Czynniki wpływające na zmianę wielkości dochodu narodowego:

Popyt globalny (AD) - jest to suma jaką przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra przy różnym poziomie dochodu. AD (popyt globalny) = C + I. Jakie czynniki wpływają na zmianę w wielkości popytu globalnego?

• ogólny poziom cen towarów;

• wysokość dochodu ludności.

Krzywa globalnego popytu:

poziom

cen

AD

realny poziom

dochód narodowego

Popyt globalny jest malejącą funkcją ogólnego poziomu cen towarów i rosnącą funkcją wielkości dochodu ludności. Im wyższy poziom cen tym niższy popyt globalny, a zatem ze spadkiem poziomu cen, AD wykazuje tendencję rosnącą. Dodatkowo przy danym poziomie cen wzrost dochodu to wzrost AD, a spadek dochodu przy danym poziomie cen to spadek AD.

Podaż globalna (AS) - jest to łączna ilość produktów jaką przedsiębiorstwa mogą dostarczyć na rynek w danych warunkach. Od czego zależy AS?

• kosztów produkcji jakie trzeba ponieść przy wytwarzaniu tych towarów.

Krzywa globalnej podaży:

poziom

cen

AS

realny poziom

dochód narodowego

Globalna podaż jest rosnącą funkcją ogólnego poziomu cen towarów. Cena warunkuje wielkość podaży. Jak przy danej cenie koszty produkcji wpływają na gospodarkę? Jeżeli koszty produkcji rosną, przydanym poziomie cen to AS wykazuję tendencje spadkową. A jeżeli przy danym poziomie cen koszty produkcji maleją to AS wykazuje tendencje wzrostową.

Rozmiary produkcji, a więc rozmiary dochodu narodowego są wyznaczone przez zależności przez zależności pomiędzy globalnym popytem (AD) i globalną podażą (AS).

Punkt równowagi:

poziom

cen


AD AS

R

realny poziom

dochód narodowego

Punkt równowagi mówi nam, że

przy danym poziomie cen i przy danych dochodach zgłaszany przez konsumentów popyt jest całkowicie zaspokajany przez oferowaną podaż. Jest to stan równowagi. Producenci dostarczyli tyle produktów na ile zgłosili zapotrzebowanie nabywcy tych produktów w całej gospodarce. Nie występuje ani nadwyżka, ani niedobór produktów.

Produkcja faktyczna i potencjalna.

Produkcja faktyczna - jest to produkcja faktycznie wytworzona w gospodarce. Wielkość produkcji faktycznej zależy od:

• opłacalności sprzedaży. Opłacalność sprzedaży określa rozmiary produkcji rzeczywiście wytworzonej w gospodarce narodowej.

Produkcja potencjalna - jest to jaka była by wytworzona przy wykorzystaniu wszystkich dóbr. Wielkość produkcji potencjalnej zależy od:

Krzywa możliwości produkcyjnych.

dobro A

poziom produkcji faktycznej (rzeczywistej). Oznacza poziom

•X produkcji przy niepełnym wykorzystaniu posiadanej

zdolności produkcyjnej.

•Y - poziom produkcji potencjalnej.

0

dobro B

Jaki jest warunek wzrostu produkcji potencjalnej? Odp.: Zwiększenie zasobów czynników produkcji i poprawa efektywności wykorzystania tych czynników produkcji.

Co wpływa na zmianę wielkości dochodu narodowego? Odp.: Keynes powiedział, że czynniki popytowe i pierwszym składnikiem analizy popytowej jest popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych. Od czego ten popyt zależy? Od:

• RDL - rozporządzalnych (dyspozycyjnych) dochodów ludności.

Co określa wielkość RDL?

• RDL = DOL (dochody osobiste ludności) - Tb (podatki bezpośrednie).

• RDL = PKB w cenach czynników wytwórczych (Y - dochody gospodarstw domowych) + B (płatności transferowe) + N (odsetki od długu państwowego) - Tb.

