Czynniki emocjonalne w aktywności ruchowej

1. Podniecenie lub apatia,

2. Zdenerwowanie lub zrównoważenie,

3. Lęk, strach lub brak lęku lub strachu,

4. Złe samopoczucie i dobre samopoczucie,

5. Brak pewności siebie lub nadmierna pewność siebie.

Zachowanie się w sytuacji trudnej

1. agresja,

2. regresja,

3. fiksacja.

Mistrza cechuje swoboda

Swoboda i luz :

swoboda - «możliwość postępowania, zachowywania się według własnej woli, bez konieczności ulegania przymusowi; brak skrępowania, niezależność, wolność. »

luz - «swoboda i naturalność zachowania, zazwyczaj połączona z odprężeniem psychicznym.»

Słownik języka polskiego

swoboda - poruszanie się lekko i z wdziękiem wśród wszelkich reguł, z poszanowaniem ich; fachowość najwyższej jakości,

luz - ignorowanie wszelkich reguł; pogarda dla zasad (szacunek dla człowieka, poszanowanie przyrody itp.), której zwykle towarzyszy prymitywizm moralny i intelektualny, a niekiedy również zachowania typu chuligańskiego.

Zachowania w sytuacji napięcia

1. czynne,

2. bierne.

Utrudnienia

1. Fizjologiczne - np. choroba lokomocyjna,

2. Psychologiczne - napięcia.

Sposoby radzenia sobie z napięciami

1. Skupienie się na celu,

2. Skupienie się na sobie i niebezpieczeństwie

Style kierowanie grupą

1. władczy (dyktatorski) - krańcowa postać stylu zwierzchniczego, kierujący rządzi po dyktatorsku, niczego nie wyjaśnia, nie bierze pod uwagę odczuć czy opinii uczniów wydaje rozkazy, stosuje kary, często traktuje podopiecznych instrumentalnie;

2. zwierzchniczy - kierujący wyraźnie występuje w roli przełożonego, a podopieczny podwładnego; kierujący poucza i wydaje polecenia, podopieczny słucha i wykonuje;

3. służbowy - kierujący i podopieczny współpracują rzeczowo kolejno urzeczywistniając zadania szkoleniowe

4. współpracujący (styl demokratyczny) - można stosować nawet wobec bardzo młodych podopiecznych, kierujący steruje procesem zaprawy, ale wyjaśnia swoje polecenia zawodnikom, bierze pod uwagę ich odczucia, wątpliwości, pytania i opinie, pobudza inicjatywę i samodzielność uczniów;

5. przyjazny - można stosować wobec starszego, dojrzałego, inteligentnego podopiecznego; kierującego i podopiecznego łączą więzy przyjaznego koleżeństwa i współpracy, mocno zaznaczona więź uczuciowa między kierującym a podopiecznym

Teorie X i Y Mc Gregora

Andragogika- dział pedagogiki zajmujący się zagadnieniami pobudzania, ukierunkowywania lub wspomagania procesów wychowania, kształcenia i samokształcenia ludzi dorosłych; pedagogika dorosłych

Refleksja andragogiczna

Sokrates (469-399 p.n.e.) - wzmianki o uczeniu się dorosłych, o starszych panach, którzy się późno uczyć zaczęli.

Platon (427-347 p.n.e.) - kształcenie najzdolniejszych do 35 roku życia

Fazy życia

-      okres dzieciństwa i młodości, wzrostu i rozwoju organizmu (do 25 roku życia; anafaza),

-      okres wieku dojrzałego (od 25-30 do 55-60 roku życia; mezofaza),

- okres wieku starszego (po 60 roku życia; katafaza.

Nazwy „anafaza”, „mezofaza” i „katafaza” niezbyt ściśle odpowiadają określeniom „dzieciństwo i młodość”, „dojrzałość” i „wiek starszy”; przedrostek ana- oznacza „wznosić się, przyrastać”, mezo- - „pośredni, środkowy”, kata- - „opadający, malejący”. Istotą określeń „anafaza”, „mezofaza” i „katafaza” jest więc kierunek przemian w ustroju człowieka, nie zaś okres życia.

Rola aktywności ruchowej w poszczególnych fazach życia

Psychologia w perspektywie całego życia (LSP)

Podstawowym aspektem prac badawczych w dziedzinie psychologii rozwoju, który pojawił się w perspektywie całego życia (life-span psychology - LSP) jest ich odniesienie do nowej ogólnej, metateoretycznej konceptualizacji pojęcia rozwoju..

