W jaki sposób dobre zarządzanie może wpłynąć na zwiększenie skuteczności projektów społecznych ?

Organizacje zajmujące się projektami społecznymi w dzisiejszych czasach mają utrudnione zadanie ze względu na niskie zainteresowanie społeczeństwa. To oni muszą wyjść do ludzi, zebrać i zainteresować ich tematem przekazując swoją wiedzę, a w większości przypadków robią to całkowicie bezpłatnie. Mimo wszystko jednak, aby wykonywać swoją misję muszą zatrudniać ludzi, sprzęt, wynajmować lokale, co wiążę się z kosztami, które organizacja musi spłacić. Najważniejszym i najcenniejszym towarem w takiej organizacji jest jednak wiedza, którą posiadają zatrudnieni w niej ludzie, a którą mogą i przekazują dalej. Właśnie ta wiedza jest głównym, a może i jedynym towarem organizacji. Skuteczność tego typu projektów społecznych można podnieść wykorzystując jedną z współczesnych koncepcji zarządzania jaką jest koncepcja uczącej się organizacji. Jest ona nastawiona na ciągłe doskonalenie się organizacji, jej pracowników i procesów w niej zachodzących. W organizacji uczącej się bardzo ważnym składnikiem jest wiedza, którą posiadają zatrudnieni w niej ludzie, a którą dalej rozwijają ucząc się od siebie i od innych. Ucząca się organizacja może wspomóc na polepszenie skuteczności projektów społecznych głównie poprzez poszerzanie wiedzy jej pracowników, znajdowanie przez nich nowych rozwiązań, wychodzenie poza ogólne przyjęte schematy. Taki sposób działania może przyciągnąć uwagę i zainteresowanie osób nie należących do organizacji, usprawnić jej działanie, a nawet pomóc w obniżeniu kosztów poprzez wprowadzanie nowych sposobów pozyskiwania zasobów niezbędnych do jej działania.

Dobrym przykładem organizacji zajmującej się projektami społecznymi jest Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”, którego siedziba znajduję się w Łodzi przy ulicy Zielonej 27. ODE „Źródła” jest stowarzyszeniem, a więc grupą ludzi, którzy chcąc wypełnić swoje cele działają razem. Cele muszą być ze sobą zgodne, a stowarzyszenie jest reprezentowane przez wybranych wcześniej przedstawicieli. Stowarzyszenie to należy do Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć i jest organizacją pożytku publicznego. Oznacza to, że jest ona organizacją pozarządową, która powstała nie w celach zarobkowych. Z tego względu ośrodek „Źródła” musi ujawniać informację na co zostały przeznaczone, przekazane przez darczyńców pieniądze. Sprawozdania z działalności znajdują się na stronie ośrodka: „www.zrodla.org”. Ich misją jest ciągłe zwiększanie poziomu świadomości ekologicznej w społeczeństwie poprzez aktywną edukację ekologiczną. Jest ona realizowana przez szereg działań stowarzyszenia takich jak: warsztaty dla młodzieży, projekty informacyjne, wystawy, szkolenia, czy też wyjazdy terenowe na terenie Łodzi, Warszawy, Krakowa, Poznania, na Śląsku i Opolszczyźnie. Główną tematyką ośrodka jest mała ekologia ochrony humanitarnej zwierząt, edukacja przyrodnicza, ekologiczna i globalna. Główną tematyką jaką ośrodek przedstawia na szkoleniach i wykładach są treści z zakresu edukacji regionalnej, globalnej, obywatelskiej i prozdrowotnej. Warsztaty wychodzą daleko poza pojęcie edukacji ekologicznej (dla zrównoważonego rozwoju), można się na nich dowiedzieć między innymi o globalnych zależnościach ekologicznych, ekonomicznych i społecznych. Ośrodek dysponuję 80 tematami zajęć, które głównie są bezpłatne między innymi:

• Edukacja ekologiczna

• Edukacja regionalna (etnograficzna)

• Edukacja globalna

• Zajęcia przyrodnicze w terenie

• Zajęcia artystyczno-ekologiczne

• Greendrama.

