Ćwiczenia 26.03.2011
Termin pierwszego kolokwium 09.04.2011
UKŁAD KRĄŻENIA
Krew- tkanka łączna płynna, składająca się z elementów morfologicznych zawieszonych w osoczu. Wypełnia łożysko naczyniowe, oddzielona jest śródbłonkiem i stanowi od 5-7 % masy ciała ( około 4-5,5litra u dorosłego człowieka).
Składa się z osocza ( roztwór białek, lipidów i elektrolitów) i elementów morfotycznych:
erytrocytów
leukocytów
trombocytów
Hematokryt - jaki % objętości krwi stanowią komórki ( elementy morfotyczne )
stosunek wszystkich elementów morfotycznych krwi do całej objętości. Wyrażany jest zwykle w procentach lub w postaci ułamka (tzw. frakcji objętości).
Funkcje krwi :
K- krzepnięcie PLT płytki krwi (trombocyty)
O-obrona ( leukocyty)
T- transport ( erytrocyty)
Transport : -tlen z płuc do tkanek
- CO2 z tkanek do płuc
- substancje odżywcze do tkanek
-produkty metabolizmu do nerek
-hormony, witaminy
Magazyn ( białka, osocza)
Homeostaza ( temperatura, pH, ciśnienie osmotyczne)
Obrona (leukocyty, przeciwciała, układ dopełniacza)
Immunoglobuliny - przeciwciała
Klasy :
Ig G - najwięcej
A
M
D
E - najmniej
Bierze udział w termoregulacji - krew ma duża pojemność cielną. Odbiera ciepło z okolic ciała którym grozi przegrzanie, ogrzewając te części ciała w których produkcja ciepła jest mniejsza niż utrata.
Krzepniecie czyli hemostaza - ochrona przed wykrwawieniem.
Właściwości fizyczne krwi:
Ciecz
Barwa czerwona
Gęstsza od wody
Lepka
Lekko alkaliczna zasadowa (pH krwi 7,35 - 7,45) pH = - log [H+]
Swoisty zapach
Smak słodkawo- słonawy
Płynna część składowa krwi to osocze, jeśli krew skrzepnie uzyskujemy surowice.
Krew jest czerwona bo zawiera hemoglobinę, która jest barwnikiem czerwonym.
Krew tętnicza jest jasno czerwona bo jest wysycana tlenem.
Krew żylna jest ciemniejsza bo jest pozbawiona tlenu.
Jest nieprzejrzysta
Krew hemolizowana jest przejrzysta
Hemoliza jest to rozpad erytrocytów
Gęstość krwi 1,05 - 1,06 kg/l
Ciśnienie osmotyczne jest to siła z jaką cząsteczki rozpuszczone działają przyciągająco na rozpuszczalnik gdy są rozdzielone błoną półprzepuszczalną ( przepuszcza rozpuszczalnik ale nie przepuszcza ciał w nim rozpuszczonych)
Jednostki ciśnienia osmotycznego : molalność i osmolalność.
Erytrocyty:
Powstają w szpiku kostnym
Żyją około 120 dni ( stare usuwane są z krwiobiegu przez śledzionę)
Przenoszą tlen z płuc do tkanek
Budowa erytrocytu:
Kształt dwuwklęsłego dysk, dzięki białkom strukturalnym pozbawiony jadra
Większy niż większość naczyń włosowatych ( musi się zwinąć żeby przepłynąć) średnica to 7,5-8,5 µm
Wypełnione prawie w całości hemoglobiną
Normy:
Liczba erytrocytów
Mężczyźni 4,5 - 5,6 Kobiety 4 -5 ( mil/mm3)
Ht- hematokryt
Mężczyźni 42 - 50 Kobiety 36 - 45 ( %)
Hb -hemoglobina
Mężczyźni 14 - 17,5 Kobiety 12 - 15,5 ( g/dl)
Wskaźniki czerwonokrwinkowe:
MCV średnia objętość erytrocytu
80-96 fl (fitolitrów)
MCH średnia zawartość hemoglobiny
27 - 33 pg (piktogramów)
MCHC średnie stężenie hemoglobiny w krwince
Ok. 34 (%)
Hemoglobina :
Cząsteczka białka zbudowana z 4 łańcuchów peptydowych:
2 łańcuchy α i 2 łańcuchy β (w Hb A1 )
2 łańcuchy α i 2 łańcuchy δ (w Hb A2 )
2 łańcuchy α i 2 łańcuchy γ (w Hb F )
Połączona z 4 cząsteczkami hemu, każdy z jednym łańcuchem peptydowym
Rodzaje hemoglobiny Hb A1 - 97%
Hb A2 - 2,5%
Hb F - 0,5% (po 6 miesiącu życia)
Zadania hemoglobiny :
Transport tlenu z płuc do komórek
W niewielkiej ilości transportuje CO2 ( 6%) tak zwana karbaminohemoglobina
Magazyn tlenu na kilka sekund ( erytrocyt nie zużywa tlenu )
Jedna cząsteczka hemoglobiny wiąże 8 atomów tlenu.(w cząsteczce hemu jedna cząsteczka Fe2 łączy się z jedną cząsteczką O2 i to jest oksyhemoglobina )
% hemoglobiny utlenowanej zależy od:
- pO2 ( ciśnienie parcjalne)
- pH i pCO2
- temperatury
Hemoglobiny patologiczne:
Methemoglobina - atom żelaza jest na 3 stopniu utlenienia, powoduje utratę zdolności wiązania tlenu przez hemoglobinę
Karboksyhemoglobina - Hb związana z tlenkiem węgla ( HbCO) - czad, który ma 200 razy większe powinowactwo do Hb niż tlen i łączy się z nią na wiele godzin.