Gospodarstwa domowe na podstawie RDL tworzą oszczędności i określają poziom wydatków konsumpcyjnych.

Teoria dochodu absolutnego Keynesa:

Wielkość wydatków konsumpcyjnych zależy od poziomu bieżących dochodów gospodarstw domowych. Wraz ze wzrostem dochodów wydatki konsumpcyjne rosną, ale ich udział w dochodzie jest coraz mniejszy. Ponieważ w miarę wzrostu dochodów pojawiają się też oszczędności.

Funkcja konsumpcji - jest to poziom zamierzonych wydatków konsumpcyjnych przy każdym poziomie dochodu.

C = Ca (konsumpcja autonomiczna) +KSK x Y

K (wydatki konsumpcyjne) ∆ K

SK = ------ KSK = --------

Y (dochód) ∆ Y

SK (skłonność do konsumpcji) - jest to gotowość społeczeństwa, albo jednostki do konsumowania określonej części swojego dochodu. Mówi jaką część dochodu gospodarstwa przeznaczą na zakup nowych dóbr i usług konsumpcyjnych.

KSK (krańcowa skłonność do konsumpcji) - to część każdej dodatkowej jednostki dochodu, którą przeznaczamy na konsumpcję. Mówi o ile zwiększą się wydatki na konsumpcję jeżeli dochody zwiększą się o jeden.

Ca (konsumpcja (popyt) autonomiczny) - jest to popyt niezależny od dochodu. Przy dochodzie na poziomie zero występuje pewien poziom wydatków konsumpcyjnych niezależnych od poziomu dochodu.

wydatki

konsumpcyjne C = Ca + KSK x Y

C = 8 + 0,7 x 40

C = 36 jednostek z Y = 40 jest przeznaczane na konsumpcję.

RDL

O = Y (RDL) - C O = 40 - 36; O = 4

Funkcja oszczędności:

Oszczędności - to ta część dochodu, która nie została wydana na konsumpcję. Część dochodu, którą gospodarstwa domowe nie przeznaczyły na zakup nowych dóbr i usług konsumpcyjnych.

SO (skłonność do oszczędzania) - mówi jaką część dochodów jednostki przeznaczają na tworzenie oszczędności.

KSO ( krańcowa skłonność do oszczędzania) - mówi o ile zwiększą się oszczędności jeżeli dochody zwiększą się o jedną jednostkę.

O ∆ O

SO = ------ KSO = ------- KSK > KSO aby gospodarka się rozwijała.

Y ∆ Y

Ogólna formuła funkcji oszczędności:

O = - Oa (oszczędność autonomiczny) - KSO x Y

Oa (oszczędności autonomiczne) - to oszczędności niezależne od dochodu.

oszczędności

O = - Oa +KSO x Y

O = - 8 + 0,7 x 40 = 4 Przy dochodzie 40 O = 4.

RDL

Funkcja oszczędności jest drugim sposobem na liczenie wielkości oszczędności tworzonych w gospodarce.

II składnik popytu globalnego to inwestycje. Popyt inwestycyjny.

Popyt inwestycyjny to - są to wydatki na powiększenie zasobów kapitałowych, utrzymanie na nie zmienionym poziomie kapitałowych. A w takim razie o jakim kapitale się mów przy analizie inwestycji? O kapitale fizycznym (maszyn, urządzenia, budynki) . to jest interpretacja makroekonomiczna inwestycji.

W jaki sposób rozpatruje się inwestycje z punktu dochodu narodowego i popytu globalnego? Inwestycje poprzez to, że są częścią składową popytu globalnego (AD) na towary, wpływają na zmiany tego popytu i wpływają na zmiany wielkości dochodu narodowego. A w długim okresie wydatki inwestycyjne powiększają zdolności produkcyjne gospodarki i zwiększają rozmiary produkcji potencjalnej.

Dlaczego w uproszczonej analizie przyjmuje się założenie, że inwestycje są wielkością stałą. Bo przyjmuje się założenie, że żaden z czynników nie działa na zmianę wielkości wydatków inwestycyjnych. Inwestycje maja charakter autonomiczny.