Ośrodek nie zajmuję się tylko obszarem związanym z polityką śmieciową, w której skład wchodzi zbiórka śmieci, zbieranie nakrętek, selekcja. Pomimo prób uświadamiania społeczeństwa do dzisiaj ośrodek nie może zanotować poprawy wiedzy na ten temat.

Ośrodek wykonywał zlecenia na szkolenia dla nauczycieli, warsztaty dla uczniów i projekty dla Ministerstwa Środowiska, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Polskiej Zielonej Sieci, Agro-Group, ośrodka doskonalenia nauczycieli i dla bezpośrednich odbiorców. Przygotował bezpłatne warsztaty i szkolenia stacjonarne w szkołach i w terenie Łodzi, Warszawy, Krakowie i aglomeracji śląskiej dla Ośrodka Edukacji i Kultury Ekologicznej. Ośrodek wydaję również publikację z zakresu edukacji ekologicznej takie jak poradniki, scenariusze lekcji i materiały pomocnicze dla nauczycieli, zestawy gier edukacyjnych, pakiety edukacyjne. Był wydawcą takich czasopism jak miesięcznik „Biuletyn”, kwartalnik Prawe Zwierząt i Ekologii „Psubraty” i „Edukacyjny Kameleon”. Zajmował się też wydaniem „Spacery po zielonej Łodzi”, „Płazy Łodzi”, „Drzewa i krzewy Łodzi” i wielu innych publikacji, których pełna lista znajduję się na ich stronie internetowej, można na niej znaleźć również warsztaty, szkolenie jakie ośrodek prowadził przez ostanie lata. ODE „Źródła” może pochwalić się, że uczestnikami jego warsztatów było pp0nad 9000 uczniów z około 380 klas.

Najwyższą władzą w stowarzyszeniu jest zebranie członków, zarząd natomiast, w którego w skład wchodzą 3 osoby reprezentuję ośrodek na zewnątrz. Każdy członków zarządu pracuję społecznie przy swoich projektach, oprócz nich jest również koordynator projektu, czyli pełnomocnik, który może podejmować i podpisywać decyzję. Administracja zajmuję się dyrektor, który podejmuję decyzję, zobowiązania, może podpisywać dokumenty bez zwoływania zarządu. Jeśli chodzi o finanse to ośrodek otrzymuję dotację od Urzędu Miasta, które głównie są przeznaczane na czynsz i utrzymaniem miejsca pracy. Przed rokiem 2002 roku ośrodek nie przynosił większych zysków, a wręcz same straty do których trzeba było dopłacać. Ale od 2002, gdy obrót finansowy był na poziomie 300 - 500 tysięcy złotych ośrodek uzyskał możliwość starania się o dotację europejskie. Pomimo trudności, ośrodek działa od roku 1993 do dzisiaj powiększając wiedzę młodych osób dotyczącą spraw ekologii i związanych z nią tematów.

Ucząca się organizacja nie nowym terminie, ale w ostatnich latach stała się ona bardzo popularna. O organizacji uczącej się (OUS) po raz pierwszy usłyszano po tłumaczeniu na polski książki „Piąta Dyscyplina” autorstwa P. Senge. Charakteryzuję się ona tym, że w procesie ciągłego kształcenia rozwija swoje możliwości tworzenia własnej przyszłości.

Taka organizacją potrafi przystosowywać się do zmiennych warunków jakie panują na rynku, ponad to zapewnia uczestnikom nieprzerwane gromadzenie nowej wiedzy i wykorzystywanie je w swoich działaniach. Jest ściśle powiązana ze strategią innowacyjności w przedsiębiorstwie, ponieważ to właśnie innowacje są potrzebne, aby organizacja mogła się rozwijać i zmieniać, a tym samym odnieść sukces na rynku. Ważną cechą dzięki której koncepcja uczącej się organizacji wyróżnia się na tle innych jest uczenie się na podstawie informacji zbieranych z popełnianych przez nas błędów, które są analizowane i z których wyciągane są wnioski co należy poprawić, albo jak inaczej zając się danym problemem. Nieodłącznym elementem tej koncepcji jest trenowanie personelu organizacji przez cały czas jej działania, a więc ciągłe szkolenia i warsztaty. Ważna jest również decentralizacja. Granice pomiędzy podwładnymi, a przełożonymi są otwarte. Pomaga w przepływie i przekazywaniu sobie informacji, taka otwartość powinna być również pomiędzy organizacją, a otoczeniem. To pomaga w pozbyciu się przepaści i stawia na otwarte relację pomiędzy podmiotami. Organizacja taka stawia na podejmowanie ryzyka i pcha do eksperymentowania w wyniku, których można znaleźć zupełnie nowe i lepsze sposoby działania. Aby organizacja ucząca się mogła sprawnie funkcjonować potrzebne jest spełnienie pięciu warunków:

