Pytania na egzamin ( Współczesne koncepcje i systemy wychowawcze)
Grupa A.
Cechy orientacji pozytywistycznej.
-pozytywiści cenią widzę wykorzystaną przez nauki szczegółowe, zajmujące się metodologią badań praktycznych.( nauki posługujące się doświadczeniami, metodami praktycznymi, gdyż ta wiedza jest ich zdaniem wiedzą najbardziej pewną)
Cechy koncepcji pozytywistycznej w pedagogice:
-wartościowanie różnych typów wiedzy o edukacji oraz uznanie za najważniejszą i posiadająca moc sprawcza wiedzy naukowej (wytworzonej wg standardów, racjonalności naukowej),
-uznanie, że najwartościowsze są twierdzenia formułowane na podstawie badań przeprowadzonych zgodnie z wymogami
-przyjęcie ze zadaniem pedagogiki jest tworzenie projektów edukacyjnych
-głoszenia służebności pedagogiki wobec zadania tworzenia lepszego człowieka i lepszego świata.
Krytyka pozytywizmu - pozytywiści traktowali wiedzę humanistyczną jak przyrodniczą , fakty i prawa naukowe nie są niezawodne
Istota pedagogiki międzykulturowej
-wychowanie człowieka, który żyje wśród osób innych kręgów kulturowych
-uczy współżycia z ludźmi innych kręgów
-wychowanie internacjonalistyczne
-nabiera charakter edukacji jutr, edukacji ukierunkowanej na problemy przyszłości świata
-celem jest stworzenie równoprawnych warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w ramach danego społeczeństwa.
-empatia międzynarodowa -umiejętność lepszego zrozumienia drugiego człowieka „tkwiącego” w innej niż nasza kulturze,
-właściwa edukacja międzykulturowa jest wtedy gdy zachodzi adaptacja i integracja
-przygotowanie społeczeństwa od krytycznej analizy współczesnej cywilizacji
Wychowanie pełnego, bogatego duchowo człowieka
-integrowanie człowieka ze światem ludzkiej wspólnoty
Co oznacza w pedagogice pojęcie „być”.
-cechy: brak socjalizacji z innymi ludźmi
Główne założenia Celestyna Freineta.
-aktywizował ucznia
-żył w czasie nowego wychowania.
-komplementarność ( edukacja powinna mieć związek z cywilizacją a cywilizacja powinna mieć wpływ na edukację)
-utrzymanie wiedzy między cywilizacją a edukacją wykształca w młodym pokoleniu trzy elementarne wartości ( krytycyzm, inicjatywę społeczną i solidarność -współdziałanie)
-1926 ruch podziemny-Nowoczesna Szkoła Francuzka.
Nie akceptował brutalności w szkole
-akceptował naturalizm i indywidualizm
-w procesie nauczania liczyło się wykrywanie i rozwijanie uzdolnień, oraz niwelowanie i korygowanie niepożądanych postaw.
-swoboda ekspresji uczniów( technika swobodnego tekstu, gazetka szkolna, doświadczenia poszukujące.)
5. Zasady funkcjonowania oświaty w PRL.
-nie było demokracji i pluralizmu
Rola pedagogiki w PRL:
-zadania dla szkół, kim ma być absolwent szkoły - to określały czynniki polityczne -PZPR -uchwała cech kształcenia, określali to politycy.
Istniały katedry pedagogiki. Naukowo pracowały w pedagogice setki pedagogów, oczekiwano od nich jak realizować zadania pedagogiki, jakimi metodami uczyć, jak lepiej uczyć. Pedagogika miała być nauką praktyczną -jak uczyć - nie była wtedy nauką teoretyczną.
1989 -zmiany w pedagogice
-w tym czasie nauczono ludzi bierności
-Państwo było odpowiedzialne za los człowieka, dawało pracę, mieszkanie,
-w ludziach kształtowało się poczucie obcości
Charakterystyka szkoły w PRL:
-szkoła upolityczniona, wychowanie podporządkowane partii,
-działały komisja PZPR w szkołach.