Założenia LSP:

To metateoretyczne podejście do psychologii na przestrzeni całego życia cechuje się połączeniem następujących punktów widzenia:

• uwzględnieniem wielokierunkowości zmian ontogenetycznych, włączeniem czynników rozwoju zależnych i niezależnych od wieku,

• rozpracowaniem permanentnego, dynamicznego wzajemnego oddziaływania między wzrostem (zyskiem) i rozpadem (utratą),

• podkreśleniem historycznych związków rozwoju i badań innych strukturalnych wpływów oddziałujących na te procesy z rozwojem,

• badaniami zakresu plastyczności procesów rozwojowych.

Rozwój przez całe życie

W modelu LSP zakłada się, że procesy ontogenezy trwają od narodzin aż po śmierć, a zatem na przestrzeni całego życia. Ontogenezę postrzega się jako proces trwający przez całe życie. Celem LSP jest opis, wyjaśnienia i modyfikacje (optymalizacja) procesów ontogenetycznych, z uwzględnieniem indywidualnych podobieństw i różnorodności.

Współczesne założenia psychologiczne

Szczególny nacisk położymy na dwa nowe punkty widzenia. Jednym jest metodologiczne założenie, że plastyczność procesów rozwojowych najlepiej badać przy użyciu strategii “testing-the-limits” (badania granic zachowań). Drugim jest teoretyczne założenie, że każdy proces rozwojowy zawiera adaptacyjną zdolność zarówno zysku (wzrostu), jak i utraty (rozpadu).

Badania nad rozwojem ustawicznym

Do rosnącego zainteresowania perspektywą całego życia w początkowym okresie jej rozwoju szczególnie przyczyniły się zapewne trzy następujące czynniki:

1. demograficzne przemiany w strukturze społeczeństw, w której rósł udział ludzi w starszym wieku,

2. współczesny rozwój gerontologii zorientowany na badania poszukujące wczesnych oznak starzenia się na przestrzeni całego życia,

3. starzenie się osób badanych oraz badaczy, którzy uczestniczyli w klasycznych, długookresowych badaniach zapoczątkowanych w okresie dzieciństwa w latach dwudziestych i trzydziestych.

Charakterystyczne założenia psychologii rozwoju w okresie całego życia (1

Koncepcja	Założenie
Rozwój przez całe życie	Rozwój ontogenetyczny jest procesem trwającym przez całe życie. Przy określeniu tego, czym jest rozwój, żaden zakres wiekowy nie ma rangi wyższej niż inne. W całym okresie rozwoju (tzn. we wszystkich fazach przebiegu życia) mogą występować zarówno procesy ciągłe (kumulacyjne) jak i nieciągłe (innowacyjne).
Wielo-kierunkowość	Kierunek zmian ontogenetycznych nie zmienia się istotnie jedynie między rozmaitymi obszarami zachowań (np. inteligencji w zestawieniu z emocjami), lecz również wewnątrz tej samej kategorii zachowania. W jednym i tym samym zakresie rozwoju i obszarze zachowań liczne sposoby zachowań mogą wykazywać zarówno wzrost jak i rozpad.
Rozwój jako zysk i strata	Rozwój nie zawsze jest równoznaczny z przyrostem zdolności lub przyrostem w sensie wyższej efektywności. Na przestrzeni całego życia rozwój składa się zawsze zarówno z zysku (przyrostu) jak i straty (rozpadu).
Plastyczność	Rozwój psychologiczny cechuje się wysoką plastycznością wewnątrzosobniczą (zmiennością u jednej osoby). Przebieg rozwoju osoby zmienia się w zależności od jej warunków życia i jej doświadczeń życiowych. Głównym zadaniem badań rozwoju psychologii jest ustalenie możliwego zakresu plastyczności oraz jej granic.
Osadzenie w historii	Rozwój ontogenetyczny zmienia się również w zależności od uwarunkowań historyczno-kulturalnych. Na przebieg rozwoju ontogenetycznego (zależnego od wieku) ogromny wpływ wywierają panujące warunki społeczno-kulturalne danej epoki.

