Korygowanie zaburzonych zachowań ucznia wychowanka – programy profilaktyki szkolnej i programy terapeutyczne dla uczniów


Materiały dla uczestników Grantu ,, „Diagnozowanie i korygowanie zaburzonych zachowań uczniów i wychowanków”- Gdańsk 17,18,19 października 2008 roku

Moduł III

Korygowanie zaburzonych zachowań ucznia wychowanka - programy profilaktyki szkolnej i programy terapeutyczne dla uczniów.

Profilaktyka - w odniesieniu do dzieci i młodzieży powinna „wynikać ze świadomości zagrożeń prawidłowego procesu wychowawczego” (Gaś Z. B., 2003, s. 30) i gotowości do współdziałania w zmianie istniejącej sytuacji wychowawczej.
Działania profilaktyczne (zapobiegawcze, korekcyjne) tworzą więc warunki do sprawnej realizacji procesu wychowawczego. Profilaktyka uzależnień w szkole powinna znaleźć się w opracowanym przez placówkę oświatową Szkolnym Programie Profilaktyki (obowiązek opracowania i realizowania przez szkołę Programu Profilaktyki (Dz.U. Nr 51, poz. 458 z 2002 r.).

SPP to „projekt systemowych rozwiązań w środowisku szkolnym, uzupełniających wychowanie i ukierunkowanych na: wspomaganie ucznia w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu; ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które zaburzają prawidłowy rozwój ucznia i dezorganizują jego zdrowy styl życia; inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi ucznia i jego zdrowemu życiu.”(Gaś Z. B., 2003, s. 168).
0x01 graphic

WYCHOWAWCZY KONTEKST PROFILAKTYKI

LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ”

Wychowanie

- jest to proces wspomagania dziecka w rozwoju, ukierunkowanym na osiągnięcie pełnej dojrzałości w czterech obszarach:

fizycznym

psychicznym

społecznym

duchowym

Profilaktyka

- jest to proces wspomagania człowieka, w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników, które blokują prawidłowy rozwój i zaburzają zdrowy styl życia.

P R O F I L A K T Y K A P I E R W S Z O R Z Ę D O W A

(realizowana w szkołach i placówkach na zasadzie np.: szczepionki,

człowiek jest zdrowy a my mu dajemy wiedzę)

to działania mające na celu:

z jednej strony

promocję zdrowia i przedłużanie życia człowieka,

zaś z drugiej

zapobieganie pojawianiu się problemów związanych

z zachowaniami dysfunkcyjnymi.

Szczególnie wyraźnie akcentuje się tutaj budowanie i rozwijanie różnorodnych umiejętności radzenia sobie z wymogami życia, albowiem deficyty w tym zakresie są powszechnie spotykane w populacji osób dysfunkcjonalnych. Równie ważne jest dostarczanie rzetelnych informacji, dostosowanych do specyfiki odbiorców.

P R O F I L A K T Y K A D R U G O R Z Ę D O W A

(może wyrastać ze świadomości zagrożeń w środowisku szkolnym i pozaszkolnym. obowiązuje tu metoda przesiewowa, obejmuje niektóre dzieci z grupy ryzyka - zastosowanie wczesnych programów profilaktycznych)

ma na celu

ujawnianie osób o najwyższym ryzyku dysfunkcyjności

oraz

pomaganie im w redukcji tego ryzyka

(a więc zapobieganie rozwojowi zaburzeń).

P R O F I L A K T Y K A T R Z E C I O R Z Ę D O W A

( prowadzona tylko przez instytucje specjalistyczne)

rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu dysfunkcji.

Ma ona na celu:

z jednej strony

zaś z drugiej

Szkolny Program Profilaktyki należy tworzyć na każdy etap edukacyjny

Tworzyć odpowiedni klimat

Zaczynać od tego co w szkole jest dobre

Wyjściowe uwarunkowania formalne do szkolnego programu profilaktyki

  1. Szkolny program wychowania - istotny dla określenia celu

i zadań szkolnego programu profilaktyki.

  1. Szkolny program nauczania - istotny dla określenia struktury i zawartości treściowej szkolnego programu profilaktyki.

  2. Szkolny program oceniania - istotny dla określenia planowanych metod i form realizacji szkolnego programu profilaktyki.

Czynniki związane z kierownictwem szkoły

Kierownictwo szkoły sprzyja profilaktyce, gdy:

Szkolny specjalista sprzyja profilaktyce, gdy:

Czynniki związane z zespołem pedagogicznym szkoły

Nauczyciel sprzyja profilaktyce, gdy:

Diagnoza problemów dzieci i młodzieży

Cel - oszacowanie przejawów funkcjonowania uczniów, nauczycieli i rodziców, które są ważne dla zrozumienia istoty problemu i zaprojektowania działań.

Kogo należy badać ?

Co chcemy się dowiedzieć ?

W jaki sposób chcemy zbierać informacje ?

Jakiego rodzaju informacje uzyskaliśmy ?

Co z tego wynika dla szkolnego programu profilaktyki ?

