Nerwy czaszkowe:
Nerwy węchowe - zmysłowy
Nerw wzrokowy - zmysłowy
Nerw okoruchowy - głównie ruchowy + przywspółczulny
- część ruchowa - gałąź górna unerwia: m. prosty oka górny i m. dźwigacz powieki górnej.
- gałąź dolna unerwia: m. prosty oka dolny, m. prosty oka przyśrodkowy, m. skośny oka dolny.
- część przywspółczulna - mięsień zwieracz źrenicy i m. rzęskowy.
Porażenie nerwu okoruchowego powoduje: opadanie powieki górnej i zez rozbieżny (gałka oczna kieruje się bocznie i ku dołowi)
Nerw bloczkowy - ruchowy - unerwia m. skośny oka górny (nerw patetyczny - warunkuje patrzenie z góry)
Porażenie nerwy bloczkowego powoduje lekkiego zeza (gałka oczna ku górze i przyśrodkowo) ponadto może dochodzić do podwójnego widzenia.
Nerw trójdzielny - mieszany
- część czuciowa - ma trzy gałęzie V1 - nerw oczny, V2 - Nerw szczękowy, V3 - nerw żuchwowy.
-część ruchowa - unerwia mm. Układu żwaczowego
V1 - nerw oczny czuciowy unerwia: skórę czoła, nosa, powieki górnej, gałkę oczną, gruczoł łzowy, oponę twardą, błonę śluzową jamy nosowej, zatoki sitowe, zatokę klinową.
V2 - nerw szczękowy czuciowo unerwia: skórę powieki dolnej, górnej cz. policzka (do kątów ust), wargi górnej, błonę śluzową jamy nosowej i ustnej, zęby szczęki, oponę twardą.
V3 - nerw żuchwowy - mieszany
- unerwia czuciowo: skórę wargi dolnej, bródki, dolnej cz. policzka, oraz częściowo małżowiny usznej, zęby i dziąsła żuchwy, staw skroniowo - żuchwowy, błonę śluzową dna jamy ustnej, policzka oraz przedniej części języka.
- unerwia ruchowo: mm. układu żwaczowego, niektóre mięśnie nadgnykowe m. napinacz błony bębenkowej i mięsień napinacz podniebienia miękkiego.
nerw trójdzielny bierze udział w odruchach: rogówkowym (zamykanie powiek przy dotknięciu rogówki), spojówkowym (łzawienie przy podrażnieniu spojówki) oraz nosowy (zwolnienie tętna przy podrażnieniu błony śluzowej nosa).
Nerw odwodzący - ruchowy - unerwia m. prosty oka boczny
Porażenie nerwu odwodzącego powoduje zez zbieżny.
Nerw twarzowy - mieszany: ruchowy + przywspółczulny.
Część ruchowa unerwia wszystkie mm. mimiczne twarzy i m. szeroki szyi.
Część zmysłowa przewodzi wrażenia smakowe z 2/3 przednich języka.
Część przywspółczulna unerwia ślinianki: podżuchwową i podjęzykową, gruczoł łzowy, gruchopły jamy nosowej, podniebienia miękkiego, gardzieli i języka.
Porażenie nerwu twarzowego obejmuje najczęściej włókna ruchowe nerwu i to po jednej stronie.
Nerw statyczno- słuchowy - zmysłowy - unerwia narządy słuchu i równowagi znajdujące się w uchu wewnętrznym.
Nerw językowo- gardłowy mieszany: ruchowo- czuciowo- przywspółczulny.
Część ruchowa unerwia mięśnie gardła i podniebienia miękkiego - jest najważniejszym nerwem mięśni biorących udział w przełykaniu.
Część czuciowa przewodzi wrażenia smakowe z 1/3 tylnej języka oraz unerwia: błonę śluzową gardła, jamy bębenkowej, trąbki słuchowej, zatokę tętnicy szyjnej i migdałki podniebienne.
Część przywspółczulna unerwia śliniankę przyuszną i migdałki podniebienne.
Porażenie nerwu językowo- gardłowego powoduje utrudnienie w połykaniu.
Nerw językowo- gardłowy i nerw błędny biorą udział w odruchu kaszlu i odruchu wymiotnym.
Nerw błędny - mieszany
Ruchowo unerwia: mm. poprzecznie prążkowane podniebienia miękkiego, gardła krtani i przełyku.
Czuciowo unerwia oponę twardą tylnego dołu czaszki oraz ucho środkowe i wewnętrzne.
Przywspółczulnie unerwia: narządy trzewne klatki piersiowej i jamy brzusznej do wysokości 1/3 lewej część okrężnicy tj.: gardło, krtań, przełyk, tchawicę, serce, oskrzela, żołądek, jelito cienkie i ślepe, okrężnicę wstępującą, 2/3 okrężnicy poprzecznej, wątrobę, trzustkę, nerki, śledzionę oraz brzuszną część moczowodu.
Porażenie części ruchowej nerwu błędnego może sprawiać trudności w połykaniu czy też niedowład mięśni krtani, który przy porażeniu obustronnym prowadzi do utraty głosu.
Nerw dodatkowy, ruchowy.
Część czaszkowa jest dodatkiem do włókien ruchowych nerwu błędnego - unerwia mięśnie poprzecznie prążkowane gardła krtani i przełyku.
Część rdzeniowa unerwia: m. czworoboczny i m. mostkowo- obojczykowo- sutkowy.
Przy jego porażeniu utrudnione jest unoszenie barków, ściąganie łopatek do linii kręgosłupa i odwodzenie ramienia ponad poziom.
Porażenie jednostronne m. mostkowo- obojczykowo- sutkowego powoduje skośne ustawienie głowy z brodą skierowaną ku górze i w stronę porażoną, obustronne porażenie tego mięśnia powoduje silny wyprost głowy.
Nerw podjęzykowy- ruchowy - unerwia wszystkie mięśnie języka wewnętrzne i zewnętrzne.
Porażenie obustronne może prowadzić do całkowitego zniesienia ruchów języka przez co mowa, żucie i połykanie jest utrudnione.
Przy porażeniu jednostronnym cofnięty język przesuwa się w stronę zdrową, a przy wysunięciu języka następuje jego odchylenie w stronę porażoną.