AD = C + I

popyt

globalny I C

(AD = C + I)

RDL

Tu mamy narysowane, że uwzględniając funkcje konsumpcji inwestycje powodują przesuniecie popytu globalnego (AD), bo zwiększają AD. A wiec jeżeli funkcja konsumpcji przy dochodzie 40 wynosiła 36 i do tego dodamy stałe wydatki inwestycyjne w wysokości 20, to funkcja popytu globalnego wyniesie 56.

Jakie czynniki wpływaj na zmianę wielkości wydatków inwestycyjnych?

1. optymistyczne i pesymistyczne oczekiwania przedsiębiorców co do stopy zysków w przyszłości;

2. stopa procentowa;

3. zmiany w popycie konsumpcyjnym;

4. koszty i efektywności produkcji.

Ad 1. Od czego zależy stopa zysków w przyszłości? Od popytu na dobra i usługi ich cen oraz od kosztów ich produkcji. Kiedy będą dominowały pesymistyczne nastroje w przedsiębiorców co do stopy zysków w przyszłości? Gdy ceny lub popyt będą wykazywały tendencję malejącą lub koszty produkcji będą się zwiększały. To wtedy przedsiębiorcy podejmą decyzje o ograniczeniu wydatków inwestycyjnych w danym momencie, bo zysk w przyszłości jest nie pewny. Optymistyczne nastroje będą panowały gdy: będą obniżały się koszty produkcji to mogą w danym momencie zwiększać wydatki inwestycyjne, bo oceniają pozytywnie przyszłe zyski.

Ad 2. A jak stopa % wpływa na inwestycje? Jeżeli stopa % rośnie to inwestycje spadają, a jeżeli stopa % maleje to inwestycje rosną. Inwestycje są malejącą funkcją stopy %.

Przy którym z wymienionych czynników działa zasada akceleracji? Zmiany w popycie konsumpcyjnym.

Ad 3. Jak zmiany w popycie konsumpcyjnym wpływają na inwestycje? Im większy wzrost popytu konsumpcyjnego tym większy jest wzrost inwestycji, od rozmiary inwestycji zależy popyt globalny. Tu właśnie działa zasada akceleracji (przyspieszenia), zmiany w popycie konsumpcyjnym przyspieszają zmiany w popycie inwestycyjnym, a to powoduje zmiany w popycie globalnym i we wszystkich pozostałych składnikach makroekonomicznych.

Wzór popytu globalnego (AD) z uwzględnieniem funkcji produkcji i inwestycji:

AD = C + I;

AD = Ca + KSK x Y + Ia

AD = Ca (konsumpcja autonomiczna) + KSK x Y + Ia (inwestycje autonomiczne) - bo żaden z wymienionych czynników nie działa na inwestycje, wiec mówimy o Ia.

Inwestycje powodują zmiany dochodzie narodowym i te zależność bada mnożnik inwestycyjny.

mi (mnożnik inwestycyjny) - przedstawia wpływ wydatków inwestycyjnych na zmiany w poziomie dochodu narodowego.

1 1

mi = ------------- mi = --------

1 - KSK KSO

KSK = 0,6 mi = 1 / 1- 0,6 = 1 / 0,4 = 2,5

KSO = 0,4 mi = 1 / 0,4 = 2,5 Wynik musi się zgadzać.

Wpływ mnożnika inwestycyjnego na dochód narodowy:

∆ Y = mi x ∆ I mi = 2,5 I = 30000 ∆ Y = 2,5 x 30000 = 75000

Spadek skłonności do konsumpcji powoduje ograniczenie wielkości wydatków inwestycyjnych, czynnik zmiany w popycie konsumpcyjnym przekłada się zmiany w popycie inwestycyjnym, zasada akceleracji nie działa w związku z tym dochód narodowy wykazuje tendencje spadkową.

Inwestycje zależą od oszczędności. W gospodarce stan równowagi wystąpi tylko gdy I = O.

