Liberalizm (z łaciny liberalis - dotyczący wolnoœci, od liber - wolny), doktryna społeczno-polityczna zakładająca ograniczenie funkcji państwa w sferze gospodarki i poszerzenie zakresu wolnoœci jednostki. Powstała na przełomie XVII i XVIII w., u jej podstaw leżą: indywidualizm, nadrzędnoœć jednostki nad społeczeństwem, wolnoœć człowieka, prawo do zdobywania własnoœci, swoboda działalnoœci gospodarczej, ograniczenie roli państwa, prawa natury jako normy regulujące życie wszystkich ludzi, podział władz ze œcisłym wyodrębnieniem jej kompetencji, tj. stosowanie praw, rządzenie i wykonywanie sprawiedliwoœci. Liberałowie uważają, że istnieją przyrodzone, odwieczne prawa człowieka, których żadna władza nie może naruszać. Najważniejszym prawem jest wolnoœć dysponowania własnoœcią. Własnoœć bowiem jest uważana za gwarancję wolnoœci.
Liberalizm postuluje kształtowanie gospodarki państwa według nieskrępowanych zasad wolnego rynku. W myœl tej doktryny państwo powinno zajmować się głównie ochroną własnoœci prywatnej i stwarzać warunki do rozwoju działalnoœci gospodarczej opartej na zasadzie wolnej konkurencji. Liberałowie uważają państwo za organizację niezbędną i użyteczną, ale w okreœlonych granicach.
Terminu liberalizm prawdopodobnie użył po raz pierwszy N. Bonaparte w swojej odezwie wydanej po zamachu 18 Brumaire'a w 1799. Narodziny liberalizmu związane są z walką mieszczaństwa z absolutyzmem, kształtowaniem się kapitalizmu, umacnianiem idei suwerennoœci państwa, rozwojem oœwieceniowego racjonalizmu. Za prekursorski, w dziedzinie formowania koncepcji liberalizm, uważa się dorobek intelektualny H. Grotiusa, T. Hobbesa oraz B. Spinozy.
Szczególne znaczenie dla rozwoju społeczno-polityczno myœli liberalnej przypisuje się angielskiemu filozofowi J. Locke`owi, a także dwóm Francuzom Monteskiuszowi i J.J. Rousseau. Za twórcę teorii ekonomicznego liberalizmu uznawany jest A. Smith.
Okres rozkwitu liberalizmu przypadł na XIX w. (tzw. liberalizm triumfujący). Jego zasady wprowadzone zostały w Stanach Zjednoczonych i w większoœci państw europejskich. Najwybitniejszymi przedstawicielami liberalizmu byli m.in.: w Anglii J.S. Mill, we Francji A. de Tocqueville - zasłużeni zwłaszcza dla rozwoju idei liberalizmu demokratycznego. Na przełomie XIX i XX w. narodził się tzw. liberalizm socjalny, jako rezultat krytyki założeń klasycznego liberalizmu politycznego i ekonomicznego.
Głównym przedmiotem krytyki był leseferyzm, niedocenianie przez państwo problemów socjalnych i politycznych oraz przywiązywanie zbyt dużej wagi do wolnoœci ekonomicznej jednostki. Idee leseferyzmu socjalnego stały się podstawą polityki interwencjonizmu państwowego i teorii państwa opiekuńczego. Na ich podstawie przeprowadzono w krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych reformy społeczno-ekonomiczne obejmujące głównie ustawodawstwo ubezpieczeniowe (wypadki przy pracy, chorobę, inwalidztwo itp.). Również polityka New Dealu (Nowego Ładu) realizowana od 1933 prezydenta F.D. Roosevelta była praktycznym wyrazem tych reform, okreœlanych jako koncepcja państwa dobrobytu.
Po II wojnie œwiatowej liberalizm podzielił się na dwa nurty: liberalno-demokratyczny, głoszący m.in. idee wolnoœci i równouprawnienia wszystkich jednostek, demokratyzacji systemu politycznego, konkurencyjnoœci partii politycznych, upowszechnienia bezpłatnej, laickiej oœwiaty, rozdziału Koœcioła od państwa (rzecznikami byli K. Popper i H. Kelsen) oraz liberalizm konserwatywny lub neoliberalizm.