OBJAWY KLINICZNE I POWIKŁANIA U PACJENTÓW PO URAZACH CZASZKOWO-MÓZGOWYCH Z DŁUGOTRWAŁĄ ŚPIĄCZKĄ

1. Definicja

Uraz czaszkowo-mózgowy to uszkodzenie czaszki i mózgu spowodowane działaniem siły mechanicznej, które przekracza zdolności adaptacyjne głowy.

Skutki:

- zmiany strukturalne w obrębie mózgowia,

- zaburzenia fizyczne, poznawcze, emocjonalne i społeczne

Epidemiologia

- liczebność wypadków wzrasta wraz z motoryzacją

- pacjenci młodzi przeważnie mężczyźni

2. Klasyfikacja urazów czaszkowo-mózgowych (Brown)

1. urazy powstały w wyniku bezpośredniego działania siły, powodując

- deformację czaszki,

- uszkodzenia powstają wskutek rozchodzenia się fali ciśnieniowej

2. urazy spowodowane zmianą przyspieszenia głowy

- uszkodzenia powstają w miejscu działania siły oraz po stronie przeciwnej

3. uraz statyczny

- siła ściskająca

4. uraz otwarty

- ciała obce

3. Ocenia stanu klinicznego pacjenta:

- czy był uraz głowy,

- sprawdzić przytomność,

- ciężkość ruchu,

- wydolność układów,

- współistniejące urazy

4.Skale służące ocenie stanu klinicznego pacjenta:

I. SKALA GLASGOW (3 kategorie)

a) oczy

- nigdy nie otwiera oczu (1 pkt.)

- w odpowiedzi na ból pacjent otwiera oczy (2 pkt.)

- w odpowiedzi na bodziec słowny (3pkt.)

- spontanicznie (4pkt.)

b) mowa

- nic nie mówi (1pkt.)

- wydaje niezrozumiałe odgłosy (2pkt)

- pojedyncze słowa (3 pkt.)

- rozmawia zdezorientowany (4pkt.)

- rozmawia zorientowany (5pkt.)

c) ruch

- nie reaguje na ból (1pkt.)

- prostuje wszystkie kończyny w reakcji na ból (2pkt.)

- uogólniony skurcz mięśni w reakcji na ból (3pkt.)

- reaguje na ból lokalnie (cofa rękę lub nogę) (4pkt.)

- wykonuje proste polecenia (5pkt.)

II. Skala niedomogi pnia mózgu (Książkiewicz) ITC ocenia poszczególne elementy:

1. zaburzenia przytomności:

- śpiączka 0

- półśpiączka 10

- senność patologiczna 20

- przytomność 30

2. motoryka ogólna ciała

- wiotkość 0

- sztywność wyprostna (swastyka) 5

- sztywność zgięciowa 10

- celowe reakcje ruchowe spontaniczne lub w odpowiedzi na bodziec 15

3. zaburzenia wegetatywne

- tętno

* brak 0

* bradykardia(<60) 5

* tachykardia (>100) 10

* tętno prawidłowe 15

- ciśnienie tętnicze

* nieoznaczalne 0

* niskie 1 (skurczowe <60mmHg)

* wysokie 2 (skurczowe> 180 mmHg)

* prawidłowe

- oddychanie

* bezdech 0

* oddech rybi 1

* inne zaburzenia oddychania 2

* oddech prawidłowy 3

- temperatura

* obniżona <35 0

* hipertermia >40 1

* podwyższona (37,5- 40) 2

* prawidłowa 3

III. motoryka gałek ocznych

• zwieszona, patrzenie w dal 0

• porażenne ( gałki oczne zwrócone ku dołowi, objaw zachodzącego słońca, obustronny zez zbieżny) 1

• podrażnieniowa (gałki oczne zwrócone ku górze, obustronny zez rozbieżny, niedowład spojrzenia do boku, pływanie gałek ocznych, objaw głowy lalki) 2

• prawidłowa 3

IV. motoryka źrenic

• zniesiona ->źrenice sztywne, szerokie 0

• szerokie słabo reagujące na światło 1

• szpilkowate lub niesymetryczne 2

• prawidłowe 3

Urazy dzielimy na pierwotne i wtórne, urazy bez utraty przytomności, urazy głowy plus utrata przytomności do 6h( zespół wstrząśnienia mózgu), stłuczenie mózgu, stłuczenie pnia mózgu, śmierć mózgu i przewlekły stan wegetatywny.