1. Gdy inwestycje są > oszczędności - wtedy nagromadzone oszczędności w gospodarce są niewystarczające do finansowania wszystkich planowanych inwestycji. A w związku z tym, że społeczeństwo mało oszczędza to więcej wydaje na konsumpcje wiec oczekiwania co do stopy zysków przedsiębiorców są optymistyczne. Zostaje w ten sposób uruchomiona spirala ekspansji, która będzie rozwijać się tak długo, jak długo przedsiębiorcy są skłonni kontynuować tą działalność inwestycyjną i dopóki banki są skłonne udzielać im kredytów inwestycyjnych. Spirala zostaje zatrzymana w momencie, gdy banki przestaną kredytować działalność przedsiębiorstw lub gdy ludność zwiększy swoje oszczędności. Spirala ekspansji prowadzi do wzrostu:

• produkcji;

• popytu globalnego;

• dochodu narodowego;

• zatrudnienia;

• spadku bezrobocia;

• dochodów ludności.

I dlatego ekspansja nie trwa wiecznie. Bo rosnące dochody to osłabienie skłonności do konsumpcji i wzrost skłonności do oszczędzania. Jeżeli zaś maleje skłonność do konsumpcji to rośnie skłonność do oszczędzania, to automatycznie wydatki inwestycyjne spadają, co się przekłada na spadek wielkości dochodu narodowego.

2. Inwestycje < oszczędności. Wzrostowi oszczędności towarzyszy zmniejszenie wydatków na konsumpcje. Społeczeństwo nie wydaje części swoich dochodów, więc przedsiębiorcy nie mogą pozbyć się zapasów, które rosną. Występują pesymistyczne oczekiwania co do oceny zysków w przyszłości. Kurczy się produkcja, spada zatrudnienie, rośnie bezrobocie, spadają dochody. Ograniczone zostają wydatki inwestycyjne i zostaje uruchomiony mechanizm depresyjny (spadkowy). Depresja nie trwa wiecznie, bo w wyniku spadku dochodów zmienia się relacja między KSK, a KSO. Spadek dochodu to wzrost KSK, a spadek KSO a to przekłada się mnożnik inwestycyjny. Następuje wzrost wydatków inwestycyjnych i wyjście z zapaści.

Produkcja w punkcie równowagi, w którym I = O

inwestycje i

oszczędności

O

I

E

produkcja

Cecha gospodarki rynkowej jest periodyczność wahań w poziomie aktywności gospodarczej. Przechodzi od stanów wzrostu do stanów spadku.

Co to są rozbieżności typu exante między inwestycjami, a oszczędnościami? Kto inny oszczędza - gospodarstwa domowe, a kto inny inwestuje - przedsiębiorstwa. Są inne motywy oszczędzania i inwestowania i to są rozbieżności typu exante.

Rozbieżności typu expost - są takie same motywy oszczędzania i inwestowania.

Rozbieżności exante i expost:

Y (dochody gospodarstw domowych) = C (konsumpcja) + O (oszczędności)

O = Y - C

Y = C + I (inwestycje) I = O rozbieżności expost

I = Y - C

Oszczędności i ich wpływ na inwestycje możemy rozpatrywać w krótkim i w długim okresie. Dlatego mówimy o tak zwanym paradoksie zapobiegliwości.

Paradoks zapobiegliwości w krótkim okresie - mówi, że nadmierne oszczędności powodują spadek wielkości wydatków inwestycyjnych. Wzrost skłonności do oszczędzania to ograniczenie wielkości inwestycji. W efekcie czego popyt globalny wykazuje tendencje do spadku, spada dochód, spada zatrudnienie i rośnie bezrobocie. I te zależności pomiędzy nadmiernymi oszczędnościami występują tylko w krótkim okresie przy niepełnym wykorzystaniu posiadanych zdolności produkcyjnych. W długim okresie ten paradoks nie działa, ponieważ w długim okresie oszczędności przekładają się na inwestycje w sposób pośredni lub bezpośredni (poprzez system bankowy).

---