ĆW.1

Temat: Skład mechaniczny gleby

1.Gleba jako układ trójfazowy

a) faza stała- cząstki mineralne, organiczne i organiczno-mineralne w różnym stopniu rozdrobnienia

b) faza ciekła: woda w której są rozpuszczone związki mineralne i organiczne tzw. Roztwór glebowy

c) faza gazowa: mieszanina gazów i pary wodnej, czyli tzw. Powietrze glebowe

2.Skład mechaniczny:

I. Frakcje granulometryczne:

Umownie przyjęty zbiór ziaren glebowych posiadające wspólna nazwę. Mieści się w określonym przedziale wielkości ziaren wyrażonych w milimetrach

Sand- piasek 2,00-o,05 mm, Silt- pył 0,05-0,002 mm Clay- ił <0,002

1.Stosowany w Polsce podział fazy stałej na frakcje granulometryczne

Grupa frakcji	Frakcja	Podfrakcja	wielkości
Części szkieletowe	kamienie	Grube, średnie, drobne	>20
		żwir	Gruby,drobny	20-1
		Piasek	Gruby,średni, drobny	1,0-0,1
	pył	Gruby,drobny	0,1-0,02
Części ziemiste	Cząstki spławiane (iłowe)	Ił pyłowy gruby	0,02-0,005
				Ił pyłowy drobny	<0,005-0,002
				Ił koloidalny	<0,002

2. Charakterystyka frakcji granulometrycznych

a) kamienie i żwir- w niewielkim stopniu zmienione okruchy skalne, o składzie zbliżonym do skał, z których powstał.

b) piasek, pył i ił pyłowy- powstały z kwasu i krzemionki SiO2, chemicznie mało aktywne

c) Ił koloidalny- składa się z minerałów ilastych (wtórne glinokrzemiany), jest aktywny chemicznie

II. Grupy granulometryczne:

1.Utwory kamieniste- przeważa frakcja kamieni

2. Utwory żwirowe- przeważa frakcja żwiru

Z utworów żwirowych powstają gleby suche, nadające się pod zalesienia

3. Utwory piaszczyste (piaski) - zawierają do 20% cząstek spławianych

Gleby powstałe z piasków charakteryzuje słaba żyzność

4. Utwory gliniaste- zawierają ponad 20% cząstek spławianych.

Wszystkie gleby powstałe z glin charakteryzują się dobra żyznością. Na glinach aluwialnych (madach gliniastych) powstają bardzo dobre gleby różnych typów.

5. Utwory ilaste (iły)- zawierają ponad 50% cząstek spławianych. Iły są zasobne w składniki pokarmowe, maja dużą pojemność wodna i KS, lecz są trudne do uprawy (pęcznieją, a po wyschnięciu kurzą się i pękają),

6. Utwory pylaste (pyły)- zawierają ponad 40% części pyłowych. Pyły pochodzenia eolicznego czyli naniesione przez wiatr to lessy.

Lessy- brak warstwowości, jasnożółta barwa. Występują w Polsce południowo-wschodniej (Zamość, Lublin, Kielce, Przemyśl, Kraków). Posiadają bardzo dobre właściwości fizyczne i chemiczne, stanowią substrat dla gleb czarnoziemnych, brunatnych brunatnych szarych gleb leśnych.

*oddzielna kategoria gleb

Gleby napływowa=mady mogą być deluwialne i aluwialne.

Deluwialne- powstają podnóży pagórków, sa osadzane przez wody spływające z pagórków.

Aluwialne-utwory współczesne, powstają w wyniku nanoszenia i osadzania przez wody rzek

• W praktyce rolniczej uproszczony podział ba kategorie agronomiczne:

1. gleby bardzo lekkie (do 10%) cząstek spławianych)

2. gleby lekkie (10-20% cząstek spławianych)

3. gleby średnie (20-35% cząstek spławianych)

4. gleby ciężkie (35-5-% cząstek spławianych)

ĆW.3

1.Miąższość gleby- łączna głębokość wszystkich jednolitych genetycznie poziomów zróżnicowania profilu glebowego od powierzchni do skały macierzystej

2. Podział (wg Zawadzkiego)

I gleby wytworzone ze skał nienasywowych ( pochodzenia lodowcowego)

Większość gleb: całkowite (profil gleby sięga głębokości co najmniej 150cm),

Niecałkowite-( płytsze niż 150 cm) ,płytkie- miąższość 50-100cm średnio głębokie- 50-100cm głębokie 100-150cm

3. Barwa gleby

a) barwa biała- pochodzi od minerałów grupy kaolinitu wodorotlenku glinu, krzemionki, węglan wapnia, gipsu i anhydrytu.

b) barwa czarna- wskazuje na większą zawartość próchnicy, pochodzi od kwasów próchniczych rzadziej od manganu

c) barwa czerwona i częściowo żółta- pochodzi od związków żelaza

d) barwa niebieska, zielonkawa- pochodzi od zredukowanych związków żelaza, warunki sprzyjające procesom redukcji

II- Oznaczanie właściwości fizycznych gleb

*gęstość właściwa gleby= gęstość fazy stałej gleby

stosunek masy fazy stałej gleby do objętości zajmowanej przez fazę

1.Metoda pirometryczna (pirometr)

2. Metoda biuretowa

*gęstość objętościowa gleby- stosunek masy fazy stałej gleby do całkowitej objętości gleby

Pomiar dokonujemy przy użyciu metalowego cylindra z ruchomym dnem i pokrywą.

Charakteryzuje dwie fazy- stała i gazową

*gęstość gleby wilgotnej- stosunek fazy stałej gleby w stanie wilgotnym do całkowitej objętości gleby. Oznaczamy jak wyżej. Stąd różnicą jest to że cylindra nie suszymy.

Charakteryzuje trzy fazy: stałą, gazowa i ciekłą.

*porowatość gleby- stosunek objętości wolnych przestrzeni (porów) do całkowitej objętości gleby. Porowatość się nie oznacza tylko wylicza.

Porowatość całkowita (maksymalna gleby)

P=R-Ro 100 (%)

R

P- porowatość całkowita (%) R-gęstość właściwa (gęstość fazy stałej (g/cm3)

Ro- gęstość objętościowa (g/cm3). Porowatość wyrażamy w % lub jako ułamek dziesiętny.

*plastyczność gleby: konsystencja gleb zwarta, plastyczna,płynna

- granica płynności- wilgotność, przy której gleba przechodzi z konsystencji plastycznej w płynną

- granica plastyczności- wilgotność przy której gleba przechodzi z konsystencji zwartej (suchej) w plastyczną.

I oznaczanie granicy płynności przy użyciu aparatu Casagrande

II oznaczanie granicy plastyczności (wałeczkowanie)

- wskaźnik plastyczności pomiędzy wilgotnością odpowiadającą granicy płynności (Ly) i granicy plastyczności (Lp) Wp=Ly-Lp (%). Wskaźnik podaje o ile procent musi wzrastać wilgotność gleby, aby zmieniła się jej konsystencja ze zwanej na płynna. Wp jest dodatkowo skorelowany z ilością ilu koloidalnego. Wartość wskaźnika Wp pozwala na klasyfikację gleb wg spoistości

*podział gleb wg spoistości: niespoiste- (W p<1), bardzo spoiste- (WP>30)

---