Bartłomiej Golka, „System medialny Francji”, DW Elipsa, Warszawa 2001

Wstęp

Dlaczego warto przyjrzeć się francuskiemu systemowi medialnemu? Jakiej jest jego znaczenie?

1. Media informacyjne stanowią żywą i ważną cz. kultury francuskiej. Historia prasy i dziennikarstwa tego kraju była wielokrotnie dla Europy wzorcem, źródłem inspiracji i odniesień. Dziś jest podobnie, z dorobku Francuzów korzystają kraje przechodzące procesy transformacji społeczno - politycznej.

2. system ten, rozumiany jako zespół instytucji służących stałemu informowaniu społeczeństwa o aktualnych wydarzeniach oraz ich komentowaniu, a także związanych z tym uwarunkowań prawno - społecznych i organizacyjnych, odznacza się swoistymi cechami, wyróżniającymi go spośród innych państw. Różnice te, wynikają przede wszystkim z wielowiekowej tradycji oraz zdarzeń, które zaszły we Francji po II wojnie światowej.

Różnice zacierające się pod wpływem globalizacji	Różnice utrzymujące się
Kontrola państwa nad mediami audiowizualnymi	Zróżnicowanie polityczne prasy drukowanej oraz form własności wszystkich mediów

Francja posiada agencję - Agence France Presse stanowiąca kontynuację najstarszej agencji informacyjnej na świecie (Havas 1832).

Agence France Presse:

• To największy eksporter nie anglojęzycznych programów tv,

• jeden z największych w europie producent filmów tv,

• jej główne agencje reklamowe (Havas Adversting i Publicis) są instytucjami francuskimi nie międzynarodowymi.

Współczesną francuską informację masową należy traktować jako złożony, a jednocześnie spójny system naczyń połączonych wzajemnie na siebie oddziałujących.

Ciekawostka!? Czego zazdrościć i co podziwiać u Francuzów?

Francuskie społeczeństwo interesuje się masową informacją, dlatego Francuzi mają bardzo bogatą literaturę w tej dziedzinie, a ponadto wiele francuskich dzienników i magazynów publikuje systematycznie informacje ze świata mediów.

Część I. (1944 - 1979)

1. Media jako przedmiot refleksji społecznej.

Podział mediów:

- najstarsza grupa: drukowane (książki, afisze, gazety i czasopisma, itd.),

- media filmowe (fotografia, kino),

- media elektroniczne ( radio, telewizja, telefon, magnetowid, videotekst, faks, CD-Rom, internet).

Wraz z wydłużaniem tej listy trwa debata nad znaczeniem tego procesu i jego perspektywami.

We Francji periodyczna prasa informacyjna rozwijała się od 1631r. (przed były jeszcze formy przejściowe), która wraz z La Gazette założoną przez „ojca” dziennikarstwa francuskiego Theophrasta Reanaudot i Le Nouvelles ordinaires redagowaną przez Jean Epsteina oraz pierwszym dziennikiem Le Journal de Paris (1777), wniosła olbrzymi wkład to tej debaty. Ponadto stymulowały ją broszury, a później periodyki, które brały aktywny udział w życiu politycznym przed rewolucją w 1789r., ta z kolei oznaczała narodziny prasy jako powszechnego narzędzia walki i propagandy politycznej.

Francuzi bardzo szybko zdali sobie sprawę z tego, że należy udokumentować i utrwalić historię czasopism. Pierwszym prekursorem tej myśli stał się Pierr Bayle, filozof doby Oświecenia. Zaczął ją realizować Francosi Camusat, a później już w wieku XIX kontynuował ją Eugene Hatin, pierwszy z wybitnych francuskich historyków prasy i dziennikarstwa.

Powstawały także problemy z zakresu wolności wypowiedzi drukowanych. Określenie cech i zadań twórców czasopism dokonał Wolter w swoje pracy z 1731r.. Uważał, że powinni to być ludzie o wysokim poziomie moralnym, głębokiej i wszechstronnej wiedzy, obdarzeni talentem pisarskim, znający języki obce.

Przed rewolucją 1789r., we Francji zastanawiano się nad zakresem wolności druku (później gazet i czasopism), funkcją prasy i metodami ograniczania jej wolności.

Znani myślicieli pochłonięci to kwestią to:

• John Milton, w broszurze z 1643r., wykazał, że wolność drukowania stanowi naturalne, podstawowe prawo człowieka i nie może być traktowane jako dar władzy,

• Francuscy myśliciele zastanawiali się nad pogodzeniem potrzeby wolności druku z zabezpieczeniem interesów zborowych i jednostkowych. Odrzucano cenzurę prewencyjną, jednak dostrzegano też negatywne skutki całkowitej swobody.

• Ch. Lamoignon de Malesherbes, jeden z ministrów Ludwika XVI opublikował w 1759r. pracę, która jako pierwsza była studium zasad wolność druku. Wskazywał na zalety (możliwość publicznej debaty, ścieranie poglądów może doprowadzić do prawdy, władza państwowa może orientować się w nastrojach i potrzebach rządzonych) oraz na ograniczenie ze strony państwa (uniemożliwianie druku dzieł przeciwnych dobrym obyczajom, religii i porządkowi).

• Markiz de Condorcet ogłosił w 1776r. rozprawę, w której opowiedział się za pełną wolnością druku, bo jej ograniczenia przyczyniają się do zwiększenia się popularności autora tekstu i zwiększenia tym samym liczby czytelników. Bronił też prawa do krytykowania osób pełniących funkcje publiczne oraz instytucji państwowych.

• Zarysowały się dwie koncepcje wolności druku: pełnej i ograniczonej.

• Thiebault opowiedział się w swojej rozprawie z 1788r. za ograniczeniem wolności druku i publikacji periodycznych. Każdy może głosić swoje poglądy, na własne ryzyko, dając państwu odpowiednią gwarancję, czyli kaucję pieniężną. Propagował definiowanie przestępstw druku. Thiebault cenił rolę czasopism, uważał, że ich podwoje powinny być zamknięte dla ludzi nieodpowiednich.

• Mirebeau, w broszurze z 1788r., bronił pełnej swobody, uważał ją za podstawową, ale twierdził, że należy karać przestępstwa popełnione drukiem. „Wolność ta przypomina cudowną włócznię, która jako jedna jedyna potrafi leczyć rany zadane swoim ostrzem”. Od tej pory historię teorii prasy i jej wolności zaczęły tworzyć coraz liczniejsze rzesze polityków, chcący dostosować prasę do norm życia społ.. Pełnej wolności prasy bronił Robespierre i Rabaud Saint - Etienne.

• Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 26 VIII 1789 w artykule XI głosiła: Swobodne wyrażanie, myśli i opinii jest jednym z najcenniejszych praw człowieka. Każdy obywatel może mówić, pisać, drukować swobodnie z wyjątkiem przypadków gdy nadużywa tej wolności w sposób określony prawem.

• 1790 Komitet Konstytucyjny przygotowuje projekt prawa przeciw przestępstwom popełnionym za pośrednictwem druku. Nie opowiedziano się za jakimikolwiek ograniczeniami. Zaproponowanie stworzenie sądu przysięgłych, jury dla przestępstw druku i prasy( tzw. prawo Sieyesa). Projekt ten jednak nie wszedł w życie.

• Potwierdzeniem Deklaracji stała się konstytucja z 3 IX 1791r., której dwa artykuły XVII i XVIII (Nikt nie może być sądzony na drodze cywilnej lub kryminalnej za czyn pisma, druku i publikacji zanim nie zostanie uznane prze jury iż: 1.zostało popełnione przestępstwo, 2. osoba oskarżona jest za nie odpowiedzialna)dot. druku i prasy. Konstytucja nie rozwiązała w całości problemu prasy, ale wskazała na wyraźne potrzeby prawnej regulacji dziennikarskiego działania. Od tego przełomowego momentu toczyła się debata nad przystosowaniem się mediów do zmieniających się warunków społ.. Istotne było też stwierdzenie, że prasa powinna bronić obywatela, prze nadużywaniem władzy.

• Royer - Collard w 1835r. mówił w Izbie Deputowanych o zmienności i względności przestępstw prasowych.

• W okresie1814 -1817r. Benjamin Constant opublikował dwie prace, w których opowiadał się za pełną wolnością prasy, która istniej tylko wtedy, gdy państwo nie ingeruje dowolnie w sprawy jednostki, kiedy kompetencje władz zostały wyraźnie określone i gdy człowiek dysponuje prawem wolnego wyrażania swej opinii do swobodnego rozporządzania swą własnością. Jego zdaniem cenzura nie stanowiła rozwiązania. Podstawowym zadaniem prasy jest informowanie społ. o poczynaniach władz.

• 1819r. opracowanie prawa prasowego przez Royer - Collarda, de Barante'a, Guizota i de Broglie. Wyróżniono 4 grupy przestępstw: publiczne nawoływanie do zbrodni, publiczną zniewagę króla, publikacje sprzeczne z dobrymi obyczajami lub moralnością, zniesławienia, obelgi. Pojawiła się tez chęć ochrony życia prywatnego osób publicznych. Przepisy regulujące wydawanie dzienników i czasopism maiły charakter liberalny.

• 25 marca 1822r., kolejne prawo prasowe tzw. „prawo tendencji”, które dawało władzom możliwości krępowania swobody wypowiedzi dziennikarskiej. Prawo odpowiedzi na artykuł, w którym znalazło się czyjeś nazwisko w niekorzystnym świetle

• 1826r. prawo de Peyronneta, zwane „prawem wandalizmu” pociągało do odpowiedzialności oprócz dziennikarzy też drukarzy, wprowadzało obowiązek posiadania żyranta i opłacania tzw. znaczka.

• 1836r. pojawia się we Francji tania prasa. Emil de Giradin i Armand Dutacq zakładają dzienniki La Presse i Le Siecle, których główny dochód pochodził z reklamy.