Wspólne grupy czynników:

Czynniki ryzyka

Czynniki chroniące

Konstrukcja programów profilaktyki IO

Wzmacnianie czynników chroniących

Czynne uczestnictwo w życiu szkoły i społeczności lokalnej - (budowanie nowych więzi ze szkołą i instytucjami społecznymi).

Właściwe „monitorowanie” ze strony rodziców - (włączanie rodziców do aktywnego udziału w programach profilaktycznych).

Spostrzeganie dezaprobaty dla zachowań problemowych u rówieśników
i dorosłych - (edukacja „normatywna” - wzmacnianie norm i wartości przeciwnych ZP).

Konstrukcja programów profilaktyki IIO

Redukowanie czynników ryzyka

Niepowodzenia szkolne - (wyrównywanie szans, działania korekcyjne).

Przynależność do „problemowych” grup rówieśniczych - (praca klubowa
i „alternatywy” dla grup ryzyka).

Przejawianie zachowań problemowych - (działania interwencyjne: szkoła-dom-specjaliści, ew. terapia).

Współwystępowanie zachowań problemowych

Kumulowanie zachowań problemowych sprawia, że stanowią one funkcjonalną całość w życiu młodego człowieka

0x08 graphic
Przedmiotem działań profilaktycznych są raczej syndromy zachowań problemowych, a nie ich pojedyncze przejawy.

Konstrukcja programów profilaktyki IO IIO

Rozwijanie umiejętności życiowych

Zadania rozwojowe okresu dojrzewania - (uczenie umiejętności życiowych).

„Spożytkowanie buntu młodzieży w społecznie akceptowany sposób” - (tworzenie miejsc, klubów, zajęć pozalekcyjnych, angażowanie młodzieży (liderzy) itp.).

Uczenie umiejętności życiowych

Uczenie:

Charakterystyka zachowań problemowych (ZP) młodzieży

Są niezgodne ze społecznymi oczekiwaniami, normami, standardami

0x08 graphic

Dezaprobata społeczna

Stanowią ryzyko dla zdrowia, łączą się z psychopatologią i trudnościami
w podejmowaniu ról społecznych

0x08 graphic
Zagrożenia dla zdrowia i rozwoju

ZP „chodzą parami” czyli mają tendencję do kumulowania się

0x08 graphic
Syndromy zachowań problemowych

ZP ograniczają liczbę i częstość zachowań konwencjonalnych

0x08 graphic

Utrudniają prawidłową socjalizację

Przykłady zachowań problemowych młodzieży:

Integralne podejście do profilaktyki

W profilaktyce używania substancji psychoaktywnych

0x08 graphic

Programy nastawione na alkohol, papierosy i narkotyki łącznie

W profilaktyce różnych ZP

0x08 graphic

Programy uniwersalne (substancje psychoaktywne, przemoc, seks, przestępczość)

Na wszystkich poziomach profilaktyki stosuje się różne strategie:

Interakcja różnych czynników sprawia, że dziecko zachowuje się zgodnie z normami i oczekiwaniami.

Podstawowe pytania, które należy sobie postawić przed rozpoczęciem pracy nad tworzeniem szkolnego programu profilaktyki

Co dzieje się w szkole niepokojącego ?

Co się dzieje ?

Jak ma się to do wychowania ?

Gdzie szukać wyjaśnień tego zjawiska ?

Jak ma się to do rozwoju ?

Jak to wyjaśnić teoretycznie ?

Konstruowanie szkolnego programu profilaktyki (propozycja)

Faza wstępnej identyfikacji

KROK 1 - identyfikacja wstępnych objawów

KROK 2 - werbalizacja problemu

KROK 3 - teoria wyjaśniająca istotę problemu

Faza diagnozy

KROK 4 - identyfikacja osób do badań

KROK 5 - dobór narzędzi

KROK 6 - realizacja badań diagnostycznych

KROK 7 - analiza wyników badań

KROK 8 - werbalizacja zaleceń do szkolnego programu profilaktyki

Faza konceptualizacji

KROK 9 - cel szkolnego programu profilaktyki

KROK 10 - zadania szkolnego programu profilaktyki

KROK 11 - struktura i treść szkolnego programu profilaktyki

KROK 12 - sposób realizacji szkolnego programu profilaktyki

KROK 13 - strategia ewaluacyjna szkolnego programu profilaktyki

Harmonogram działań związanych z tworzeniem szkolnego programu profilaktyki

Procedura konstruowania

Zadania do realizacji

Sposoby realizacji

Osoby odpowiedzialne za realizację

Czas realizacji

Uwagi

1. Opracowanie harmonogramu działań

2. Wybór zespołu do opracowania programu pedagoga

proponowany skład zespołu:

(zespół specjalistyczny), pedagog

nauczyciele realizujący ścieżki np.: zdrowia wiedzy o życiu, wychowawcy ... , policjant, ksiądz, strażak, lub przedstawiciel innej instytucji działającej w obszarze działania szkoły..

3. Faza wstępnej identyfikacji identyfikacja objawów, -określenie lub werbalizacja problemu,

teoretyczne perspektywy rozumienia problemu

Określenie zasobów materialnych w szkole tj.:lokalowych, kadrowych materialnych, np.: biblioteka, (wydzielić tematyczną literaturę i filmy)

obiekty sportowe, baza do zajęć pozalekcyjnych,

4. Faza diagnozy

identyfikacja populacji badawczej, dobór narzędzi badawczych,

realizacja procedury badawczej, analiza wyników badań,

werbalizacja zaleceń dla szkolnego programu profilaktyki.

