Wymień ugrupowania i ich przywódców, którzy działali lub działają w poradzieckiej części Azji Środkowej (głównie Tadżykistan Uzbekistan i Kirgistan). Omów na wybranych przykładach.
HISTORIA PODBOJU
W pierwszych stuleciach o kontrolę nad AŚ walczyli hunowie, sasanidzi, turcy i chińczycy. Istotnym etapem był rok 650 kiedy pojawili się pierwsi Arabowie wraz z nową wiarą - islam. W 751r. Arabowie pokonali armię chińską i tym samym był to kres ekspansji chińczyków. Zwycięstwo to uczyniło islam jako religię panującą w AŚ.
W latach 20 XX wieku Stalin podzielił AŚ na 5 republik. Problemami z jakimi spotkały się republiki to brak reform, brak rozwoju gospodarczego, brak demokracji i wolności słowa, sowiecka mentalność, korupcja i cynizm władz. AŚ stała się kolonią dla przemysłu rosyjskiego oraz miejscem przymusowych przesiedleń milionów rosjan. W latach 80tych tysiące mieszkańców AŚ wcielano do Armii Czerwonej aby walczyli przeciwko afgańskim mudżahedinom. Walcząc ze swoimi współwyznawcami zaczęli się przyłączać do mudżahedinów. Przedzierali się do Pakistanu oraz Arabii Saudyjskiej.
PARTIE
IPO, Islamska Partia Odrodzenia - założycielem był Said Abdullo Nuri, który prowadził nielegalną działalność polityczną. Działalność tego ugrupowania koncentrowała się na szerzeniu islamu i odrodzeniu duchownym. Partia domagała się większej ilości meczetów oraz zlikwidowania sklepów z alkoholem i wieprzowiną. Także domagała się zmiany nazw ulic z rosyjskich na tadżyckie. Sympatykiem IPO był Turnadżonzot, który w 1988r. Był mianowany na pierwszego muftiego Tadżykistanu. Zapoczątkował on w 1990r. falę budowania meczetów w stolicy. W 1995r. IPO zmienia się w Zjednoczoną Opozycję Tadżycką.
W pozostałych republikach IPO trudno było zaistnieć. Kazachstan - zdominowana partia przez ludzi z zewnątrz (NIE-KAZACHÓW), czyniło ją mało atrakcyjną dla społeczeństwa. Kirgistan - partia działała jedynie na południu kraju wśród mieszkających tam uzbeków. IPO nigdy nie udało się zdobyć mocnej pozycji w Turkmenistanie.
IRU, Islamski Ruch Uzbekistanu - ugrupowanie utworzone w 1998r. przez radykałów, niezadowolonych z umiarkowanej postawy Islamskiej Partii Odrodzenia. Przewodnikiem tej partii jest Żuma Namangani. Celem jest obalenie rządów Islama Karimowa (prezydent Uzbekistanu) oraz wprowadzenie szariatu. Środki finansowe otrzymują od Arabii Saudyjskiej. IRU głosi dżihad w AŚ. Dąży do osiągnięcia swoich celów głównie metodami terrorystycznymi i militarnymi.
Hizb ut-Tahrir al-Islam, Islamska Partia Wyzwolenia - partia ta głosi dżihad w AŚ. Jej celem jest zjednoczenie wszystkich republik AŚ oraz ustanowienie kalifatu. Kalif sprawowałby kontrolę nad armią, systemem politycznym, gospodarka i polityką zagraniczną. Założycielem tego ugrupowania był szajch an-Nabhani. Została utworzona w 1953r w Arabii Saudyjskiej oraz Jordanii. HT pojawia się w AŚ ok.1995r. Kiedy Salah ad-Din założył pierwszą komórkę partii (HT działające w AŚ dzieli się na komórki 5-7 osób).
Korzenie ideologiczne IRU i HT tkwią w koncepcjach pochodzących z zewnątrz. U źródeł poglądów tych grup leżą ideologia afgańskich talibów, militarystyczny charakter pakistańskich medres oraz radykalna doktryna saudyjskiego wahhabizmu.
1