• We francuskiej prasie zaszły głębokie przeobrażenia. Francuscy myśliciele ubolewali nad poziomem dziennikarstwa (styl telegraficzny), nad tym, że redakcje korzystają z serwisów Havasa. Gazety były filiami fabryk informacji.

• Henri de Naussanne na początku XX w. staje się pionierem analizy treści gazet przy użyciu danych statystycznych.

• 1899r. powstaje w Paryżu pierwsza w Europie szkoła dziennikarska, zorganizowana przez Dick Maya.

• 29 lipca 1881r., pojawia się kolejne prawo prasowe, które uwzględniało bogaty dorobek francuskiej myśli prasoznawczej. Prawo to znosiło wszelkie ograniczenie prewencyjne - cenzurę, znaczek, zezwolenie, kaucję, a z drugiej strony utrzymywało prawo do sprostowań, chroniło bezpieczeństwo narodowe, prawa osobiste, przeciwstawiało się reprodukcji obrazów zbrodni, fałszywemu informowaniu, demoralizowaniu młodzieży.

2. Prasa w okresie II wojny światowej - przygotowania do reform.

Trzy przyczyny reform francuskiego systemu prasowego po wyzwoleniu:

1. postawa znacznej cz. prasy przedwojennej, która uległa korupcji i demoralizacji, a jej przedłużeniem stała się niejako prasa kolaboracyjna,

2. stworzenie przez ruch oporu wzorców prasy patriotycznej, ideowej, nawiązującej do najpiękniejszych kart francuskiego dziennikarstwa,

3. zaangażowanie się w problemy prasy i jej przebudowy wielu wybitnych intelektualistów.

Sytuacja prasy w latach wojny.

W wyniku mobilizacji wielu dziennikarzy drukarzy zostało powołanych do armii, zmniejszono zatem objętość gazet i uproszczono ich szatę graficzną. W końcu sierpnia zaczęto represje wobec prasy komunistycznej, a miesiąc później zdelegalizowano partię. Gdy Niemcy zbliżali się do Paryża, wiele redakcji i dziennikarzy opuściło stolicę, część z nich powróciła później jako ekipy pism kolaboracyjnych. Pierwszą zapowiedzią zdrady prasy było wydanie 17 czerwca 1940r. „Le Matin”, którego wznowienie przygotowano za zgodą okupanta, w jego celach propagandowych.

Terytorium Francji podzielono na dwie strefy: północną i południową „wolną” zarządzaną przez Petaina. Warunki wydawania prasy były różne w obu strefach. W części północnej prasa legalna została totalnie podporządkowana polityce i propagandzie okupanta, nie tolerowano żadnych przejawów niezależności. Na południu także kontrolowano, zamykano i uruchamiano gazety, ale system ten był mniej skuteczny, co stwarzało możliwość powstania pism podziemnych. Rząd Vichy chciał umocnić swą władzę nad państwem, a prasa miała mu w tym pomagać.

Okupowana Francja miała dwa rodzaje prasy: legalną i konspiracyjną.

Prasa legalna

Prasa Konspiracyjna

- podobna do prasy przed wojną, te same tytuły, grafika, struktura redakcji, - w strefie północnej zachowywano nawet pozory różnorodności politycznej, wychodziły pisma prawicowe, lewicowe, związkowe, - kamuflaż ten sprzyjał celom propagandowym - Francuzi mieli wspierać „niezwyciężonych” Niemców - w strefie południowej pisma lewicowe nie ukazywały się, te które wychodziły kierowano do konkretnych grup społ. - kolaboracja była „dialogiem” z okupantem, dla dobra Francji, - celem było: zwalczanie wpływów de Gaulle'a i sympatii proangielskich, szerzenie nastrojów antykomunistycznych, - różnice znikały, gdy Niemcy zajęli strefę południową w 1942r..

- sierpień 1940 r. Jean Texciera publikuje broszurę, aby przeciwstawić się prasie kolaboracyjnej i propagandzie; były w niej m.in. rady dla okupowanego, - pierwsze pismo konspiracyjne „Pantagruel” X 1940r. wyd. w Paryżu przez Raymonda Deissa, - od X 1939r. ukazywał się w konspiracji „L'Humanite”, w obu strefach, - liczba gazet szybko rosła, głównym ośrodkiem był Paryż; kolejny tytuł to „Libre France” , - 1 XII 1940 - ukazuje się „Liberation” z podtytułem: tygodnik franc. ruchu oporu, ukazywał się do wyzwolenia w nakładzie ok.50 tys.egz.; inny gazeta to „Resistance”, - doskonalono metody wydawania, druku i kolportażu, redakcje skupiały wybitnych intelektualistów.

Inne tytuły podziemne to:

• „Socialisme de Liberte” (poźniej Le Populaire), wydawany przez socjalistów,

• „Defense de la France, red. przez grupę bliską gen. de Gaulle,

• „Les Cahiers du Temoigne chretien”, pismo oporu katolickiego,

• „La Voix du Nord” i „Liberation”, środowiska patriotyczne,

• „France - Tireur”, wyd. przez grupę o zróżnicowanych poglądach,

• „L'Humanite”, „L'Avant - Garde”, komuniści (zapotrzebowanie na tytuły o tym profilu wzrosło po wybuchu wojny niemiecko - radzieckiej),

• „Combat”.

Francuzi mogli korzystać z informacji radiowych. Na terenie kraju działało Radio - Paris(pod pantoflem okupanta), Radio Vichy oraz kilka rozgłośni lokalnych.

Wiele pism konspiracyjnych zastanawiało się nad stworzeniem nowej prasy po wojnie. Powstawały liczne instytucje, myślące nad różnymi możliwościami, tworzące opracowania i projekty. W 1943r. w Paryżu powstała Federation Nationale de la Presse Clandestine. W skład jej biura wchodzili ludzie o różnych poglądach, m.in. A. Bayet, Emilian Amauery, C. Bellanger, Jean -Daniel Jurgensen, Albert Rigal i Texicer. Miała dwa cele:

1. pomagać rozwiązywać aktualne problemy prasy podziemnej,

2. przygotować zalecenia na przyszłość.

Federacja opublikowała w czerwcu 1944r. broszurę „O patriotyczną, uczciwą i wolną… uwaga na gangsterów!”, w której były zasady tworzenie przyszłej prasy wolnej od dominacji kapitału, służącej informowaniu i wychowywaniu mas.

W połowie 1944r. Federacja i Komisja Informacji utworzona przez Narodową Rade Ruchu Oporu, ustaliła listę gazet konspiracyjnych, które powinny ukazywać się legalnie i które otrzymają niezbędną pomoc ze konfiskowanych dóbr.

3. Początki wolnej prasy

1. Wolność prasy, ramy prawne

Dla Francuzów stara prasa była przykładem odrażającego przykład nie tylko zdradzieckiej postawy wobec wroga zewnętrznego, ale też rozkładu moralnego, spowodowanego podporządkowaniem swych funkcji interesom wielkiego kapitału. Postanowiono przeprowadzić zmiany. Skład Rządu tymczasowego gen. De Gaulle'a sprzyjał przebudowie prasy.

• 6 maja 1944r. zasady wolności prasy, uznawane przez ruch oporu, wyrażone zostały przez Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego; miały dot. czasu wojny, ale tez terenów wyzwalanych.

• 12 października 1945r., zlikwidowano cenzurę, a 28 lutego 1947r. autoryzację.

• 9 sierpnia 1944r. unieważniono wszelkie dyspozycje wydane przez rząd Vichy, ad m.in. do prasy

• 30 września 1944r. ukazały się w Le Journal Officiel trzy zarządzenia, w których: 1. potwierdzano i ujednolicano zasadę zakazu wydawania gazet i czasopism ukazujących się legalnie podczas okupacji, 2. zapowiedziano pociągnąć do odpowiedzialności właścicieli, współwłaścicieli lub realizatorów tych wydawnictw, 3. konfiskata ich dóbr. Zarządzenie to wzmacniało wpływ rządu na prasę.

• Zezwoleń na wydawanie prasy udzielała komisja złożona z osób wybranych przez ministra informacji i przedstawicieli Narodowej Federacji Prasy.

• Wkrótce zakazano używać tytułów gazet kolaboracyjnych, trwały czystki wśród dziennikarzy.

• 11 maja 1946r., „ustawa Defferre'a”, potwierdzajaca przestępczy charakter legalnej działalności prasy w czasie okupacji; skonfiskowane przedsiębiorstwa przechodziły na rzecz Narodowego Stowarzyszenia Przedsiębiorstw Prasowych, instytucji publicznej o charakterze przemysłowo handlowym, miała udostępniać sprzęt nowym wydawnictwom.

• 1946 - 1948 toczy się szereg dochodzeń w sprawach kilkudziesięciu przedsiębiorstw m.in. „Paris-Soir”, Le Temps”, L'Illustartion”; rozpatrzono w tym okresie ok. 538 spraw, w tym 115 zostało skazanych na całkowitą konfiskatę, 51 na konfiskatę częściową, 30 uniewinniono, a wobec reszty nie zajęto stanowiska.

2. Problem statutu przedsiębiorstwa prasowego.

Jednolity statut miał być podstawowym warunkiem reform systemowych. Rozwiązania podjęte 26 sierpnia 1944, przetrwały do dziś (niektóre).M.in. gwarancja tworzenia przedsiębiorstw prasowych i wyboru formy własności ( stowarzyszenia/indywidualne), wprowadzono tryb regulowania i kontrolowania towarzystw akcyjnych, zakazano kryptoreklamy, propagandy na zlecenie ośrodków zagranicznych, właścicielami i akcjonariuszami mogły być tylko osoby narodowości francuskiej.

Warunkiem ukazywania się czasopism miała być wcześniejsza deklaracja, z podaniem tytułu, formy publikacji gazety, nazwiska i adresu dyr. Publikacji, wskazanie drukarni. Obowiązek dyrektora miał zapewniać rzeczywistą odpowiedzialność. Starano się też zapobiegać koncentracji.

