Wytyczne do badań osób uprawiających płetwonurkowanie.
Rekreacyjne nurkowanie (z samodzielnym aparatem oddechowym) jest sportem bezpieczniejszym od wielu innych. Ryzyko występujące przy nurkowaniu wzrasta w pewnych sytuacjach nawet, jeśli ich powiązanie z nurkowaniem może nie być oczywiste. Dlatego bardzo istotne jest sprawdzenie stanu zdrowia osoby nurkującej.
BADANIE LEKARSKIE PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO KURSU NURKOWANIA REKREACYJNEGO koncentruje się na stanach, które mogą postawić nurka w obliczu podwyższonego ryzyka wystąpienia choroby dekompresyjnej, urazu ciśnieniowego płuc z tętniczym zatorem gazowym oraz do utraty przytomności, które mogą prowadzić do utonięcia.
Dodatkowo nurek musi być wytrzymały na zimno, fizjologiczne efekty zanurzenia i optyczne efekty wywoływane przez wodę; nurek musi być w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej by sprostać występującym zagrożeniom.
Wywiad i badanie przedmiotowe powinny zawierać przynajmniej poniższe elementy. Lista stanów, które mogą negatywnie wpływać na udział w nurkowaniu nie jest pełna, lecz zawiera najczęściej spotykane problemy medyczne. Niniejsze krótkie wprowadzenie stanowi informację o naturze ryzyka stwarzanego przez opisane choroby.
Osoba decydująca się na nurkowanie oraz lekarz muszą dokonać oceny przyjemności nurkowania względem zwiększonego ryzyka śmierci lub urazu wynikającego ze stanu zdrowia nurka. Tak jak w wypadku innych sportów uprawianych rekreacyjnie, nie ma danych dotyczących nurkowania, które umożliwiłyby stwierdzenie, jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia urazu. Doświadczenie i wiedza z zakresu psychologii dają możliwość wyłącznie oszacowania występującego ryzyka.
W niniejszym dokumencie termin znaczne ryzyko oznacza, że ryzyko wystąpienia choroby dekompresyjnej, urazu ciśnieniowego płuc lub uszu, lub zmian świadomości z możliwością utonięcia, na które narażony jest nurek, jest znacznie wyższe niż u zdrowych osób danej populacji. Konsultanci pomagający przy tworzeniu niniejszego dokumentu odradzają nurkowanie osobom z opisanymi dolegliwościami. Względne ryzyko odnosi się do średniego wzrostu ryzyka, które w niektórych wypadkach może być akceptowalne. Przy podejmowaniu decyzji, czy istnieją przeciwwskazania do rozpoczęcia nurkowania, lekarz musi oprzeć swą ocenę na badaniu pacjenta. Niektóre stany mogą czasowo uniemożliwiać nurkowanie lub mogą być leczone, a po ich ustąpieniu lub wyleczeniu można bezpiecznie przystąpić do nurkowania.
Aby ocenić stan zdrowia, nurka niezbędne są w takich wypadkach badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne. Załączamy listę osób, które mogą ułatwić rozstrzygnięcie pojawiających się niejasności. Lekarze i inni specjaliści z centrum nurkowego Divers Alert Network (DAN) oraz uniwersytetu Duke University Health System służą pomocą pod numerem telefonu +1 919 684 2948 w godzinach urzędowania.
W sytuacjach alarmowych można dzwonić całą dobę 7 dni w tygodniu pod numer +1 919 684 8111 lub +1 919 684 4DAN. Podobne organizacje działają także w innych częściach świata - DAN we Włoszech: +39 039 605 7858, DAN S.E.A.P. w Australii: +61 3 9886 9166 oraz centrum pomocy nurkom Divers Emergency Service (DES) w Australii: +61 8 8212 9242, DAN w Japonii: +81 33590 6501 oraz DAN w Afryce Południowej: +27 11 242 0380. Działa także wiele serwisów internetowych oferujących podobne informacje.
SCHORZENIA/ZABURZENIA NEUROLOGICZNE
Przy ocenie wpływu schorzeń/zaburzeń neurologicznych na możliwość nurkowania należy wziąć pod uwagę stopień ich zaawansowania.