-szkoły wykorzystywane do różnych akcji ( pochód majowy, szkoły miały obowiązek organizować akademię)
-rozbieżność miedzy celami szkoły, a poglądami młodzieży i rodzicami w domu.
-u młodzieży rodziła się tzw. „dwoistość”
-nastąpił bardzo duży postęp w wykształceniu średnim ( lata 70 -te i później, studiował 20% populacji)
-masowy zasięg akcji wakacyjnego wypoczynku, dzieci były wysyłane na kolonie, obozy, )
-podniesiono poziom wykształcenia nauczycieli - nauczycielem może być osoba z wyższym wykształceniem, były studia podyplomowe.
Dorobek A. Kamińskiego.
-twórca „małego sabotażu”
-pogląd na wychowanie - demokratyzm ( wolność, równość, wiara w człowieka, zaufanie do obywateli- wszyscy równi wobec prawa)
-demokracja musi obejmować obszar oświaty i gospodarczy.
-wykształcenie samoświadomości, autonomicznych indywiduów, obywatelskie zaangażowanie.
-nie pochwalał wychowania instrumentalnego
-HOLOZM -jako ujęcie kształcenia i wychowania w kontekście społecznym, politycznym i kulturowym.-równoczesny rozwój wszystkich Stef osobowości wychowanka.
-metodyka harcerska
Główne zasady pedagogiki Korczaka
-wymagał od nauczycieli, aby nie naruszali praw dzieca
-potrafił łączyć myślenie naukowe z myśleniem praktycznym.
-właściwy dobór nauczyciela zależał od akceptacji wychowawcy przez dziecko
zasady:
-szacunek dla dziecka, indywidualne podejście do dziecka, prawo do opieki nad dzieckiem i odpowiedzialność za warunki, w jakich żyje.
-prawo dziecka do miłości, przyjaźni, tajemnicy, samostanowienia, własności, własnego rozwoju, sprawiedliwości w życiu
-odrzucić despotyczny rygor
-wychowanie „niedyrektywne” bez porażek
Wspólne cechy pedagogiki humanistycznej.
-E. Fromm 1900-1980 - zwolennik radykalnego humanizmu.
-psychologia Społeczna
Cechy wychowawcze edukacji humanizmu:
-pewność i wiara w siebie
-redukowanie nienawiści
-przezwyciężanie własnego narcyzmu
-pojmowanie wolności jako szans bycia sobą
1.Podmiotem staje się sam wychowawca
2.Samowychowanie i samokształcenia są nie mniej ważne niż kształcenie w instytucji ( kształcenie w szkole jest ważne, ale bez samokształcenia człowiek nie rozwija swoich możliwości)
3.W wychowaniu najważniejszymi wartościami są prawda i dobro moralne.
4.Dobro jednostki powinno być zgodne z dobrem ogółu.
5. Wychowanie to proces samorealizacji przy respekcie dla innych.
Zasady nauki i wychowania w pedagogice pragmatyzmu.
- uczyć należy przez doświadczenia i działalność.
- założycielem był J. Dewey
-Dewey proponował, żeby zamiast przekazywać gotową wiedzę, uczniowie w toku doświadczenia zbierali i nie traktowali wiedzy szkolnej jako skończonej i absolutnie zamkniętej
-nauczyciel „ przewodnik w otwartym procesie nauczania”, nie tylko miał przekazywać wiedzę
-nauczyciel nie powinien narzucać swoim uczniom
-uczenie się przez doświadczenie i działanie „ gram doświadczenia więcej wiedzy, niż tona wiedzy teoretycznej.
-ważny punk t tej pedagogice to -INDYWIDUALIZM-
-demokratycznie podejście w nauczaniu. - uzasadnienie subiektywne - rekcje dziecka są odmienne zależnie od jego indywidualnego charakteru,
- oraz uzasadnienie obiektywne - gdyż odmienne są warunki w których żyje każde dziecko.