Nakazywano także publikować w każdym nr nazwisko dyr., współwłaściciela, członków rady administracyjnej, wraz z zawodem, narodowością. Oprócz tego nakład, oraz raz na trzy miesiące listę wszystkich pracujących dziennikarzy.

To wszystko zamykano w kryterium zasady jawności funkcjonowania przedsiębiorstwa prasowego. Umożliwiało to rzeczywistą kontrolę społ..

3. Rozwój nowej prasy

Zaczęto tworzyć nowe gazety spontanicznie, część starych pism wskrzeszono pod nowymi tytułami. Miały zacząć się też ukazywać pism ruchu oporu i im przysługiwało pierwszeństwo w zakresie pomocy.

Odrodzona prasa paryska to przede wszystkim „ „L'Humanite”, „Le Populaire”, „Combat”, „Defense de la France”, „Liberation”, „Franc - Tireur”, „Le Figaro”.

W tworzeniu powojennej prasy uczestniczyło wielu wybitnych intelektualistów o rozmaitych poglądach politycznych i zawodach, m.in. Mauriak. Sartre, Camus, Amaury, Aron.

Pojawiły się też pisma całkiem nowe, niektóre z nich jak np. „Le Monde” przetrwały do dzisiaj.

„Le Monde” - wiąże się z Hubertem Beuve-Mery, Rene Courtin oraz Christianem Funck - Brentano. Pierwszy nr ukazał się 19 grudnia 1944r., w nakładzie 140 tys.egz.. W styczniu 1945r. gazeta zmniejsza nakład o połowę, ze względu na brak papieru. Korzystała z przywileju (początkowo) drukowania oficjalnych dokumentów dokumentów polityki międzynarodowej.

Żywo rozwijała się tez prasa prowincjonalna, zbudowana tez z trzech grup : pism konspiracyjnych, starych tytułów przedwojennych i nowo powstałych. Rozwijała się prasa pluralistyczna.

Wśród czasopism sytuacja była podobna. Wznowiony tytuł przedwojenny to „Le Canard enchaine”.

Charakterystyczna cechą prasy końca 1944r., było jej upolitycznienie, które spowodowało znaczny regres pism niezależnych, tj. informacyjnych..

4. Agence France Presse

Zaraz po wyzwoleniu zaczęto tworzyć nową agencję ( w myśl pomysłu ruchu oporu) w miejsce skompromitowanego współpracą z okupantem, Havasa. 30 wrześnie 1944r. zostaje powołana nowa francuska agencja - Agence France Presse. W statucie figurowała jako instytucja użyteczności publicznej, zależna od rządu. Agencją kierował dyr. z nominacji ministra informacji, inne stanowiska tez miał obsadzać rząd, agencja utrzymywała się z subwencji ministerstwa informacji. Statut ten miał charakter prowizoryczny i niebawem zmieniono jego pewne elementy.

5.Radio i telewizja.

Szybką odbudowę radia tez zaplanował ruch oporu. W okresie międzywojennym państwu nie udało się opanować radia bez reszty, funkcjonowały też prywatne rozgłośnie, ale po wojnie… 23 marca 1945r., wydany został ordynans znoszący wszelkie uprzednie zezwolenia i wprowadzał monopol państwowy na instalowanie i eksploatowanie urządzeń nadawczych oraz programowanie audycji dźwiękowych i emisji telewizyjnych. Rozwój radia następował b. szybko.

Telewizja zdobywała teren od października 1945r., kiedy to Niemcy zamontowali na Wieży Eiffla nadajnik. Zaczęto nadawać regularne programy do 1956r., kiedy nadajnik rozwaliła burza:).

8 listopada 1945r. mocą dekretu utworzono pierwszą po wojnie państwową instytucje radiowo - telewizyjną La Radiodiffusion - Television Francaise (RTF), podporządkowana Ministerstwu Informacji (początków nazywała się La Radiodiffusion Francaise), nie miała statutu, to rodziło wiele problemów, istotnych kwestii do rozwiązania. Objawiły się tu autokratyczne dążenia państwa.

Stworzono nowy system komunikowania masowego, który miał mieć wzmocnioną społ. kontrolę nad prasą, umocniły się jednak wpływy państwa, które opanowało agencję informacyjną, radio i telewizję. W prasie panował chaos.

4. Prasa IV Republiki

1.Dzienniki i czasopisma.

Lata 40.

Problemy środków przekazu przyczyniały się też do pogłębiania konfliktów społecznych. Trudności w realizacji reform systemu prasowego spowodowały spontaniczny rozwój prasy, która zmierzała, ku utartym kapitalistycznym szlaków. Odradzała się koncentracja, gazety rywalizowały ze sobą.

Zauważono odradzanie się prasy informacyjnej, nastawionej na zysk, która poniosła największą odpowiedzialność za współprace z okupantem. Prasa prowincjonalna przezywał również trudności. Jedne gazety znikały z rynku, inne łączyły się ze sobą lub z gazetami paryskimi. Skutkiem koncentracji, było likwidowanie tytułów o małych nakładach.

Drukarze strajkowali. Prasa stołeczna,( ale nie tylko ona) cierpiała z tego powodu. Zmniejszał się jej udział w całości nakładów. Z początkiem lat 50. spadek czytelnictwa postępował dalej. Przyczynami były m.in.: trudności ekonomiczne, wywołujące niestabilność gazet, wzrost ich cen, rezygnacje z twórczych i ambitnych inicjatyw, ograniczenie objętości i uboga szata graficzna. Spadł dochody z reklam. Chaos i przypadkowość rządziły w prasie. Można rzecz, że w latach 50. ostatecznie dokonał się powrót francuskiej prasy na kapitalistyczną drogę. Osłabiała się pozycja pism politycznych, zyskiwały na znaczeniu prywatne inicjatywy jak np. „Le Monde”.

„Le Monde” w latach 50. czytali ludzie wykształceni, liberalna burżuazyjna inteligencja, studenci. Dwóch założycieli Courtin i Func - Brentano opuścili tytuł po starciu z Beuve -Mery, który chciał, aby tytuł reprezentował neutralizm w poglądach. W grudniu 1951r. powstało stowarzyszenie redaktorów tytułu - Societe des Redacteurs du Monde, uczestniczące w kapitale zakładowym dziennika jako współwłaściciel. Było to nowe rozwiązanie stanowiące swoisty ratunek dla kapitalizacji i koncentracji.

Słabła też pozycja prasy konspiracyjnej. W 1950 Bourdet tworzy „L'Observateur”. Prasa komunistyczna i socjalistyczna traci tez wiele tytułów. W strukturze paryskiej zaczynały dominować znów dzienniki typowo informacyjne. W owym czasie aktywność objawiały takie koncerny jak:

- Hersant,

- Conde Nast.,

- grupa Amaurego.

Powstały dwa magazyny.

„Paris - Match” - ukazał się w 1949r.,, wskrzeszony przez Jeana Prouvosta (ten przed wojną miał magazyn „Match” i dziennik „Paris - Soir”), był przejawem amerykanizacji prasy francuskiej, wzorował się na tygodniku „Life”, kategoria: general interest, podstawową formą był fotoreportaż.

„L'Express” - Paryż, 16 maja 1953r., początków dodatek do gazety ekonom. „Les Echos”, a później samodzielne pismo. Wydawca Jean-Jacques Servan- Schreiber. Rok później w maju został na krótko zamknięty pod zarzutem publikowania tajemnic wojskowych, a naprawdę sprzeciw wobec zaangażowania się Francji w wojnę w Indochinach. Zwiększyło to popularność pisma. Próbowano przekształcić go w dziennika informacyjny, ale pomysł się nie powiódł i 9 maja 1956r. został wznowiony jako magazyn.

Konflikt algierski spowodował popularyzacje prasy.

2.Agence France Presse.

Próbowano rozwiązać problem statutu i wpływu państwa na tę instytucję. Działania wielu wybitnych myślicieli, polityków i dziennikarzy( m.in. Mitterranda) doprowadziły do stworzenia statutu, który wszedł w życie z ustawą z 10.01.1957r.. Był on wyrazem kompromisu między potrzebą niezależności od rządu i korzystania z dotacji państwowych. Funkcjonowanie autonomicznego organu, jakim stała się Agencja, miało odbywać się wg komercyjnych zasad. Jej informacje miały być „ścisłe” i „obiektyw” nie podporządkowane grupom żadnych interesów. Ustanowiono organy kierownicze Agencji: Radę Nadzorczą(8członków), Radę Administracyjną(15członków, wyłaniała dyr.), rada finasowa. Podstawą budżetu były dotacje z państwa, plus wpływy za usługi świadczone innym podmiotom.

3. RTF- radio i telewizja.

Zaostrzył się problem, bo państwo nie chciało zrezygnować z wpływów. RTF była instytucją, której budżet opierał się na dotacjach państwa, a jej sytuacja prawna, organizacyjna(np. urządzenia techn.. nie należały do niej) i moralna charakteryzowały się dwuznacznością i niekonsekwencją. We Francji istniała jednak możliwość odbioru programów nadawanych przez stacje prywatne komercyjne, które były zdominowane przez kapitał francuski.

• Europa nr 1, Images et Son - od stycznia 1955r.działa, ulokowane w Zagłębiu Saary, właścicielem jest stowarzyszenie państwowe Sofirad (udziałowcy to m.in.: SFR, M.Dessault, Księstwo Monaco, koncern Matra). Studia Europy 1 funkcjonują we Francji za zgodą władz.

• Radio Luxemburg - najstarsza stacja peryferyjna, z roku 1929, kapitał francuski (Hachette, Prouvast, Havas).

• Radio Montecarlo, 1945r., akcjonariusz głowny SOfirad.

• Radio- Andora, od sierpnia 1939, nie ma w nim kapitału franc., zwraca się do ludności hiszp..

• Radio - Sud- 1966r., konkurent dla Andory, Sofirad.

