Finanse definiowane są współcześnie jako ogół zjawisk związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych.

Nauka finansów zajmuje się więc budowaniem zjawisk pieniężnych z przepływem (cyrkulacji pieniężnej).

Funkcje pieniądza:

• Środek wymienny

• Środek płatniczy

• Miernik wartości

• Środek tezauryzacji- pieniądz pozwala na przechowanie wartości.

Klasyfikacja zjawisk finansowych:

wg kryterium przedmiotowego (tu właśnie nie wiem czy nie podmiotowego)

• Przychody i wydatki rynkowe ( komercyjne o charakterze rzeczowym i osobowym)

• Przychody i wydatki nierynkowe (transferowe, redystrybucyjne)

• Przychody i wydatki kredytowe

Wg kryterium przedmiotowego albo podmiotowego

• Finanse publiczne

• Finanse przedsiębiorstw

• Finanse banków i innych instytucji finansowych

• Finanse organizacji niekomercyjnych (non-profit)

• Finanse ludności

System finansowy w gospodarce rynkonkowej to mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej między niefinansowymi podmiotami gospodarczymi, w skład którego wchodzą

-instytucje finansowe

-instrumenty fin

-rynki fin

-zasada funkcjonowania, porządkujące sposób działania instytucji, instrumentów i rynków fin.

System finansowy składa się z segmentu rynkowego i publicznego (system fin publicznych).

Finanse publiczne (FP)

To publiczne zasoby pieniężne, operacje takimi zasobami oraz normy prawne i regulujące.

Jako nauka ekonomiczna- bada zjawiska i procesy związane z tworzeniem i rozdysponowaniem funduszy publicznych oraz wyjaśnia treść ekonomiczną i społęczną funduszy pub, bada związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy gromadzeniem funduszy pub a procesami gospodarowania, społecznymi i politycznymi.

Procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem funduszy pub obejmują:

-gromadzenie dochodów i przychodów pub.

-wydatkowanie środków pub

-finansowanie potrzeb pożyczkowych państwa

-zaciąganie zobowiązań angażujących środki pub

-zarządzanie długiem pub

-rozlicznie z budżetem UE

Funkcje FP wg R. Musqrave'a(czy jakoś tak)

ALOKACYJNA: dostarczenie dóbr publicznych i społecznych, albo proces w którym wykorzystanie zasobów dzielone jest między dobra prywatne publiczne i społeczne.

REDYSTRYBUCYJNA: dostosowanie podziału dochodu i bogactw do z godności z tym, co społeczeństwo uważa za słuszne, czy sprawiedliwy stan podziału.

STABILIZACYJNA: wykorzystanie polityki fiskalnej jako instrumentu utrzymania wysokiego zatrudnienia, stabilności cen i właściwej stopy wzrostu gospodarczego z uwzględnieniem ich efektów dla bilansu płatniczego.

Cechy budżetu państwa:

• Budżet państwa stanowi fundusz scentralizowanych zasobów pieniądza gromadzonych i dzielonych przez państwo w związku z realizacją jego funkcji.

• Gromadzenie środków odbywa się w sposób przymusowy.

• Szczególna rola budżetu w funkcjonowaniu państwa.

• Procesy gromadzenia i podziału dochodów za pomocą budżetu implikują zasady ustrojowo-konstrukcyjne.

• Procedy gromadzenia i podziału dochodu w budżecie mają charakter ekonomiczny ale także społeczny.

• Dochody budżetowe gromadzone w budżecie są bezzwrotne.

• Budżet państwa dotyczny działalności organów i podmiotów państwa w przyszłości.

• Budżet jest planem finansowym (takie pytanie może być na egzaminie !)

• Budżet jako fundusz musi cechować specjalizacją polegającą na nadaniu rygorów prawnych wydatkom budżetowym.

• Budżet państwa tworzą strumienie dochodów i wydatków.

• Budżet nie jest wystarczającą podstawą oceny finansowej działalności państwa.