Zużycie Erytrocytów ( po około 120 dniach ):
Rozpad głownie w śledzionie
Globina ulega hydrolizie, aminokwasy są do ponownego wykorzystania
Fe uwolnione do surowicy do ponownego wykorzystania w szpiku
Hem → biliwerdyna → bilirubina wydalana z żółcią
Układy grupowe krwi:
Ponad 40 różnych antygenów o różnym znaczeniu
Układ grup głównych AB0
Układ grupy Rh
Układ antygenów tkankowych HLA
AB0
A -na erytrocycie antygen A
- w surowicy przeciwciała anty- B
B - na erytrocycie antygen B
- w surowicy przeciwciała anty-A
AB - na erytrocycie antygen A i antygen B
- w surowicy brak przeciwciał
- na erytrocycie nie ma antygenu A ani antygenu B jest antygen H ( niemy )
- w surowicy przeciwciała anty -A i anty- B
O tym jaka jest grupa krwi decyduje antygen.
A - 40 % populacji
B - 20% populacji
AB -8 % populacji
0- 32% populacji
Rh - o nim decyduje antygen D, jeżeli jest obecny Rh (+) 85% populacji
Jeżeli go nie ma Rh (-) 15 % populacji
Zasada przetaczanie krwi :
Tłoczymy krew zgodna w układzie AB0 i Rh, podaje się KKCZ - koncentrat krwinek czerwonych
Wyjątki:
Dla A - A, 0
Dla B - B,0
Dla 0 - 0 uniwersalny dawca
Dla AB - AB, A, B, O uniwersalny biorca
Osobie z Rh(-) nie można podać Rh (+)
Osobie z Rh (+) można podać Rh(-)
Konflikt serologiczny jest gdy matka Rh(-) a płód Rh (+)
Zawsze przed podaniem krwi wykonuje się próbę krzyżową.
Leukocyty:
Granulocyty : - obojętnochłonne ( neurofile) 35-70%
- kwasochłonne ( eozynofile) 0-8%
- zasadochłonne ( bazofile) 0-2%
Limfocyty 20-45%
Monocyty 2-7 %
Granulocyty:
- powstają w szpiku kostnym czerwonym
- ziarnistości obojętnochłonne ( neurofile), kwasochłonne ( eozynofile), zasadochłonne
(bazofile)
- zdolność : Chemotaksji
Fagocytozy
Dipeptazy
Degranulacji
Oddychania wybuchowego
Neurofile:
- jądro pałkowate lub segmentowe
- pula wolnokrążących
- pula przyścienna ( ponad połowa puli całkowitej ) może być bardzo szybko zmobilizowana ( wysiłek, Hormony nadnerczy)
- pula całkowita może się zwiększyć kilkukrotnie w klika godzin z rezerwy szpikowej
( toksyny, bakterie)
Funkcja neutrofili:
- obrona przez infekcją bakteryjną na drodze fagocytozy
- po około 7 godzinach diapedeza - nie wracają do miejsca zakażenia ( chemotaksja )
- w ognisku- degranulacji uwalnianie enzymów, wolnych rodników ( H2O2, OH)
Eozynofile :
- funkcjonują podobnie ( chemotaksja, diapedeza, fagocytoza)
-szczególnie aktywne w parazytozach
Bazofile:
- uczestniczą w reakcji nadwrażliwości ( np anafilaksja )
- degranulują pod wpływem IgE
- uwalniają histaminę, leukotrieny, heparynę ( jako komórki tuczne)
Limfocyty :
Powstają w układzie limfatycznym ( szpik czerwony, grasica, węzły i gródki chłonne, śledziona)
3 grupy : - limfocyty T -grasiczozależne 70%
- limfocyty B - szpikozależne 15%
- leukocyty NK cytotoksyczne 15%
limfocyty T :
- L.T. helper - uwalniają cytokiny ( interleukiny, interferon, TNF) które aktywują limfocyty Bi T