4. Reklama prasowa.

Od 1951r., zaczyna się zwiększać powierzchnia reklamowa w dziennikach franc.., ożywienie gospodarcze spowodowało, tez pojawianie się reklam w radiu. Problem dystrybucji reklam wzięła na siebie Agencja Havas. Havas korzystał z subwencji z budżetu państwa, a większość pism, były uzależnione od Havasa, co stwarzało możliwość pośredniego nacisku na prasę. W latach 50. Havas działał aktywnie, uruchomiono wiele usług w dziedzinie reklamy, agencja powoli zdobywała utracony prestiż. Państwo pozostawało jednak jej udziałowcem i inspiratorem.

V. Środki masowego przekazu po roku 1958

1. Ogólne warunki prawno - polityczne, koncentracja

• 4 października 1958r.- potwierdzenie przez konstytucję liberalnej roli prasy.

Następował szybki rozwój telewizji.

Ciekawostka!

• Kwiecień 1961r. - pucz gen w Algierze; każde pismo mogło być zawieszane pod zarzutem zdrady tajemnicy wojskowej i administracyjnej, groźby dla władz lub prawa. Art. 16. Konstytucja - uprawnienie prezydenta. „Plastikowy terror”- wiele zamachów z użyciem plastikowych bomb na dziennikarzy.

• 1965r. wybory prezydenckie we Francji, okazja dla mediów dla odegrania ważnej roli politycznej. Zaobserwowanie interakcji miedzy polityką a mediami. „Wojna telewizyjna” kandydatów. Co ciekawe na renomie nie straciła ani prasa ani radio.

• 1967r. - w gazetach pojawiają się reklamy polityczne.

• Wiosna - lato 1968r. zamieszki studenckie, głód informacji, nowe tytuły, czasem w stylu „underground presse”

• Lata 60/70 w prasie rysują się tendencje ku wulgarnej komercjalizacji. Koncentracja prasy objawiała się ogólnym brakiem stabilizacji. Względy społeczne, kulturalne i tradycyjny pluralizm polityczny, stwarzał dla niej pewną barierę.

• Francuscy medioznawcy nie używają pojęcia „koncern” lecz „grupa prasowa” - bo pozwala na zestawienie własności indywidualnej z własnością grupową.

Francuskie koncerny prasowe

• Hachette, 1826r. zakłada księgarni Hachette, później rozszerza swoją działalność. W latach 70. był największym wydawcą we Francji. Od 1982r. większość jego kapitału ma holding Marlis, którego udziałowcami są m.in. instytucje prasowe i wydawnicze. W skład Hachette wchodzą liczne, wyspecjalizowane wydawnictwa i działy jak: - Activite Presse, która wydajne m.in. „Le Point” i - Edimonde: m/in. „Confidences”. Ogromny jest też dział wydawnictw książkowych. Hachette ma ok. 950 punktów sprzedaży swojej prasy i książek. Hachette Interlantional zajmuje się eksportem prasy i książkę do ok. 30 krajów. Nie jest koncernem opanowanym przez jednostkę.

• Koncern Jeana Prouvosta (przemysłowiec tekstylny), działa od okresu międzywojennego (wtedy „Paris- Soir”. „Match”, „Marie Claire”).Po wojnie współdziałał z innym przemysłowcem Ferdynandem Beghinem. Później sprzedał dziennik stołeczny „France - Soir” Hersantowi. Obecnie wydaje m.in.: „Marie Claire”,”100 Idees”, „Cosmopolitan”. Koncernem kieruje wnuczka Prouvosta.

• Koncern Amaur'ego( założyciel Amury, później po nim C. Bellanger, później Andre Fosset). Koncernposiada znaczne udziały w przemyśle poligraficznym, reklamowym oraz w dziedzinach biznesu nie związanych z prasą. Tytuły: „Le Parisien libere”, L'Equipe”, „France- Football”, „Carreforu”, „Marie- France”.

• Koncern Hersanta, załozony przez braco Roberta I Patricka, wystartował w 1950r. z dwutygodnikiem „L'Auto-Journal”. Posiada liczne dzienniki prowincjonalne, tygodniki wielkie gazety paryskie: „Le Figuro” i „France- Soir”.

• Koncern „L'Express”, od tytułu tygodnika „LExpress” założonego w 1953r. przez Jeana-Jacquesa Servan-Schreibera oraz Francoise Giraud. Sam tygodnik sprzedano w 1977r. mędzynarodwej grupie „Groupe Generale Occidentale”.

• Koncern „L'Expasion” też -Jacquesa Servan-Schreibera, wydaje „L'Expasion”,” France Magazine”, „Lire Magazine” „Harvard Buisnes Review”.

• Koncern Filipacchi powstał po II wojnie światowej. Ma „Paris - Match”, „Salut”, „Lui” i wiele innych.

• Bayard - Presse - największe na świecie wyd. katolickie, powstałe w 1873r., wraz z tygodnikiem „Le Pelerin”. Wiele czasopism przeznaczonych jest dla młodzieży. Tytuły, które ma to „Notre Temps”, „Okapi”, „Le Monde de la Bible”, i „Le Croix”.

• Conde Nast. Wydaje m.in. francuskie wersje amerykańskich magazynów dla kobiet, np.. „Vogue”.

• Del Duca specjalizuje się w prasie serca, a także wyd. informatory mody i magazyny telewizyjne.

Cechą francuskiego systemu informacji masowej jest występowanie różnych form własności środków przekazu.

Np. w prasie drukowanej oprócz kapitalistycznych przedsiębiorstw jest spora cz. wydawnicza należąca do Komunistycznej Partii Francji. Komuniści mają „L'Humanite”, ale też m.in. 3 dzienniki prowincjonalnei gazetę dla rolników.

Skutki koncentracji:

• Zmniejszanie się liczby przedsiębiorstw i tytułów, ale też wina trudności gosp.,

• Zmniejsza się też wysokość nakładów w stosunku do zaludnienia,

• Niesie czytelnictwo, bo wysoka cen prasy,

• Złożony układ stosunków miedzy właścicielem a zespołem redakcyjnym - polityka personalna, poglądy głoszone na łamach,

• Skutki ogólnospołeczne: tendencja do ograniczania swobody wypowiedzi i różnorodności opinii, prasa bardziej ”hermetyczna”,

• Skutki pozytywne to szeroko rozumiany postęp techniczny, przy tworzeniu gazety.

2. Dzienniki

W latach 60. i 70. dokonywało siew dziennikach wiele zmian, zarówno na prowincji, jak i w Paryżu. Liczba gazet zmniejszyła się znacznie. Prasa prowincjonalna znosił trudności o wiele lepiej niż stołeczna. Postęp techniczny pomógł jej zlikwidować pewne niedostatki. Spadły nakłady, pomimo tego, że przybyło ok. 10 mln Francuzów. Dzienniki lokalne ograniczały czytelnictwo prasy paryskiej. Symbolem prasy francuskiej pozostają wielkie dzienniki stołeczne: „France-Soir” konserwatywno-prawicowy, „le Parisien libere”- konserwatywno-prawicowy, „Le Matin”, „Le Monde” - liberalny, „Le Figaro”- konserwatywno-prawicowy, L'Aurore” konserwatywno-prawicowy, „L'Humnanite” - lewicowy. „La Croix”- konserwatywno-prawicowy, „Liberation” - konstetacja rewolucyjna,” Le Quotidien de Paris”- konserwatywno-prawicowy „Les echos”(gazeta ekonom.), „Le Nouveau Journal”, „L'Equipe”, „Paris-Turf-Sport”.

• „Le Figaro” - założony w 1854r., w 1942r. został zamknięty, dzięki czemu mógł być wydawany po wojnie pod tym samym tytułem. Dyrektor Pierr Brisson. Wysoki, elitarny poziom, zachowujący opinie niezależności i wiarygodności. Właściciele: 1. pani Cotnareanu, 2.Koncern Prouvost - Beghin, 3. Prouvost. Śmierć Brissona - długotrwały kryzys, w wyniku starcia z redakcji z Prouvostem. 1975r. „Figaro” kupuje Hersant. Tytuł traci na popularności, dziennikarzy odchodzą. Pozostaje jednak ciągle tytułem ogólnokrajowym, znanym na arenie międzynarodowej.

• „L'Aurore”, zał. 1944r. przez adwokata i polityka Roberta Lazuricka i kontrolowana przez Marcela Boussaca. 1978r. przejecie dziennikarz przez Franpress. Próbował rywalizować z „Le Figaro”, bez efektów. Czytelnicy to mniej „ekskluzywne kręgi”. Często prowadzi walkę propagandową z państwem jako narzędziem podporządkowania władzy „możnych”.

• „Le Parisien libere” zał. 1944r., gazeta poranna, informacyjna, przeznaczona dla wszystkich i otwarta dla wszystkich problemów świata, zabiegała o popularność wśród robotników. W latach 60. zaczął też wychodzić w formie tabloidu, antykomunistyczny i nacjonalistyczny. Stworzył sieć popularnych i powiązanych ze sobą gazet. Koncern Amaury'ego.

• „France-Soir”, edycja południowa i wieczorna. Dziennik ukazał się w listopadzie 1944r., jako spadkobierca pisma konspiracyjnego i przedwojennego „Paris-Soir”, (Hachette, później Hersant). Jego dyr. To Pierze Lazareff. Poświęca dużo uwagi sprawą ekonomicznym. Antykomunistyczny i popierający gen/. De Gaulle'a. Pełen ilustracji. W pewnych momentach lat 60. nakład 1-2 mln egz.. Lata 70 kryzys. Czytelnicy - ludzie z wykształceniem średnim, podstawowym i zawodowym.

• „Le Croix” - zał. 1880r., jako miesięcznik, w 1883r. jako dziennik. Od początku walczył z postępującą laicyzacją. Był bliski kościołowi i miał zdecydowanie prawicowy charakter. Później zaczęła odchodzić od swojej bezkompromisowości i dążyć do ukazywania wszystkich tendencji w katolicyzmie. 1973r. dodanie do tytułu „L'Evenement”.

