6. CUKRZYCA - opracowanie własne, Notatki


CUKRZYCA (DIABETES MELLITUS)

Definicja

Cukrzyca - jest przewlekłą chorobą przemiany materii, która pierwotnie dotyczy przemiany węglowodanów, a wtórnie także przemian białek i tłuszczów.

Etiopatogeneza

Przyczyną choroby jest niedobór lub brak aktywności insuliny (hormonu wytwarzanego przez komórki beta wysp trzustkowych Langerhansa)

  1. zmniejszona produkcja insuliny,

  2. wytwarzanie insuliny o zmienionej strukturze i biologicznie nieczynnej,

  3. blokowanie działania insuliny na poziomie komórkowym.

W warunkach fizjologicznych wydzielanie insuliny pobudzane jest głównie przez wzrost stężenia glukozy we krwi występujący po posiłku.

Działanie insuliny polega na :

Niedobór insuliny powoduje :

Glukoza jest podstawowym i łatwo dostępnym źródłem energii.

Jej metabolizm wiąże się bezpośrednio lub pośrednio z przemianami wszystkich związków w ustroju.

Niezbędny jest więc jej stały poziom we krwi i ciągły dopływ do tkanek.

Przy braku insuliny dochodzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi, przy jednoczesnym jej braku w komórkach.

Gdy glukoza z krwią przepływa przez nerki następuje jej przesączanie, a następnie całkowite wchłanianie zwrotne w kanalikach.

Jeżeli jednak jej poziom we krwi przekroczy 180 mg%, to nadmiar nie zostanie już wchłonięty lecz będzie wydalony z moczem (cukromocz - glikozuria).

Stężenie to nazywa się progiem nerkowym.

Aby wydalić nadmiar glukozy organizm musi zwiększyć ilość wydalanego moczu (wielomocz - polyuria), a co za tym idzie, zwiększa się pragnienie - polydypsja.

Zaburzenie przemiany węglowodanów w pierwszym rzędzie zaburza metabolizm lipidów.

Dochodzi do nadmiernego rozkładu tłuszczów, wzrasta ilość wolnych kwasów tłuszczowych uwalnianych z tkanek.

W wątrobie zostają one utlenione i zmieniają się w ciała ketonowe (kwas beta - hydroksymasłowy i aceton).

W cukrzycy są one tworzone bardzo szybko i nie mogą być zużytkowane przez tkanki.

Wzrasta ich poziom we krwi (ketonemia), co prowadzi do zakwaszenia ustroju (kwasica cukrzycowa) i zatrucia OUN.

Nadmiar ciał ketonowych częściowo jest zobojętniany przez jon sodowy.

Powoduje to zmniejszenie się ilości sodu i dalsze zakwaszenie.

Organizm chcąc wyrównać te zaburzenia wzmaga czynność oddechową, aby zwiększyć wydalanie dwutlenku węgla przez płuca.

Podział cukrzycy

  1. Cukrzyca typu 1 (typ młodzieńczy, insulinozależna)

występuje całkowity lub prawie całkowity brak insuliny wywołany zniszczeniem komórek produkujących insulinę;

podawanie insuliny z zewnątrz jest konieczne do przeżycia;

bezpośrednia przyczyna nie jest znana, ale pod uwagę bierze się następujące czynniki :

uszkodzenie przez infekcje wirusowe lub inne

oraz reakcję autoimmunologiczną;

wykrywana jest głównie u ludzi młodych, przed 30 rokiem życia;

  1. Cukrzyca typu 2 (typ dorosłych, insulinoniezależna)

insulina jest nadal wytwarzana lecz jej ilość jest niewystarczająca wobec zapotrzebowania organizmu lub nie działa w sposób właściwy;

przyjmowanie preparatów insuliny z reguły nie jest konieczne, często wystarczy przestrzeganie diety cukrzycowej i przyjmowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych;

chorują na nią najczęściej ludzie w średnim i podeszłym wieku;

występuje związek z nadwaga i tendencja do występowania rodzinnego;

Objawy cukrzycy

Na początku pojawiają się :

W cukrzycy typu 2 objawy pojawiają się stopniowo i są mniej nasilone.

Nie występuje tendencja do śpiączki ketonowej.

W cukrzycy typu 1 objawy rozwijają się w krótkim okresie czasu, tygodni lub nawet dni.

Stan chorego szybko ulega pogorszeniu, dochodzi do znacznej utraty masy ciała, wymiotów, odwodnienia, senności i śpiączki ketonowej.

Badania stosowane w cukrzycy :

  1. oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo :

  • krzywa cukrowa - po obciążeniu 75 g glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody :

    1. badanie ogólne moczu - ciężar właściwy moczu jest podwyższony, obecna jest glukoza w moczu oraz mogą pojawić się ciała ketonowe - aceton + + +,

    2. dobowy profil glikemii - oznaczanie glikemii 4 - 6 razy na dobę.

    Późne (przewlekłe) powikłania cukrzycy :

    1. Mikroangiopatia cukrzycowa

    Jest chorobą drobnych naczyń włosowatych, powstającą na skutek zaburzeń metabolicznych w ścianie naczyniowej spowodowanych niedoborem insuliny :

    mikrozakrzepów

    i zawałów siatkówki oraz jej bliznowacenia;

    zmiany te powodują niszczenie siatkówki oka;

    różnorodne zespoły kliniczne będące następstwem cukrzycy, np.: