Co to są finanse?
-ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem dóbr pieniężnych
-pieniężny mechanizm podziału i wymiany wartości materialnych
-proces wymiany i podziału realizowany za pomocą pieniądza
TOWAR- produkt pracy ludzkiej, przeznaczony do wymiany. Towar ma wartość użyteczną i wymienną. Pieniądz jest towarem, więc ma wartość użytkową i wymienną, ale te wartości są niezależne od siebie. W przypadku pieniądza wartość użytkowa przejawia siew procesie wymiany.
GOSPODARKA FINANSOWA- to wszystkie formy świadomego działania w dziedzinie kształtowania pieniężnych stosunków wymiany i podziału.
Etapy:
Przygotowanie, realizacja, ocena
-przygotowanie, przeprowadzenie procesu wymiany i podziału
-faktyczna realizacja, czyli praktyczne stosunki finansowe
-ewidencja i analiza przebiegu stosunków finansowych w przeszłości w celu wypracowania wniosków dotyczących przebiegu analogicznych operacji w przyszłości.
PIENIĄDZ-jest wyrazem wartości innych towarów, jest nośnikiem wartości wymiennej. W świecie producentów towarów stosunek posiadacza pieniądza do posiadacza towarów jest stosunkiem dysponenta, który w każdej chwili może zamienić skrzep pracy ogólnospołecznej zawarty w postaci pieniądza w skrzep pracy konkretnej zawarty w wartości użytkowej dowolnie wybranego towaru.
Co to jest zjawisko finansowe?
ZJAWISKO FINANSOWE- to każde zjawisko ekonomiczne, w którym pieniądz odgrywa aktywną rolę.
Klasyfikacja zjawisk finansowych:
-przedmiotowa-co?
-podmiotowa-kto?
-funkcjonalna-jak?
Za przedmiotowe kryterium klasyfikacji zjawisk finansów przyjmujemy związek między ruchami pieniądza a wartościami pieniądza(dóbr i usług) będących przedmiotem podziału pieniężnego. Ta klasyfikacja składa się ze strumieni finansowych wpływających i wypływających z podmiotów gospodarczych.
a) dochody i wydatki typu materialnego
b) dochody i wydatki typu redystrybucyjnego
c) dochody i wydatki typu kredytowego
Ad. a)
dochód materialny(I podmiot)⇆(nad jedną strzałką-towar, nad drugą-pieniądz)wydatek materialny(II podmiot)
W tym samym momencie z podmiotu II do I musi przepłynąć pieniądz, ruch pieniądza w tym samym momencie czasu powoduje ruch towaru. Elementem dynamizującym jest tu zawsze ruch pieniądza. Ruch pieniądza powoduje w tym przypadku ruch wydatków.
Ad. b)
Nie ma tu materialnego ekwiwalentu towaru za przekazany pieniądz, np. wynagrodzenie za pracę, zasiłek chorobowy.
Wydatek redystrybucyjny (I)⇆(nad strzałkami-pieniądz) wydatek redystrybucyjny(II)
Ad. c)
Kredytu udziela bank, ale nie pożycza pieniędzy a z tego tytułu nie ponosi żadnych wydatków. Kredyt ma funkcje emisyjną i dochodową
Dochód kredytowy- to środki finansowe, pojawiające się na rachunku kredytobiorcy w momencie otrzymania kredytu.
Wydatek kredytowy-(kredyt należy spłacić) to środki kredytowe pochodzące z rachunku kredytobiorcy w momencie spłaty kredytu
Jaka jest różnica pomiędzy wydatkami a dochodami typu materialnego i kredytowego?
-typ materialny-w tym samym momencie czasu, po obu stronach transakcji
-typ kredytowy-w różnych momentach czasowych, występuje wyłącznie po stronie kredytobiorcy.
KLASYFIKACJA PODMIOTOWA:
Opiera się na rodzajowym zróżnicowaniu podmiotów gospodarczych.
Grupy podmiotów:
dochody i wydatki przedsiębiorstw (sektora zarobkowego)
finanse ludności (gospodarstw domowych)
finanse publiczne
finanse banków i instytucji kredytowych
finanse instytucji ubezpieczeń majątkowych (bez ZUS)
Ad. 1.
Przychody:
-głównie typu materialnego(sprzedaż towarów i usług)
-typu redystrybucyjnego(transfery z rynku kapitałowego→ przesunięcia istniejących środków finansowych z rynku kapitałowego+ dotacje z budżetu państwa dla określonego rodzaju działalności( dotacja podmiotowa przekazywana jest dla danego przedsiębiorstwa, dotacja przedmiotowa- dotujemy określoną część działalności danego podmiotu)
-typu kredytowego
Wydatki:
-głównie typu materialnego(zakup bieżących czynników produkcji)
-typu redystrybucyjnego(wynagrodzenia dla pracowników, podatki, opłaty, składki, spłata rat odsetkowych)
-typu kredytowego(spłata wcześniej zaciągniętych kredytów)
Ad. 2.