• Mistrzostwo osobiste

• Modele myślowe

• Wspólna wizja

• Zespołowe uczenie się

• Myślenie systemowe.

Mistrzostwo osobiste jest ważniejszym czynnikiem do stworzenia uczącej się organizacji. P. Senge uważa, że „organizacje nie są w stanie się uczyć, dopóki ich członkowie nie zaczną się uczyć". Składa się ono z określenia tego co się chce osiągnąć, czyli celu, a także co jest ważne wiedzieć jaka jest miara, która określa nasze zbliżenie do tego celu. Cel stawiany przed pracownikiem powinien być w miarę odległy, aby pracownik chciał dążąc do niego pokonać samego siebie. W praktyce wiadomo, że cele, które są łatwe i bliskie mogą rozleniwić i nie wykształcić w pracowników napięcia twórczego, dzięki któremu pracownik może poszerzyć swoje umiejętności.

Modele myślowe jest to nic innego jak umiejętność postrzegania organizacji jako jednej całości, a jednoczesnej świadomości o osobnych procesach składających się na tą całość i na tym co się dzieje między tymi procesami.

Wspólna wizja ma swój początek w osobistych wizjach, a im bliższe one są do siebie tym bardziej kompletna i spójna jest wizja organizacji. Pomaga to również w tworzeniu zaangażowania członków organizacji, gdyż mają swój osobisty cel w sprawieniu, aby wizja stała się realna.

Zespołowe uczenie się to nic innego jak wspólne rozwiązywanie problemów przez pracowników w organizacji. Takie działania pozwalają rozwijać zdolność do postrzegania pełnego obrazu, które przekracza indywidualne wyobrażenia każdego z pracowników.

Myślenie systemowe określają to w jaki sposób pracownicy patrzą na świat. Składają się na to stereotypy, schematy i ograniczenia. Jest to najważniejszy czynnik, który musza posiadać. pracownicy, aby organizacja mogła się uczyć. Pomaga ona zarówno pracownikom jak i menedżerom zauważyć jak można dokonać zmiany systemu, aby był on bardziej efektywny.

Organizacja ucząca się jest więc ciągłym procesem kształcenia się jej pracowników jak i jej samej dlatego taka organizacja nigdy nie będzie naprawdę doskonała, ponieważ zawsze można coś poprawić. Daje to wiele korzyści jak ciągła możliwość rozwoju, pozwala uwolnić potencjał jaki znajduję w pracownikach, a który w klasycznej organizacji może być tłamszony.