Kontekstu-alizm	W aspekcie konceptualnym każdy indywidualny przebieg rozwoju wynika z wzajemnego (dialektycznego) oddziaływania trzech systemów oddziaływań rozwojowych: uzależnionego od wieku, uwarunkowanego historycznie i nienormatywnego. Współdziałanie i sposób oddziaływania tych trzech systemów mogą być charakterystyczne dla tych trzech systemów w obrębie metateoretycznych głównych zasad konceptualizmu.
Potraktowanie wielo-dyscyplinarne	Rozwój psychologiczny trzeba postrzegać wielodyscyplinarnie, również w kontekście innych gałęzi nauki (np. antropologii, biologii czy socjologii), które zajmują się rozwojem człowieka. Z otwartości perspektywy całego życia dla wielodyscyplinarnego sposobu postrzegania wynika to, że “czysto” psychologiczne potraktowanie rozwoju przez całe życie może tę perspektywę reprezentować jedynie wyrywkowo.

Konceptualizm- przeciwstawne realizmowi pojęciowemu stanowisko w sporze o uniwersalia, jedna z umiarkowanych postaci nominalizmu, według której ogólność jest cechą umysłowej organizacji świata i można ją przypisywać jedynie pojęciom, jako zjawiskom psychicznym zachodzącym w umyśle ludzkim.»

Słownik języka polskiego

Założenia rozwoju przez całe życie

-Koncepcja trwającego całe życie rozwoju zawiera dwa aspekty:

-Po pierwsze jest to ogólne założenie, że rozwój obejmuje cały przebieg życia.

-Po drugie zakłada, że trwający całe życie rozwój może obejmować procesy zmian, które rozpoczynają się nie w chwili narodzin, lecz w późniejszych fazach życia.

Różne rodzaje wiedzy

1. Wiedza deklaratywna (faktograficzna); „wiemy, że...”

2. Wiedza proceduralna; „wiemy, jak...”

Inteligencja - zdolność rozumienia otaczających sytuacji i sytuacji i znajdowania na nie właściwych, celowych reakcji.

Rodzaje inteligencji:

1. Inteligencja płynna - mechanika (operacje umysłowe, rozwiązywanie zadań),

2. Inteligencja skrystalizowana - pragmatyka (mowa, dostosowanie społeczne).

Pragmatyka inteligencji :

-Pod pojęciem “pragmatyka inteligencji” kryją się następujące aspekty:

a) ogólne systemy wiedzy deklaratywnej i proceduralnej, na przykład system wiedzy inteligencji skrystalizowanej,

b) specjalne systemy wiedzy deklaratywnej i proceduralnej, na przykład ekspercka wiedza zawodowa,

c) wiedza w odniesieniu do zdolności i umiejętności (heurystyka, strategie), które są ważne przy wykonywaniu czynności wymagających inteligencji i szczególnie oddziałują przy aktywacji inteligencji w sytuacji rozwiązywania problemów.

heurystyka - umiejętność wykrywania nowych faktów i związków między faktami (a zwłaszcza stawiania hipotez), prowadzącego do poznania nowych prawd; umiejętność wyszukiwania i zbierania materiałów historycznych.

Słownik języka polskiego

Nowe wartości w późnym wieku :

1. Nowe wartości mogą się tworzyć w późnym wieku.

2. Rada starszych we wspólnotach plemiennych.

3. Rola doświadczenia w czynnościach ruchowych - sprawność sędziwych mistrzów walk wschodnich.

4. Angielska babcia, która w wieku 75 lat zdobyła licencję pilota.

5. Prof. Czesław Marchaj.

6. Prof. Zbigniew Czajkowski.

7. T. Kotarbiński, K. Popper i inni profesorowie.

8. Zachodni emeryci - podróże

Rozwój

Badacze LSP proponują tu rozszerzenie pojęcia rozwoju poza biologiczną koncepcję wzrostu (growth) lub rozwoju (progression). Rozwój powinien wówczas obejmować nie tylko procesy wzrostu, ale również takie procesy, które w ciągu życia zwracają się w innym kierunku. Odpowiednio do tego w perspektywie LSP rozwój definiuje się jako każdą (pozytywną lub negatywną) zmianę w zdolnościach adaptacyjnych organizmu.

Robert Stiller - muszę zapominać języki.

Dlaczego starszy człowiek, o olbrzymiej wiedzy, nie potrafi opanować podstaw obsługi komputera?