PRAWO ENGLA- w miarę wzrostu dochodów gospodarstwa domowego, udział wydatków na żywność w całości wydatków maleje( w Polsce wynosi ok. 40%)
FUNDUSZ SWOBODNEJ DECYZJI-ta część dochodów gospodarstw domowych, która nie jest związana z finansowaniem podstawowych, życiowych potrzeb ludności. Im współczynnik optymizmu społecznego jest wyższy, tym większy jest fundusz swobodnej decyzji.
Przychody:
-głównie typu redystrybucyjnego(wynagrodzenia za pracę)
-transfery(renty, emerytury, zasiłki), dochody właścicieli kapitału z tytułu otrzymywanych dywidend.
-typu kredytowego
Wydatki:
-głównie typu materialnego(konsumpcyjne)
-transfery(podatki, opłaty, oprocentowanie kredytów, wydatki kredytowe)
Ad. 3.
Przedsiębiorstwa publiczne:
państwowe(budżet państwa)
samorządowe(jednostki terytorialne)
Przychody:
-głównie typu redystrybucyjnego9podatki, opłaty, grzywny, wpłaty przedsiębiorstw państwowych, pożyczki np. obligacje, kredyty, wpłaty z lokat, dochody z prywatyzacji)
Wydatki:
-głównie typu redystrybucyjnego przybierające postać transferów między poszczególnymi formami dochodowymi, dotacje dla przedsiębiorstw
-typu kredytowego
Ad. 4.
Przychody:
-operacje redystrybucyjne z tytułu udzielonych kredytów, pożyczek, lokat
Wydatki:
-głównie typu redystrybucyjnego(opłaty na rzecz personelu bankowego, oprocentowanie depozytów)
CZYNNOŚCI BANKOWE;
-czynne(kredyty)
-bierne(depozyty)
pośredniczące(różne operacje rozliczeniowe)
Ad. 5.
Przychody:
-typu transferowego(„wszyscy płacą, płaci się niektórym”)
KLASYFIKACJA FUNKCJONALNA:
Opiera się na roli kategorii pieniężnych i finansowych w mechanizmach kierowania jednostkami gospodarczymi
1)funkcja parametryczna- zjawiska finansowe(cena, oprocentowanie) służą do wartościowego określenia zużycia lub zaangażowania materialnych czynników produkcji przy użyciu:
a)parametrów bieżących(do określenia aktualnego stanu danego podmiotu)
b)parametrów perspektywicznych(przygotowanie procesów rozwojowych)
2)funkcja układu zasilania-zjawisko finansowe dostarczające materialnych czynników produkcji 9półproduktów) do miejsca ich ostatecznego przetwarzania i do wyprowadzenia produktu finalnego z miejsca jego wytworzenia do miejsca ostatecznego wykorzystania
3)funkcja układu pobudzania- zjawiska finansowe służące do modyfikowania postaw podmiotów bezpośrednio zatrudnionych w produkcji zgodnie z przyjętym modelem zarządzania(premia, pochwała, udział w zyskach). Działa poprzez:
a)bodźce syntetyczne-podstawa jest szeroka, wyrażona w jednostkach finansowych
b)bodźce wyspecjalizowane-podstawa jest bardzo wąska i wyrażona najczęściej w jednostkach naturalnych
FINANSE-zasoby pieniężne, operacje oraz normy prawne je regulujące
POLITYKA FINANSOWA-świadoma i celowa działalność ludzi i instytucji polegająca na ustalaniu i realizacji określonych celów przy pomocy środków finansowych.
Etapy polityki finansowej:
1.ustalanie norm planistycznych(programowanie i planowanie finansowe)
2.ustalanie norm prawa(tworzenie prawa finansowego)
3.ustalanie norm indywidualnych(akty i orzeczenia finansowe)
Jak oceniamy politykę finansową?
-skuteczność
-społeczna akceptacja
-spójność polityki finansowej z innymi politykami szczegółowymi(polityka finansowa jest polityką służebną w stosunku do naczelnej polityki społeczno-gospodarczej)
Jakie są warunki prawidłowej polityki finansowej?
1.cele muszą być możliwe do osiągnięcia w danych warunkach i danym czasie, a nie teoretycznie
2.cele muszą być wzajemnie niesprzeczne
3.środki realizacji muszą być dostosowane do celu9pod względem merytorycznym i siły oddziaływania)