• „Le Monde” - najwybitniejszy, umiejscawiany w centrum. W latach 60. realizacja koncepcji pisma prestiżowego. Dostarczał głębokiej publicystyki, trybuna „dziennikarstwa interpretacyjnego”. Cechy stałe: brakowało fotografii i reportaży, kilka sztywnych działów. Oparcie wśród inteligencji. Niezależny, obiektywny. Ciekawy status własnościowy 1968r. reorganizacja. Kapitał podzielona na 1000 cz., z czego 400 w rękach założyciel i ich spadkobierców, 110 dla żyrantów, 490 dla pracowników zgrupowanych w stowarzyszeniach redaktorów, kadr techn., oraz pozostałych służb. Zarzuca się mu brak wyraźnego oblicza polit.. Wydaje kilka specjalnych edycji np. dyplomatyczną. Wiele uwagi dla spraw międzynarodowych.

• „L'Humanite” - centralny organ partii komunistycznej, odstani wielki dziennik partyjny, zał. 1904r. przez Jeana Jaruesa, od 1920 r. gazeta komunistyczna. Jej sytuacja wyglądała w różnych okresach różnie. Czytelnicy to głownie robotnicy Paryża i pobliskich regionów, młodzież, inteligencja.

• „Le Matin” - zał. Marzec 1977r., ekipę redakcyjna stanowią dziennikarze, którzy odeszli z „France -Soir”, po zakupie jej przez Hersanta. Claude Perdriel stworzył dziennik pod hasłem „lewicy zjednoczonej”. Tytuł należy do „Le Nouvel Observateur”.

• „Le Quotidien de Paris” zał. Czerwiec 1974r., dyr. Filip Tesson, który odszedł z „Combat“, wraz z cz. redakcji.. Opozycyjne nastawienie do rządu socjalistycznego. Miał być nowoczesnym dziennikiem informacyjnym, małego formatu z wieloma ilustracjami, druk na offsecie.

• „Les Echos” zał. 1908r. przez barci Emila i Roberta Servan - Schreiberów. W 1963r. kupił Jacques Beytout. Ukazuje się 5 razy w tygodniu, gazeta ekonom. sięgająca do tematyki społ. i polit.. Nakład ok. 50tys.egz. Kategoria pism elitarnych o wysokim prestiżu.

• „Le Nouveau Journal” - październik 1967, jako kontynuacja innego pisma ekonomicznego.

• „L'Equipe”- zał. 1944, największy dziennik sportowy we Francji, organizuje np. „Tour de France”, własność grupy Amaury'ego.

• Dzienniki regionalne np.: „Ouest-France”(Rennes), „Le Progres”(Lyon), „L'Est Republicain”(Lancy).

• Czasopisma

Problemy czasopism:

- uniwersalizacja, czy specjalizacja,

-uzależnienie od reklam,

- upodabnianie do magazynów amerykańskich.

We Francji istniej ok. 15 tys. czasopism.

Ogólno informacyjne	Informacyjne wyspecjalizowane	Rozrywkowe	Dokumentacyjne
Tygodniki lokalne, gazety „siódmego dnia”, pisma doktrynalne, pisma ”echa”, magazyny informacyjne, ilustrowane, informacji „grupowej”.	Ekonom. i finansowe, sportowe, radiowo - TV, kobiece, młodzieżowe i dla dzieci	Pisma sensacji, lekturowe, ilustrowane, pornograficzne, popularyzatorskie, astrologiczne	Zawodowe i techniczne, kulturalne, dot. Literatury, naukowe, wielkie przeglądy,

2. Typologia czasopism Pierr'a Alberta.

• „Le Canard enchaine”- zał 1916r. przez anarchistycznego dziennikarza Maurice'a Marechala, satyryczne pismo przyjęło za zasadę kpiny ze wszystkiego i ze wszystkich. Nakład ok. 400 tys. egz. Nie zamieszcza reklam!! Obecnie w rękach stowarzyszenia redaktorów.

• „L'Express” - umocnił swoja pozycję. W latach 1953-1964 nadawanie formy „pisma opinii”, trybuny dziennikarstwa interpretacyjnego, później przekształcił się w pismo ogólno informacyjne. Zreorganizowany na wzór pism amerykańskich. Wiele tarć bo współpracownicy o różnych poglądach i koncepcjach na profil pisma. Kupił grupę w 1977r. James Goldsmith. Skierowany bardziej na prawo. Ma bardzo duże znaczenie w życiu kulturalnym i politycznym Francji.

• „L'Observateur” - 13 kwietnia 1950r., z podtytułem „polityczny, ekonomiczny, literacki”, wyd. Gilles Martinet, był redaktor AFP i Roger Stephane z „Combat”, później też Claude Bourdet. Właściciel Henrui Smadja. Miał dostarczać informacji wszechstronnej i uczciwej, koncentrował się na cz. lewicy. Zmieniano tytuł na 2. „France-Observateur” i 3. „Le Nouvel Observateur”. Przy trzeciej zmianie dogadały się ekipy z „France-Observateur” i „L”Express”. Zmianie uległ cały image pisma. Nakład wzrastał, wielu lewicowych intelektualistów był z nim związanych. Tematyka szeroka, odgrywa wybitną rolę w życiu Francji.

• „Le Point” - wrzesień 1972r., wynik braku stabilizacji w „L'Express”, finansowany przez Hachetta., bardzo prawicowy. Badano rynek parowy, zanim tytuł się pojawił. Odniósł spektakularny sukces. Ok. połowa czytelników ma wyższe wykształcenie.. zwalcza komunistów i socjalistów.

• „Paris-Match” - magazyn informacyjno. ilustracyjny. Koncern Filipacchiego.

• „L'Expansion” - miesięcznik, zał. 1967r, przez J.-L. Servan Schreibera i Jeana Boissonata; nakład 140 tys. egz.; elitarny periodyk dostarczający informacji i prognoz dla kręgów przemysłu i finansjery.

• 5 wielkich czasopism telewizyjno - radiowych: „Tele 7-Jours”, „Tele-Poche”, „Telerama”, „Telemagazine”, „Tele-Star”. Jest w nich bardzo dużo reklam.

• Magazyny dla kobiet ok. 120 tytułów, magazyny zajmujące się tematyką kobiecą np. „Ele”, poświecone kobietom i ognisku domowemu np. „Echo de notce temps”, i magazyny poradnikowe np. „Modes ed Travaux”.

• Ok. 350 tytułów dla dzieci i młodzieży, zwłaszcza miesięczniki.

• Prasa rozrywkowa, znaczny rozwój prasy pornograficznej.

• Dokumenty to ponad 7000 tysięcy tytułów - zawodowych,- technicznych, prasa rolnicza ok. 130 tytułów.

4. Koszty wytwarzania, reklama.

Koszty przedsiębiorstw prasowych składają się głownie z wydatków osobowych, na redagowanie i druk, na kolportaż. Czasem na własna reklamę. Prasa francuska jest sprzedawana indywidualnie w kioskach lub w prenumeracie,. Wydawcy nie zawsze potrafią dobrze oszacować różnicy miedzy nakładem, a rzeczywistą sprzedażą. Koszty wytwarzania zależą od odległości, dlatego np. gazety regionalne maja tu lepsze perspektywy. Prasa żyje również z reklamy, chociaż jest mniej uzależniona niż tytuły w Wielkiej Brytanii. Prasa gratisowa stała się zagrożeniem dla tytułów płatnych, już w 1977r. było ok. 220 bezpłatnych periodyków. Prasa francuska dostosowała treść i formę do rynku reklamowego. We Francji wyróżniam trzy rodzaje reklam: ogólnokrajowa, regionalna i drobne anonse. Te ostatnie odgrywają ogromna role w budżetach. Trzy największe francuskie agencje reklamowe to: Publicis Conseil, Roux Seguele GaysacGoudard, Havas Conseil. Francuzi są nieufni wobec reklamy, stworzyli instytucję, która zajmuje się ochrona konsumenta przed reklamą, a mianowicie biuro kontroli reklamy.

5. Państwo a prasa

We francuskim systemie prasowy istniej wiele sposobów, oddziaływania na całokształt informacji. W latach V Republiki stosunki między władzami a środkami masowego przekazu nie przybrały formy instytucjonalnej. !973r. zlikwidowano Ministerstwo informacji, które później reaktywowano, a po jakimś czasie znów zlikwidowano.

Formalnie biorąc, rola państwa wobec prasy, radia i telewizji polega głownie na udzielaniu pomocy finansowej w rozmaitych formach. Jednocześnie akcentuje się niezależność i obiektywność informacji. Jednak otwarcie wyraża się podejrzenia, ze stan rozproszonej i zdecentralizowanej kompetencji oraz istnienie „specjalnych funduszów” ma celu ukrycie rzeczywisty sterowanie informacją.

Finansowanie prasy bezpośrednie, subwencjonowanie takich wydatków jak:	Pośrednie
- transport prasy kolejami, łączność telefoniczna, wspieranie ekspansji prasy franc. za granicą, wspieranie gazet, które zamieszczają mało reklam, różne interwencja,.	Wydatki na telegramy prasowe, specjalna łacnzosc telegraficzna, zniżkowe taryfy pocztowe, ułatwienia inwestycyjne, zwolnienie od podatków.

Pomocą dla informacji masowej jest tez wspierania Agence France Presse. Udział subwencji w budżecie AFP jest wykazuje tendencję rosnącą, podobnie jak całe koszty agencji. Pomoc państwa jest krytykowana jako niewystarczająca w stosunku do rangi i zasięgu AFP.

Ważnym elementem jest kolportaż. Tu też sytuacja nie jest całkiem klarowna, ponieważ państwo dysponuje wpływami w największym przedsiębiorstwie kolportażowym - Hachette. Francuski system kolportażowy jest uznawany, za jeden z najsprawniejszych na swiecie. Odbywa się ona za pośrednictwem własnej służby (zwykle na prowincji) lub instytucji wyspecjalizowanych (w Paryżu_. Wcześniej dominował Hachette, dziś Transport-Presse i Les Nouvelles Messageries de la Presse Parisienne, w której udziały ma Hachette.