Wychowanie do starości polega właśnie na pomaganiu ludziom w nabywaniu zainteresowań i aspiracji oraz umiejętności i przyzwyczajeń, które - gdy nadejdzie czas emerytury - dopomagają w realizowaniu trybu życia sprzyjającego wydłużeniu życia i dającej satysfakcję aktywności. Przy czym należy podkreślić, iż wychowanie pojmować będziemy nie tylko jak informowanie, przekonywanie, zachęcanie - lecz także jako wywoływanie sytuacji sprzyjających określonemu postępowaniu

Trzy rodzaje ludzkich zainteresowań

1. Instrumentalne; celem ich jest dominacja nad natura przez naukę, dominowanie przez życie intelektualne nad dokonującymi się przemianami.

2. Hermeneutyczne; zawierające cel: rozumienie świata i samoekspresja przez sztukę i nauki humanistyczne,

3. Emancypacyjne - zmierzające do wolności i uwolnienia się od negatywnych wpływów otoczenia.

Selektywna optymalizacja z kompensacją: prototypowy proces dostosowawczego, trwającego całe życie rozwoju na przykładzie funkcji poznawczych

Podstawowe funkcje wychowania dorosłych

1. Funkcja zastępcza - przekazywanie ludziom dorosłym tych wiadomości i kształtowanie tych umiejętności, których nie zdobyli w wieku szkolnym.

2. Funkcja właściwa - stałe uzupełnianie i aktualizowanie wiedzy i umiejętności ludzi dorosłych.

... najbardziej efektywnymi pracownikami są ludzie stale uczący się, ubogacający swoją osobowość, wiedzę i doświadczenie...

Składniki kształcenia dorosłych

1. Działalność uczniów dorosłych - uczenie się,

2. Działalność nauczycieli - nauczanie,

3. Układ treści kształcenia (program),

4. Środowisko dydaktyczne.

Zasady kształcenia dorosłych

1. Wykorzystywanie doświadczeń,

2. Indywidualizacja i zespołowość,

3. Kształtowanie umiejętności uczenia się,

4. Ustawiczność kształcenia

Powracająca fala-wykorzystanie doświadczeń - redukcja stopni swobody

Metody kształcenia dorosłych

1. Metody podające - wykład, pogadanka, dyskusja,

2. Metody poszukujące - konsultacja, instruktaż, metody laboratoryjne, zajęcia praktyczne

Treści kształcenia dorosłych

Zasady budowania programów nauczania:

1. Podejście problemowe - układy międzydyscyplinarne,

2. Kształtowanie umiejętności praktycznych,

3. Aktywizowanie uczących się.

Środki dydaktyczne w edukacji dorosłych

1. Słowo

2. Obraz

3. Komputer

Jeden obraz wart jest więcej niż tysiąc słów, ale niekiedy jedno słowo warte jest więcej niż tysiąc obrazów

Autoedukacja

• Wiedza proceduralna „Jak?”

• Kilkakrotna zmiana zawodu w ciągu życia,

• Samodzielne sterowanie swoim życiem

Czynniki kulturowe w kształceniu i samokształceniu dorosłych

1. Przypisanie do warstw społecznych - wbrew ideałom wolności, równości i braterstwa,

2. Tradycje poszczególnych warstw,

3. Konieczność przełamywania złych tradycji.

Funkcje nauczyciela

1. wychowawcza,

2. dydaktyczna,

3. badawcza,

4. społeczno-opiekuńcza,

5. innowacyjna,

6. środowiskowa,

7. socjalizacyjna.

