OBRONA POZWANEGO W PROCESIE CYWILNYM
Stosunek procesowy między powodem, a pozwanym nawiązuje się z chwilą zawiśnięcia
sporu, a więc doręczenia pozwu pozwanemu . Z tą chwilą pozwany może podjąć czynności
zmierzające do obrony swojego interesu w procesie cywilnym.
4 instytucje obrony pozwanego:
I. UZNANIE POWÓDZTWA ( art. 213 KPC )
1. UZNANIE ŻĄDANIA POZWU - 3 przesłanki:
a: sąd jest związany uznaniem pozwu, chyba, że jest ono:
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
sprzeczne z prawem
zmierza do obejścia prawa
b: sąd jest zobowiązany do kontroli uznania pod kątem tych 3 przesłanek
zewnętrznym przejawem powództwa jest pozew, który składa się minimum z 2
elementów:
= ŻĄDANIE POZWU- można je uznać
= UZASADNIENIE ( podstawa faktyczna)- nie wolno uznać, można zaprzeczyć lub
przyznać, milczeć
c: uznanie żądania pozwu polega na złożeniu przez pozwanego oświadczenia:
ustnie do protokołu lub pisemnie n poza rozprawą
d: uznanie jest czynnością dyspozycyjną!
e: Pozwany skorzysta z tego środka obrony jeśli:
nie posiada żadnych zarzutów ani procesowych, ani materialnych
f: Uznanie powództwa ma na celu pomniejszenie kosztów związanych z udziałem w procesie :
art. 101 KPC- pozwanemu należy się zwrot kosztów procesu, mimo uwzględnienia
powództwa, jeśli:
= nie dał powodu do wytoczenia sprawy I
= uznał przy pierwszej czynności żądanie pozwu
( w tej sytuacji praktycznie wygląda to tak, że strony nawzajem oddają sobie koszty)
( pozwany przegrywa- oddaje koszty powodowi, a powód oddaje koszty pozwanemu )
g: sąd uwzględniając pozew na skutek uznania żądania pozwu wydaje wyrok uznaniowy
będzie to zwykły wyrok, natomiast w uzasadnieniu sąd powie, że wobec uznania
żądania pozwu musiał wydać wyrok uwzględniający pozew
h: art. 431 KPC- postępowanie odrębne w sprawach małżeńskich:
KRO wymaga spełnienia przesłanek materialnych do zaistnienia:
= ROZWODU- musi być udowodniony trwały i zupełny rozpad
= SEPARACJA- musi być udowodniony trwały i niezupełny rozpad
rozstrzygnięcie nie może opierać się wyłącznie na uznaniu pozwu !
i: art. 458 KPC- postępowanie odrębne w sprawach między rodzicami a dziećmi
stosujemy art. 431 KPC
rozstrzygnięcie nie może opierać się wyłącznie na uznaniu pozwu !
II. POWÓDZTWO WZAJEMNE ( art. 204 KPC)
1. Powództwo wzajemne jest:
a: środkiem obrony pozwanego
b: środkiem, którym pozwany atakuje powoda
c: dopuszczalne, jeśli:
roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda LUB
= chodzi o związek faktyczny , np.
( Powód A wytacza powództwo przeciw Pozwanemu B. Pozwany B wytacza powództwo
wzajemne przeciw A, dwie strony występują w różnych konfiguracjach procesowych )
Powód A sprawa główna Pozwany B
Pozwany A powództwo wzajemne Powód B
roszczenie nadaje się do potrącenia zgodnie z KC :
= jest wierzytelność
= wierzytelności umarzają się do wartości wierzytelności mniejszej
d: termin:
początkowy- od momentu doręczenia odpisu pozwu pozwanemu
końcowy- nie później niż na pierwszej rozprawie lub w sprzeciwie od wyroku
zaocznego
e: forma:
w odpowiedzi na pozew:
= zasadą jest fakultatywna odpowiedź na pozew
= wyjątek- obligatoryjna odpowiedź na pozew:
- art. 479 14 KPC- postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych :
+ pozwany musi złożyć odpowiedź na pozew w terminie 2 tygodni od otrzymania
pozwu pod rygorem zwrotu- jeśli po terminie, chyba, że sąd wydał nakaz zapłaty
w postępowaniu nakazowym lub upominawczym
+ powództwo wzajemne jest niedopuszczalne !
- art. 207 KPC- w sprawach zawiłych i rozrachunkowych z zarządzenia
przewodniczącego odpowiedź na pozew może być obowiązkowa!
= można odrębnie lub w sprzeciwie od wyroku zaocznego
f: powództwo wzajemne jest w związku ze zwykłym pozwem, więc stosujemy przepisy
odnośnie pozwu zwykłego :
Kiedy wnieść powództwo wzajemne ?
- aby nie wystąpił zarzut potrącenia jako niweczący- zarzut merytoryczny
= Powództwo wzajemne oparte na potrąceniu( jako kompensata) ma 3 możliwości :
* Powód =Pozwany- kompensata na zero- jest zarzut potrącenia niweczący, nie
wytacza powództwa wzajemnego !
* Powód > Pozwany- powód ma nadal roszczenie- pozwany jest winny , więc po
co mu powództwo wzajemne!
