Redaktor programowy

Kod klasyfikacji: 245106

Rozdział klasyfikacji: Rozrywka, rekreacja, turystyka

Klasa klasyfikacji: Radio, telewizja, film

Zadania i czynności

Redaktor programowy opracowuje koncepcję programów (wybór tematów, formy, autorzy) i odpowiada za jej realizację w określonym czasie emisyjnym w telewizji i radio lub na stronach czy kolumnach w gazetach i czasopismach.

Redaktora programowego można krótko scharakteryzować jako „administratora” czasu programowego w telewizji i radiu lub powierzchni w gazetach i czasopismach. Podstawowym jego zadaniem jest określenie tematów (obszaru zainteresowań), którymi wypełni redagowany przez siebie „czas” na antenie lub „przestrzeń” w mediach. Musi wybrać problemy i formy ekspresji odpowiednio do kręgu odbiorców, których uwagę mają przyciągnąć redagowane przez niego media. Coraz częściej (zwłaszcza w stacjach telewizyjnych i radiowych) dyrektor programowy wybiera tematy i formy, korzystając z badań opinii publicznej. Na ich podstawie układa też tzw. ramówkę, czyli określa charakter i godziny emisji różnych programów, tak żeby trafić z nimi do jak najszerszej publiczności.

Podobnie jest w prasie. Redaktor programowy decyduje o usytuowaniu materiałów na stronach lub kolumnach i według jego wskazówek redaktor techniczny sporządza tzw. makietę (czyli wygląd stron gazety po rozmieszczeniu tekstów i zdjęć). Redaktor programowy sam wyszukuje tematy, tworzy koncepcje różnych programów i zleca ich realizację. Musi też oceniać składane mu propozycje. Na tym stanowisku niezwykle istotna jest umiejętność inspirowania innych i duża otwartość na pojawiające się pomysły. Redaktor programowy, zamawiając program czy artykuł musi znaleźć wspólny język z autorem, starać się wyczuwać i rozumieć jego intencje. Dobre porozumienie z autorem pozwala przy ocenie gotowego już dzieła sugerować różne zmiany i poprawki. Redaktor programowy bierze bowiem merytoryczną odpowiedzialność za dzieło, gdy ostatecznie zostaje ono zakwalifikowane do emisji lub druku. Głównym kryterium oceny jest przede wszystkim dostosowanie tematu i formy do linii programowej stacji lub gazety.

W tym zawodzie niezbędna jest rzetelna wiedza warsztatowa, wyrobiony zmysł krytyczny, znakomita intuicja i wielka wyobraźnia. Redaktor programowy powinien mieć również własne, dobrze oceniane, dokonania twórcze. W zawodzie tym trzeba bowiem cieszyć się znacznym autorytetem.

Funkcja redaktora programowego różni się zależnie od szczebla w hierarchii organizacyjnej i rodzaju medium. Największe kompetencje ma dyrektor programowy, który odpowiada w telewizji i radio za politykę programową całej stacji lub kanału, natomiast w prasie funkcję dyrektora programowego pełni redaktor naczelny. Dyrektor programowy wyznacza zasadnicze linie zainteresowań stacji (kanału) i ostatecznie akceptuje projekty. To dyrektor programowy stacji radiowej lub kanału telewizyjnego wyznacza np. udział w programie filmów dokumentalnych, określa preferowane tematy oraz budżety. Redaktorzy programowi na niższych szczeblach zarządzania (w telewizji tzw. redaktorzy programujący) według tych wytycznych inspirują własny zespół i autorów zewnętrznych do składania poszukiwanych projektów programów. Najistotniejszą rolą redaktorów programowych jest umiejętne dbanie o rozwój projektu w różnych fazach jego realizacji. Redaktor programowy ma być twórczym partnerem autora, najpierw w procesie krystalizowania się koncepcji, a potem w kolejnych fazach jej urzeczywistniania.