Różnice w aspektach wychowawczych

1. Dzielenie się przez wychowawcę swoją osobowością

2. Inna funkcja autorytetu, bo dorosły już swoje wie - trudniej!

3. Dorosły już nie jest tak plastyczny - trudno cokolwiek popsuć

4. Jeśli już się popsuje - trudniej naprawić (inteligencja płynna i skrystalizowana)

Typy nauczycieli

1. Artysta,

2. Popularyzator,

3. Krytyczny analityk

1. Ekspert

2. Informator

3. Konsultant-doradca

4. Spolegliwy opiekun

5. Leseferysta (E. Niziurski - Sposób na Alcybiadesa)

Funkcje nauczyciela dorosłych

1. Diagnostyczna

2. Planistyczna

3. Motywacyjna

4. Metodyczna

5. Udostępniania

6. Oceny

Przebieg procesów starzenia się

1. Ogólne zwolnienie przemiany materii

2. Zmniejszania się uwodnienia tkanek

3. Zmiany w białkach i składnikach mineralnych

4. Odkładanie się wapnia

Układy dotknięte procesami starzenia się

1. Narządy ruchu - mięśnie, kości, stawy

2. Układ oddechowy

3. Układ krążenia

4. Układ nerwowy

5. Wydolność fizyczna

6. Ogólna filozofia ewolucji

Przeciwwskazania bezwzględne do rekreacji ruchowej

-       choroba niedokrwienna serca i wczesny okres po zawale mięśnia sercowego,

-       jawna niewydolność krążenia, z trudem poddająca się leczeniu,

-       wady zastawkowe serca,

-       znaczne powiększenie serca,

-       nasilone zaburzenia rytmu pracy serca,

-       niewyrównana cukrzyca,

-       nadciśnienie tętnicze,

-       nadmierna otyłość,

-       ostre kłębkowe zapalenie nerek,

- ostre postacie chorób zakaźnych.

Przeciwwskazania względne

-     nieduże powiększenie serca,

-       niewydolność krążenia dająca się wyrównać leczeniem,

-       wszczepiony rozrusznik serca,

-       przewlekłe choroby układu oddechowego w okresie zaostrzeń,

-       cukrzyca wyrównana przez insulinę i inne leki,

-       wczesny okres po krwotoku wewnętrznym,

-       choroby narządu moczowego, ostre i przewlekłe,

-       niedokrwistość poddająca się leczeniu, ale niewyrównana,

-       nadciśnienie tętnicze krwi,

-       choroby naczyń obwodowych kończyn,

-       przewlekłe zapalenie stawów,

-       przewlekłe choroby zakaźne,

-       choroby z drgawkami lub krótkotrwałymi utratami przytomności.

Teoria X

Teoria Y

• Ludzie naturalnie nie znoszą pracy i unikają jej jak tylko mogą.

• Wysiłek fizyczny i umysłowy jest tak naturalny i przyjemny dla ludzi jak odpoczynek i zabawa.

• Aby zmusić ludzi do pracy, trzeba ich sprawdzać, popędzać, kierować nimi i grozić im.

• Ludzie potrafią kierować sami sobą, potrafią sami siebie sprawdzać w wykonywaniu różnych zadań, z którymi się utożsamiają.

• Przeciętny człowiek woli być kierowany z zewnątrz, stara się unikać odpowiedzialności i jest mało ambitny.

3. Przeciętny człowiek, w odpowiednich warunkach, nie tylko chętnie przyjmuje na siebie odpowiedzialne zadania, ale sam ich czynnie poszukuje.

okres życia

rola ruchu

dzieciństwo i młodość

- pobudza rozwój fizyczny,

- podnosi wydolność,

- wyrównuje skutki przeciążenia nauką,

- ułatwia usuwanie odchyleń w rozwoju psychofizycznym.

wiek dojrzały

- pomaga w utrzymaniu osiągniętej wcześniej wydolności fizycznej,

- zapobiega schorzeniom (również cywilizacyjnym i zawodowym) i działa leczniczo,

- ułatwia zachowanie równowagi wewnątrz ustroju oraz w układzie ustrój ‑środowisko,

wiek starszy

- opóźnia spadek wydolności i sprawności, pomaga zachować zdrowie,

- wyrównuje zaburzenia i usuwa skutki niesprawności.

- ogólną cechą trwającego całe życie rozwoju jest rosnąca z wiekiem specjalizacja (selekcja) motywacyjnych i poznawczych zasobów i zdolności

-          dwie osobliwości cechują starzenie poznawcze (kognitywne):

a)         zmniejszone rezerwy maksymalnych osiągnięć w inteligencji płynnej (mechanice inteligencji),

b)         dalszy rozwój i zachowanie wysokich osiągnięć w niektórych systemach wiedzy (pragmatyce inteligencji).

-          kiedy w przypadku poddanej procesowi starzenia osoby zostaną przekroczone granice (progi) zdolności, ma to następujące konsekwencje dla rozwoju:

a)         rosnąca selekcja (kanalizowanie) i dalsze zmniejszanie liczby dziedzin z wysokimi osiągnięciami,

b)         rozwój mechanizmów kompensujących lub zastępczych.

---