Funkcje budżetu:

Redystrybucyjna

Stabilizacyjna

Alokacyjna

Fiskalna (skarbowa)

Zasady budżetowe

Równowagi

Zupełności (powszechności)

Jedności

Szczegółowości (specjalizacji)

Jawności

Przejrzystości

Realności

Uprzedniości

Gospodarności

Jednoroczności

Polityczności

Tryb przygotowania i uchwalenia budżetu:

1. Analiza danych makroekonomicznych i powstanie pierwszej (wstępnej) koncepcji budżetu oraz listy zagadnień uszczegółowionych w toku dalszych prac.

2. Powstanie noty budżetowej (każdorocznie) rozporządzenie Ministra Finansów (MF) w sprawie trybu opracowania

budżetu państwa

Elementy składowe noty budżetowej
-harmonogram prac budżetowych
-obowiązki poszczególnych resortów i zasady współdziałania przy pracach budżetowych
-wzory formularzy planistycznych
-zasady planowania poszczególnych rodzajów wydatków.

3. Przekazanie MF przez ministrów wojewodów i innych dysponentów części budżetowych materiałów zawierających informacje na temat zadań finansowych z budżetu państwa. (formularze RZ)

4. Powstanie założeń projektu budżetu państwa (zawierający między innymi prognozy mikroekonomiczne, złożenia dot. poszczególnych kategorii dochodów i wydatków, wstępną prognozę dochodów i wydatków oraz limity wydatków dl poszczególnych części budżetowych i przekazanie ich radzie ministrów.

5. Po otrzymaniu limitów wydatków dysponenci części budżetowych sporządzają swoje projekty budżetów i przekazują je MF.

6. Projekt ustawy budżetowej zostaje przekazany do uzgodnień ministrom.

7. Rada ministrów akceptuje projekt ustawy budżetowej podejmując uchwałę.

8. Projekt ustawy budżetowej zostaje skierowany do sejmu (max termin uchwalenia budżetu 4 m-ce)

9. I czytani projektu ustawy budżetowej na planowanym posiedzeniu sejmu (ok. 2 tyg od przekazania radzie ministrów) przez MF.

10. Dyskusja

11. Przekazanie projektu do komisji sejmowej.

12. Przekazanie wniosku komisji do komisji FP, powstanie w komisji ostatecznego projektu ustawy budżetowej i ponowne przekazanie pod obrady sejmu.

13. II czytanie projektu (sprawozdawcą jest przedstawiciel komisji FP). W Przypadku wystąpienia nowych poprawek sejm kieruje projekt do komisji FP. Projekt wraca do Sejmu.

14. III czytanie projektu i głosowanie nad:

-odrzuceniem projektu (jeśli był zgłoszony)
-wnioskami mniejszości

-wnioskami zgłoszonymi w III czytaniu

-całością projektu z poprawkami

15. Przekazanie przyjętego budżetu marszałkowi senatu (20 dni)

16. Ewentualne poprawki trafiają do komisji FP która rekomenduje sejmowi ich przyjęcie bądź odrzucenie.

17. Głosowanie przez sejm poprawek senatu i zakończenie procedury parlamentarnej.

18. Marszałek sejmu przekazuje ustawę prezydentowi RP (7 dni)

19. Prezydent podpisuje bądź kieruje do trybunału konstytucyjnego.

Tryb wykonania i kontroli budżetu:

Wykonanie budżetu- zespól czynności administracji rządowej związanych z wdrożeniem ustawy budżetowej.

• Ustalenie szczegółowych planów dochodów i wydatków budżetowych

• Gromadzenie dochodów

• Zaciąganie zobowiązań i dokonywanie wydatków

• Zaciąganie i spłacanie długów Skarbu Państwa.

• Dokonywanie zmian w budżecie państwa

• Sporządzenie sprawozdań budżetowych.

1. Wykonywanie budżetu kieruje rada ministrów(w praktyce MF)

2. Dysponenci głównie sporządzają szczegółowe( działy, rozdziały, paragrafy) plany dochodów i wydatków-układ wykonawczy budżetu. Jednocześnie określają kwoty wydatków przypisane w ramach części budżetowej, przypisanie dysponentą II i III stopnia.