Niektórzy lekarze specjaliści w dziedzinie nurkowania stoją na stanowisku, że stany neurologiczne, w których występuje nasilanie się i osłabianie symptomów choroby, tak jak w wypadku migreny lub choroby demielinizacyjnej, wykluczają możliwość nurkowania, gdyż zaostrzenie lub nawrót choroby (np. migreny z aurą) może być łatwo pomylony z chorobą dekompresyjną. Stwierdzenie w wywiadzie urazów głowy kończących się utratą przytomności powinno być wzięte pod uwagę przy szacowaniu ryzyka wystąpienia napadów drgawkowych.
Stany chorobowe związane z ryzykiem względnym
Złożone migrenowe bóle głowy, których objawy lub natężenie zaburzają czynności ruchowe lub poznawcze, objawy neurologiczne
Urazy głowy z następstwami innymi niż napad drgawkowy w wywiadzie
Wypadnięcie jądra miażdżystego
Guz lub tętniak wewnątrzczaszkowy
Neuropatia obwodowa
Stwardnienie rozsiane
Nerwoból nerwu trójdzielnego
Urazy rdzenia kręgowego lub mózgu w wywiadzie
Stany chorobowe związane z ryzykiem czasowym
Gazowy zator naczyń krwionośnych mózgu w wywiadzie, w następujących warunkach: nie występuje zatrzymanie powietrza w płucach, istnieje satysfakcjonujące wyjaśnienie przyczyny wystąpienia zatoru i istnieją podstawy, by sądzić, że możliwość nawrotu choroby jest niewielka.
Stany chorobowe związane ze znacznym ryzykiem
Wszystkie stany chorobowe, w których istnieje znaczące prawdopodobieństwo utraty przytomności narażające nurka na utonięcie. Schorzenia rdzenia kręgowego lub mózgu z zaburzeniami perfuzji mogą zwiększyć ryzyko występowania choroby dekompresyjnej.
Niektóre stany chorobowe:
Napady drgawkowe inne niż gorączkowe napady drgawek u dzieci w wywiadzie
Przemijające napady niedokrwienia (ang. Transient Ischemic Attack — TIA) lub incydenty mózgowe (ang. Cerebrovascular Accident — CVA) w wywiadzie
Poważna choroba dekompresyjna (ośrodkowego układu nerwowego, mózgu lub ucha wewnętrznego) z przetrwałymi powikłaniami w wywiadzie
UKŁAD SERCOWO-NACZYNIOWY
Niżej opisano schorzenia potencjalnie uniemożliwiające nurkowi wykonywanie ćwiczeń wysiłkowych spotykanych przy nurkowaniu rekreacyjnym. Poniższe sytuacje mogą spowodować wystąpienie u nurka niedokrwienia serca z konsekwencjami.
Zalecane jest przeprowadzenie testu wysiłkowego, jeśli istnieje jakakolwiek wątpliwość dotycząca wydolności fizycznej osoby nurkującej. Zalecane minimalne kryteria testu wysiłkowego w takich wypadkach to przynajmniej 13 MET*. Niepowodzenie testu wysiłkowego stanowi poważny sygnał świadczący o niezdolności do nurkowania. Powtórne przeprowadzenie i wykonanie testu wysiłkowego może stanowić podstawę do zakwalifikowania uczestnika do rozpoczęcia kursu nurkowania rekreacyjnego. Zanurzenie w wodzie powoduje przemieszczenie krwi z przedziału obwodowego układu krążenia do centralnego; efekt ten jest największy w zimnej wodzie. Znaczny wzrost obciążenia wstępnego serca w czasie zanurzenia może przyspieszyć obrzęk płuc u osób z nieprawidłowym funkcjonowaniem lewej komory serca lub znaczną wadą zastawki serca. Efekty zanurzenia można zmierzyć, oceniając pływanie nurka po powierzchni wody. Większość przypadków zgonów nurków notowanych w Ameryce Północnej spowodowana była chorobą wieńcową. Przed wydaniem zgody na uczestnictwo w kursie nurkowania dla osób w wieku powyżej 40 lat należy ocenić ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej. W tym celu należy wykonać przewidziany test.