* Powód< Pozwany( ma większą wierzytelność)- po kompensacie powód jest już
zaspokojony, a na rzecz
pozwanego będzie nadwyżka
zasądzona
g: powództwo wzajemne nie występuje w trybie nieprocesowym !
h: pozew wzajemny wnosimy do sądu wniesienia pozwu głównego
jeśli pozew wzajemny podlega rozpoznaniu w SO- a sprawa główna w SR- SR musi
przekazać całą sprawę do SO
jest to wyjątek od art. 15 KPC- zasada ciągłości postępowania
i: Jeśli pozwany wytacza przeciw powodowi powództwo wzajemne w odrębnym
postępowaniu- art. 219 KPC- sąd może zarządzić ( postanowieniem ! ) o połączeniu
dwóch spraw, które są:
ze sobą w związku ( powództwo wzajemne )
mogą być objęte jednym pozwem ( kumulacja przedmiotowa)
w CELU: wspólnego ich rozpoznania lub rozstrzygnięcia
sąd wtedy wyda wyrok łączny
j: pozew wzajemny w trybach odrębnych :
powództwo wzajemne jest niedopuszczalne w sprawach:
= art. 439- o rozwód i o separację
( powództwem wzajemnym można żądać:
- unieważnienia małżeństwa, jeśli powód żąda rozwodu/ separacji
- separacji/rozwodu jeśli powód żąda rozwodu
- separacji/rozwodu jeśli powód żąda separacji
= art. 454- o zaprzeczenie macierzyństwa, o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa, o
ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa
= art. 479- o naruszenie posiadania
= art. 479 9- §2- przepis nie dotyczy pozwu wzajemnego w sprawach gospodarczych
ale w art. 47914§ 3powództwo wzajemne jest niedopuszczalne !
= art. 493- w postępowaniu nakazowym
powództwo wzajemne jest dopuszczalne w sprawach:
= art. 5054- postępowania uproszczonego, jeśli:
- roszczenie nadaje się do postępowania uproszczonego
= postępowania upominawczego, jeśli pozew wzajemny zostanie złożony w
sprzeciwie od nakazu zapłaty.
III. ZARZUTY POZWANEGO :
1. Podział zarzutów :
a: FORMALNE - opierają się na przepisach prawa procesowego i dotyczą procesu
NIWECZĄCE ( peremptoryjne )- kończą postępowanie z formalnego powodu, jeśli są
prawidłowo podniesione przez pozwanego:
= zarzut niedopuszczalności drogi sądowej
= zarzut braku zdolności sądowej po stronie powoda
( jeśli istniały w chwili wniesienia pozwu- postanowienie o odrzuceniu pozwu )
= zarzut powagi rzeczy osądzonej
= zarzut zawiśnięcia sporu
( jeśli istniały w chwili wniesienia pozwu- postanowienie o odrzuceniu pozwu)
( jeśli istniały w toku postępowania- postanowienie o umorzeniu postępowania)
= zarzut zapisu na sąd polubowny
( sąd odrzuci pozew jeśli przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy pozwany
wniesie zarzut zapisu)
ZAWIESZAJĄCE ( dylatoryjne ) - czasowo wstrzymują rozstrzygnięcie sprawy
in meritum
= zarzut niewłaściwego trybu
( sąd przekazuje do właściwego tryby )
= zarzut niewłaściwości sądu
( sad przekazuje do właściwego sądu)
b: MERYTORYCZNE- opierają się na przepisach prawa materialnego i dotyczą roszczenia
NIWECZĄCE ( peremptoryjne)
= zarzut przedawnienia ( co do zaskarżalności)
= zarzut upływu terminu zawitego
= zarzut braku legitymacji procesowej
= zarzut wykonania zobowiązania z umowy
= zarzut sprzeczności czynności prawnej z prawem
= zarzut braku interesu w postępowaniu nieprocesowym- wniosek oddalony jako
nieuzasadniony
ZAWIESZAJĄCE ( dylatoryjne)
= zarzut potrącenia
= zarzut przedwczesności powództwa( co do wymagalności )
- jeśli wniesiono zarzut, sąd po zamknięciu rozprawy wyda wyrok oddalający żądanie
pozwu- jest powaga rzeczy osądzonej
- czy można wytoczyć między tymi samymi stronami powództwo o to samo?- TAK,
ponieważ zmieniła się podstawa faktyczna- teraz jest wymagalność
2. Termin wniesienia zarzutów:
a: merytorycznych- do zamknięcia rozprawy w I instancji
- art. 381- nawet przed sądem II instancji
b: formalne- albo przed wdaniem się w spór( zarzut niewłaściwości usuwalnej) lub
- w każdym stanie sprawy- gdy przeszkoda procesowa
IV. BIERNOŚĆ POZWANEGO :
1. Pozwany nie musi się stawiać ani przesyłać żadnych pism procesowych
2. W postępowaniu w sprawach małżeńskich, jeśli strona, która została wezwana do
osobistego stawiennictwa, nie stawiła się, sąd może ukarać karą grzywny( nigdy! Przymusowo nie może doprowadzić !)
3. Pozwany musi się liczyć z negatywnymi konsekwencjami braku obrony:
a: zasądzenie kosztów sądowych
b: wydanie wyroku zaocznego
c: uwzględnienie żądania pozwu