Szkolenie Rady Pedagogicznej:

np.: na temat teoretycznych podstaw dotyczących tworzenia i realizacji

Sz P P

- wiedza nt faz rozwojowych dziecka

profilaktyki, wychowania, dokonywania diagnozy i realizacji programów

5.Faza konceptualizacji programu

opracowanie Wizji i Misji

określenie celu szkolnego programu profilaktyki,

określenie zadań programu,

określenie struktury i treści programu,

określenie sposobu realizacji

określenie strategii ewaluacji

6.Faza wdrażania szkolnego programu profilaktyki

Diagnoza problemów - zagrożenia dla dzieci i ich rodzin

Do najważniejszych sygnałów, które nie powinno się bagatelizować należą:

Określenie celów:

Określenie sposobów działania:

Założone efekty:

Schemat Szkolnego Programu Profilaktyki

Schemat czytelnego programu profilaktyki powinien zawierać:
1. Założenia teoretyczne (uzasadnienie) i wynik diagnozy zachowań problemowych w danej placówce oświatowej.
2. Cel.
Przede wszystkim określenie celu ogólnego SPP, który powinien być mierzalny, uwzględniający przyjęte wcześniej teoretyczne założenia i wyniki diagnozy. Pomocą do uściślenia celu ogólnego są cele szczegółowe.
3. Zadania.
Jednoznacznie sformułowane stwierdzenia, które wyjaśniają w jaki sposób będą osiągane cele. Zadania - działania powinny być konkretne i zrozumiałe dla realizatorów szkolnej profilaktyki. Często w tej części programu zamieszczane są programy profilaktyczne (krajowe lub lokalne), działania alternatywne, różne projekty profilaktyczne.
Upowszechnianie krajowych programów profilaktycznych, które odpowiadają standardom, daje pewną gwarancję ich jakości. Dyrektorzy szkół mogą uatrakcyjnić ofertę działań profilaktycznych we własnym środowisku, włączając w nie „duże” programy (zapraszając realizatorów z zewnątrz lub szkoląc własnych nauczycieli)
4. Strukturę i sposób realizacji.
Uwzględnienie najważniejszych strategii profilaktycznych oraz informacji o konkretnych działaniach (dla kogo, kiedy, gdzie, kto realizuje, w jakiej formie, jak długo) - harmonogram.
5. Strategię ewaluacji.
Planując ewaluację programu należy ustalić jej rodzaj (np. wewnętrzna, zewnętrzna, czy mieszana - wewnętrzni ewaluatorzy kierowani są przez specjalistów z zewnątrz), metody ewaluacji oraz które elementy programu będą oceniane - np. uzyskane wyniki bezpośrednie lub odroczone, przebieg procesu, czy zastosowane strategie. Warto przemyśleć formę prezentacji otrzymanych danych ewaluacyjnych i przedstawić je społeczności szkolnej.

Cechy „optymalnego” dorosłego oraz ich znaczenie dla rozwoju młodego człowieka

Cecha

Charakterystyka

Znaczenie dla rozwoju młodego człowieka

Wrażliwość, empatia i uwaga

Umiejętność dostrzegania i rozumienia rozterek i stanów emocjonalnych nastolatka oraz zauważania i trafnego interpretowania rożnych przejawów jego poszukiwania własnej tożsamości

Poszukiwanie własnej tożsamości w atmosferze zrozumienia, nabywanie umiejętności nawiązywania relacji interpersonalnych opartych na empatii

Gotowość do wspierania

Gotowość pomocy w uświadamianiu sobie przez nastolatka, jakie są. jego cele i jakich sposobów używa do ich realizacji, towarzyszenie mu (nie wyręczanie) w podejmowaniu zadań i ponoszeniu konsekwencji własnych wyborów

Kształtowanie poczucia odpowiedzialności oraz świadomości korzyści i negatywnych konsekwencji

Czytelność

Jego sposób postępowania jest zrozumiały dla młodego człowieka, potrafi go uzasadnić, kieruje się stałymi, przejrzystymi zasadami

Znajomość reguł i zasad poruszania się w relacjach międzyludzkich, kształtowanie własnego systemu wartości

Czujność

Specyficzny stan gotowości do wyłapywania sygnałów zapowiadających problem

Poczucie bezpieczeństwa i świadomość braku osamotnienia (przeciwieństwo to alienacja, izolacja i wycofanie)

Otwartość w dialogu

Uważne słuchanie, umiejętność przyjmowania argumentów nastolatka i przedstawiania mu swoich racji

Nabywanie umiejętności w zakresie konstruktywnego dialogu z innymi ludźmi oraz prowadzenia negocjacji

Adekwatność

Dostosowywanie wymagań stawianych nastolatkowi do jego aktualnych kompetencji i możliwości

Szansa na kształtowanie własnej tożsamości w sposób umożliwiający optymalne wykorzystanie potencjału oraz integrowanie dotychczasowych doświadczeń

Stanowczość i konsekwencja

Stawianie wyraźnych granic, stosowanie jasnych reguł i ich egzekwowanie, w tym także zakazów wynikających z przepisów prawnych (np. picie alkoholu, używanie narkotyków itp.)