3. Gramadzenie dochodów na CRBBP (centralny rachunek bieżący budżetu państwa)

4. Dokonywanie wydatków poprzez obciążenie CRBBP

5. W celu uniknięcia kumulacji wydatków w I kwartale MF sporządza harmonogram realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa.

6. Rada ministrów i MF mogą w uzasadnionych przypadkach:

-dokonywać przeniesień planowych wydatków między poszczególnymi podziałami klasyfikującymi

-dysponować rezerwami budżetu państwa

-blokować wydatki budżetowe.

7. Sporządzenie sprawozdania( liczbowego i osobowego) z wykonania budżetu państwa.

8. Zatwierdzenia sprawozdania przez RM.

9. Przeprowadzenie kontroli i wykonania budżetu państwai sporządzenie przez NIK (najwyższą izbę kontroli) opinii o wykonaniu budżetu państwa.

10. Podjęcie przez Sejm decyzji w sprawie absolutorium dla RM

Dochody budżetowe:

Rodzaje dochodów budżetowych

Dochody publiczne-świadczenia publiczne ustanawiane przez organ władzy publicznej. Pobieranie i gromadzenie przez administrację publiczną na rachunku właściwych budżetów lub publicznych funduszy celowych z których dokonuje się wydatków publicznych.

Klasyfikacja dochodów publicznych (DP)

1. Kryterium ekonomiczne

-dochody powstałe w wyniku pierwotnego podziału dochodu narodowego (dochody z majatku państwowego)

-dochody powstałe w wyniku wtórnego podziału dochodu narodowego(dochody przejęte od podmiotów niepaństwowych)

2. Kryterium rachunkowe:

-dochody rzeczywiste

-dochody rozliczeniowe (przelewy lub transfery wewnątrz budżetowe)

3. Kryterium wg sposobu wyrażania i realizacji.

-dochody pieniężne

-dochody niepieniężne (w towarze usługach)

4. Kryterium tytułu prawnego dochodów

-dochody oparte na tytule publicznoprawnym

- dochody oparte na tytule prywatnoprawnym

5. Kryterium natury powstania

-nieodpłatne

-odpłatne

6. Kryterium przymusu państwowego:

-przymusowe

-dobrowolne

7. Kryterium zwrotności

-zwrotne

-nieopodatkowane

8. Kryterium prawnej formy stanowienia.

-podatkowe

-niepodatkowe

Zasady podatkowe:

1. Wg A. Smith'a:

-równość

-pewność

-dogodność

-taniość

2. Wg A. Wagnera:

1. Fiskalne

-wydajność

-stałość

-elastyczność

2. Ekonomiczne

Nienaruszalność majątku podatników

3. Sprawiedliwość

-powszechność

-równość

-zdolność dochodowa

d) Techniczne

-pewność

-dogodność

-taniość

Pojęcie podatku:

1. Podatek jest świadczeniem pieniężnym ustanowionym na rzecz podmiotu prawa publicznego, jednostronnie przez ten podmiot ustalonym. O charakterze ogólnym, zasadniczym, bezzwrotnym, przymusowym i nieodpłatnym.

2. Podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

Cechy stałe podatku:

• Jest pobierany w pieniądzu

• Jest świadczeniem ustawowym jednostronnie: pobierany na podstawie władczej, jednostronnej decyzji podmiotu ustanawiającego podatek a postępowanie zmierzające do wymiaru podatku podlega przepisom ordynacji podatkowej i KPA, a nie kodeksu cywilnego.

• Jest świadczeniem ogólnym: jego konstrukcja jest taka, że zasady ustalania i poboru odnoszą się do każdego podmiotu, który spełnia warunki określone w prawie podatkowym.

• Jest świadczeniem zasadniczym: podstawowym celem podatku jest cel fiskalny.

• Jest bezzwrotny: pobrany zgodnie z prawem nie podlega zwrotowi

• Jest nieodpłatny: podmiot uiszczający podatek nie otrzymuje żadnego świadczenia zwrotnego.