* Termin MET jest używany do określenia wydatku metabolicznego organizmu podczas wysiłku. 1 MET to wydatek podczas spoczynku, 2 MET to wysiłek z obciążeniem dwa razy większym od spoczynkowego, 3 MET to wysiłek z obciążeniem trzy razy większym od spoczynkowego, itd. Wydatek energetyczny w stanie spoczynku (zapotrzebowanie na tlen) jest w ten sposób ujednolicony. ("Exercise Physiology"; Clark, Prentice Hall, 1975.)
Wytyczne dotyczące badania lekarskiego przed przystąpieniem do kursu nurkowania rekreacyjnego
Instrukcje dla lekarza:
Stany chorobowe związane z ryzykiem względnym
Wszczepienie bypassów (ang. Coronary Artery Bypass Grafting — CABG) w wywiadzie
Przezskórna angioplastyka balonikowa (ang. Percutaneous Balloon Angioplasty — PCTA) lub choroba wieńcowa (ang. Coronary Artery Disease — CAD)
Zawał mięśnia sercowego w wywiadzie
Zastoinowa niewydolność serca
Nadciśnienie
Zaburzenia rytmu wymagające interwencji medycznej w wywiadzie
Niedomykalność zastawek serca
Stymulator serca
Występowanie procesów patologicznych powoduje konieczność zbadania, czy osoba zamierzająca nurkować jest w odpowiedniej kondycji fizycznej. Należy sprawdzić, czy w wypadkach, gdy stosowanie stymulatora serca nie wyklucza możliwości nurkowania, nurek będzie w stanie podołać trudom nurkowania.
* UWAGA: Stymulatory serca muszą posiadać certyfikat producenta potwierdzający ich wytrzymałość na zmiany ciśnienia występujące podczas nurkowania rekreacyjnego.
Stany chorobowe związane ze znacznym ryzykiem
Zatory żylne, często tworzące się w czasie dekompresji, mogą przedostać się przez duże wewnątrzsercowe połączenia prawo-lewe i mogą dostać się do krążenia mózgowego lub rdzeniowego, powodując neurologiczną chorobę dekompresyjną. Kardiomiopatia przerostowa oraz zwężenie zastawek mogą spowodować nagłą utratę przytomności w czasie wykonywania testu wysiłkowego.
CHOROBY PŁUC
Wszelkie procesy lub zmiany patologiczne upośledzające przepływ powietrza z płuc narażają nurka na wystąpienie urazu ciśnieniowego płuc z możliwością wystąpienia zatoru powietrznego w mózgu. Wiele chorób śródmiąższowych predysponuje do wystąpienia samoistnej odmy opłucnowej: Astma (reaktywna choroba dróg oddechowych), przewlekła obturacyjna choroba płuc (ang. Chronic Obstructive Pulmonary Disease — COPD), choroby płuc z tworzeniem torbieli lub rozedmą mogą powodować zatrzymanie powietrza. Wnioski towarzystwa medycyny podmorskiej i hiperbarycznej (Undersea and Hyperbaric Medical Society — UHMS) z 1996 roku w sprawie wpływu astmy na nurkowanie wskazują, że ryzyko wystąpienia urazu ciśnieniowego płuc i choroby dekompresyjnej jest akceptowalnie niskie; nurek nie powinien mieć objawów astmy, a wynik spirometrii powinien być prawidłowy przed i po teście wysiłkowym.
Testy inhalacyjne (np.: z zastosowaniem histaminy, hipertonicznego roztworu soli lub metacholiny) nie są wystarczająco ujednolicone, by stanowić o dopuszczeniu lub wyłączeniu z nurkowania.
Odma opłucnowa występująca i nawracająca podczas nurkowania może mieć poważne konsekwencje.
Przy wynurzaniu, powietrze zatrzymane w płucach rozszerza się i powoduje powstanie odmy prężnej.
Poza ryzykiem wystąpienia urazu ciśnieniowego płuc, może wystąpić choroba układu oddechowego spowodowana zmianami budowy płuc lub klatki piersiowej, a także choroba układu nerwowo-mięśniowego, które negatywnie wpływają na wykonanie testu wysiłkowego. Zaburzenia budowy ściany jamy brzusznej (np.: niedorozwój mięśni brzucha) lub zaburzenia układu nerwowo-mięśniowego mogą wywoływać zagrażający życiu kaszel (w wypadku przedostania się wody do układu oddechowego).Ograniczenia w oddychaniu spowodowane chorobą są związane z efektami zanurzenia (powodują zaburzenia restrykcyjne) i wzrostem gęstości gazu, która wzrasta proporcjonalnie do ciśnienia w otaczającym środowisku (powodując wzrost oporu przepływu powietrza). Zalecane jest wykonanie przewidzianych testów.