Umiejętność respektowania reguł, opóźnienie inicjacji alkoholowej lub seksualnej, zmniejszenie ryzyka problemów zdrowotnych

Zaangażowanie

Przedstawienie młodemu człowiekowi szerokiej oferty do tyczącej autorytetów, wartości i kultury masowej, z której mógłby wybierać w sposób konstruktywny dla siebie

Szansa na poznanie i porównanie rożnych możliwości w zakresie określania swojej tożsamości większe prawdopodobieństwo trafnego, optymalnego wyboru swojej ścieżki życiowej

Podstawy prawne działań profilaktyki uzależnień w szkole można znaleźć w:

1. Konwencji o prawach dziecka
Art. 33. (aneks): „Państwa - Strony będą podejmowały wszelkie odpowiednie kroki, w tym ustawodawcze, administracyjne, socjalne oraz środki w dziedzinie oświaty, w celu zapewnienia ochrony dzieci przed nielegalnym używaniem środków narkotycznych i substancji psychotropowych, zgodnie z ich zdefiniowaniem w odpowiednich umowach międzynarodowych oraz w celu zapobiegania wykorzystywaniu dzieci do nielegalnej produkcji tego typu substancji i handlu nimi.”
2. Konstytucji Rzeczpospolitej. Art. 72.
3. Kodeksie postępowania karnego z dnia 6 kwietnia 1997 r. Art. 304.
4. Kodeksie postępowania cywilnego, Art. 572 (Dział II, rozdział 2).
5. Ustawach i rozporządzeniach:

6. Programach narodowych i krajowych:

W materiałach wykorzystano fragmenty zamieszczone na stronie internetowej Pracowni Profilaktyki CMPPP.

Ramowy program terapii

Mocne i słabe strony uczniów uczestniczących w zajęciach

Obszar diagnozy

Diagnoza pozytywna

Wysokie wyniki, mocne strony

Diagnoza negatywna

Słabsze wyniki, dysfunkcje

Poziom intelektualny

Dobrze wykształcone myślenie logiczne,

Dobra koncentracja uwagi,

Inteligencja słowna i bezsłowna na poziomie przeciętnym lub powyżej

Inteligencja słowna i bezsłowna niższa niż przeciętna,

Inteligencja ogólna poniżej przeciętnej,

Mała zdolność koncentracji uwagi lub uwaga labilna.

Funkcje wzrokowe

Dobra spostrzegawczość wzrokowa.

Pamięć wzrokowa na poziomie przeciętnym,

Koordynacja wzrokowo - ruchowa na poziomie przeciętnym,

Dobre tempo uczenia się wzrokowo - ruchowego.

Słaba spostrzegawczość wzrokowa.

Pamięć wzrokowa poniżej przeciętnej,

Koordynacja wzrokowo - ruchowa poniżej przeciętnej,

Wolne tempo uczenia się wzrokowo - ruchowego.

Funkcje słuchowo

Językowe

Aspekt semantyczny języka:

- duży zasób słownictwa,

Aspekt morfologiczno- syntaktyczny języka:

- ustne i pisemne wypowiedzi poprawne,

Aspekt fonologiczny języka

-poprawne różnicowanie głosek(prawidłowo wykształcony słuch fonematyczny)

- poprawne operacje (analiza i synteza ) na cząstkach fonologicznych ( głoska, sylaba, logotom)

- dobra pamięć i spostrzegawczość słuchowa,

Dobre kompetencje komunikacyjne

Aspekt semantyczny języka

-obniżony zasób słownictwa

Aspekt morfologiczno- syntaktyczny języka

- ustne i pisemne wypowiedzi na słabszym poziomie

Aspekt fonologiczny języka

- trudności w różnicowaniu głosek ( zaburzenia słuchu fonemowego),

- niepoprawne operacje (analiza i synteza , opuszczane, dodawanie, zastępowanie, przestawianie) na cząstkach fonologicznych

( głoska, sylaba, logotom)

- słabsza pamięć i spostrzegawczość słuchowa,

Obniżone kompetencje komunikacyjne

Sprawność ruchowa

Motoryka duża - dobra koordynacja ruchów,

Motoryka mała ręki- dobra, poprawna kontrola ruchów podczas rysowania i pisania.

Dobry poziom graficzny pisma

Motoryka duża - zaburzenia koordynacji ruchów,

Motoryka mała ręki - słaba, obniżona kontrola ruchów podczas rysowania i pisania, nadmierna męczliwość ręki piszącej, synkinezje(współruchy),

Niski poziom graficzny pisma

Lateralizacja

Ustalona jednostronna

Lateralizacja skrzyżowana

Nieustalona lateralizacja

Orientacja w schemacie ciała i przestrzeni

Prawidłowa orientacja w schemacie ciała i przestrzeni

Zaburzona orientacja w schemacie ciała i przestrzeni:

…………………………………

………………………………..

