym) sa to np. chlorofil i składnik czerwonego barwnika krwi-hemoglobiny

Kwasy huminowe- grupa kwasów humusowych ulegająca wytraceniu z alkalicznego ekstraktu próchnicy glebowej po jego zakwaszeniu, zależnie od podatności na wysoleniu wyróżnia się szare kw. humusowe = łatwe stracenie elektrolitami oraz brunatne kwasy humusowe- mało wrażliwe na stężenie elektrolitów.

Kwasy humusowe- grupa względnie odpornych na dalszy rozkład specyficznych produktów zawansowanego procesu humifikay obejmująca bezpostaciowe, ciemno zabarwione, wielkocząsteczkowo związki o charakterze kwasów organicznych, nie sa to zwiazki o ściśle określonej budowie chemicznej, zwierają połączone w różny sposób struktury- pierścieniowe (głownie aromatyczne) boczne łańcuchy alifatyczne i wiele grup funkcyjnych (karboksylowych, karbonylowych itp.)

Humiany- sole kwasów huminowych, stymulują lub hamują wzrost organizmów żywych (niektóre stosowane są do leczenia nowotworów), występują także w torfie i węglu brunatnym. Rozpuszczalność ich maleje ze wzrostem wartościowości metalu. Skład kwasów huminowych: 50-62% C, 30-39% O, 1,5-5% H, 1-5% N. Wzór cząsteczki niezidentyfikowany.

Połączenie tych związków stanowią trzon mechanizmu zwanego KOMPLEKSEM SORPCYJNYM GLEBY i regulują cala gleb. Zapewniają gruzalkowata strukturę, nadają barwę i wpływają na gleb i gromadzą duże ilości różnorodnych jonów i cząsteczek wody dając glebie żyzność i regulują prawidłowym rozwojem mikroorganizmów glebowych, stymulując lub hamując ich liczebność. Stad związki te decydują o właściwościach gleb i poznanie ich struktury chemicznej będzie i rekultywacji gleb, a także produkcji niektórych leków. Humian sodu w małych dawkach wywiera dodatni wpływ na rozwój roślin lądowych, niektórych sinic i bakterii. Z tego względu krzemian jest bezpiecznym, służy do oczyszczania lub stawów rybnych

Kwasy huminowe z glinem tworzą koloidalne, wielordzeniowe, hydroksokompleksy. Tworzą tez i inne kompleksy, które sa trzonami mechanizmu zwanego kompleksem sorpcyjnym gleby. Zapewniają one glebie odpowiednia troficznosc i stosunki wodne, jakość i szybkość sorpcji wymiennej, ochronę gleby przed ich destrukcja i skażeniem.

ZESTAW 8, PYTANIE 3

WPLYW CZLOWIEKA NA ZASOBY, SKLAD I ODNOWE HYDROSFERY

Coraz większe zapotrzebowanie na wodę wymusza zmiany gospodarowania jej zasobami, które są określone głownie warunkami klimatycznymi kraju. Zużycie wody w Polsce w hektometrach sześciennych wynosiło (1993 roku)

• Zakłady przemysłowe ok. 8000

• Rolnictwo, leśnictwo ok. 1400

• Gospodarka komunalna ok. 2700

Łączne zużycie wody ok. 12300

Gospodarka komunalna pokrywa zapotrzebowanie w 50% przez pobór wód podziemnych, co doprowadziło do znacznego obniżenia ich poziomu. Zużycie wody w ostatnich latach zmniejszyło się, a potem ustabilizowało po wprowadzenie wysokich opłat za pobór wody i odprowadzenie ścieków. Zasoby wodne Polski są jedne z najniższych w Europie, stad potrzebne jest oszczędne gospodarowanie nią i wielokrotne wykorzystanie. Najprostszym sposobem jest zamykanie obiegów wodnych w zakładach przemysłowych oraz szeregowe używanie wody w przemyśle. Szeregowe i wtórne wykorzystanie wody w układzie miasto-przemysl, miasto-rolnictwo, przemysl-rolnictwo może złagodzić deficyt wody w kraju. Transfer wody z rejonów mających nadwyżkę do rejonów deficytowych, zmienia tylko miejsce jej użytkowania, a często narusza przepływy w rzekach, z których pobierane są znaczne ilości wody, odprowadzanie później jako ścieki do innych rzek.