Stany chorobowe związane z ryzykiem względnym
Astma lub reaktywna choroba dróg oddechowych (ang. Reactive Airway Disease — RAD)* w wywiadzie
Skurcz oskrzeli pod wpływem wysiłku (ang. Exercise Induced Bronchospasm — EIB)* w wywiadzie
Zmiany lite, torbielowate lub rozedma w wywiadzie*
Odma opłucnowa wywołana przez:
- Zabiegi chirurgiczne w klatce piersiowej
- Uraz lub penetrację opłucnej*
- Zespół rozdęcia płuc*(rozedma)
Otyłość
Obrzęk płuc przy zanurzeniu* w wywiadzie
Śródmiąższowa choroba płuc: Może zwiększyć ryzyko odmy opłucnowej.
* Wynik spirometrii powinien być w normie przed i po teście wysiłkowym.
Ostra reaktywna choroba dróg oddechowych, astma, skurcz oskrzeli pod wpływem wysiłku, przewlekła obturacyjna choroba płuc, nieprawidłowe PFT lub trudności w wykonaniu testu wysiłkowego stanowią przeszkodę w rozpoczęciu nurkowania.
Stany chorobowe związane ze znacznym ryzykiem
Samoistna odma opłucnowa w wywiadzie Osoby, u których występuje samoistna odma opłucnowa, powinny unikać nurkowania nawet po operacji chirurgicznej zapobiegającej nawrotom (np. obliteracja jamy opłucnej). Operacje chirurgiczne nie korygują głównej wady płuc (np.: obliteracja jamy opłucnej, pleurektomia szczytowa) lub nie korygują jej w pełni (np.: resekcja pęcherzy rozedmowych).
Choroba układu oddechowego wpływająca niekorzystnie na wykonanie testu wysiłkowego.
CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO
Podobnie jak w wypadku innych układów i stanów chorobowych, proces, który w sposób stały wyklucza możliwość nurkowania, wpływa niekorzystnie na wykonanie testu wysiłkowego.
Ponadto, nurkowanie może odbywać się w miejscu znacznie oddalonym od centrum opieki medycznej. Należy rozważyć możliwość wystąpienia ostrego nawrotu dolegliwości lub objawów mogących prowadzić do śmierci.
Stany chorobowe związane z ryzykiem czasowym
• Choroba wrzodowa z niedrożnością odźwiernika lub refluksem
• Nieoperowana przepuklina ściany jamy brzusznej na tyle duża, by mogło w jej worku uwięznąć jelito.
Stany chorobowe związane z ryzykiem względnym
• Choroby zapalne jelit (ang. Inflammatory Bowel Disease)
• Zaburzenia czynnościowe jelit
Znaczne ryzyko
Zmiany anatomiczne wynikające z przeprowadzonych zabiegów chirurgicznych lub anomalii rozwojowych prowadzące do zatrzymania gazów mogą stanowić poważne zagrożenie.
Gaz znajdujący się w przestrzeniach płynowych rozszerza się, gdy nurek wypływa na powierzchnię i może doprowadzić do wystąpienia przepukliny lub w wypadku górnych dróg oddechowych — do wymiotów.
Wymioty pod powierzchnią wody mogą spowodować utonięcie.
Stany chorobowe związane ze znacznym ryzykiem
• Zaburzenia opróżniania żołądka powodujące powracające wymioty
• Przewlekła lub nawracająca niedrożność jelit
• Ciężki refluks żołądkowo-przełykowy
• Achalazja
• Przepuklina okołoprzełykowa
SCHORZENIA ORTOPEDYCZNE
Znaczne kłopoty w poruszaniu się, szczególnie na łodzi lub na lądzie z wyposażeniem ważącym do 18 kg, mogą stanowić o wyłączeniu z nurkowania. Choroby ortopedyczne wpływające z znacznym stopniu na wykonanie testu wysiłkowego mogą zwiększyć występujące ryzyko.
Schorzenia związane z ryzykiem względnym
Przebyta amputacja
Skolioza — należy ocenić wpływ skoliozy na czynność układu oddechowego i wydolność fizyczną.