• Jest świadczeniem przymusowym: w przypadku gdy podatek nie jest uiszczony dobrowolnie, można go pobrać w sposób przymusowy na drodze egzekucji administracyjnej.

Cechy zmienne podatku:

• Podmiot podatku- ten kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz oraz ten kto jest zobowiązany do jego zapłacenia

• Podmiot czynny- podmiot, który pobiera podatek lub dla którego podatek jest pobierany

• Podmiot bierny- osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, zobowiązana do uiszczenia podatku.

Podmiot bierny= podatnicy

• Podatnik formalny- ten kto jest formalnie zobowiązany do uiszczenia podatku.

• Podatnik rzeczywisty- ten kto ponosi ekonomiczny ciężar podatku

Roszczenie wobec podatnika formalnego i rzeczywistego następuje w przypadku

-opodatkowania pośredniego

-przerzucalności podatków (w przód lub w tył)

Inkasent- pobiera i wpłaca podatek

Przedmiot podatku- rzecz lub zjawisko z którym wiąże się powstanie obowiązku podatkowego

Podstawa opodatkowania- konkretyzacja przedmiotu opodatkowania występuje postaci ilościowej bądź wartościowej (w wartości rzeczywistej lub szacunkowej)

Stawka podatku- relacja pomiędzy wymierzonym podatkiem a podstawą opodatkowania.

Rodzaje stawek podatkowych:

-kwotowe

-procentowe

-ułamkowe

-wielokrotnościowe

Skala podatkowa- zbiór stawek obowiązujących w danym podatku

Rodzaje skal podatkowych: (na EGZAMINIE)!

1. Proporcjonalne (stałe)

2. Nieproporcjonalne\

1. Progresywne

-globalna (skokowa)

- szczeblonowa (ciągła)

2. Regresywne

3. Degresywne

Pyt na egzaminie czym się różni skala regresywna od degresywnej.!!

System podatkowy- ogół podatków pobieranych w danym państwie.

Klasyfikacja podatkow

1. Kryterium rodzaju podmiotu publicznego, na rzecz którego wpływy z podatków są odprowadzane:

-państwowe

-samorządowe

2. Kryterium- osoba podatnika:

-pobierane od osób fizycznych

-osób prawnych

-od jednostek nie mających osobowości prawnej

3. Kryterium tożsamości osoby podatnika formalnego i rzeczywistego:

- pośrednie

-bezpośrednie

4. Kryterium okolicznościowe i wprowadzenia podatków:

-zwyczajowe

-nadzwyczajne

5. Kryterium sposobu wprowadzania podatku:

-obligatoryjne

-fakultatywne

6. Kryterium- charakter pobierania podatków

-rzeczowe osobiste

7. !!! Kryterium źródło poboru podatków:

1. sięgające do dochodu podatnika

1. konsumpcyjne (pobierane w toku wydatkowania dochodów)

2. przychodowe (pobierane w toku powstawania dochodów, gdy ich wielkość nie jest jeszcze znana)

3. dochodowe (pobierane w toku powstawiania dochodów, gdy ich wielkość jest znana)

4. przychodowo-dochodowe( zarazem wstępnie i ostatecznie)

2. sięgające do majątku podatnika

1. od posiadania majątku

2. od przyrostu substytucji majątkowej.

Podatek akcyzowy ciekawostki:

Za papierosy uznaje się:

1. tytoń zrolowany nadający się do palenia w tej postaci, który nie jest cygarami, cygaretkami w rozumieniu niniejszej ustawy;

2. tytoń zrolowany, który w drodze prostej nieprzemysłowej obróbki jest umieszczany w „tutkach” z bibuły papierosowej,

3. tytoń zrulowany który w drodze prostej nieprzemysłowej obróbki jest owijany w bibułkę papierosową.

Za cygara lub cygaretki przeznaczone do palenia uznaje się:

1. tytoń zrolowany w całości zrolowany z naturalnego tytoniu

2. tytoń zrolowany o zewnętrznym owinięciu z naturalnego tytoniu

3. tytoń zrolowany ze spreparowanych, wymieszanym wkładem

4. tytoń odzyskany

Pojecie, rodzaje i funkcje ceł

Cło stanowi źródło dochodów budżetowych o charakterze przymusowego, nieodpłatnego i bezzwrotnego świadczenia pobieranego przez państwo od przewozu, wywozu i przewozu towarów przez obszar kraju.