6. Radio i Telewizja

W latach 70. zarówno w przypadku telewizji, jak i radia możemy mówić o pełnym nasyceniu rynku i zaspokojeniu potrzeb pod względem ilości odbiorników. Wydłużał się tez czas poświęcany na oglądanie telewizji, ludzi zaliczanych do wszystkich kategorii zawodowych i wiekowych.

• 4 lutego 1959r. RTF stała się państwowym przedsiębiorstwem publicznym o charakterze przemysłowym i handlowym, o własnej osobowości prawnej, finansowej i administracyjnej oraz autonomicznym budżecie. Ministerstwo Informacji sprawowało, jednak nadal nadzór, a rząd maił wpływ na obsadzanie stanowisk.. Ważniejsze decyzje dot. Budżetu pozostawały i tak w kompetencji Ministerstwa Finansów. Dominacja państwa nad radiem i telewizja nie została jednak osłabiona.

• 27 czerwca 1964r. kolejna reforma RTF, otrzymuje nową nazwę Office de la Radiodiffusion- Television Francaise (ORTF) i dwie ważne innowacje statutowe.. TORF podległa teraz kurateli ministra, a nie władzy. Po drugie rada administracyjna funkcjonująca przy dyrektorze generalnym przejęła niektóre funkcje ministra informacji.. Miała określać politykę i potrzeby budżetowe, dbać o obiektywizm, wysoki poziom, i sprawdzać czy główne tendencje myślowe i wielkie nurty opinii mogą wyrażać się za pośrednictwem ORTF. Skład rady 24 osoby - 12 od władz, 12 ze środowisk związanych z informacja masową. W latach 1964-66 rozwijał się drugi kanał telewizyjny.

• Radio nadawco wtedy 3 programy: France -Inter, France -Culture, France-Musique.

• 1968r. narastają problemy, coraz wyraźniejszy jest wpływ władz np. Na dobór firm reklamowanych. Protestują zwłaszcza dziennikarze lewicowi.

• 1972r. dymisja dyrektora generalnego ORTF i przewodniczącego rady amin..

• Trzy kierunki reform: - zapewnienie rzeczywistej dostępności anteny dla wszystkich poglądów, decentralizację i demonopolizację.

• Lipiec 1972r. parlament [przegłosowuje nowy statut ORTF, zmieniają się władze(prezydent- dyrektor generalny), struktura zarządzania i zwiększa się w pewien sposób autonomia i tym samym potwierdza, i uznaje opinię znaczniej części społeczeństwa..

• Stacje peryferyjne: Europe nr 1, Radio Luxembourg (RTL), Radio Monte Carlo, Sud Radio, Atlantic 2000, Tele-Luxembourg, Tele Monte Carlo. Państwo nie tylko nie zwalczało stacji peryferyjnych ale uczestniczyło w nich tez przez SOFIRAD.

• W ORTF narastał chaos kompetencyjny, szerzył osie niezadowolenie, były strajki. W 1974r. dokonano kolejnej reorganizacji: decentralizacji ORTF i konkurencyjności programowej, która jednak nie odpowiadała strukturze instytucji jaka była telewizja. Od Stycznia 1975r. nowa struktura zaczęła zdawać egzamin.

• W miejsce jednolitej instytucji powstało teraz siedem: dla nadawania programów telewizyjnych:

1.TF1, 2.Antenne 2, 3.France Region 3(FR-3); dla radia: Radio France; dwie instytucje produkcyjne i jedna pomocnicza - SFP, TDF, INAV.

TF-1	Antenne 2	FR-3	Programy radiowe
Pierwszy kanał telewizji, służy nadawaniu dzienników informacyjnych, filmów i programów zagranicznych, dyskusji, programów społecznych i kulturalnych.	Programy analizujące problemy wew. Francji, filmy, seriale, kwizy, magazyny.	Problemy regionalne, ale tez adresowane do szerokich kręgów: filmy, dyskusje, bloki dla młodzieży.	Zgrupowane w dyrekcjach: France -Inter, France- Inter -Paris ( te dwa maja najszerszy zakres tematyczny), France-Culture, France-Musique, Radio -France -Internationale

• Nie dopuszczono do telewizji przedstawicieli różnych opinii społeczno - politycznych, zatem umocniła się opinia o telewizji jako narzędzia propagandy rządowej.

• Tworzyły się wolne radiostacje, m.in.: Radio - Sorbonie, Radio-Saugues, radio - Campus. Władze nie patrzyły przychylnie na te inicjatywy.

• 29 lipca 1982r. uchwalono prawo w sprawie komunikacji audiowizualnej - 110 artykułów. Dokonano licznych szczegółowych modyfikacji. Ustalało, kto Moz nadawać ,jaka jest misja radia i telewizji, monopol programowania zostaje zniesiony, ustala sposób korzystania z fal Hertza oraz infrastruktury i instalacji audiowizualnej., programy radiowe lokalne w promieniu do 30 km, co roku raport specjalnej komisji parlamentarnej, , utworzono kierownictwo i radę narodową komunikacji audiowizualnej, postanowiono utworzyć stowarzyszeń narodowych dla programowania emisji, państwo było jedynym akcjonariuszem tych stowarzyszeń,, określono funkcje instytutu narodowego ds. komunikacji audiowizualnej, stworzono 12 towarzystw regionalnych telewizyjnych, finansowanie radia i telewizji odbywa się z różnych źródeł pod kontrola rządu i parlamentu, dziennikarze maja ten sam status co prasa drukowana.

• 4 lipca 1982r. zatwierdzono utworzenie 4 programu telewizji.

7. Agence France Presse i inne agencje

W latach 70. następowa dalszy rozwój AFP, która umacniała swoją pozycję wśród potentatów informacji na świecie. AFP zatrudnia ok. 2000 osób, a wśród nich 950 dziennikarzy, Ok. 450 dziennikarzy pracuje za granicą. Budżet i udziały w nim funduszy państwowych wykazują tendencje wzrostową. AFP dostarcza informacji z Francji dla odbiorców krajowych, wiadomości zagraniczne w kilku wersjach językowych, serwis specjalny dla Afryki Północnej, serwis gospodarczy, biuletyny specjalne dla określonych krajów lub regionów, serwis fotograficzny, wybory artykułów na specjalne tematy, biuletyn religijny i naukowy. Rząd ma dalej dominujący wpływ na AFP.

Inne agencje we Francji np.: Agencja Centrale Parisienne (ACP) zaopatruje prasę prowincjonalną, Locales, Agra Press, Opera Mundui.

8. Zawód dziennikarski.

We Francji od zawsze przykładano wielka wagę do ram zawodu dziennikarskiego. Statut dziennikarza określa prawo z 1935r. i kodeks pracy. Dziennikarz to ten, którego głównym zajęciem jest praca zawodowa w publikacji codziennej lub periodycznej, wydawanej we Francji, albo we francuskiej agencji informacyjnej, stanowiącej podstawę jej utrzymania. Zawodowy dziennikarz AM kartę prasową odnawianą co roku przez specjalna komisje kwalifikacyjną - uprawnia do wykonywania zawodu dziennikarza i korzystania z przywilejów socjalnych. Uczelnie dziennikarskie: Centra de Formation et de Perfectionnement des Journalistes w Paryżu, katolicka Ecole Superieure de Journalisme w Lille oraz L'Institut Francais de Presse (1937r.)

VI. Jaki system?.

• Zamysły reformatorów systemu medialnego po drugiej wojnie światowej nie spełniły się wszystkie.

• Po reformach powstał system nieco inny niż w innych krajach, ale pełen sprzeczności zaogniony problemami, których nie da się rozwiązać pomimo oczekiwań społeczeństwa.

• Formy własności środków masowego przekazu we Francji: prywatna, państwowa, stowarzyszeń wytwórców, organizacji społeczno - politycznych.

• Trzy typy gazet wg kryterium informacji, typologia wg Fauveta: gazety „informacja i tylko informacja”, drugi typ to gazety służący jakiejś partii, grupie, ideologii, albo wyznaniu. Trzecie to dzienniki niezależne materialnie i politycznie, swobodnie wyrażające opinie w kontekście możliwie bogatej informacji i refleksji.

• Koncepcja wolności prasy jest kolejnym wyznacznikiem systemu prasowego; Francja odegrała ogromna rolę, jako współtwórczyni liberalnej teorii wolności prasy; współczesny system wolności prasy opiera dalej na znowelizowanym prawie z 1881r.(->patrz wcześniej omówienie tego prawa).

• Trzy możliwości przeobrażeń francuskiego systemu: 1.utrzymanie lub zwiększenie etatyzacji elektronicznych środków przekazu, to ugodzi w liberalną doktrynę, 2. rozwój wielkiej własności prywatnej przez dalsza koncentracje, 3.uspołecznienie procesu informacji masowej drogą ewolucji lub rewolucji.

Część II. (1980 - 2000)

1. Koniec monopolu.

Z podatkiem lat 80. Francja stanęła przed problemem rozwiązania wszystkich niejasności w swoim systemie medialnym, w taki sposób, aby rozwiązania odpowiadały ambicjom Francuzów i ich możliwością. Chodziło przede wszystkim o przełamanie sztucznych barier, co oznaczało by wejście na rynek kapitału zagranicznego, wzrost dochodów z reklam, większe inwestycje, przyśpieszenie postępu technicznego. Pierwszym krokiem w tym kierunku było prawo audiowizualne z 1982r. Wtedy tez powstałą pierwsza instytucja dla regulowania działalności w eterze, chroniąca zasad pluralizmu, równości i niezależności -Haute Autorite de la Communication Audiovisuelle (HACA), później zastąpiona CNCL, a w 1989r. przekształcona w Le Coneseil superieur del'audio-visuelle, (CSA) która istnieje do dziś. W 1986r. - sprywatyzowano Europe 1 i uległ zwężeniu zakres działalności SOFIRAD( teraz organizował działalność radiowo - telewizyjną dla zagranicy oraz francuskiej ekspansji kulturalnej). Od 1984r. radio mogło nadawać reklamy i zwiększona została ilość stacji mogących należeć do jednego właściciela. Wtedy tez Canal Plus uruchomił nadawanie programów płatnych. Francuski system medialny zaczął upodabniać się do systemów anglosaskich i niemieckiego, zbudowanych na połączeniu mediów komercyjnych z publicznymi.