Martwica aseptyczna — istnieje ryzyko postępu choroby spowodowane wpływem dekompresji (dekompresja może przyspieszyć/nasilić proces martwiczy).
Schorzenia związane z ryzykiem czasowym
Bóle pleców
CHOROBY HEMATOLOGICZNE
Nieprawidłowości prowadzące do zmian właściwości reologicznych krwi mogą teoretycznie zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby dekompresyjnej. Krwawienia mogą nasilić skutki urazu ciśnieniowego ucha lub zatok i nasilić urazy spowodowane chorobą dekompresyjną ucha wewnętrznego lub rdzenia kręgowego. Samoistne krwawienie do stawów (np. w hemofilii) może być trudne do odróżnienia od choroby dekompresyjnej.
Schorzenia związane z ryzykiem względnym
Sierpowatość krwinek czerwonych
Czerwienica prawdziwa
Białaczka
Hemofilia/zaburzenia krzepnięcia krwi
CHOROBY METABOLICZNE I ENDOKRYNOLOGICZNE
Z wyjątkiem cukrzycy, zachwiana równowaga hormonalna lub zachwiane funkcje metaboliczne mogą mieć niekorzystny wpływ na tolerancję wysiłku i stresu związanego z nurkowaniem. Otyłość może predysponować do wystąpienia choroby dekompresyjnej, może mieć niekorzystny wpływ na wysiłek i stanowi czynnik ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej.
Stany chorobowe związane z ryzykiem względnym
Niedobór lub nadmiar hormonów
Otyłość
Niewydolność nerek
Stany chorobowe związane ze znacznym ryzykiem
Potencjalne szybkie zmiany poziomu świadomości powiązane z hipoglikemią u cukrzyków w czasie leczenia insuliną, a także niektóre doustne leki hipoglikemiczne mogą powodować utonięcie. W takich wypadkach nurkowanie jest przeciwwskazane chyba, że towarzyszy mu specjalna kuracja.
Ciąża: Wpływ zatorów żylnych powstających w czasie dekompresji na płód nie został szczegółowo zbadany. Dlatego nurkowanie nie jest wskazane dla kobiet w ciąży ani dla kobiet starających się zajść w ciążę.
ZABURZENIA ZACHOWANIA
Zachowanie: Kondycja psychiczna i emocjonalna nurka jest istotnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo podczas nurkowania. Uczestnik kursu nurkowania musi mieć wystarczające zdolności do przyswajania wiedzy, by zrozumieć informacje przekazywane przez instruktora, móc bezpiecznie zaplanować i wykonać nurkowania i odpowiednio zareagować na zmiany w środowisku podwodnym.
Motywacja uczestnika kursu do pogłębiania wiedzy i umiejętność pokonywania potencjalnych trudności stanowią podstawę bezpiecznego nurkowania.
Zaburzenia związane z ryzykiem względnym
Opóźnienie w rozwoju
Nadużywanie narkotyków lub alkoholu w wywiadzie
Epizody psychotyczne w wywiadzie
Stosowanie leków psychotropowych
Zaburzenia związane ze znacznym ryzykiem
Niewłaściwa motywacja do nurkowania — sprawienie przyjemności małżonkowi, partnerowi lub członkom rodziny, pokonanie własnego lęku
Klaustrofobia lub agorafobia
Czynna psychoza
Nie leczone stany lękowe w wywiadzie
Nadużywanie narkotyków lub alkoholu
CHOROBY OTOLARYNGOLOGICZNE
W czasie wynurzania i zanurzania musi następować wyrównanie ciśnienia pomiędzy ciśnieniem otaczającej wody a ciśnieniem w przewodzie słuchowym, uchu środkowym i zatokach przynosowych. Brak wyrównania ciśnienia w najlepszym wypadku może powodować ból, a w najgorszym — pęknięcie niedrożnej przestrzeni z możliwością wystąpienia skutków śmiertelnych. Ucho wewnętrzne jest wypełnione płynem i dlatego nie podlega kompresji. Elastyczne przegrody pomiędzy uchem środkowym i wewnętrznym, okienko okrągłe i okienko owalne poddają się jednak zmianom ciśnienia.
