Legitymizacja władzy politycznej

prawomocność odpowiednik słowa legitymizacja; prawomocność to stan, legitymizacja to proces, delegitymizacja to erozja prawomocności;

Legitymizacja podmiotu - rządząca grupa osób osiągnęła swoje stanowiska zgodnie z obowiązującymi normami;

Legitymizacja sposobu sprawowania władzy - wszystkie instytucje wchodzące w skład systemu władzy powołane zostały zgodnie z obowiązującymi normami oraz że funkcjonują one zgodnie ze swoimi kompetencjami i na podstawie istniejących norm prawnych;

Legitymacja władzy politycznej - wytworzenie u poddanych lub obywateli przekonania, rządzący są do tego uprawnieni, a sposoby sprawowania władzy są prawowite;

Teoria legitymizmu - doktryna polityczna 19 wieku w europie, jako odpowiedź na antyfeudalne i antymonarchistyczne ruchy rewolucyjne,

Koncepcje prawomocności:

• tradycyjna - posiadanie lub dążenie do posiadania pewnych wartości są jedynym kryterium prawomocności; ważne było spełnienie pewnych zewnętrznych lub transcendentalnych wartości - boskie pochodzenie, boskie powołanie, prawo natury, prawo historii, tradycja;

• teoria zgody -18/19 wiek - suwerenem stał się lud, tylko ta forma rządów jest prawomocna, która gwarantuje szeroką i świadomą partycypację obywateli w procesie politycznym i zdobywa poparcie obywateli; bierność nie była akceptowana, jako źródło prawomocności;

• legitymizacja jako rodzaj przekonania społecznego o tym, że określony obiekt systemu jest słuszny i władczy w sferze politycznej - płaszczyzna socjologiczna, psychologiczna

• behawioralna - przymus fizyczny, psychologiczne i socjotechniczne formy manipulacji są instrumentami osiągania prawomocności, legitymizacja władzy oznacza jej akceptację, wynikającą z samego faktu istnienia władzy, braku alternatywy oraz beznadziejności podejmowania prób podważenia reżimu

teoria prawomocności Maxa Webera

zależności miedzy władzą (aspekt polityczny) a jej legitymacją (aspekt wartościujący) uzyskała podstawowe znaczenie; podstawową cecha państwa jest legitymowane użycie siły, władza jedynie wtedy jest zdolna do urzeczywistniania swoich celów, gdy rządzeni traktują stosunki panowania jako wiążące; każde panowanie może być legitymowane przez różnorodne czynniki:

• afektywne - uczuciowe oddanie

• racjonalno-aksjologiczne - wiara w to, że władza jest nakazem i środkiem realizacji określonych wartości etycznych

• interesy - oczekiwanie na zaspokojenie określonych potrzeb;

Weber ukazał to w trzech typach panowania:

• tradycyjne - wiara rządzonych w prawomocność władzy, która „istniała zawsze”; dziedziczny status jest źródłem źródłem władzy polityczne; zakres władzy wyznaczony jest przez tradycje, ustanowienie praw niezgodnych z tradycyjnymi normami jest niemożliwe, wola pana jest ograniczana tylko poczuciem słuszności,

najczęstszym typem panowania tradycyjnego jest władza patriarchalna - stosunki mające charakter wspólnoty, typem rozkazującym jest pan, służebnym - poddany, zespół zarządzający ma charakter służby;

dwa warianty panowania tradycyjnego:

patrymonializm całkowita zależność sługi od pana i

feudalizm większa sfera autonomii dla szerszych grup społecznych;

• charyzmatyczne - opiera się na charyzmie przywódcy, który musi dowieść, że ma charyzmę wynikającą z objawienia, mocy magicznych, bohaterstwa, nadzwyczajnych umiejętności; podstawą istnienia porządku społecznego i jego stabilności jest, zatem osoba przywódcy; przywództwo charyzmatyczne jest potrzebne w okresach kryzysowych, ludzie poddają się takiemu przywódcy, gdyż ulegają wierze w te zjawiska, potwierdzające jego nadzwyczajne cechy;

• legalne -rezultat stopniowego rozwoju państwa i społeczeństwa; dzisiaj najczęstszą podstawą prawomocności jest wiara w prawo, gotowość podporządkowania się przepisom poprawnym formalnie ustanowionym zgodnie z przyjętą procedurą; pojawia się u Webera kategoria „wyradzania się biurokracji” -

inne koncepcje legitymizacji

Easton - podstawowym czynnikiem konfrontującym wszystkie społeczeństwa jest niedostatek dóbr, traktowanych jako wartości, prowadzi do sporów wokół ich podziału, problemy te rozstrzygają decyzje polityczne; rozszerza więc znacznie tradycyjne pojęcie legitymacji widząc je w trzech wymiarach:

• prawomocność ideologiczna - opiera się na wartościach i pryncypiach, do których odwołuje się władza polityczna, celem legitymacji ideologicznej jest akceptacja dla głównych zasad, według których władza jest zorganizowana w systemie politycznym i zakres jej władzy;

• legitymacja strukturalna -podstawą jest przekonanie o praworządnym charakterze norm regulujących wzajemne stosunki pomiędzy władzą a społeczeństwem;

• legitymacja personalna - jej źródłem jej osobisty stosunek otoczenia do osób pełniących role władcze, role podstawowa spełniają zachowania autorytetów, ich sposób politycznego działania, ich osobowość;

Habermas - państwo jako system sprawujący uprawomocniona władzę; wyjściem systemu są decyzje administracyjne, a wejściem - lojalność mas;

Pałecki - władza polityczna nie wymaga żadnego uzasadnienia, a jej uprawnienia władcze usprawiedliwia sam fakt posiadania władzy

---