Artykulacja

Prawidłowa artykulacja

Nieprawidłowa artykulacja - wada wymowy:………………………

…………………………………

………………………………..

Osobowość, struktura ,,ja”

Właściwa motywacja do pracy,

Dobra znajomość norm moralnych i umiejętność przestrzegania zasad obowiązujących w grupie.

Samoocena na odpowiednim poziomie,

Wiara we własne możliwości,

Odporność na frustracje.

Mała motywacja do pracy,

Słaba znajomość norm moralnych i umiejętność przestrzegania zasad obowiązujących w grupie,

Niska samoocena,

Brak wiary we własne możliwości,

Mała odporność na frustracje,

Duże napięcie emocjonalne towarzyszące sytuacjom typowo szkolnym

Umiejętności szkolne

Dobre tempo i technika czytania

Dobre rozumienie czytanych treści

Dobre tempo pracy

Dobra znajomość zasad ortograficznych

Błędy ortograficzne w pracach pisemnych,

Słabe tempo i technika czytania,

Niskie rozumienie czytanej treści

Wolne tempo pracy

Przed pisaniem programu terapii terapeuta odpowiada na pytania:

1.Dla kogo program jest przeznaczony?

2.Na jak długo planuje terapię?

3.Jaka będzie częstotliwość spotkań?

4.Ile czasu ma trwać jednostka terapeutyczna?

5.Ilu uczniów obejmujemy pracą terapeutyczną?

Cele terapeutyczne służące do budowy programu:

1. Poprawa komunikacji interpersonalnej, kształcenie umiejętności pracy w grupie.

2. Eliminowanie konfliktów przez uczenie sztuki kompromisu i kształcenie takich cech jak cierpliwość i wyrozumiałość wobec innych.

3. Niwelowanie napięć emocjonalnych.

4. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności i obowiązkowości.

5. Doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

6. Praca nad kształtowaniem poczucia własnej wartości.

7. Uświadamianie uczniom ich mocnych stron i bazowanie na nich w codziennym życiu.

8. Wdrażanie do samodzielnej pracy.

9.Motywowanie do podejmowania zadań o różnym stopniu trudności.

10.Usprawnianie funkcji percepcyjno - motorycznych na materiale ortograficznym.

11.Wypracowanie nawyków poprawnego pisania i czytania ze zrozumieniem.

Przykładowe zadania terapeutyczne:

1.Integracja zespołu.

2.Budowanie więzi między terapeutą a grupą.

3.Eliminowanie stresu i napięć emocjonalnych.

4.Stwarzanie okazji do przeżywania sukcesu i podnoszenia samooceny.

5.Usprawnianie funkcji percepcyjno motorycznych.

a) w sferze słuchowo językowej:

- ćwiczenie koncentracji uwagi,

- wzbogacanie słownika czynnego i biernego,

b) w sferze wzrokowej:

- usprawnianie analizatora wzrokowego,

-ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości wzrokowej,

-usprawnianie koordynacji wzrokowo - ruchowej,

c) w sferze ruchowej

INFORMACJE O UCZNIU

DIAGNOZA WSTĘPNA

PODSTAWA: informacja o wynikach badań psychologiczno-pedagogicznych, opinia, orzeczenie

Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych

NAZWISKO I IMIĘ UCZNIA: ...................................................................... KLASA .................

INFORMACJE OGÓLNE

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

SFERY DO USPRAWNIENIA

OCZEKIWANIA - KRYTERIA SUKCESU

Druk wewnątrzszkolny do wykorzystania w pracy pedagoga prowadzącego zajęcia korekcyjno-kompensacyjne

I nauczycieli prowadzących zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze.

Opracowała: mgr Teresa Rossa

Sporządził(a):

PROGRAM TERAPII PEDAGOGICZNEJ

ZAJĘCIA KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNE

Uczeń .....................................................................................................

klasa ....................... rok szkolny ............................

Nauczyciel prowadzący terapię pedagogiczną .........................................................................................................................

Obszar działań terapeutycznych - sfera do usprawnienia

Zakres działań

Procedury osiągania celów terapeutycznych - aktywność ucznia

Uwagi dot. realizacji zadań - bieżące informacje

1

2

3

4

mgr Teresa Rossa

pedagog ds. terapii pedagogicznej

Szkoła Podstawowa

Wieleń ul. Szkolna 4

Terapia pedagogiczna

Terapia pedagogiczna, zwana dawniej reedukacją lub zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi, to specjalistyczne działania mające na celu niesienie pomocy dzieciom ujawniającym różnego rodzaju nieprawidłowości rozwoju i zachowania. Zaburzenia te koryguje się poprzez odpowiednie oddziaływania specjalistyczne o charakterze psychologiczno - pedagogicznym, profilaktycznym i medycznym. Jest to szczególnie ważne na początku kariery szkolnej dziecka.

Brak osiągnięć w nauce, częste niepowodzenia zazwyczaj wiążą się z trudnościami w czytaniu, pisaniu, liczeniu i innych czynnościach szkolnych i odnoszą się do dzieci o:

- inteligencji przeciętnej i niższej niż przeciętna,

- z zakłóceniami funkcji wzrokowych i słuchowych,

- z zakłóceniami i opóźnieniami rozwoju ruchowego razem z zakłóceniami procesu lateralizacji,

- o zaburzonym rozwoju procesów emocjonalno - motywacyjnych,

- z zaburzeniami mowy,

- z zaburzeniami zdolności matematycznych,

- z zaburzeniami dynamiki procesów nerwowych.