Ze względu na niemożność wyrównania ciśnień lub znaczne przeciążenie ciśnieniowe w czasie gwałtownego wykonywania próby Valsalvy może dojść do pęknięcia błon okienka okrągłego lub owalnego, które były wcześniej pęknięte i wygojone.
Nie mogą występować zaburzenia przepływu powietrza przez krtań i gardło.
Budowa krtani i strun głosowych musi być prawidłowa i muszą one zapobiegać aspiracji.
Żuchwa i szczęka muszą umożliwiać utrzymanie ustnika. Osoby ze złamaniem twarzo-czaszki mogą być podatne na wystąpienie urazu ciśnieniowego i pęknięcie przestrzeni wypełnionych powietrzem.
Stany chorobowe związane z ryzykiem względnym
Nawracające zapalenie ucha zewnętrznego
Istotna niedrożność przewodu słuchowego zewnętrznego
Odmrożenie małżowiny usznej w wywiadzie
Dysfunkcje trąbki Eustachiusza
Nawracające zapalenie ucha środkowego lub zapalenie zatok
Perforacja błony bębenkowej w wywiadzie
Tympanoplastyka w wywiadzie
Mastoidektomia w wywiadzie
Znaczny ubytek słuchu
Porażenie nerwu twarzowego nie związany z barotraumą
Pełna proteza uzębienia
Złamania twarzo-czaszki w wywiadzie
Niezagojone rany po operacjach jamy ustnej
Lecznicze napromieniowanie głowy i/lub szyi w wywiadzie
Dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego w wywiadzie
Pęknięcie okienka okrągłego w wywiadzie
Stany chorobowe związane ze znacznym ryzykiem
Monomeryczna błona bębenkowa
Otwarta perforacja błony bębenkowej
Nacięcie błony bębenkowej i założony dren
Usunięcie strzemiączka w wywiadzie
Operacja kosteczek słuchowych w wywiadzie
Operacja ucha wewnętrznego w wywiadzie
Porażenie nerwu twarzowego związane z barotraumą
Choroba ucha wewnętrznego inna niż starcze przytępienie słuchu
Niekorygowana niedrożność górnych dróg oddechowych
Całkowite lub częściowe wycięcie krtani
Tracheostomia
Nieoperowana torbiel kieszonki krtaniowej
Choroba dekompresyjna przedsionka w wywiadzie
BIBLIOGRAFIA
1. Bennett, P. & Elliott, D (eds.)(1993). The Physiology and Medicine of Diving. 4th Ed., W.B. Saunders Company Ltd., London, England.
2. Bove, A., & Davis, J. (1990). Diving Medicine. 2nd Edition, W.B. Saunders Company, Philadelphia, PA.
3. Davis, J., & Bove, A. (1986). “Medical Examination of Sport Scuba Divers, Medical Seminars, Inc.,” San Antonio, TX
4. Dembert, M. & Keith, J. (1986). “Evaluating the Potential Pediatric Scuba Diver.” AJDC, Vol. 140, November.
5. Edmonds, C., Lowry, C., & Pennefether, J. (1992) .3rd ed., Diving and Subaquatic Medicine. Butterworth & Heineman Ltd., Oxford, England.
6. Elliott, D. (Ed) (1994). “Medical Assessment of Fitness to Dive.” Proceedings of an International Conference at the Edinburgh Conference Centre, Biomedical Seminars, Surry, England.
7. “Fitness to Dive,” Proceedings of the 34th Underwater & Hyperbaric Medical Society Workshop (1987) UHMS Publication Number
70(WS-FD) Bethesda, MD. Paul A. Thombs, M.D., Medical Director Hyperbaric Medical Center St. Luke's Hospital, Denver, CO, USA Peter Bennett, Ph.D., D.Sc. Professor, Anesthesiology Duke University Medical Center Durham, NC, USA pbennett@dan.duke.edu Richard E. Moon, M.D., F.A.C.P., F.C.C.P. Departments of Anesthesiology and Pulmonary Medicine Duke University Medical Center Durham, NC, USA Roy A. Myers, M.D. MIEMS Baltimore, MD, USA William Clem, M.D., Hyperbaric Consultant Division Presbyterian/St. Luke's Medical Center Denver, CO, USA John M. Alexander, M.D. Northridge Hospital Los Angeles, CA, USA Des Gorman, B.Sc., M.B.Ch.B., F.A.C.O.M., F.A.F.O.M., Ph.D. Professor of Medicine University of Auckland, Auckland, NZ d.gorman@auckland.ac.nz Alf O. Brubakk, M.D., Ph.D. Norwegian University of Science and Technology Trondheim, Norway alfb@medisin.ntnu.no Alessandro Marroni, M.D. Director, DAN Europe Roseto, Italy Hugh Greer, M.D. Santa Barbara, CA, USA hdgblgfpl@aol.com