- słabości pedagogiki pragmatyzmu (Nihilizm - poglądy i postawy odrzucające uznawane w danej epoce lub grupie społecznej normy, zasady i wartości.
Relatywizm - pogląd filozoficzny, wg którego wartości logiczno-poznawcze (prawda, fałsz), etyczne (dobro, zło), estetyczne oraz związane z nimi normy i oceny mają charakter względny (np. w zależności od tego kto, gdzie )
10. Założenia szkoły waldorfskiej:
-cały proces kształcenia musi odpowiadać potrzebom i możliwością percepcyjnym dzieci i młodzieży
-program kształcenia jest autonomiczny ( treści nie odpowiadają postępującej autonomii nauk)
-odstępstwo od tradycyjnego oceniania, świadectwo opisowe osiągnięć i braków ucznia( najpierw wyszczególnione osiągnięcia, później wskazówki i braki ucznia, a na końcu nieosiągnięci i niemożliwości pomocy)
-wychowawca musi regularnie, ściśle współpracować z rodzicami.
-bazowanie na okulistyczni-duchowym rozumieniu rozwoju człowieka
-nauczyciele muszą prowadzić badania i ćwiczenia duchowe, uczniowie winni rozwijać się duchowo.
-organizowanie przez uczniów rodziców i nauczycieli uroczystości, festynów, świąt przedstawień.
11. Zasady pedagogiki Gestalt.
-odnalezienie siebie, własnej tożsamości
-samourzeczywistnienie /samorealizacja
-odzyskanie utraconej i stłumionej częśći własnej osobowości
-eliminacja blokad wewnętrznego rozwoju
-osobisty rozwój /wzrost jednostki
-rozwój wspólnego ludziom potencjału
-przygotowanie jednostki do rozpoznawania i realizacji własnego potencjału rozwojowego.
-odpowiedzialność za samego siebie
-rozpoznawania osobistych potrzeb i zainteresować , ich dalsze rozwijanie
-doskonalenie własnej świadomości
Grupa B.
Założenia pedagogiki personalistycznej.
-uzdalnianie wychowanka do kierowania własnym losem
-E. Fromm 1900-1980 - zwolennik radykalnego humanizmu.
-psychologia Społeczna
Cechy wychowawcze edukacji humanizmu:
-pewność i wiara w siebie
-redukowanie nienawiści
-przezwyciężanie własnego narcyzmu
-pojmowanie wolności jako szans bycia sobą
1.Podmiotem staje się sam wychowawca
2.Samowychowanie i samokształcenia są nie mniej ważne niż kształcenie w instytucji ( kształcenie w szkole jest ważne, ale bez samokształcenia człowiek nie rozwija swoich możliwości)
3.W wychowaniu najważniejszymi wartościami są prawda i dobro moralne.
4.Dobro jednostki powinno być zgodne z dobrem ogółu.
5. Wychowanie to proces samorealizacji przy respekcie dla innych.
Pedagogika humanistyczna
-E. Fromm 1900-1980 - zwolennik radykalnego humanizmu.
-psychologia Społeczna
Cechy wychowawcze edukacji humanizmu:
-pewność i wiara w siebie
-redukowanie nienawiści
-przezwyciężanie własnego narcyzmu
-pojmowanie wolności jako szans bycia sobą
1.Podmiotem staje się sam wychowawca
2.Samowychowanie i samokształcenia są nie mniej ważne niż kształcenie w instytucji ( kształcenie w szkole jest ważne, ale bez samokształcenia człowiek nie rozwija swoich możliwości)
3.W wychowaniu najważniejszymi wartościami są prawda i dobro moralne.
4.Dobro jednostki powinno być zgodne z dobrem ogółu.