Trudnościom szkolnym często towarzyszą także trudności wychowawcze, zaburzenia aktywności, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia relacji społecznych.

Terapia pedagogiczna stwarza dzieciom z zakłóceniami rozwojowymi możliwości wszechstronnego rozwoju.

W celu eliminowania niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji oddziaływuje się za pomocą środków pedagogicznych na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się.

Terapię pedagogiczną prowadzi się w formie indywidualnej i grupowej (liczba uczestników zajęć wynosi od 2 do 5 uczniów), by spowodować określone, pozytywne zmiany w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno - motywacyjnej oraz wiedzy i umiejętnościach dziecka.

W szkole terapia pedagogiczna odbywa się zazwyczaj w postaci zajęć korekcyjno - kompensacyjnych i wyrównawczych.

Celem terapii pedagogicznej jest:

- Stymulowanie i usprawnianie rozwoju funkcji psychomotorycznych

- Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów

- Eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji - dzieci wymagają wyrównywania braków w sferze psychicznej w skutek doświadczania negatywnych ocen i kar, a więc zainteresowanie ich tym co jest dla nich atrakcyjne i możliwe do osiągnięcia oraz dostrzeganie uzdolnień, sukcesów i pozytywnych cech.

Zajęcia prowadzą nauczyciele posiadający przygotowanie w zakres
ie terapii pedagogicznej.

ZASADY TERAPII PEDAGOGICZNEJ

Zasada 1:
Indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego

- Dla każdego dziecka w grupie dobieramy indywidualny (inny) program.

- Dobieramy indywidualne metody dydaktyczne i wychowawcze do możliwości konkretnego dziecka.

- W toku zajęć kontrolujemy przebieg i wyniki pracy dziecka.

- Pomagamy w przezwyciężaniu trudności.

- Stosujemy indywidualne zabiegi wychowawcze i psychoterapeutyczne.


Zasada 2:
Powolnego stopniowania trudności w nauce czytania i pisania, uwzględniającego złożoność tych czynności i możliwości percepcyjne dziecka

- Stosujemy stopniowanie trudności w zakresie objętości i przystępności opracowywanego materiału.

- Przechodzimy od ćwiczeń prostych, obejmujących niewielki zakres materiału do złożonych wymagających opracowania dużych partii materiału dydaktycznego.

- Przechodzimy do zadań trudniejszych wtedy, gdy dziecko sprawnie opanuje wcześniejsze, łatwiejsze.

- Ćwiczymy tak długo daną umiejętność, dopóki terapeuta nie ma poczucia, że dziecko wykonuje ją sprawnie.

- Nie ma czasowych reguł (rygorów) ćwiczenia danej umiejętności.


Zasada 3:
Korekcji zaburzeń: ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności

- Im głębiej zaburzona dana funkcja tym większa podatność na zmęczenie dziecka, uważamy by do tego nie doszło.

- Nie ćwiczymy tylko jednej funkcji, bo może dojść do przetrenowania, zniechęcenia i powrotu do złych nawyków.

- Wskazana przemienność ćwiczeń - najgłębiej zaburzone funkcje z mniej zaburzonymi, bardziej sprawne z mniej, percepcja słuchowa z wzrokową.

- W ćwiczeniu czytania i pisania - łączenie ich w jednym zdaniu.

- Sto
sujemy przerwy na odpoczynek.

Zasada 4:
Kompensacji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych

- Funkcje sprawniejsze wspierają czynności funkcji zaburzonych.

- Usprawniona zostaje integracja psychomotoryczna.


Zasada 5:
Systematyczności

- Zajęcia powinny odbywać się codziennie; lepiej 3x 20 minut niż 1 długie 60 minut.

- Przerwy w zajęciach powodują regres.

- Najbardziej męczące ćwiczenia percepcji słuchowej: nie powinny trwać każdorazowo dłużej niż kilka minut. Można jednak do nich kilkakrotnie wracać podczas zajęć, w przerwach stosując inny rodzaj ćwiczeń.


Zasada 6:
Ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego

- Działania psychoterapeutyczne powinny towarzyszyć zabiegom dydaktycznym przez cały czas trwania zajęć terapii pedagogicznej.

- W pierwszym okresie działania psychoterapeutyczne powinny być dominujące.

- Pełnią funkcje profilaktyczne - chronią przed dalszymi negatywnymi następstw
ami niepowodzeń szkolnych.

ORGANIZACJA DZIAŁAŃ TERAPEUTYCZNYCH


1. Planowanie

Planując pracę terapeutyczną należy :

- Zdiagnozować przejawy i przyczyny trudności szkolnych dziecka

- Opracować ramowy indywidualny planu pracy z dzieckiem.