- L.T. cytotoksyczne - niszczą komórki które zawierają antygen tzw. Odporność komórkowa
Limfocyty B:
- uczulone limfocyty B ( po ekspozycji antygenu) migrują do węzłów chłonnych, które produkują i uwalniają swoiste przeciwciała ( przeciwko temu antygenowi)
Tzw. Odporność humoralna
limfocyty NK
- niszczą komórki z wirusami( jak L.T. cytotoksyczne), za pomocą białek które uszkadzają ich błonę komórkową
Pierwotna odporność immunologiczna:
Obca komórka /substancja zostaje zfagocytowana
Niektóre jej fragmenty zostają uwolnione z komórki fagocytarnej
Antygen przyczepia się do błony komórkowej makrofaga-komórki prezentującej antygen limfocytu T helper
Cytokiny makrofaga i T helper aktywują limfocyty B, które przekształcają się w komórki plazmatyczne które produkują immunoglobuliny czyli przeciwciała
Wtórna odpowiedz immunologiczna
Jeżeli ten sam antygen pojawi się ponownie, zostaje związany z przeciwciałami na powierzchni uprzednio uczulonych limfocytów B ( limfocyty B pamięci )
Z tych limfocytów powstają przez podział komórki plazmatyczne uwalniające swoiste przeciwciała do chłonki - krwi
Monocyty:
Powstają w szpiku kostnym czerwonym
Pozostają we krwi 8-72 h głównie w puli przyściennej
Po przejściu do tkanek stają się makrofagami tkankowymi jako część układu siateczkowo- śródbłonkowego
Funkcje monocytów:
- inicjacja reakcji odpornościowej komórkowej i humoralnej
- usuwanie komórek drobnoustrojów
-usuwanie własnych uszkodzonych tkanek
- regulacja czynności…
Trombocyty :
Powstają w szpiku kostnym czerwonym przez oderwane fragmenty megakariocytów
Pozostają we krwi 8-10 dni
Rozpad w śledzionie
Funkcje płytek :
- mają zdolność do adhezji ( przyleganie do miejsca zranienia) a później następuje agregacja czyli zlepiani, dzięki temu tworzy się czop płytkowy który jest szkieletem skrzepu
Osocze krwi
Jest to roztwór substancji organicznych i nieorganicznych
Składniki nieorganiczne osocza :
Kationy :
Na + ≈ 140 mmol/l
K+ ≈ 4 mmol/l
Ca2+ ≈ 2,5 mmol/l
Mag2+ ≈ 1 mmol/l
Aniony :
Cl- ≈ 103 mmol/l
HCO3- ≈ 26 mmol/l
PO43- ≈ 1 mmol/l
SO42- ≈ 0,5 mmol/l
Składniki organiczne osocza:
- białko
- węglowodany
- lipidy
- produkty przemiany białek, hemu
Białka osocza ( około 7g%)
Albuminy 55% wytworzone w wątrobie, wywierają ciśnienie osmotyczne, nośnik hormonów, leków
Globuliny 38% białka enzymatyczne, nośnikowe, odpornościowe
Fibrynogen 7% wytworzony w wątrobie w przebiegu procesu krzepnięcia aktywowany przez trombinę do fibryny tworzącej skrzep
Funkcje białek:
- transportowa
- odpornościowa
- utrzymanie ciśnienia osmotycznego
- krzepnięcie
Pozabiałkowe składniki organiczne :
- glukoza
- aminokwasy
- kwas mlekowy
- amoniak - mocznik
- bilirubina
-kreatynina
- lipidy osocza : - cholesterol max 200mg%
- trójglicerydy
- fosfolipidy
- wolne kwasy tłuszczowe
-hormony sterydowe
- witaminy rozpuszczalne w tłuszczu ( A, D, E, K)