Praca dyrektora i redaktora programowego składa się właściwie z dwu elementów -czytania (bądź oglądania, słuchania) propozycji lub gotowych realizacji programów czy tekstów i rozmów z autorami, współpracownikami, konsultantami i recenzentami. Wiele decyzji programowych zapada dopiero po szerokich konsultacjach. Trzeci element ich pracy, czyli tworzenie wizji programowej danego medium i wymyślanie konkretnych propozycji, wymyka się prostemu opisowi. Tu rolę odgrywa orientacja w pulsie współczesnego życia, wiedza, wyobraźnia i intuicja.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Redaktor programowy pracuje zwykle w odrębnym pomieszczeniu w redakcji, w którym może swobodnie spotykać się z autorami. W stacjach telewizyjnych i radiowych często dokonuje przeglądu nagranych materiałów w montażowniach.

warunki społeczne

W zawodzie tym kontakty z innymi ludźmi są nader intensywne i zajmują wiele czasu. Redaktor programowy codziennie spotyka się z wieloma autorami z kręgu redakcji i spoza niej. Wymiana poglądów, cierpliwe wyjaśniane różnych wątpliwości, wreszcie rozstrzygające ustalenia i negocjacje warunków finansowych to najbardziej czasochłonne zajęcia redaktora programowego.

warunki organizacyjne

Redaktor programowy ma zwykle dość znaczną swobodę w pracy, indywidualnie odpowiada za powierzony mu wycinek czasu antenowego lub kolumny gazety. Czasem istotniejsze decyzje programowe, np. dotyczące drogiego w produkcji lub kontrowersyjnego programu są konsultowane w szerszym gronie i ostateczna decyzja zapada dopiero na wyższych szczeblach zarządzania. Redaktor programowy musi utrzymywać rozbudowane stosunki zawodowe, bywać na różnych imprezach (jak np. festiwale filmowe czy targi muzyczne), wciąż poznawać nowych ludzi, którzy mogą zainteresować jego stację lub gazetę.

Wymagania psychologiczne

Redaktor programowy przede wszystkim musi mieć znakomitą intuicję i wyobraźnię. Najważniejszym jego zadaniem jest wyczucie zainteresowań odbiorców i przełożenie ich na konkretne pomysły programów telewizyjnych, audycji radiowych czy tekstów. Ta niezbędna w tym zawodzie intuicja i wyobraźnia wywodzi się z wielu źródeł. Konieczna jest rozległa wiedza, inwencja twórcza, wrażliwość artystyczna, ciekawość otaczającego świata, wyczucie pulsu zmian i dociekliwa refleksja nad współczesną świadomością. Redaktor programowy musi kojarzyć znajomość stylów współczesnego życia i fascynacji różnych kręgów społeczeństwa z własnym, dobrze wykształconym poczuciem formy (filmowej czy publicystycznej, itp.). Rozległa wiedza, zwłaszcza w dziedzinach, na których koncentrują się redagowane przez niego pasma emisyjne czy kolumny gazet, jest następnym warunkiem sukcesu w tym zawodzie.

Redaktor programowy ma gwarantować rzetelność dokonywanych wyborów i ocen. W zawodzie tym trzeba wyrobić w sobie otwartość na rozmaite pomysły, wyrazisty i wynikający z czytelnych kryteriów zmysł krytyczny. Najistotniejszym zagrożeniem jest nietrafne rozpoznanie zainteresowań odbiorców stacji czy gazety lub błędna ocena różnych zgłaszanych pomysłów.

Redaktor programowy utrzymuje rozległe kontakty z wieloma ludźmi. Powinien wyrobić w sobie umiejętność uważnego słuchania i czytania różnych propozycji. Wymaga się też od niego dużej komunikatywności. Swoje koncepcje, sugestie, uwagi ma formułować w sposób precyzyjny. Cenną cechą jest zdolność inspirowania innych ludzi.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

W tym zawodzie nie są stawiane jakieś szczególne wymagania dotyczące stanu zdrowia

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Redaktor programowy musi być człowiekiem o doskonałym wykształceniu. Najlepszą droga do tego zawodu są wyższe studia dziennikarskie lub filmowe bądź rozmaite kierunki studiów humanistycznych. Podstawą ubiegania się o pracę w tym zawodzie są własne dokonania twórcze.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Przed redaktorem programowym stoją otworem właściwe nieograniczone możliwości rozwoju kariery - aż do najwyższych stanowisk zarządzających w mediach.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Do zawodu tego rekrutowani są doświadczeni fachowcy, legitymujący się konkretnym dorobkiem twórczym. To raczej młodzi ludzie, tuż po studiach, mogą mieć kłopoty ze znalezieniem pracy na stanowiskach redaktorów programowych.

Polecana literatura

Informacje będą sukcesywnie uzupełniane.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---