- Zaprogramować kolejne jednostki zajęciowe


Plan powinien zawierać:

- Ćwiczenia korekcyjne zaburzonych funkcji

- Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne funkcji zaburzonej w koordynacji z bardziej sprawnymi

- Ćwiczenia relaksacyjne i odpoczynkowe

- Oddziaływania psychoterapeutyczne


2. Etapy terapii


a) Etap przygotowawczy - pracujemy z dzieckiem na materiale konkretnym - obrazki i abstrakcyjnym - litery i figury geometryczne. Kształtujemy dojrzałość dziecka do nauki czytania i pisania poprzez wykonywanie:


Ćwiczeń usprawniających ogólne sprawności ruchowe i sprawności manualne:

- Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej

- Ćwiczenia sprawności ruchowej

- Ćwiczenia rozmachowe

- Ćwiczenia manualne - usprawnianie małych ruchów ręki

- Ćwiczenia graficzne

Ćwiczenie funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej , które wpływa na opanowanie umiejętności czytania i pisania (ćwiczenia manualne pod kontrolą wzroku, ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej):

- Spostrzegawczość

- Analiza wzrokowa

- Synteza wzrokowa

- Kierunkowość

- Pamięć wzrokowa


Ćwiczenie funkcji słuchowej:

- Ćwiczenia wrażliwości słuchowej

- Koncentracja na bodźcach

- Różnicowanie dźwięków (otoczenia, nazwy liter - głoski)

- Pamięć słuchowa

- Ćwiczenia rytmiczne

- Ćwiczenia słuchu fonematycznego i fonetycznego (wyodrębnianie, różnicowanie, artykulacja)


b) Terapia właściwa - ćwiczenie nauki czytania i pisania na materiale obrazkowo - literowym (łączenie liter w sylaby i słowa). Po zakończeniu tego etapu dziecko umie czytać, rozumie to co czyta, przepisuje, napisze z pamię
ci proste słowa.

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ WYKORZYSTYWANYCH W TERAPII PEDAGOGICZNEJ


POMOCE DYDAKTYCZNE


1. 3 komplety obrazków przedstawiających np.: LODY OŁÓWEK CZAPKA ZESZYT SZCZOTECZKA PIERŚCIONEK WAZON
CIASTKO KWIAT PASTA SZALIK SAMOCHÓD MOTORÓWKA

2. Komplet kartoników z nazwami obrazków (liczba pojedyncza i mnoga)
3. Komplet kartoników z napisami ilości głosek , liter i sylab
4. Komplet kartoników z samogłoskami
5. Krzyżówki - "uzupełnianki"



ĆWICZENIA


Ćwiczenie percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej

a) Dobieranie par jednakowych obrazków - wykorzystujemy 2 komplety obrazków.
Nauczyciel - Rozkłada przed dzieckiem wszystkie obrazki
Polecenie - Uporządkuj te obrazki dobierając je w jednakowe pary
Dziecko - Układa np. samochód - samochód; kwiat - kwiat; wazon - wazon itd.

b) Dobieranie w pary odpowiednie przedmioty na obrazkach - wykorzystujemy 1 komplet obrazków.
N - Rozkłada przed dzieckiem wszystkie obrazki
P - Marysia zostawiła duży bałagan. Pomóż jej posprzątać. Dobierz w pary odpowiednie przedmioty. Czy jest coś, co nie pasuje do żadnej pary?
D - Układa np. ołówek - zeszyt; wazon - kwiat

c) Odwzorowywanie układów obrazków - wykorzystujemy 2 komplety obrazków, jeden dla nauczyciela, jeden dla dziecka; obrazki leża przed dzieckiem
N- Układa przed dzieckiem ciąg złożony z 3, 4, 5, 6, ... obrazków (różne, równe - dowolność)
P - Ułóż tak samo, korzystaj z obrazków leżących z boku (pokazanie gestem obrazków)
D - Układa mając przed oczami wzór: czapka, zeszyt, pasta, ...

d) Odtwarzanie z pamięci układu elementów - wykorzystujemy 2 komplety obrazków, jeden dla nauczyciela, jeden dla dziecka
N - Układa przed dzieckiem ciąg złożony z 3, 4, 5, 6, ... obrazków (różne, równe - dowolność)
P - Obejrzyj dokładnie te obrazki, zapamiętaj jak są ułożone. Zakryję je, a ty ułóż je tak samo z pamięci - korzystaj z obrazków leżących z boku (pokazanie gestem obrazków). Czy już mogę zakryć?

e)Układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane - wykorzystujemy 2 komplety obrazków, jeden dla nauczyciela, jeden dla dziecka
N - Układa przed dzieckiem ciąg złożony z 3, 4, 5, 6, ... obrazków (różne, równe - dowolność) w długich i krótkich ekspozycjach
P - Ułóż obrazki w tak
iej samej kolejności