Koncepcja organizacji uczącej się polega głównie na wiedzy jej pracowników. ODE „Źródła” zajmuję szerzeniem świadomości na tematy związane z ekologią. Pracownicy ośrodka muszą, więc posiadać rozległą wiedzę na ten temat i zdolności przekazywania tej wiedzy dalej. Każdy z pracowników i wolontariuszy zatrudnionych, czy też działający w imieniu ośrodka może się dzielić tym co już sam wie z innymi współpracownikami zwiększając tym samym to co oni wiedzą. Może również skorzystać z wiedzy innymi i poszerzać własną. Ważne jest to żeby pracownicy sami chcieli się dokształcać i można powiedzieć, że w ośrodku taka chęć ze strony osób tam pracujących istnieje. To pomoże im zwiększyć swoją renomę pośród innych tego typu organizacji, co może spowodować zaznajomienie się społeczeństwa z ośrodkiem, a tym samym zrzeszyć większą ilość ludzi, którzy posiadają ten sam cel, ale nie wiedzieli do kogo mogą się zgłosić. Może ułatwiać późniejszą współpracę nad zleconymi przez zewnętrzne instytucję projektami i programami. Dzięki otwartości wobec innych mogą tworzyć się liczne grupy, które wspólnie będę opracowywać dane im zadanie. Umożliwi to również późniejsze zmiany pomiędzy grupami w następnych projektach. Tego typu współpraca może również przynieść przyszłościowe korzyści. Nowi członkowie grupy mogą mieć nowe często innowacyjne pomysłu, posiadają również świeże spojrzenie na zadanie, a także na funkcjonowanie organizacji. Mogą pomóc polepszyć współpracę między poszczególnymi grupami projektów, mogą mieć pomysł na zwiększenie wydajności pracy lub znaleźć nowe drogi dla na przykład zdobywania dofinansowania na działania ośrodka. Ścisła współpraca pomiędzy różnymi grupami projektowymi, która jest jedną z charakterystycznych cech uczącej się organizacji też może okazać się bardzo przydatna w tworzeniu projektów. Wcześniej opisane świeże spojrzenie kogoś kto nie miał styczności z danym tematem może wpaść na całkiem kreatywny pomysł, który poprawi jakość ogólnego wykonania. Otwartość i płynność przepływania informacji jest ważna nie tylko między pracownikami, czy grupami pracowników, ale również między przełożonymi, a pracownikami. Takie otwarte relacje pozwalają na to, aby pracownik czuł się współodpowiedzialny za działania organizacji. Ma poczucie, że jest częścią większej całości, wie, że jego zdanie też się liczy. To poczucie wspólnoty może zachęcić go do większej pracy, a także do polepszenia jakości wykonywanych przez niego zadań co przełoży się w przyszłości na całą organizację. Jednym z tematów, z którymi ośrodek miał problem była polityka śmieciowa, która nie należy do ich sukcesów. Porażki jakie ośrodek odnosił w związku z tym tematem można by przeanalizować, wyciągnąć wnioski co poszło źle, z czym społeczeństwo miało największy problem. Następnie odnaleźć kilka dróg podejścia od nowa od tematu i wykorzystanie tej, którą była by najlepiej opłacalna dla ośrodka. Tego typu działania są również charakterystyczne dla organizacji uczącej się, a mianowicie uczenie się na błędach. Przełożeni nie mogą karać za błędy swoich podwładnych, ale podsycać w nich chęć nauki z nich jak najwięcej i wykorzystanie tego w późniejszych działaniach. Dlatego też pracownicy powinni widzieć możliwość kwestionowania swoich działań i działań innych osób, które według nich są błędne lub mogą pogorszyć proces wykonania. Taki pracownik powinien też mieć możliwość zasugerowania sposobu rozwiązania takiej sytuacji. Tego typu zachowania wiążą się również z kierowaniem się według procedur, które są odpowiednie do danej sytuacji. W projektach społecznych, które mogą mieć różne oblicza nie powinna być tych samym, ciągle powtarzanych procedur, ponieważ nie każda procedura może być odpowiednia dla danej sytuacji. W związku z wykonywaniem projektów przez ośrodek „Źródła”, procedury jakie zostały wdrążone do wykonania jednego projektu nie koniecznie będą się sprawdzać przy opracowaniu programu na inny temat i dla innej instytucji. Pomocne jest również zachęcanie do eksperymentowania, pracownicy musze mieć pełną świadomość tego, że mają wykorzystywać swoją wiedzą, swoje pomysły, muszą wykazać się kreatywnością. Organizacją ucząca się skupia wokół siebie ludzi, którzy mają ten sam lub podobny cel, to tworzy między nimi więź, człowiek łatwiej osiąga swoje cele jeśli ma z kim je dzielić i ma od kogo brać pomoc. Dzięki tworzy się wspólna wizja, która jednoczy ludzi i podsyca w nich chęć osiągnięcia swojego celu. Poczucie zaangażowania w sprawy organizacji tworzy nie tylko wspólna wizja na którą składają się cele poszczególnych osób, ale również możliwość wpływania na samą organizację. Dlatego też ważne jest też delegowanie przez kierownictwo uprawnień na pracowników, a także decentralizacja władzy. Taka organizacja, aby spełnić swoje cele musi posiadać nie tylko zdolną ekipę pracowników, którzy są gotowi wykonywać swoje zadania w jak najbardziej efektowny sposób, ale również kogoś kto będzie umiał nimi odpowiednio pokierować. Kierownik również powinien posiadać wiedzę nie mniejszą, a nawet większa niż jego podwładni, ponieważ musi umieć odpowiednio pokierować ludźmi, dać im warunki, które umożliwiają na pełne wykorzystanie ich potencjału i posiadanych przez nich kompetencji. Taki kierownik będzie dobrze przewodził organizacji, nie będzie spowalniał jej działania, ani zmniejszał jakości wykonywanych zadań. Będzie wiedział co się dzieje wokół niego, a także jakich ludzi ma pod sobą, dzięki czemu będzie potrafił ustalić kto do jakiego zadania najlepiej się nadaję.

