Ten artykuł stanowi rozwinięcie kursu na temat Tworzenia rzeczowników, w poprzednim przedstawiliśmy zasady tworzenia rzeczowników od przymiotników i przysłówków - tym razem skupimy się na tworzeniu rzeczowników od czasowników w języku niemieckim.

TWORZENIE RZECZOWNIKÓW OD CZASOWNIKÓW

Schematów tworzenia rzeczowników od czasowników jest kilka... Przyjrzyjmy się im bliżej.

• Pierwszym z nich jest tworzenie rzeczowników od bezokoliczników. Niemal każdy czasownik utworzy w ten sposób rzeczownik. Czasownik pozostaje w formie bezokolicznikowej (z końcówką -en), dodaje się do niego tylko rodzajnik das i pisze się z wielkiej litery. Rzeczowniki utworzone w ten sposób będą oznaczały czynność lub coś z nią bardzo blisko związanego. W języku polskim wyrazy oznaczające czynność najczęściej są zakończone na -nie (np. czytanie), w języku niemieckim przybiorą końcówkę -en (np. das Lesen), tak jak bezokolicznik, od którego zostały utworzone.:

schlafen - spać das Schlafen - spanie essen - jeść das Essen - jedzenie trinken - pić das Trinken - picie schreiben - pisać das Schreiben - pisanie

• -er, -erin

Drugim schematem jest tworzenie rzeczowników od tematów czasowników za pomocą dodania końcówki: -er.  Rzeczowniki te będą oznaczały wykonawcę danej czynności. Wykonawca czynności rodzaju męskiego otrzyma rodzajnik der:

lehren - nauczać der Lehrer - nauczyciel übersetzen - tłumaczyć der Übersetzer - tłumacz betreuen - opiekować się der Betreuer - opiekun lesen - czytać der Leser - czytelnik

W taki sam sposób możemy utworzymy rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Do tematu czasownika dodamy końcówkę -erin oraz rodzajnik die:

die Lehrerin - nauczycielka die Übersetzerin - tłumacz die Betreuerin - opiekunka die Leserin - czytelniczka

• -ung

Kolejną grupę rzeczowników utworzymy poprzez dodanie do tematu czasownika końcówki -ung. Rzeczowniki te otrzymają rodzajnik die:

achten - uważać die Achtung- uwaga bestellen - zamawiać die Bestellung- zamówienie bedeuten - oznaczać die Bedeutung - znaczenie wiederholen - powtarzać die Wiederholung - powtórzenie

• -ei

Kiedy do tematu czasownika dodamy końcówkę -ei i rodzajnik -die oraz przegłos, otrzymamy rzeczowniki oznaczające miejsce/pomieszczenie, w którym wykonuje się czynność, którą określa czasownik, np.:

backen - piec die Bäckerei - piekarnia waschen - myć die Wäscherei - pralnia

• -tion

Czasowniki pochodzenia obcego zakończone na -ieren tworzą rzeczowniki z końcówką -tion. Dodaje się przy tym rodzajnik die. W tym przypadku jednak występują niewielkie zmiany w temacie:

demonstrieren - demonstrować die Demonstration - demonstracja provozieren - prowokować die Provokation - prowokacja kalkulieren - eksplodować die Kalkulation - kalkulacja

• -e

Kolejnym schematem tworzenia rzeczowników jest dodanie to tematu czasownika końcówki -e. Taki rzeczownik otrzymuje najczęściej rodzajnik die, może się jednak zdarzyć, że przyjmie rodzaj męski lub nijaki z rodzajnikiem der lub das:

fragen - pytać die Frage - pytanie bitten - prosić dieBitte - prośba reisen - podróżować die Reise - podróż glauben - wierzyć der Glaube - wiara enden - kończyć das Ende - koniec

• Wiele rzeczowników utworzy się od czasownika poprzez odcięcie od nich końcówki bezokolicznika oraz zmiany w temacie. Rodzaj, jaki przyjmą, może zarówno męski, żeński jak i nijaki (der, die das):

spielen - grać das Spiel - gra schreiben - pisać die Schrift - pismo tanzen - tańczyć der Tanz - taniec

Na zakończenie dodam, że bardzo często można od jednego czasownika utworzyć 2 lub więcej rzeczowników, np.:

spielen - grać der Spieler - gracz das Spiel - gra

schreiben - pisać das Schreiben - pisanie der Scheiber - autor die Schreiberin - autorka die Schrift - pismo

---