|
propozycje wprowadzenia, obok podmiotu lirycznego pojęcia typu gospodarz tematu, nazwa oznaczająca autora, podmiot czynności twórczych, nadawca reguł mówienia czy autor wewnętrzny;
podstawowy schemat relacji osobowych wyróżnia 3 główne role osobowe:
nadawcy: tego, który mówi;
odbiorcy: tego do kogo się mówi;
bohatera: tego, o kim się mówi;
wszyscy oni mogą realnie istnieć, ale tonie jest istotne;
rola bohatera wypowiedzi zakłada jego byt przedmiotowy w tekście, podczas podejmowania czynności komunikacyjnych, przyjmuje rolę nadawcy albo odbiorcy;
tekst zaświadcza o istnieniu nadawcy, to, że go czytamy - odbiorcy ,ale nic nie zaświadcza o pozatekstowym istnieniu bohatera;
każda z ról może być nadawana innej osobie, albo może się kumulować:
monolog wewnętrzny na własny temat;
waga stosunku wobec :ja” (nadawcy);
każda wypowiedź z jednej strony zaświadcza o znajdującym się poza jej obrębem nadawcy, z drugiej zaś przedstawia nadawcę poprzez właściwą jej organizację semantyczną;
skomplikowanie sytuacji nadawczej zależy od liczby mówiących osób i hierarchicznej zależności między ich wypowiedziami:
monologi - dramaty - narracja epicka (zwielokrotnienie stopni upodrzędnienia);
dwupoziomowa relacja narrator-bohater tworzy dwupoziomowy układ nadawczy tylko, gdy narrator cytuje słowa bohatera;
informacja stematyzowana:
znaczenie użytych słów w stosunku do mówiących postaci;
dotycząc określonej postaci może pochodzić od jej wypowiedzi lub innych bohaterów;
ujawnia się bezpośrednio;
informacja implikowana - przez reguły mówienia:
ujawnia kod wypowiedzi i jego realizację;
kryje się tylko w mowie danej postaci;
podmiotowy aspekt ukrytej w każdej wypowiedzi informacji autotematycznej, metajęzykowej, płynącej nieustannie jakby podskórnym nurtem znaczeń jawnie stematyzowanych;
każde użycie języka odpowiada jakiemuś społecznemu doświadczeniu;
rekonstrukcja osobowości mówiącego;
struktura komunikacyjna utworu wytwarza układ sygnałów korygujących i waloryzujących informacje:
konflikt i. stematyzowanej i implikowanej - silniejsza jest druga;
konflikt dwu i. stematyzowanych - silniejsza pochodząca z wyższego poziomu;
istnienie autora wewnętrznego - najwyższej instancji nadawczej;
panowanie narratora nad wypowiedziami jest ograniczone:
narrator nie może zakwestionować sposobu mówienia bohatera, raczej bohater wpływa na sposób mówienia narratora;
naczelna instancja nadawcza w utworze - podmiot utworu, którego byt implikowany jest przez informację metajęzykową o pełnej strukturze tekstu;
podmiot utworu, nietożsamy z głównym narratorem czy podmiotem lirycznym, charakteryzowany przez: rodzaj druku, wyróżnienia literowe, układ strony;
implikowana informacja metajęzykowa wskazuje na nadawcę, szyfruje w tekście jego wizerunek;
sformułowana poetyka utworu - opinia głównego narratora, zweryfikowana w świetle informacji implikowanej przez strukturę całego tekstu;
zespolenie działań nadawcy i odbiorcy komunikatu w porządku odwróconej symetrii;
najniższy poziom nadawczy - mówiący bohaterowie;
gwarancją dobrego zrozumienia tekstu jest obopólna znajomość kodu;
schemat układu ról w literackiej komunikacji:
(adresat monologu lirycznego)
(dysponent reguł, podmiot czynności twórczych)
|