POJĘCIE ŹRÓDEŁ PM
RÓŹNE ZNACZENIA TEGO TERMINU
znaczenie materialne - to zespół czynników, które doprowadziły do powstania konkretnych norm prawa międzynarodowego. Są to:
- współpraca,
- współzawodnictwo
- walka państw, które w wyniku gry różnorodnych sprzecznych interesów, grup rządzących, doprowadziły do powstania norm PM
znaczenie formalne - są to formy, w których tworzone są normy PM. Są to więc formy, w których przejawia się wola państw tworzących prawo. Są to umowy międzyn i zwyczaj.
Znaczenie poznawcze - to zbiory dokumentów, z których czerpie się znajomość norm PM. Są to: zbiory umów międzynarodowych i zbiory praktyki państw w dziedzinie stos. Międzynarodowych.
Teorie źródeł PM można podzielić na dwie grupy”
koncepcje pozytywistyczne - podstawą norm prawa międzynarodowego jest uzgodniona wola państw, wyrażona albo w sposób wyraźny, albo milczący - domniamanie
koncepcje naturalistyczne
zgodnie z 38 art. Statutu MTS źródłami są:
umowy międzynarodowe
zwyczaj międzynarodowy
ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane
wyroki sądowe, tudzież zdania najznakomitszych znawców prawa publicznego różnych narodów, jako środek pomocniczy do stwierdzenia przepisów prawnych. - judykatura i doktryna
OGÓLNE ZASADY - zasady wspólne dla wszystkich systemów prawnych, tzn. zarówno prawa wewnętrznego, jak i międzynarodowego. Zasady te muszą być uznawane powszechnie, a więc przez systemy prawne i praktykę wszystkich państw.
Istnieją pewne zasady prawa, które są uznawane we wszystkich systemach prawnych, niezależnie od ich pochodzenia.
Pewne zasady po prostu są i obowiązują. Są to:
zasada, że nikt nie może przekazać więcej praw, niż sam posiada
nikt nie może wyciągać korzyści z własnego bezprawia
prawo szczególne uchyla prawo ogólne
zasady proceduralne:
nikt sędzią we własnej sprawie
nie można dwa razy sądzić tej samej sprawy
WSPÓŁCZESNE ŹRÓDŁA PM
Umowa i zwyczaj
W umowie zgoda jest wyrażona wyraźnie, w zwyczaju w sposób milczący.
Podział umów
umowy prawotwórcze / umowy - ustawy/
umowy kontrakty
obok umów stoją także uchwały organizacji międzynarodowych - mają one charakter prawotwórczy.
ŚRODKI POMOCNICZE DO STWIERDZENIA ISTNIENIA NORM PM
JUDYKATURA - orzecznictwo i DOKTRYNA - nauka prawa międzynarodowego
fizycznie nie są źródłami PM.
Nie mogą być uznane za źródła MP ponieważ nie są formami wyrażania woli państw.
Sądy mogą stosować istniejące już normy PM, a uczeni mogą je wyjaśniać i interpretować
Stanowią pomocniczy środek do stwierdzenia istnienia norm PM
UMOWA MIĘDZYNARODOWA
Źródła prawa umów międzynarodowych /prawa traktatów/ - mają one charakter zwyczajowy.
POJĘCIE UMOWY MIĘDZYNARODOWEJ
UM to wspólne oświadczenie podmiotów prawa międzynarodowego, które tworzy prawo, a więc uprawnienia i obowiązki.
UM to wspólne i zgodne oświadczenie. Ma formę dokumentu, ale może być ujęta w dwóch lub większej ilości związanych ze sobą dokumentów.
Definicja w konwencji wiedeńskiej - porozumienie międzynarodowe zawarte pomiędzy państwami w formie pisemnej, regulowane przez prawo międzynarodowe, ujęte czy to w jednym dokumencie, czy też w dwu lub więcej powiązanych ze sobą dokumentach, bez względu na jego konkretną nazwę.
Rodzaje UM
Ze względu na tryb zawierania - można wymienić:
zawierane w trybie złożonym - wymagają ratyfikacji lub zatwierdzenia
zawierane w trybie prostym - bez ratyfikacji lub zatwierdzenia
ze względu na organ, który występuje w imieniu państwa:
umowy państwowe
umowy rządowe
resortowe
ze względu na liczbę stron umowy:
dwustronne
wielostronne
ze względu na możliwość przystąpienia do umowy:
zamknięte
otwarte - otwarte bezwarunkowo i warunkowo
ze względu na treść umowy:
polityczne
komunikacyjne
gospodarcze
dot. Stosunków politycznych i prawnych
dot. Współpracy kulturalnej, naukowo - technicznej
najważniejszy jest podział biorący pod uwagę inny element treści UM - ich zgodność lub niezgodność z normami powszechnego prawa międzynarodowego, które mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących:
równoprawne
nierównoprawne
BUDOWA UM
Tytuł
oznaczenie nazwy umowy
określenie przedmiotu umowy
wstęp umowy
określenie organów
podanie motywów
podanie zamierzonego celu
podanie okoliczności poprzedzających bądź towarzyszących zawarciu umowy
stwierdzenie określonej zasady czy poglądu stron
dyspozycja
zawiera zasadnicze postanowienie umowy
sformułowane są tutaj prawa i obowiązku wynikające z umowy
postanowienia końcowe
regulują różne zagadnienia formalnoprawne związane z trybem zawarcia umowy
wejście w życie
czas obowiązywania umowy
warunki jej wypowiedzenia
określają dopuszczalność zgłaszania zastrzeżeń
po zakończeniu umowy wymieniane jest miejsce i data jej podpisania, liczba egzemplarzy i języki, w jakich umowa została sporządzona.