Klasyfikacja ceł:

1. ze względu na cel pobierania:

-fiskalne

-ochronne (m. in. prohibicyjne, ekspansywne, wychowawcze).

2. Ze względu na sposób podejmowania decyzji o wysokości stawek celnych:

-autonomiczne

-konwencyjne (umowne)

3. Ze względu na kierunek ruchu towarów w obrocie międzynarodowym:

-przywozowe

-wywozowe

-przewozowe (tranzytowe)

4. Ze względu na rodzaj taryfy celnej w której zawarte są stawki celne:

- dyskryminacyjne (retorsyjne, wyrównawcze, antydumpingowe)

-preferencyjne

Stawki celne:

1. Konwencyjne- stosowane w stosunku do krajow i regionów należących do WTO? Oraz tych, którym Polska przyznała KNU w umowach dwustronnych lub jednostronnych.

2. Autonomiczne- stosowane do towarów krajów, których nie przyznano KNU

3. Preferencyjne- występujące zgodnie z przyjętymi przez Polskę zasadami preferencji:

-w stosunku do krajów rozwijających się DEV

-w stosunku do krajów rozwiniętych

4. Podwyższone- w odniesieniu do towarów, w stosunku do których nie można ustalić kraju bądź regionu pochodzenia. Stawka ta wynosi 100% stawki autonomicznej lub 100% stawki konwencjonalnej, w przypadku gdy jest ona wyższa od stawki podstawowej.

Wydatki budżetowe:

Są to wydatki ponoszone na realizację zadań publicznych dokonywane w celu zaspokojenia potrzeb zbiorowych lub potrzeb indywidualnych w społeczeństwie, tak istotnych ze władza państwowa zdecydowała się je finansować.

Klasyfikacja wydatków:

1. Z punktu widzenia celów wydatkowania środkow:

-środki na obronę narodową, na utrzymanie służb zagranicznych państwa, związane z udziałem w organizacjach i ugrupowaniach międzynarodowych itp.

-wydatki na administrację, sądownictwo, bezpieczeństwo,a także spłata zaciągniętych długów i zobowiązań, wydatki z wiązane z oświatą, ochroną zdrowia, kulturą oraz kulturą fizyczną i sportem, jak również wydatki socjalne, wypłata świadczeń z ubezpieczenia społecznego,

-wydatki związane z szeroko pojętą gospodarką (infrastruktura, środowisko, gospodarka), gospodarka mieszkaniowa, rolnictwo itp.)

- pozostałe wydatki.

2. Z punktu widzenia wpływu na rozwój gospodarczy:

-wydatki względnie neutralne (z założenia mają być niezbędne dla rozwoju gospodarczego i społecznego krauju)

-wydatki aktywne (które powodują korektę podziału dochodu narodowego w celu pobudzenia rozwoju gospodarczego)

3. Z punktu widzenia podmiotu dokonującego wydatki:

-państwowe

-samorządowe

4. Z punktu widzenia związku z ostatecznym wykorzystaniem PKB:

-wydatki realne (rzeczywiste, nabywcze)- środki wydatkowane bezpośrednio przez jednostki należące do sektora FP na zakup wyrobów, towarów, usług materialnych, zwiększającej bezpośrednio popyt na nie przez zamówienia publiczne.

- redystrybucyjne (transferowe)

5. Z punktu widzenia zasięgu

-krajowe

-zagraniczne

6. Z punktu widzenia oddziaływania władz:

-stałe (określone prawem)

-zmienne (na który wpływ mają dysponenci)

7. Z punktu widzenia rozdysponowania środków

-bezzwrotne

-zwrotne

8. Ze względu na charakter

-produkcyjne i nieprodukcyjne

-bieżące i inwestycyjne

-osobowe i rzeczowe

9. Wg klasyfikacji ustawy o FP

-bieżące

-związane z obsługą skarbu państwa

-majątkowe

Do wydatków bieżących należą:

-środki przeznaczona na dotacje i subwencje

-środki niezbędne do bieżącego funkcjonowania jednostek budżetowych

-środki służące realizacji innych świadczeń na rzecz osób fizycznych np. stypendia.

