Rej i Kochanowski o powinnościach "człowieka poczciwego”
"Żywot człowieka poczciwego", jest traktatem parenetycznym podsumowującym życie Reja, napisanym pod koniec życia. Jest jakby filozoficznym testamentem i pożegnaniem ze światem jednocześnie. zawarte są tu poglądy na temat życia i człowieka; oscylują między humanistycznym a średniowiecznym widzeniem istoty ludzkiej. proponuje wzorzec człowieka poczciwego, ideał szlachcica-ziemianina, najważniejszą wartością jest cnota, rozumiana jako uczciwość, patriotyzm, życie w zgodzie z naturą (np. w zgodzie z odwiecznym rytmem pór roku). Poza tym porom roku przypisane są kolejne etapy życia. Wiosna to dzieciństwo i młodość, jest to czas kształtowania się, nauki, wychowania, zbierania pierwszych doświadczeń. Lato to wiek dojrzały, udział w życiu rodzinnym, politycznym i społecznym. Odpowiednie wywiązywanie się z tych obowiązków określa wartość życia człowieka poczciwego. Koniec to oczywiście starość, kiedy to przychodzi czas na podsumowanie życia, refleksje natury religijnej i moralnej. wracając do natury, w życiu ziemianina odgrywa ona kluczową rolę - jest on nierozerwalnie złączony z rytmem pór roku. Kieruje ona jego życiem, a w każda pora daje radość z powodu dobrodziejstw przyrody. (wiosna -pora sadzenia i siania, lato - radość z dojrzewających plonów, jesień - zbiera wspaniałe plony, zima to czas odpoczynku). Z wielkim kunsztem, radością i znajomością rzeczy opisuje Rej przyjemności płynące z życia na wsi. Poczciwość nie wynika z dziedzicznego czy nadanego tytułu, ale jest oparta na wewnętrznych przykazaniach moralnych i etycznych Kochanowski prezentuje nam w pieśniach postawę człowieka żyjącego wg zasad epikureizmu i stoicyzmu, czyli głównie cieszenia się chwilą, korzystania z życia (ale z umiarem - Horacy), zachowywania powagi życia wobec tragedii i nieszczęśliwych wypadków losu. Uważa za niedopuszczalne zajmowanie się tylko dobrami doczesnymi. Za ważną rzecz w życiu człowieka uznaje oczywiście Boga w pieśni świętojańskiej o sobótce też zwraca uwagę na piękno i sielankowość życia na wsi, uznaje to sprawę wręcz archetypiczną.