Najważniejsze powikłania:

• krwiaki:

- podtwardówkowe

- nadtwardówkowe

- wewnątrzmózgowe

• pourazowy obrzęk mózgu

• krwotok podpajeczynówkowy

• pourazowe przetoki pływnowe

Powikłania urazów głowy bez utraty przytomności:

*krwiaki wewnątrzczaszkowe

*padaczka pourazowa

*powikłania zapalne pod postacią ropnego zapalenia opon mózgowych

*trwałe uszkodzenie nerwów czaszkowych

*przetoki pourazowe

Powikłania urazów głowy z utratą przytomności:

*lekkie wstrząśnienie mózgu z krótkotrwałą utratą przytomności bądź zmąceniem świadomości i niepamięcią pourazową (poniżej 15minut)

*wstrząs mózgu plus utrata przytomności plus niepamięć pourazowa >15minut

*ciężkie wstrząśnienie mózgu z utratą przytomności

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

To przejściowe pourazowe zaburzenie czynności mózgu zwłaszcza pnia mózgu bez widocznych zmian anatomicznych

Powikłania:

• krótkotrwała utrata przytomności/ brak odruchów

• niepamięć wsteczna

• wiotkośc kończyn

• mdłości

• wymioty

• zawroty głowy

• bóle głowy po nasłonecznieniu, alkoholu, skłonie

• osłabienie czynności mózgu

• zaburzenia świadomości- krótkotrwałe, nie dłużej niż 15 minut

URAZ GŁOWY PLUS UTRATA PRZYTOMNOŚCI DO 6H

Powikłania:

• pourazowy obrzęk mózgu,

• krwiaki wewnątrzczaszkowe,

• padaczka pourazowa

• zespół powstrząśnieniowy, którego cechują przewlekłe bóle głowy, zawroty głowy, nudności, nadmierna męczliwość lub pobudliwość psychiczna, trudności w utrzymaniu uwagi koncentracji

STAN POMROCZNY

Znaczne zwężenie świadomości co do własnej osoby i otoczenia chociaż czynności wykonywane są celowo, może być pobudzenie i agresywność ( do kilku godzin)

STŁUCZENIE PÓŁKUL MÓZGU

Objawy ogniskowe w zależności od miejsca ?utrata przytomności, zaburzenie węchu, wzroku, mowy, ataksja, niedowłady, asymetria odruchów/

STŁUCZENIE MÓŻDŻKU

Krótkotrwała utrata przytomności, sztywność karku, oczopląs, objawy móżdżkowe

STŁUCZENIE PANIA MÓŻDŻKU

Obraz burzy wegetatywnej, rozstrojenie wszystkich układów

Uszkodzenie tworu siatkowatego

ŚWIADOMOŚĆ PRZYTOMNOŚĆ

Zdolność do postrzegania samego siebie i otoczenia, biologiczny fenomen generowany w korze mózgu,

Związana z prawidłowym funkcjonowaniem układu rozbudzania w tworze siatkowatym pnia mózgu oraz funkją kory mózgu,

ZABURZENIA PRZYTOMNOŚCI:

Śpiączka- porażenie ff mózgu, stan braku reaktywności, nie odpowiada na bodźce bólowe, GCS 8 i poniżej, w przeciągu 24 h większość pacjentów zaczyna się budzić

Stupor (półśpiączka) - ogólny brak odp., pacjent reaguje okresowo na silny i powtarzalny bodziec

Otępienie (zamroczenie) pacjent śpi przez większą część dnia , ale gdy pojawi się ktoś w jego otoczeniu, wykazuje spowolniałe reakcje na bodziec, chory zdezorientowany we wszystkich kierunkach

Delirium (majaczenie)- stan obserowany u pacjentów którzy budza się po okresie nieprzytomności, po ciężkim urazie głowy

Pacjent zdezorientowany, nieprawidłowo reaguje na bodźce

Wykazuje żywe reakcje emocjonalne, jest przeważnie zorientowany co do własnej osoby

PRZYMGLENIE ŚWIADOMOŚCI

Stan niewielkiego zmieszania zaburzeń pamięci, rozdrażnienia lub zobojętnienia, zwolnione reakcji na bodziec

POWRÓT DO ŚWIADOMOŚCI

Gdy pacjentowi stopniowo powraca orientacja w czasie i przestrzeni oraz pamięć ostatnich wydarzeń

Czas trwania może się wydłużać indywidualnie

ZABURZENIA MOTORYKI CIAŁA

• niedowład -1 kończyny, połowiczy, 4-kończynowy…

• początkowa wiotkość, spastyczność lub sztywność

• ułożenie ciałą typowe dla odmóżdżenia , odkorowania

• objawy wegetatywne; objawy burzy wegetatywnej, zaburzenie ciepłoty ciała, zaburzenie akcji serca, zaburzenia procesów termoregulacji, inne odpowiedzi z pnia mózgu( grymasy bólu na twarzy), odruchy często nieobecne

ŚMIERĆ MÓZGU

- brak odruchów ocznych

* brak reakcji źrenic na światło, brak odruchów gałek ocznych, brak odruchów rogówki oka

- brak reakcji odruchowej na bodziec

- brak odruchów kaszlowych, wymiotnych

- brak odruchu oczno- mózgowego

-bezdech

---