Dotacje:

-Celowe

-podmiotowe

-przedmiotowe
-dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych

-Na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe nowo tworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw jednostek budżetowych.

Dotacje celowe:

Środki przeznaczone na finansowanie lub dofinansowania określonych zadań z zakresu administracji rządowej i części zadań zleconych a także niektórych bieżących zadań własnych przez JST oraz środki przeznaczone na ustawowo określone zadania wykonywane przez inne podmioty niż JST (np. wydatki związane z finansowaniem i dofinansowaniem państwowych funduszy celowych) oraz środki przeznaczone na finansowanie i dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.

Dotacje podmiotowe- środki przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej ustawo wskazanego podmiotu i zróżnicowanie w zależności od podmiotu dotowanego i jego cech bez specyfikacji na jaki konkretny cel.

Dotacje przedmiotowe- środki będące dopłatami do określonych rodzajów lub usług kalkulowane wg stawek jednostkowych (np. do podręczników szkolnych, posiłków sprzedawanych w barach mlecznych)

Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych- wydatki związane z gospodarką mieszkaniową, do których należą premie gwarancyjne od wkładów gromadzonych na książeczkach mieszkaniowych, wykup…

Subwencje- stanowią formę transferu środków z budżetu, głównie na rzesz JST, na finansowanie ogółu ich zadań własnych bez wskazania celu na jaki są przeznaczone (także na partie polityczne)

Rezerwy ogólne i celowe

Rezerwa ogólna wynika z konieczności zapewnienia środków na niemożliwe do przewidzenia sytuacje i nie może przekroczyć 0,2% wydatków bużetowych(niepewnością)

Rezerwy celowe wynikają z konieczności zaplanowania wydatków na realizację zadań, których oszacowanie jest trudne. Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% wydatków budżetowych (ryzykowne)

Deficyt budżetowy jest sytuacją w ktorej w określonym czasie wydatki są wyższe od dochodów.

Deficyt kasowy dot. wydatków i dochodów okresu

Memoriałowy- uwzględnia zobowiązania i należności przechodzące na następnych rok fiskalny

Ekonomiczny- DB pomniejszony o transfery z sektora budżetowego do sektora prywatnych funduszy emerytalnych

Saldo sektora FP- dodatnia różnica między dochodami publicznymi powiększonymi o środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi a wydatkami pub ustalone dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora FP zaś ujemna różnica jest deficytem sektora FP.

Dług publiczny-zobowiązanie finansowe władz pub (państwowych i samorządowych oraz innych związków i instytucji publicznoprawnych powstałe z tyt. kredytów i pożyczek zaciąganych u różnych podmiotów krajowych i zagranicznych.

Klasyfikacja DP:

1. Kryterium czasu:

-bieżący(płynny) zobowiązanie władz publicznych o zapadalności przypadającej w danym roku

-fundowany- długoterminowe zob władz pub powstałe na wskutek pożyczek na finansowanie budowy obiektów użyteczności publicznej

2. Zabezpieczenia długu

-Reproduktywny- zadłużenie władz pub które znajduje pełnie ich pokrecie w aktywach rzeczowych

Martwy-zadłużenie władz pub, któremu nie odpowiadają żadne aktywa rzeczowe

3. Kryterium rodzaju władz które zaciągnęły

-rządowy

- samorządowych władz

4. Kryterium wpływu długu na gospodarkę, bilans płatniczy

-krajowy

-!!!!!!zagraniczny (największe zob w latach 1991-1988 w stosunku do krajów zrzeszonych w klubie paryskim !!!!!!!!!