Koncepcja organizacji uczącej się kładzie główny nacisk na posiadaną przez organizację wiedzę, tworzenie i dzielenie się nią. W dzisiejszych czasach to właśnie wiedza pozwala na odniesienie sukcesu na rynku i zainteresowanie społeczeństwa. Organizacją ucząca się może podnieść skuteczność projektów społecznych właśnie głównie poprzez ciągły proces kształcenia się zarówno samej organizacji zajmującej się projektami społecznymi jaki i jej pracowników. Członkowie takiej organizacji czują się częścią większej całości, wykonują swoje zadania starając się wyciągnąć z nich jak najwięcej dobrej jakości, a przy tym nie zmniejszając nakładów. Pozwala to na rozwój pracowników, uczenie się na błędach i zdobywanie coraz większego doświadczenia, które potem można przekazać dalej. Proces, w którym organizacja się uczy nie ma swojego końca, więc żaden z pracowników nie spocznie na laurach tylko będzie starał się jeszcze bardziej poprawić jakość wykonywania swojej pracy, a także poprawić efektywność funkcjonowania organizacji jako całości. To również motywuję kierowników do dalszych działań mający na celu poprawę procesów zachodzących w organizacji. Wykorzystanie koncepcji organizacji uczącej się przy projektach społecznych może podnieść jakość ich wykonania, pozwoli zdobyć nową wiedzę, która może zostać wykorzystana przy następnym projekcie, a co za tym idzie podnieść efektywność samych projektów społecznych.

Bibliografia:

Literatura:

1. Senge P. - Piąta dyscyplina. Oficyna ekonomiczna, Kraków 2006

2. Wróbel P. - „Koncepcja organizacji uczącej się”, w: Koncepcje zarządzania. Pod red. Szpitter A.,Czerska M. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010

3. Zimniewicz K. - Współczesne koncepcje i metody zarządzania. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003

Inne źródła:

• Pabian B. - „przedsiębiorstwo jako organizacja ucząca się”, dokument elektroniczny: http://ine.com.pl/pl/czytaj/217/przedsiebiorstwo_jako_organizacja_uczaca_sie, data pozyskania: 10 stycznia 2014 rok

• www.zrodla.org

• http://mfiles.pl/pl

www.zrodla.org

Wróbel P. - „Koncepcja organizacji uczącej się”, w: Koncepcje zarządzania. Pod red. Szpitter A.,Czerska M. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 342

Zimniewicz K. - Współczesne koncepcje i metody zarządzania. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003, s. 110

Wróbel P. - „Koncepcja organizacji uczącej się”, w: Koncepcje zarządzania. Pod red. Szpitter A.,Czerska M. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 346

Senge P. - Piąta dyscyplina. Oficyna ekonomiczna, Kraków 2006

Wróbel P. - „Koncepcja organizacji uczącej się”, w: Koncepcje zarządzania. Pod red. Szpitter A.,Czerska M. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 347

Pabian B. - „przedsiębiorstwo jako organizacja ucząca się”, dokument elektroniczny: http://ine.com.pl/pl/czytaj/217/przedsiebiorstwo_jako_organizacja_uczaca_sie, data pozyskania: 10 stycznia 2014 rok

Zimniewicz K. - Współczesne koncepcje i metody zarządzania. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003, s. 108 - 109

1

---