Komunikacja społeczna

Komunikowanie jest rodzajem kontaktu (procesem, interakcją) nawiązanego za pomocą zmysłów lub specjalnie do tego przystosowanych narzędzi (środków komunikowania - mediów), między co najmniej dwiema osobami, z których jedna (nadawca) przekazuje drugiej (odbiorcy) za pomocą zrozumiałych dla nich znaków pewne treści pojęciowe (symboliczne) lub emocje z zamiarem wywołania u odbiorcy określonych reakcji.

Kompetencja komunikacyjna to umiejętności komunikacyjne człowieka (indywidualne) zdolność do komunikowania się, która obejmuje ogół wiedzy, umiejętności i sprawności określających możliwości porozumiewania się człowieka z jego otoczeniem (z pozycji nadawcy i odbiorcy przekazów werbalnych i niewerbalnych. Czynniki decydujące o czyjejś KK to m. in. znajomość: języka, kodów komunikacyjnych, konwencji narracyjnych, norm społecznych, wzorów zachowania, sytuacji, biegłość w posługiwaniu się środkami przekazu, stopień zaangażowania, nawyki. Kk można kształtować i doskonalić. Zmienia się w miarę zdobywania wiedzy i doświadczeń: socjalizacja, edukacja. Wyróżniamy:
Kompetencja komunikacyjna ograniczona, która charakteryzuje się: ubogim słownictwem i małą sprawnością językową, wspomaganiem się mimiką, gestami dla oddania intencji, niewielką znajomość zjawisk i procesów, postrzeganiem świata zmysłami, materialność - fizyczność zjawisk, wyrażaniem myśli - odwoływanie się do konkretnych, znanych przykładów, odwoływaniem się do emocji.
Kompetencja komunikacyjna rozbudowana charakteryzuje się: bogatszym zasobem słownictwa i pojęć (zwłaszcza abstrakcyjnych), budowaniem złożonych konstrukcji, aby oddać istotę myśli, gesty i mimika jedynie wspomagają przekaz, postrzeganiem świata jako systemu zależności i procesów, którymi rządzą pewne reguły i prawa, abstrakcyjnym myśleniem, odwoływanie się do rozumu.

Funkcje komunikowania:

1. informacyjna - przekazywanie i pozyskiwanie informacji w celu podjęcia konkretnych działań, decyzji, osiągnięcia określonych celów

2. kontrolna - sprawowanie kontroli, egzekwowanie powinności, wyznaczanie ról społecznych, obowiązków względem siebie i innych

3. emotywna - umożliwia wyrażanie uczuć, pozwala na ekspresję emocji, daje szansę na zaspokojenie potrzeb psychospołecznych

4. motywacyjna - zachęca do podejmowania określonych czynności, zmiany zachowań, osiągania celów

Schemat procesu komunikowania. Każdy proces komunikowania się składa się z kilku niezbędnych elementów. Są one ze sobą ściśle powiązane i decydują o dynamicznym i transakcyjnych charakterze procesu komunikowania się. Są to:
- Kontekst - warunki, w jakich odbywa się proces komunikowania.
- Uczestnicy - odgrywają role nadawców i odbiorców.
- Komunikat - zwany także przekazem jest kompleksową strukturą, na którą składają się znaczenia, symbole, kodowanie i dekodowanie, forma i organizacja.
Kanał - rozumiany jako droga przekazu, za pomocą której przekaz pokonuje drogę od nadawcy do odbiorcy. Ludzie wykorzystują wszystkie pięć kanałów sensorycznych: słuch (symbole werbalne), wzrok (symbole niewerbalne), a także dotyk, zapach i smak.
Sprzężenie zwrotne - to reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. Może być natychmiastowe, tak jak w rozmowie, bądź opóźnione - mail.
Szumy - blokują proces komunikowania się, mogą mieć charakter zewnętrzny, wewnętrzny i semantyczny.

Piramida komunikacyjna McQuaida

Biorąc pod uwagę liczbę uczestników procesu komunikowania, jak również ilość i bezpośredniość kontaktów w nim zachodzących, D. McQuail wyróżnił pięć poziomów komunikowania:

Komunikowanie masowe - Pośrednie, informacja wysyłana jest przez wiele często niezwiązanych ze sobą jednostek, a kierowana do rozproszonej publiczności. Komunikowanie masowe odnosi się do komunikowania za pośrednictwem mediów szeroko rozumianych. W transmisji i wymianie info uczestniczy największa liczba ludzi. Zabiera także najwięcej czasu. Cechy procesu komunikowania masowego: masowość odbioru, publiczny charakter, jednokierunkowość i niesymetryczność przekazu - z jednego miejsca do wielu odbiorców, periodyczność i systematyczność przekazu, krótki czas rozpowszechniania (audycje giną zastąpione przez nowe), mało wrażliwe na doniosłość wydarzeń (dysponują takimi samym miejscem i czasem zarówno, gdy dzieją się niezwykłe rzeczy, jak i codzienne).

Komunikowanie instytucjonalne - Polega na komunikowaniu się ludzi przynależących do konkretnych instytucji. Komunikacja odbywa się także pomiędzy sformalizowanymi organizacjami. Komunikowanie jest sformalizowane, władza i kontrola jasno zdefiniowane, role nadawcy i odbiorcy jednoznacznie określone.

Komunikowanie grupowe i międzygrupowe - polega na transmitowaniu informacji pomiędzy dwoma lub kilkoma grupami jednostek. Komunikowanie grupowe - komunikowanie w małych grupach takich jak rodzina, grupa pracownicza, grupa towarzyska przyjaciół. Komunikowanie międzygrupowe - komunikowanie odnosi się do dużych liczebnie grup, w których nie wszyscy członkowie mają osobiste, bezpośrednie styczności. Najczęściej są to wspólnoty lokalne, stowarzyszenia czy związki.

Komunikowanie interpersonalne - stanowi symboliczną interakcję pomiędzy ludźmi świadomymi swojej obustronnej obecności. Warunkiem komunikowania interpersonalnego jest uczestniczenie w akcie komunikacji co najmniej dwóch osób. Komunikowanie interpersonalne może przybierać trzy zasadnicze odmiany kooperacji: współpraca, ma miejsce wówczas, gdy osoby komunikujące się mają wspólny cel koordynacji i modyfikacji wspólnych zachowań; rywalizacja, jest typem kooperacji, w którym jednostki podejmują konkurencję i rywalizację, które mogą prowadzić nawet do zawziętej walki i konfliktu; neutralność wynika z obojętności względem siebie partnerów interakcji, obcości, braku zainteresowania.

Komunikowanie intrapersonalne - zachodzi w umyśle jednostki i polega na wewnętrznym opracowaniu, przygotowaniu przekazu, który chce ona nadać. Jest to także odbieranie i reakcja centralnego układu nerwowego na bodźce płynące z organizmu. Ten szczebel komunikowania dotyczy również osobistych przemyśleń jednostki, jej miejsca w społecznym świecie.

---