Magazynowanie wody w zbiornikach zagornych pozwala na wyrównanie ilości pobieranych wód. W rejonach o deficycie wody ważne jest odnowa jej, która umożliwia wtórne wykorzystanie ścieków ich oczyszczeniu metodami fizykochemicznymi Odnowa to zespól procesów technologicznych. Wtórne wykorzystanie jako wody przemysłowe lub ochronę zbiorników przed eutrofizacja. Usuniecie związków bagiennych z wody to oczyszczanie 3 stopnia. Odnowa brana pod uwagę w rejonach o dużych niedoborach, obszary miejsko-przemyslowe, miasta położone w górach, . Odnowa wód wykorzystywana jest w przemyśle do celów: chłodniczych, produkcyjno-technologicznych, do zasilania kotłów, czasem do zraszania trawników, parków, terenów golfowych, oraz do odnowy jezior rekreacyjnych.

Odnowa wody dla wzbogacenia wód podziemnych musi spełniać pewne wymagania co do składu bakteriologicznego wody obecności związków toksycznych np.: metali ciężkich,obecności związków refrakcyjnych niepodatnych na biodegradacje oraz niepowinny mieć nad....syche pozostałości

Ilość wody możliwej do odnowy z miejskiej oczyszczalni wynosi 40-60% sredniodobowego opdplywu.Wynika to z ..... Dopływu związków do oczyszczalni miejskiej.Koniecznosc zwiększania udziału procentowego ścieków podziemnych do odnowy zmusza do stosowania zbiorników wyrównawczych (stawów kamiennych) ,w godzinach dopływu ścieków o najwyższych stężeniach można zaniechać ..... a kozystac ze ścieków zmagazynowanych w zbiornikach.

Zestaw 13

5.Podzialaldu stałego na rożnego rodzaju formacje

Gleba jest tworem ożywionym ,powstałym ze skały pod wpływem n.i. dzialaniea organizmów żywych ,drobnoustrojów. Ich rola w procesie glebotworczyma wzrasta, gdy glebę zasilają organizmy wyzsze-rosliny i zwierzeta.Roslinnosc jako czynnik glebotworczy, a sytstem korzeniowy roślin w szczególności wzbogaca glebę w substancje organiczna ,która podlega rozkładowi i przyczynia się do powstania związków mineralno-organicznych.Rozne formacje roślinne w odmienny sposób wywierają wpływ na kształtowanie gleb i przebieg procesów zachodzących w glebach .

1.Formacja lesna-roslinnosc ta odgrywała i odgrywa ważna role w procesie glebotwórczym, ponieważ lasy zajmują około 30% ladow.Roslinnosc ta wymaga do normalnego rozwoju dostatecznie dużej ilości wody która czerpie z opadów ,ze słodkich wód gruntowych i powodziowych. Optymalne warunki do rozwoju powstają, gdy sumaryczna wilgotność powietrza przewyższa potencjalne parowanie roczne.Pod wpływem roslinnoscie borowej iglastej wyksztalcsaja się gleby o dużej miazszaci i odczynie kwaśnym i z mała ilością rozkładającej się w glebie substancji organicznej.To gleby kwaśne :szare leśne ,bielicowe brunatne ,czerwonoziemy i brunoziemy.Maja one obniżona produktywność rolnicza produkcyja,natomiast wartościowe drewno.Sa tez odpowiednie do uprawy roślin lubiących środowisko kwaśne ( herbata i cytrusy)

2.Formacje roślinne lakowe.Roslinnosc lakowa zielona okazala się żywotna i przystosowana do zróżnicowanych i niekorzystnych warunków ekologicznych.Duża produktywność maja rośliny zielone wilgotnych lak,prerii i stępów lakowych o płytko zalęgających wodach gontowych.Tam gdzie roślinność leśna nie może istnieć lub nie może dominować (susza lub nadmierna wilgotność,warunki górskie,chłodny klimat,nadmiar roslinozercow,dzialalosc człowieka- wypalanie i wyrąb lasów,zaorywanie ziemi)na pierwsze miejsca jako czynnik glebotwórczy w .... się roslinnosc zielona zbiorowiska trawiaste tworzą w optymalnych warunkach gęsta pokrywę .......