5. Wychowanie to proces samorealizacji przy respekcie dla innych.
Aktualne zadania wychowania międzykulturowego
-wychowanie człowieka, który żyje wśród osób innych kręgów kulturowych
-uczy współżycia z ludźmi innych kręgów
-wychowanie internacjonalistyczne
-nabiera charakter edukacji jutr, edukacji ukierunkowanej na problemy przyszłości świata
-celem jest stworzenie równoprawnych warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w ramach danego społeczeństwa.
-empatia międzynarodowa -umiejętność lepszego zrozumienia drugiego człowieka „tkwiącego” w innej niż nasza kulturze,
-właściwa edukacja międzykulturowa jest wtedy gdy zachodzi adaptacja i integracja
-przygotowanie społeczeństwa od krytycznej analizy współczesnej cywilizacji
-Wychowanie pełnego, bogatego duchowo człowieka
-integrowanie człowieka ze światem ludzkiej wspólnoty
Cele pedagogiki Gestalt.
-odnalezienie siebie, własnej tożsamości
-samourzeczywistnienie /samorealizacja
-odzyskanie utraconej i stłumionej częśći własnej osobowości
-eliminacja blokad wewnętrznego rozwoju
-osobisty rozwój /wzrost jednostki
-rozwój wspólnego ludziom potencjału
-przygotowanie jednostki do rozpoznawania i realizacji własnego potencjału rozwojowego.
-odpowiedzialność za samego siebie
-rozpoznawania osobistych potrzeb i zainteresować , ich dalsze rozwijanie
-doskonalenie własnej świadomości
Elementy pedagogiki A. Kamińskiego
-metodyka harcerska
-twórca „małego sabotażu”
-pogląd na wychowanie - demokratyzm ( wolność, równość, wiara w człowieka, zaufanie do obywateli- wszyscy równi wobec prawa)
-demokracja musi obejmować obszar oświaty i gospodarczy.
-wykształcenie samoświadomości, autonomicznych indywiduów, obywatelskie zaangażowanie.
-nie pochwalał wychowania instrumentalnego
-HOLOZM -jako ujęcie kształcenia i wychowania w kontekście społecznym, politycznym i kulturowym.-równoczesny rozwój wszystkich Stef osobowości wychowanka.
Założenia pedagogiki Religi
Pedagogika Religii (subdyscyplina pedagogiki egzystencjalnej)
-odwołuje się do teologii
-odwołuje się do doktryny katolickiej, biblii, są 3 wielkie księgi:
-chrześcijańska - Biblia
-judaizm - Tora
- islam - Koran
-stosowana jest w nauczaniu przedmiotu religii jak i w metodyce nauczania
-geneza sięga XIX w. ale oficjalny termin to lata 70-te w Niemczech
-jako dyscyplina Europejska, jako dyscyplina naukowa ( lata 90 w Polsce )
-podstawą edukacji jest założenia antropologii religii
-rozmowa hermeneutyczna ( szukanie odpowiedzi na ważne pytania świata, interpretacja tekstów -wyjaśnia się teksty nr Biblii)
-w tekstach biblijnych zaszyfrowana jest treść nauczania.
-wychowanie nie jest pozbawiona elementów subiektywnych
-traktuje życie jak szkołę wyboru opartą na systemie wartości.
Dorobek pedagogiki Marii Montessori.
-była reformatorką wychowania przedszkolnego
-pedagogika „wychodząca od dziecka”, eksperymentalna.
-za wychowanie uważała-specyficzny rodzaj pomocy osobie ludzkiej w osiągnięciu przez nią niezależność.
Dziecko uważała za pełnowartościową osobę
-każde dziecko „jest budowniczym samego siebie”
-zjawisko „polaryzacji uwagi”- głębokie zainteresowanie się dziecka jednym przedmiotem lub czynnością.
-trzy fazy rozwojowe: do urodz do 6 r ż.: okres od 7-12 r.ż.: okres od 13-19 r.ż.