Prasa rywalizowała ze sobą, szukała dla siebie nowych miejsc i ról na rynku medialnym. Tragiczne jest czytelnictwo dzienników, które przegrywają z telewizja i interentem. Już od 1994r. powstawały pierwsze „prasowe” strony internetowe we Francji. Pomimo tego ze media audiowizualne są słabiej rozwinięte niż w innych krajach, to czytelnictwo prasy we Francji, w porównaniu do tych krajów jest dwa razy niższe, to dziwne!

2. Koncentracja medialna.

Stworzenie konkurencyjnego rynku mediów elektronicznych, otworzyło nowe pole działania i rywalizacji dla koncernów medialnych. W Przypadku największych grup prasowych oznaczało to drogę ku multimedialności. Koncerny Francuskie upodabniały się do koncernów zagranicznych.

Z kolei koncerny brytyjskie i niemieckie zaatakowały rynek francuski. 23 X 1983r. i 27XI 1986r. wprowadzono prawne bariery antymonopolistyczne, oparte na kryterium kwotowym, czyli, określonym, dopuszczalnym udziale w rynku medialnym.

Francuskie koncerny medialne.

Audiowizualne	Prasowe
Canal + TF1 France 3 France 2 M6 Europa 1 Radio France Canal satellite NRJ RFO	Hachette Filipacchi Havas Publication Prisma Presse Sodpresse NMPP Editions Amaury Groupe Voix du Nord Comareg Bayard Presse La Vie catholique

Mamy też we Francji koncerny, które wcześniej działały w innych dziedzinach przemysłu np. koncern budowlany Bouyues, lub elektroniczny Lagardere. Źródła koncentracji : internacjonalizacja, globalizacja, rewolucja techniczna.

Francuscy potentaci medialni:

• Hachette w 1981r. stała się cz. holdingu Lagardere; Hachette Communication Media wspiera rozwój nowoczesnych technik, obejmuje wiele tytułoe, wydawnictw, firm. W 1997r. Lagardere związał się z Filipacchi tworząc Hachette Fillipacchi Media. Meida i komunikacja stanowia 60% obortu holdingu, który swoje interesy ma we Francji, Europie i Ameryce Północnej. Lagardere ma udziały w dziennikach, magazynach, wydawnictwach, nowych mediach, zaangażowany jest też w przemysł poligraficzny, kinematograficzny, dzienniki i czasopisma w USA, na Dalekim Wschodzie, zajmuje czołowe miejsca w dystrybucji prasy, udostępnianiu Internetu, telewizji cyfrowej we Francji.

• Havas -300 firm i filii, produkty i usługi medialne w 20 językach, 20 tysięcy współpracowników. Havas stanowi cz. wydawniczo - informacyjna nowej grupy Vivendi Universal. Havas prowadzi działalność w trzech kierunkach : informacji, wydawnictw i rozpowszechniania. Havas Vivendi Universal Nadal odgrywa ogromna role jako wydawca książek.

• Hersant, funkcjonuje na rynku od 1950r., początkowo zdobywał tytuły regionalne, później kupił „Le Figaro” od grupy Prouvosta, a jeszcze później od Hachetta : „Paris de Soir” i „l'Aurore”. Zasadnicze ogniwa do Socpress i France Antile. W 1996 r. Hersant miał we Francji i Antylach 25 dzienników, 12 magazynów specjalistycznych. W następnych latach koncern miał trudności finansowe.

• Prisma Presse - francuska filia Gruner und Jahr, posiada liczne francuskie magazyny.

• Edition Philippe Amaury; po śmierci założycieli grupy przeżywał ona liczne problemy, wynikające m.in. z kłótni miedzy spadkobiercami. Dziś 75% ma Filip Amaury, a resztę Hachette Fillipacchi Medias. Ma l'Equipe, Presse Sports - agencja pras sportowej, Le Parisien, drukarnie, firmę zajmującą się dystrybucja prasy.

• Bayard Press - to wielka katolicka grupa multimedialna wywodząca się z Maison de la Bonne Presse (1873r.). Prowadzi zróżnicowana działanosc wydawnicza, zwiażana nie tylko z religia. Ma m.in.: „La Croix”, „Pelerin Magazin”, prasę innych krajach( np. udziały w Tygodniku Powszechnym), książki, inwestuje w media audiowizualne, turystykę.

Zagraniczne koncerny we Francji to m.in.: amerykańskie International Herald Tribune i Conde Nast. (Vogue, Maison et Jardin), niemieckie : Axel Ganz, Bauer, szwedzkie Bonnier, brytyjski Person, CLT, i holenderskie : Volters Klouver.

3. Prasa drukowana

1. Tendencje ogólne.

Sytuacja na rynku była niestabilna, wiele tytułów upadało, niektóre się ze sobą łączyły, pojawiały się nowe. Towarzyszył temu spadek nakładów dzienników i czytelnictwa. W 1997r. były 3 432 tytuły. Zwiększyła się ilość tytułów wyspecjalizowanych, lokalnych. Pras informacyjna i gratisowa przeżywały stagnacje. Trudności prasy codziennej wiążą się przede wszystkim z wzrostem kosztów produkcji, wysokim cenami, spadkiem dochodów z reklamy przechwytywanej przez telewizją., nowe media, magazyny i pisma gratisowe. W prasie francuskiej występują dwie tendencje: znacznie wyższe czytelnictwo niż liczba sprzedanych egzemplarzy i większa sprzedaż w kioskach niż w prenumeracie.

2. Dzienniki stołeczne

Wysoki poziom dzienników paryskich i ich zróżnicowanie polityczne stanowi o specyfice sytemu informacji we Francji.

Dzienniki paryskie 1981-1997r.:

- Le Figaro,

- Le Monde,

-Le parisien,

-France soir

- Liberation,

- L'Hunanite,

-La Croix,

- Les Echos,

- Paris - Turf

- L'Equipe.

Dwie trzecie nakładów prasy paryskiej rozchodzi się w regionie stołecznym.

• La Croix - dziennik katolicki (1883), wychodzi od poniedziałku do soboty, ma format tabloidowy, są w nim krótkie artykuły analityczne oparte na solidnej dokumentacji, unika moralizatorstwa. Ewoluuje w kierunku gazety porannej; podkreśla więź z czytelnikiem, należy do Bayard Presse.

• Les Echos - dziennik specjalistyczna, złączony przez dysntię Servan-Schreiberów, (1908r.), zajmuje się ekonomią. Obecnie ma go holding Perason. Jest najlepszym dziennikiem ekonomicznym we Francji, tematyka typowo ekonomiczna, ale tez aktualne wydarzenia międzynarodowe. W tygodniu zawiera 4 specjalistyczne dodatki.

• L'Equipe - kontynuator francuskich dzienników sportowych z XIXw.. Założyli go, w 1946r. Jacques Goddet i Patrick Thominent. Należy do grupy Amaury. Charakteryzuje się obiektywizmem i przywiązaniem do fair play.

• Le Niagaro - (1854r.) najstarszy paryski dziennik., zawieszony w 19442r. wznowiony w 1944r. pod przewodnictwem Brissona. Najwybitniejszy dziennik prawicowy. W 1975r. dziennik kupił go Hersant. W latch 90. raczej tworzył wizerunek dziennika centrowego. Zawiera bogate informacje i kompetentną publicystykę. Odznacza się wielka różnorodnością. Dostarcza informacji wielu gazetom prowincjonalnym.

• „France -Soir” -kontynuacja konspiracyjnego pism, przez wiele lat posiadała największy nakład w kraju. Dziennik typowo informacyjny, o bardzo żywej szacie graficznej, nie stroniący od taniej sensacji. Należy do Hersanta. Ma też wydanie popołudniowe z dużą ilością rozrywki.

• L'Humnaite - stary dziennik komunistyczny, bardzo mały nakład ok. 58 tys. egz., ale się nie zwiększa nawet po zmianach formatu, dodaniu nowych treści.

• Le Parisien - wywodzi się z „Le Parisien libere”(zał. 1944r.), był nacjonalistyczny, antykomunistyczny, Po śmierci Amaury'ego liczne trudności. Dziś należy do Hachetta, który wpłynął na zwiększenie nakładu poprzez podniesienie atrakcyjności tytułu. Wydanie ogólnokrajowe wprowadzone w 1994 nazywa się d'Aujourdhui.

• Liberation - lewicowy dziennik zał. w 1973r. W 1981r. zosta zawieszony na kilka miesięcy, a później ukazał się w nowej formie, z bardziej umiarkowaną linia polityczną. Dziś kojarzony jako dziennik informacyjno kulturalny.

• Le Monde - obiektywizm i niezależność polityczna należą do stałych zasad pisma, jest gazetą elitarną, dziennik dzieli się na 7 działów,; w grudniu 1994r. przekształcenie stowarzyszenia w SARL- stowarzyszenie anonimowe z ograniczona odpowiedzialnością, w jego skład wchodzą akcjonariusze zewnętrzni, redaktorzy, czytelnicy. Poważnym udziałowcem jest Hachette.

• „La Tribuna” - zał. W latach 60. wchodzi w skład grupy LVMH, zajmuje się głownie aktulana problematyka ekonomiczna, polityczna i społeczna, nakład ok. 70 tys. egz.

3. Dzienniki lokalne.

Odznaczały się większa stabilnościa niż tytuły stołeczne. Wzrastała ilość lokalnych tytułów ogólno informacyjnych informacyjnych politycznych. Rzadko, który dziennik należy do grupy medialnej. Największe dzienniki to : Quest - France, Le Progres, Sud-Quest, La Voix du, Dauphine Libere, Nice Matin. Większa stabilność ekonomiczna prasy prowincjonalnej umożliwia wielu gazetom inwestowane i uzyskiwanie poziomu technicznego porównywalnego z gazetami stołecznymi.