3.Formacje roślinne błotne -to roślinność hydrofilna z płytkimi systemami korzeniowymi przystosowanymi do nadmiernej wilgotności i warunków anrobowych.Formacje te wywierają duży wpływ na kształtowanie się gleb błotnych.

4.Formacja roślinność preri-z wysoka roślinnością trawiasto-bylinowa ze średnio głębokim(90-120 cm)systemem korzeniowym rozgalez8ionym zazwyczaj w dolnej części profilu glebowego.Roslinnosc ta pozostawia dużo rozkładających się substancji organicznej, z której powstaje próchnica o dobrych właściwościach fizyko chemicznych i biologicznych.

Roślinność prerii w warunkach umiarkowania wilgotnego klimatu glebowego wykształca gleby ciemno próchnicze należące do kategorii darniowych

5.Formacja suchych stępów to trawiasta zielona rzadko rosnąca roslinnosc.Jedynie w sezonie wiosennym daje się stwierdzić duża wilgotność gleby oraz bujna wegetacje roślin słaba w pozostałych porach roku stad wniosek, iż wpływ roślinności na przebieg procesów glebowych i kształtowanie się gleb suchych stępów jest nie duży.

NO_x,SO_x,aerozole w atmosferze NO_x oznacz mieszanie tlenku NO i dwutlenku azotu.Tlenek azotu jest gazem bezbarwnym pozbawionym zapachu.NO₂ ma kolor brunatny i ostry duszący zapach.NO jest emitowany do powietrz w zwiększonych ilościach niż NO₂. Gazy te powstają w reakcji azotu z tlenem powietrza najpierw tworzy się NO a gdy jest nadmiar powietrza NO₂

Naturalnym źródłem NO w skali światowej są procesy biologiczne za zwłaszcza procesy przemiany materii niektórych bakterii powstaje NO .W ten sposób przybywa do atmosfery około 50 * 10⁷ ton NO rocznie .Emisja NO jest ściśle związana z gęstością zaludnienia ponieważ głównym źródłem są procesy spalania związane z ruchem samochodowym ,produkcja energii lub usuwaniem odpadow.Stosunkowo małe ilości NO są emitowane przez źródła przemysłowe np. fabryki kwasu azotowego.

Stężenie NO_x i ich rozkład .W środowisku miejskim dobowe zmiany stężenia NO_x zależą od natężenia promieniowania słonecznego i ruchu ulicznego. Można je scharakteryzować:

Przedświtem stężenie tych tlenków pozostaje nieco większe niż dobowe minimum

Ze wzrostem aktywnsci człowieka 6-8 rano stężenie NO wzrasta z powodu zw. natężenia ruchu samochodowego

Ze wzrostem nasłonecznienia następuje wzrost stężenia NO_2.

Ze wzrostem stężenia ozonu następuje zmniejszenie stężenia NO

Ze zmniejszeniem nasłonecznienia i natężenia samochodów 5-6 popołudniu stężenie zaczyna powoli wzrastać

Przemiana NO_x w atmosferze

Średni czas przebywania NO₂ w atmosferze powinien wynosić około 3 dni a NO około 4 dni

Istnieją bowiem naturalne procesy w tym reakcje fotochemiczne w wyniku których tlenki te są usuwane z powietrza .Końcowym produktem tej przemiany jest kwas azotów usuwany z atmosfery pod postacią soli przez opady deszczu lub z pyłami

Tworzenie kwasu azotowego....

Tlenki azotu przyczyniają się do powstania w glebie rakotwórczych i nitrozoamin, a z węglowodorowymi zanieczyszczeniami powietrza tworzą bardzo toksyczne utleniacze fotochemiczne Dzialanie 1 ppm NO₂ przez 2 doby powoduje calkowicie obumarcie roslin. U zwierząt 5 ppm NO₂ w ciągu 10 minut wywołuje trudności w oddychaniu, a 100ppm obrzęk płuc i śmierć już po 5 godzinach. Przy większych dawkach NO₂ obserwuje się paraliż, konwulsje, narkozę i śmierć. Naturalny mechanizm usuwania NO₂ z atmosfery polega na tworzeniu się HNO₃ , który jest usuwany z powietrza w postaci azotanów wraz z opadami deszczu i pyłów.

