Stosunek S.eromskiego do rewolucji jako drogi przemian - na podstawie "Przedwionia"
W "Przedwioniu" eromski oceni rewolucj jako drog przemian bardzo negatywnie. wiadcz o tym nastpujce fakty :
1. Przedstawienie rewolucji w Baku :
- okruciestwo wydarze rewolucyjnych, zabijanie czsto cakowicie niewinnych ludzi (np.: moda, pikna Ormianka, ktr Cezary zauwaa na wozie podczas uprztania trupw), bestialskie masowe mordy, dochodzenie do gosu zadawnionych konfliktw narodowociowych, rewolucja godzi gwnie w sabych i bezbronnych (matka Baryki, Ksina Szczerbatow-Mamajew i jej crki, wiele kobiet, starcw i dzieci);
" Krew pyna nie rowami, lecz laa si po powierzchniach jako rzeka wieloramienna"
- totalny chaos, gd i mczarnie wielu tysicy ludzi, wadze rewolucyjne pozbawione moliwoci wpywu na dziejce si wydarzenia, cakowita samowola i anarchia rewolucjonistw, budzenie si w ludziach najgorszych instynktw;
- rewolucja now ide, dla ktrej ludzie, a zwaszcza modzie, gotowi s powici rodzin, majtek i sta si posusznymi wykonawcami polece ludzi bdcych u wadzy; sytuacja taka spowodowana brakiem innej atrakcyjnej idei organizujcej ich ycie i byt caego narodu;
- rewolucja nie przynosi praktycznie adnych skutkw, zmieniaj si tylko ludzie "u steru", wielkie majtki przechodz w inne rce, ale w yciu "szarych" obywateli nie zauwaa si praktycznie adnej zmiany;
- rodzice Cezarego s przeciwni rewolucji; uwaaj, e na krzywdzie i cierpieniu innych nie mona zbudowa adnych trwaych i pozytywnych wartoci;
"Albo wiadomo za co dzi mona zgin ?"
- rewolucja porwnana do biblijnej Apokalipsy.
2. Przedstawienie komunistw warszawskich i ich wizji rewolucji :
- niesympatyczne postacie komunistw przedstawionych jako fanatycy i demagodzy, zafascynowanych rosyjskim eksperymentem, mylcych utartymi schematami, nie majcy czsto w dyskusji adnych przekonujcych argumentw (przykadem jest Lulek - cherlawy, kaszlcy, plujcy, budzcy odraz, nienawidzcy Polski, mylcy jedynie o utopijnej wizji oglnowiatowej rewolucji proletariackiej);
- obawy autora, czy klasa robotnicza, chora, wyniszczona biologicznie i opniona w rozwoju kulturowym, jest w stanie przej i dobrze sprawowa wadz w pastwie:
"Jeli tutejsza klasa robotnicza jest przearta ndz i chorobami, jeli jest w stanie zwyrodnienia (...), jeeli ta klasa jest pozbawiona kultury, to jakime sposobem i prawem ta wanie klasa moe rwa si do roli odrodzicielki tutejszego spoeczestwa ?" Cezary
,oraz przed stworzeniem "raju na wzr Baku";
- poddanie w wtpliwo celowoci rewolucji w Polsce, stwierdzenie, e nad jej wywoaniem trzeba si jeszcze powanie zastanowi :
"czstokro Polska, rzd polski, nie tylko nie gnbi robotnikw jako takich, ale w zatargach z buruazj (...) staje po ich stronie"
- ostatnia scena powieci podkreleniem braku poparcia dla rewolucji - Cezary mimo przyczania si
do manifestacji "par oddzielnie" nie identyfikujc si do koca z rewolucjonistami.