4. Czasopisma.

Francuzi uwielbiają czytać magazyny. Ukazuje się ok. 30 000 periodyków. Tygodniki:

Tele 7 Jours	Telewizyjny
Femme actuelle	Dla kobiet
Paris Match	Ilustrowany
Voici	Rozrywkowy
Telerama	Telewizyjny
France- Dimanche	Popularny
1' Express	Informacyjny
Figaro Magazine	Inform. prawicowy
Le Nouvel Observateur	Inform. lewicowy
Journal de Mickey	Dla dzieci

Miesięczniki to m.in.: Prima, Notce Temps, Marie Claire, Geo, Capital.

Ciekawostka!

Tygodnik Le Canard enchaine zał. w 1915r. nieco anarchizuje i nie drukuje reklam, a osiąga nakłady rzędu 300 - 500 tys. egz..

Periodyki dzielimy na : ogólno informacyjne, informacyjne specjalistyczne, rozrywkowe, dokumentacyjne.

• „L'Express”- od 1995r. tygodnik jest w rękach CEP Havas. Jest łatwiejszy do odbioru niż wcześniej.

• Le Nouvel Observateur - lewicowy tygodnik rywalizujący z ”LExpress”, w latach 80. miał względnie stała pozycję. W latach 90. stał się największym ogólno informacyjnym magazynem we Francji nakład ok. 469tys.egz.

• Le Point - obecnie własność grupy Pinault. Tygodnik stara się o wszechstronną, aktualna informacje, bogate wiadomości kulturalne, i rozrywkę., nakład 309 tys.egz.

• L'Evenement du jeudi - zał. 1984 r. jako wydawnictwo niezależne o zabarwieniu lewicowym, finansowane przez odbiorców, nakład 200 tys. egz.

• „Paris Match” - wzorowany na „Time”, „Life”. Podstawowy gatunek fotoreportaż, foto -dziennikarstwo. Należy do grupy Filipacchi. Nakład ok. 800 tys. egz..

• Periodyki ekonomiczne ok. 20 tytułów; np. Expansion.

• Magazyny sportowe ok. 100 tytułów.

• Czasopism radiowo- telewizyjne ok. 27 tytułów.

• Czasopisma dla kobiet ok. 80 tytułów.

4. Media audiowizualne.

1. Problemy ogólne.

Lata 80. przyniosły przełom we francuskim systemie informacyjnym - koniec monopolu państwowego w dziedzinie środków audiowizualnych, pojawienie się komercyjnego radia i komercyjnej telewizji., możliwość zastosowania przekazu kablowego i satelitarnego.

Istotne instytucje nowego systemu:

- CSA - Le Coneseil superieur del'audio-visuelle- ustala częstotliwości dla radia i telewizji, udziela prywatnych nadawcom koncesji, dba o przestrzeganie prawa przez nadawców, chroni dzieci i młodzież, zabezpiecza respektowanie zasad pluralizmu i uczciwości informacji, kontroluje zlecenia reklamowe, wypełnia nominacje na stanowiska do np. instytucji programujących, dysponuje sankcjami, wyraża opinie na temat prawnych regulacji RTV, mianowanie szefów publicznego radia i telewizji, dba o sprawiedliwy przydział czasu antenowego w czasie wyborów. CSA jest radą składającą się z 9 członków.

- Narodowy Instytut Środków Audiowizualnych (1974r.) - utrzymuje archiwa radia i telewizji, kształci zawodowo pracowników telewizji, prowadzi badania i produkcje zwiane z rozwojem telewizji.

Francja jest zdecydowaną obrończynią narodowych tradycji kulturalnych, zagrożonych globalizacją rynku audiowizualnego.

2. Radio

Francuzi uwielbiaja słuchać radia, w 1998r. w przeciętnym domu było 6 odbiorników radiowych. Programy nadawane są zaś przez ok. 1700 stacji.

CSA wyróżnia 4 kategorie radiofonii nie publicznej: lokalne niezależne, lokalne afiliowane przy wielkich sieciach, tematyczne o zasięgu ogólnokrajowym, uniwersalne narodowe.

Radio publiczne to - Radio France, subwencjonowane przez państwo, 23% całej sieci francuskiej i składa się z : France - Inter (uniwersalna), France Musique(całodobowe programy muzyczne, głównie klasyczne,)France Culture, France Info (aktualne informacje), RFI (nadaje programy dla zagranicy w kilkunastu językach) , RFO (dla francuskich terytoriów zamorskich).

Radiofonia prywatna obejmuje dawne stacje peryferyjne : RTL, Europa 1, RMC, sieci muzyczne: Cheri FM, Europe 2, NR, Nostalgie, Skyrock, RFM, RTL2, Fun Radio. Znikły stacje peryferyjne, łączące kapitał państwowy z prywatnym. Nie zaprzestał działalności jednak Sofirad. Wciągu ostatnich lat zwiększyła się liczba słuchaczy, ale paradoksalnie nie zwiększyły się wpływy z reklam dla radiostacji.

3. Telewizja.

We Francji istnieją telewizje publiczne i prywatne, z udziałem kapitału zagranicznego. Telewizje komercyjne maja znaczna przewagę na rynku. Francuzi maja ok. 60 kanałów telewizji kablowej do dyspozycji. Telewizji tematycznej ok. 100 kanałów.

Publiczna	Prywatna
- France 2(uniwersalna) - France 3(uniwersalna regionalna), - Arte (kulturalna, współprodukcja z Niemcami), - La Cinquieme (edukacyjna) Dochody :abonament +reklama. Wyjątek Arte finansowana przez państwo.	- TF1 - uniwersalna, - M6 - uniwersalna, - Canal + (płatna, kodowana), - inne.

• TF1 - zajmuje się emisja ,produkcją, dystrybucją, pracą wydawniczą, rozwojem technik, kanałami tematycznymi. Ma charakter uniwersalny, ogromna cz. Francuzów korzysta z niej.

• France 2 (zał. 1992), jako kontynuacja Antenie 2, , nadaje program uniwersalny, uznaje i podkreśla ważność więzów społecznych, wzbogacanie wspólnej identyfikacji kulturalnej.

• France 3 - tez uniwersalna, zwraca się jednak do ośrodków uniwersalnych, uwzględniając ich potrzeby. Dużo wartościowych filmów i innych utworów artystycznych.

• Canala + - pierwsza francuska telewizja komercyjna, płatna, utworzona w 1984r., popularność zyskała dzięki programom rozrywkowym, filmom, transmisjom sportowym, ale tez emisjom dokumentalnym. Twórca było kierownictwo Havas. milionów abonentów we Francji i 5 poza jej granicami.

• La Cinquieme - piątka - od 1994r., jej programy poświecone są edukacji i kulturze, kierowane są do szkół i instytucji społecznych.

• Arte - powstała w 1991r. jako europejska grupa interesów z udziałem kapitału niemieckiego i francuskiego. Wiele umów z innymi telewizjami, telewizjami/.in z naszą TVP.

• M6- uniwersalna telewizja prywatna ciesząca się popularnością wśród młodzieży i ludzi w średnim wieku. Programy informacyjne i rozrywkowe.

5. Agence France Presse

Jej rola i funkcje zmieniły się wielokrotnie. Zachowała jednak pozycje potentata pośród Reutera i AP, podejmując szereg inwestycji, mających na celu rozszerzenie usług agencji, tworzy serwisy telepatyczne, radiowe, fotograficzne, infograficzne, ekonomiczne, internetowe. W 1996r. prowadziła działalność w 165 krajach, zatrudniała ok. 700 dziennikarzy, przeszło 500 urzędników i techników, ok. 800 współpracowników w innych krajach. Codziennie przekazuje 3 miliony słów w 6 językach.

6. Finansowanie mediów.

Dwa rodzaje finansowania:

- sprzedawanie przez media własnych produktów, czyli treści informacyjno - publicystycznych, reklam i ogłoszeń, itp.

- subwencje z innych źródeł.

VII. Podstawy prawne.

Trzy zasadnicze sfery oddziaływania prawa w mediach:

- statut przedsiębiorstwa,

- statut publikacji i treści,

- statut zawodowy dziennikarza.

• 23 października 1984r. uchwalenie prawa ograniczącego koncentrację i powołanie „Stałej komisji dla przejrzystości i pluralizmu prasy”.

• 1 sierpnia 1986r. zastąpienie wcześniejszego prawa, zniesienie komisji. W dziedzinie prasy codziennej prasy ogólno informacyjnej ustala ono ramy własności dla jednej grupy do 30% całości nakładów jeśli koncern nie kontroluje innych mediów i do 10 %, w przypadku prowadzenia interesów w mediach audiowizualnych. Prawo to ogranicza do 20% udział kapitału zagranicznego w przedsiębiorstwach medialnych, ale rygory te nie obowiązują czasopism.

• 1992-1993 - wprowadzeni regulacji stosunków miedzy odbiorcami mediów a reklamodawcami.

• 49% maksymalne udziału kapitału, który jedna osoba może wnieść do stowarzyszenia radiowego, telewizyjnego.

• Statut publikacji i treści zobowiązuje do każdorazowego publikowania nr pisma, jej dyrektora, nakładu itd.

• Istniej lista przestępstw dziennikarskich, które mogą być karane.

• Prawo z 4 stycznia 1993r. - ochrona źródła informacji.

• Są tez liczne przepisy chroniące interes publiczny przed mediami.

Zakończenie

Cały system medialny Francji podlega transformacjom wynikającym z gwałtownego postępu nowoczesnych technologii informatycznych. Jednak nie tak łatwo media poddają się komercjalizacji, co wynika z tego, że we Francji ceniona jest przede wszystkim ich rola edukacyjna i kulturotwórcza. Media francuskie pozostają sprawą społeczną, stanowią przedmiot aktywnego zainteresowania i oddziaływania różnych grup społecznych, instytucji i zwykłych obywateli.


1

---