Przy podpisywaniu umów międzynarodowych obowiązuje REGUŁA ALTERNATU - przedstawiciele danej strony znajdują się na pierwszym miejscu
W przypadku umów wielostronnych obowiązuje porządek alfabetyczny.
JĘZYKI TEKST AUTENTYCZNY
Uznane języki światowe:
angielski
francuski
hiszpański
rosyjski
chiński
w ostatnich latach językiem światowym stał się arabski.
STRONY UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH
Stronami są państwa.
Ograniczone prawa posiadają podmioty prawa międzynarodowego.
ZAWIERANIE UM
Proces ten składa się z kilku etapów. Przebieg zawierania um zależy przed wszystkim od tego, czy umowa ma charakter dwustronny czy wielostronny.
Rokowania (negocjacje)
prowadzą do uzgodnienia treści umowy
prowadzą do zredagowania jej tekstu
przy umowach dwustronnych państwa prowadzą je bez upełnomocnionych do tego przedstawicieli.
Parafowanie
pełnomocnicy stron prowadzący rokowania, umieszczają pod przygotowanym tekstem swoje inicjały - parafy
Podpisanie
umowa musi być podpisana przez upoważnionych do tego pełnomocników stron
konwencje uchwalane przez Międzynarodową Organizację Pracy - które nie są podpisywane, tylko od razu podlegają ratyfikacji.
Ratyfikacja
zatwierdzenie umowy przez kompetentny do tego organ państwowy.
Konstytucja mówi, jaki organ wewnętrzny jest kompetentny
Ratyfikacja oznacza ostateczne wyrażenie zgody na zwiazązanie się Um
Ogólne normy prawa traktatów nie określają jakie umowy podlegają ratyfikacji.
Sama umowa określa to - poprzez umieszczenie - KLAUZULI RATYFIKACYJNEJ
Dokument ratyfikacyjny - zawiera ustaloną w danym państwie formę ratyfikacyjną oraz teksty ratyfikowanej umowy
Praktyka ZATWIERDZANIA UM przez rząd, premiera lub szefów resortów..
Klauzula o zróżnicowanym przyjęciu - dopuszcza ratyfikację lub zatwierdzenie stosownie do prawa wewnętrznego, praktyki lub wygody poszczególnych stron.
Wymiana lub złożenie dokumentów ratyfikacyjnych
zwłaszcza przy podpisywaniu UM dwustronnych
w umowach wielostronnych dokumenty ratyfikacyjne składane są u DEPOZYTARIUSZA - jest nim państwo, lub organizacja
depozytariusz - informuje strony umowy o wszystkich dokumentach, notyfikacjach i zawiadomieniach dotyczących umowy
Rejestracja
wszystkie umowy rejestrowane są w wydawnictwie United National Treaty Series - we wszystkich tekstach autentycznych, z dodaniem jezyka angielskiego i francuskiego.
Publikacja wewnętrzna
UM publikowane są w wydawnictwach i dziennikach urzędowych
OBOWIĄZYWANIE UM
WAŻNOŚĆ
Wyrażenie zgody
wyrażenie zgody przez państwo - to zwiazanie się umową.
Może być wyrażona w toku zawierania umowy albo później, kiedy państwo przystępuje do zawartej umowy międzynarodowej.
Zgoda może być wyrażona przez:
podpisanie,
wymianę dokumentów stanowiących umowę,
ratyfikację,
przyjęcie,
zatwierdzenie,
przystąpienie
zasada pacta sunt servanda - zasada świętości słów
jeśli zgodę wyrażono we właściwej formie i umowa została zawarta - to strony zobowiązane są wykonywać w dobrej wierze jej postanowienia.
Żadne państwo nie zostało zmuszone do związania się umową, ale jeśli stało się jej storną - musi jej przetrzegać.
Przyczyny nieważności UM
Kilka grup przyczyn:
związanie z naruszeniem prawa wewnętrznego kontrahentów dotyczących zawierania umów - gdy zgoda na związanie się umową była wyrażona z pogwałceniem normy prawa wewnętrznego
wady oświadczenia woli
niezgodność z ius cogens