-wychowanie powinno odbywać się w odpowiednio przygotowanym środowisku-dom ,przedszkole, szkoła ( z uwzględnieniem aspektu materialnego, strukturalno-dynamicznego i osobowego
-pieć obszarów dochodzenie od wolność przez dziecko( wolność biologiczna, społeczna, pedagogiczna, moralna, metodyczna)
J. Korczak -co wpływa na wychowanie?
-wymagał od nauczycieli, aby nie naruszali praw dzieca
-potrafił łączyć myślenie naukowe z myśleniem praktycznym.
-właściwy dobór nauczyciela zależał od akceptacji wychowawcy przez dziecko
zasady:
-szacunek dla dziecka, indywidualne podejście do dziecka, prawo do opieki nad dzieckiem i odpowiedzialność za warunki, w jakich żyje.
-prawo dziecka do miłości, przyjaźni, tajemnicy, samostanowienia, własności, własnego rozwoju, sprawiedliwości w życiu
-odrzucić despotyczny rygor
-wychowanie „niedyrektywne” bez porażek
Cechy pedagogiki PRL.
Rola pedagogiki w PRL:
-zadania dla szkół, kim ma być absolwent szkoły - to określały czynniki polityczne -PZPR -uchwała cech kształcenia, określali to politycy.
Istniały katedry pedagogiki. Naukowo pracowały w pedagogice setki pedagogów, oczekiwano od nich jak realizować zadania pedagogiki, jakimi metodami uczyć, jak lepiej uczyć. Pedagogika miała być nauką praktyczną -jak uczyć - nie była wtedy nauką teoretyczną.
1989 -zmiany w pedagogice
-w tym czasie nauczono ludzi bierności
-Państwo było odpowiedzialne za los człowieka, dawało pracę, mieszkanie,
-w ludziach kształtowało się poczucie obcości
Charakterystyka szkoły w PRL:
-szkoła upolityczniona, wychowanie podporządkowane partii,
-działały komisja PZPR w szkołach.
-szkoły wykorzystywane do różnych akcji ( pochód majowy, szkoły miały obowiązek organizować akademię)
-rozbieżność miedzy celami szkoły, a poglądami młodzieży i rodzicami w domu.
-u młodzieży rodziła się tzw. „dwoistość”
-nastąpił bardzo duży postęp w wykształceniu średnim ( lata 70 -te i później, studiował 20% populacji)
-masowy zasięg akcji wakacyjnego wypoczynku, dzieci były wysyłane na kolonie, obozy, )
-podniesiono poziom wykształcenia nauczycieli - nauczycielem może być osoba z wyższym wykształceniem, były studia podyplomowe.
zasady nowego wychowania
-inne rozwiązania niż te tradycyjne
-wychowanie w duchu pokoju i braterstwa
-przeciwstawiało się podporządkowaniu szkoły polityce ( szkoła nie powinna być miejscem uprawiania polityki)
-rozwinęło się dzięki postępowi w psychologii rozwojowej.
-wychowanie przestało być urabianiem wychowanka wg. Jednego obowiązkowego modelu.
-rozwój duchowy jednostki, przydatny dla życia
-„pajdocentryzm”- w centrum zainteresowania jest dziecko i jego potrzeby wychowania-spontaniczna aktywność dziecka.
-nowy sposób traktowania ucznia
-dla szkoły trzeba wybrać odpowiednie środowisko
-konieczność poznania cech indywidualnych ucznia
-tworzenie szkoły „ na miarę dziecka”
-dominacja zagadnień wychowawczych nad dydaktycznymi
-samorząd uczniowski
-koedukacja
-wspieranie wychowania estetycznego i moralnego.
Główne postulaty antypedagogiki
-nurt wyrosły w toku krytyki( krytykuje zasady pedagogiki)
-za ważną cechę uważa się tu przerzucenie na jednostkę rozwiązania jej problemu, czyli nie społeczeństw odpowiada za efekty wychowania tylko sam człowiek
-powstałą w 1970 r w USA,.a w 1974 r w Niemczech - (Kuffie, Miller )
-wrogiem moralności etyki jest idea wychowania.