5. !!!!!!!!!!!!!!Kryterium metody obsługi długu!!!!!!!!!!!1

-DP umorzony (amortyzowany) zobowiązanie powstałe oraz odsetki

-DP wieczny (rentowy) tylko odestki

Instrumenty zaciągania DP:

1. Kredyty w bankach komercyjnych lub instytucjach miedzynarodowych

2. Pożyczki

3. Bony skarbowe-krótkoterminowe PW emitowane przez państwo w celu pokrycia bieżących potrzeb płatniczych (przeznaczone do transakcji na rynku hurtowym stanowiace element operacji otwartego rynku !!!! są emitowane max 52tyg min 4tyg!!!!!

4. Obligacje skarbu państwa-PW zawierające zobowiązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi obligacji jej nominalnej wartości wraz podanym w obligacji lub w ogólnych zasadach subskrypcji

5. Do drukowanie pieniędzy

Przyczyny powstawania DP:

1. Deficyt budżetowy

2. Okresy wzmożonych wydatków pub z tyt. wojen, klęsk żywiołowych, kryzysów ekonomicznych.

3. Realizowana przez rząd doktryna ekonomiczna zakładająca interwencjonalizm państwa.

4. Skłonność polityków sprawujących władzę do znikania cięć wydatkowych, jednocześnie podnoszenie podatków, co prowadzi w konsekwencji do przerzucenia całego DP powstałego w efekcie takiej polityki na kolejne ekipy rządowe

5. W padnięcie w pułapkę zadłużenia, wtedy gdy bieżąca obsługa DP nie jest finansowana w pełni dochodami państwa, ale wymusza zaciągnięcia kolejnych pożyczek.

Granice DP

Zgodnie z zapisami konstytucji art216, ptk 5, DP nie może przekroczyc 3/5 wartości rocznego PKB.

Przekroczenie limitu 3/5 powinno powodować podanie się rady ministrów do dymisji, pociagnięcie jej członków do odpowiedzialności przed TK

Finanse lokalne

Reaktywacja funkcjonowania samorządu w Polsce 27.05.1990 wejscie w życie ustawy z 8.03.90

Na mocy tej ustawy samorząd miał charakter jednostopniowy

1.1.99 dalsze reformy decentralizacyjne w wyniku których wyodrębnionych zostalo

16 wspólnot regionalnych samorządy wojewódzkie

316 powiatów ziemskich

65 miast na prawach powiatu

24805 wspólnot gminnych

Gmina-podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, jest wspolnotą samorządową, wykonuje zadania pub we własnym imieniu, i na własną odpowiedzialność, ma osobowość prawną, może tworzyć jednostki pomocnicze, organ stanowiący i kontrolny-rada gmini, organ wykonawczy-wójt burmistrz, prezydent

Powiat-wykonuje zad pub o wymiarze lokalnym, których adresatem jest mieszkaniec określonej wspólnoty samorządowej, uzupełniają zad pub gminy

Stanowiący i kontrolny-rada powiatu

Wykonawczy zarząd powiatu

Województwo-oznacza jedn samorządu terytorialnego oraz największą jedn zasadniczego podziału terytorialnego kraju powstała w celu wykonywania administracji pub

Organ stanowiący i kontrolny Sejmik województwa

Wykonawczy zarząd województwa

Ubezpieczenia społeczne

System emerytalny można podzielić na:

1. Repartycyjne-na zasadach solidarności społecz i umowie pokoleniowej, składki zbierane od pracujących są przekazywane na wypłatę emerytur. Wady: wrażliwość na zjawisko starzenia się społeczeństwa, brak odpornośći na naciski polityczne Zalety: wysoka odporność na kryzys na rynkach kapitałowych i inflacje

2. Kapitałowe w których każdy posiada własne konto w instytucji finansowej na które przekazywane są składki. Każdy więc oszczędza na własną emeryturę.

3. Mieszane

US należą w Polsce do ubezp obowiązkowych

W 99r w Polsce rozpoczęła się reforma US polegająca na:

1. Zreformowaniu ZUS tworząć 1 filar

2. Wprowadzeniu powszechnych towarzystw emerytalnych, zarządzających OFE- 2 filat

3. 3 filar nieobowiązkowy.

---