8. Neuman, T. & Bove, A. (1994). “Asthma and Diving.” Ann. Allergy, Vol. 73, October, O'Conner & Kelsen.
9. Shilling, C. & Carlston, D. & Mathias, R. (eds) (1984). The Physician's Guide to Diving Medicine. Plennum Press, New York, NY.
10. Undersea and Hyperbaric Medical Society (UHMS) www.UHMS.org
11. Divers Alert Network (DAN) United States, 6 West Colony Place, Durham, NC www.DiversAlertNetwork.org
12. Divers Alert Network Europe, P.O. Box 64026 Roseto, Italy, telephone non-emergency line: weekdays office hours +39-085-893- 0333, emergency line 24 hours: +39-039-605-7858
13. Divers Alert Network S.E.A.P., P. O. Box 384, Ashburton, Australia, telephone 61-3-9886-9166
14. Divers Emergency Service, Australia, www.rah.sa.gov.au/hyperbaric, telephone 61-8-8212-9242
15. South Pacific Underwater Medicine Society (SPUMS), P.O. Box 190, Red Hill South, Victoria, Australia, www.spums.org.au
16. European Underwater and Baromedical Society, www.eubs.org
Christopher J. Acott, M.B.B.S., Dip. D.H.M.,, F.A.N.Z.C.A.
Physician in Charge, Diving Medicine
Royal Adelaide Hospital
Adelaide, SA 5000, Australia
Chris Edge, M.A., Ph.D., M.B.B.S., A.F.O.M.
Nuffield Department of Anaesthetics
Radcliffe Infirmary
Oxford, United Kingdom
cjedge@diver.demon.co.uk
Richard Vann, Ph.D.
Duke University Medical Center
Durham, NC, USA
Keith Van Meter, M.D., F.A.C.E.P.
Assistant Clinical Professor of Surgery
Tulane University School of Medicine
New Orleans, LA, USA
Robert W. Goldmann, M.D.
St. Luke's Hospital
Milwaukee, WI, USA
Paul G. Linaweaver, M.D., F.A.C.P.
Santa Barbara Medical Clinic
Undersea Medical Specialist
Santa Barbara, CA, USA
James Vorosmarti, M.D.
6 Orchard Way South
Rockville, MD, USA
Tom S. Neuman, M.D., F.A.C.P., F.A.C.P.M.
Associate Director, Emergency Medical Services
Professor of Medicine and Surgery
University of California at San Diego
San Diego, CA, USA
Yoshihiro Mano, M.D.
Professor
Tokyo Medical and Dental University
Tokyo, Japan
y.mano.ns@tmd.ac.jp
Simon Mitchell, MB.ChB., DipDHM, Ph.D.
Wesley Centre for Hyperbaric Medicine
Medical Director
Sandford Jackson Bldg., 30 Chasely Street
Auchenflower, QLD 4066 Australia
smitchell@wesley.com.au
Jan Risberg, M.D., Ph.D.
NUI, Norway
Karen B.Van Hoesen, M.D.
Associate Clinical Professor
UCSD Diving Medicine Center
University of California at San Diego
San Diego, CA, USA
Edmond Kay, M.D., F.A.A.F.P.
Dive Physician & Asst. Clinical Prof. of Family Medicine
University of Washington
Seattle, WA, USA
ekay@u.washington.edu
Christopher W. Dueker, TWS, M.D.
Atherton, CA, USA
chrisduek@aol.com
Charles E. Lehner, Ph.D.
Department of Surgical Sciences
University of Wisconsin
Madison, WI, USA
celehner@facstaff.wisc.edu
Undersea & Hyperbaric Medical Society
10531 Metropolitan Avenue
Kensington, MD 20895, USA
Diver's Alert Network (DAN)
6 West Colony Place
Durham, NC 27705
8