2NO₂ + O₃ +H₂O - 2HNO₃+ O₂

SO_x

To dwutlenek siarki o charakterystycznym duszącym zapachu i trójtlenek siarki, który jest bardzo reaktywny.

SO₂ powstaje głownie w wyniku spalania paliw zanieczyszczonych siarka oraz w procesach hutniczych. W powietrzu SO₂ ulega katalitycznemu lub fotochemicznemu utlenieniu do SO₃, a następnie tworzy kwas siarkowy(VI)

Także wolne rodniki organiczne i NO₂ utleniają się do SO₃

H₂SO₄ jest agresywny, niszczy materiały oraz powoduje korozje budowli:

SO₂ w stężeniu 1-2 ppm szkodliwy dla zdrowia. Najbardziej szkodliwe są rośliny i ludzie starsi, cierpiący na schorzenia dróg oddechowych i system krążenia

Przy stężeniu 400-500 ppm następuje śmierć wskutek skurczu głośni i obrzęku krtani lub zahamowania czynności serca.

Rośliny reagują nawet na małe ilości SO₂ zamieraniem liści i obniżka plonów.

Jest cięższy od powietrza opada na gleby i powoduje jej zakwaszenie

Pierwotne zanieczyszczenie atmosfery, na skutku przekroczenia stężenia programowego i pod wpływem promieniowania ultrafioletowego tworzą tzw. wtórne zanieczyszczenie powietrza. Przy dużym nasłonecznieniu i dużym zanieczyszczeniu powita tworzy się smog fotochemiczny tzw. smog typu los Angeles.

Inwersje temperatury przy dużym stężeniu SO₂ i CO₂ i pyłu węglowego w wilgotnym powietrzu prowadzi do powstania smogu kwaśnego typu Londym zwanego mgła przemysłowa

AEROZOLE- do ich produkcji używane są freony. W 1971 r odkryto, ze freony przedostają się do ozonosfery

Freon gromadzi się w ozonosferze, bo jest lekki i bierny chemicznie narażony jest na działanie promieni ultrafioletowych. I wtedy rozkłada się na

Rozpoczyna reakcje łańcuchowa z ozonem, która może doprowadzić do zniszczenia życia na ziemi. Rozwiązanie to używanie aerozoli bezfreonowych tzw. aquazoli

ZESTAW XIII PYT.3
TWARDOŚC WODY I JEJ USUWANIE- określa zużyta ilość mydła bez wytwarzania piany, bo są w niej jony wapnia, magnezu, żelaza, manganu, glinu, cynku itp. Które z mydłem tworzą nierozpuszczalne mydła wapniowe. W warunkach naturalnych dominują sole wapnia i magnezu. Mamy twardość ogólna, węglanowa i nieweglanowa. Twardość ogólna= twardość węglanowa + nieweglanowa

kation		anion
symbol	rodzaj	Tww	weglanowa	Twn	nieweglanowa
	weglanowa
	magnezowa

Twardość wody możemy zmniejszyć w podwyższonej temperaturze.

Usuwanie twardości metoda jonowa- jonity służą do uzdatniania wody dla celów przemysłowych. Najprostszy sposób to zmieszanie, czyli usuniecie jonitów poprzez wymianę na jony sodowe. Stosuje się mocne kwasy kationity sulfonowe w formie sodowej

Po wyczerpaniu się złoża jonitowego przeprowadza się jego regeneracje 10% NaCl Nie tworzy się tu kamień kotłowy.

DEGENERACJA GLEB-obnizenie stopnia bonitacji czyli wartości użytkowej jest spowodowana procesem ługowania. Deszcz wnika w profit gleby i wprowadza tam rożne związki chemiczne co prowadzi do bielicowania w klimacie umiarkowanym, a w tropikach do lateryzacji

DENUDACJA-niszczenie profilu glebowego-erozja wodna i wietrzenie gleb,a także dostające się metale ciężkie

EROZJA WODNA- wymywanie cząstek gleby

EROZJA WIETRZNA- transport cząstek przez wiatr. Niebezpieczne w klimacie suchym

Erozja niszczy poziom akumulacyjny i zw,humusowe. Zabiegi przeciwerozyjne to:

• Zalesione piaszczystych terenów

• Tworzenie pasów wiatrochronnych

• Stosowanie stabilizatorów glebowych

Chronią tez lasy mieszane, ściółka, rośliny motylkowe

---