Ćwiczenia percepcji słuchowej - słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowej


a) Analiza sylabowa i głoskowa nazw obrazków - wykorzystujemy 1 komplet obrazków i kartoniki z napisem ilości sylab i głosek
N - Układa przed dzieckiem kartoniki z napisem ilości sylab, głosek; rozkłada obrazki
P - Nazwij obrazki, podziel nazwy na sylaby, głoski: ułóż obrazki pod napisami z ilością sylab, głosek


b) Analiza sylabowa i głoskowa nazw obrazków - wykorzystujemy 2 komplet obrazków
N - Rozkłada przed dzieckiem obrazki najpierw 1 komplet obrazków
P - Ułóż obrazki wg ilości sylab w nazwie obrazka od najkrótszych do najdłuższych
N - Rozkłada przed dzieckiem obrazki najpierw 2 komplet obrazków
P - Ułóż obrazki wg ilości głosek w nazwie obrazka od najkrótszych do najdłuższych


c) Rozpoznawanie określonej głoski w nagłosie - wygłosie nazw obrazków - wykorzystujemy 1 komplet obrazków
N - Rozkłada przed dzieckiem obrazki
P - Pokaż mi obrazek, w którego nazwie słyszysz na początku ... ? Pokaż mi obrazek, w którego nazwie słyszysz na końcu ... ?


d) Rozpoznawanie obrazków na podstawie pierwszych głosek ich nazw - wykorzystujemy 1 komplet obrazków
N - Rozkłada przed dzieckiem obrazki
P - Pokaż obrazek, którego nazwa rozpoczyna się na ... ?


Ćwiczenia percepcji słuchowej i wzrokowej


a) Rozpoznawanie, wyszukiwanie i utrwalanie samogłosek w wyrazach - wykorzystujemy komplet wyrazów (liczba pojedyncza) i samogłosek, krzyżówka
N - Układa przed dzieckiem kartoniki z samogłoskami i wyrazami (odwrócone napisy)
P - Powiedz i pokaż, jakie samogłoski występują w wylosowanych przez ciebie wyrazach, na końcu uzupełnij krzyżówkę samogłoskami
D - Losuje wyraz, odczytuje samogłoski - może je również pokazać, by lepiej zapamiętało, na końcu uzupełnia samogłoskami krzyżówkę
N - Układa przed dzieckiem wyrazy (same lub z obrazkami, wersja trudna same obrazki) i samogłoski
P - Przeczytaj wyraz (wskaż obrazek, w którego nazwie), który ma następujące samogłoski - nauczyciel pokazuje samogłoski, które występują w danym wyrazie np. czapka - a, a; samochód - a, o, ó itd..., na końcu uzupełnij krzyżówkę.


b) Utrwalanie kolejności alfabetycznej - wykorzystujemy komplet wyrazów
N - Układa przed dzieckiem wyrazy
P - Ułóż wyrazy w kolejności alfabetycznej, biorąc pod uwagę pierwszą literę;
P - Ułóż wyrazy w kolejności alfabetycznej, biorąc pod uwagę ostatnią literę


Ćwiczenie logicznego myślenia - wykorzystujemy 3 komplety obrazków
N - Pokazuje dziecku układ obrazków 4 lub 5, ułożonych następująco: 3 jednakowe obrazki i różny lub 2 razy po 2 pasujące do siebie obrazki i 1 różny
P - Który obrazek nie pasuje do pozostałych ?


Gramatyka - wykorzystujemy 3 komplety obrazków i napisy w liczbie pojedynczej i mnogiej
N - Układa przed dzieckiem napisy i zestawy obrazków mnoga - pojedyncza (2 szale - 1 szal)
P - Podpisz właściwym napisem


Odpoczynek - pamięć wzrokowa - wykorzystujemy 2 komplety obrazków
N - Rozkłada obrazki przy pomocy dziecka, tak by nie było widać obrazka
P - Odkrywamy na przemian po 2 obrazki. Jeśli będzie jednakowa para zabieramy ją, jeśli nie zakrywamy obrazki. Wygrywa mający więcej par. Gra - super pamięć

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Program terapeutyczny dla uczniów ryzyka dysleksji, szkoła, Rady Pedagogiczne, wychowanie, profilakt
Program terapeutyczny dla uczniów ryzyka dysleksji, szkoła, Rady Pedagogiczne, wychowanie, profilakt
Impuls Wychowawczy Program Autorski Dla Uczniow Gimnazjum Klasa Humanistyczna
impuls wychowawczy program autorski dla uczniow gimnazjum klasa humanistyczna
Indywidualny program terapeutyczny dla uczniów upośledzonych, DOKUMENTY AUTYZM< REWALIDACJA, re
Indywidualny program terapeutyczny dla uczniów upośledzonych, DOKUMENTY AUTYZM< REWALIDACJA, re
Program zajęć terapeutycznych dla uczniów, konspekty zajęć
Program autorski -kolo biblijne, Program autorski dla uczniów
zestaw-podrecznikow-1213, Szkolny zestaw podręczników dla uczniów Technikum prowadzącego kształcen
Szkolny Konkurs Matematyczny dla uczniów klas III, Kółko matematyczne
Program terapeutyczny dla osób z podwójną diagnozą
Program nauczania dla uczniów z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym w gimnazjum Wysłany przez Anton
Między nieuchronnością a możliwością wychowanie w warunkach zmiany Rozdział 9 Rodzice w profilakt
Zaburzenia zachowania, profile
PROGRAM PRACY TERAPEUTYCZNEJ DLA UCZNIA Z ZABURZONĄ MOWĄ do wywoływania i utrwalania głoski „s”x

więcej podobnych podstron