Raport Komisji Europejskiej -

1998r. w sprawie turystyki.

Treść raportu dotyczy

1. roli turystyki jako czynnika koniecznego dla rozwoju

2. wyzwania, przed którym stoją kraje rozwijające się w związku z umacnianiem się rozwoju turystyki.

3. przedstawia wnioski wyciągnięte z poprzednich programów pomocy,

4. określa cele na przyszłość i obszary działania

5. sugeruje podstawowe metody wdrażania wyżej wymienionych strategii.

6. zwraca uwagę na konieczność zgodności, koordynacji i komplementarności z pozostałymi wspólnymi działaniami Wspólnoty Europejskiej.

Porozumienie Komisji co do rozwoju wspólnej polityki w obliczu roku 2000 jest

1. zgodne z potrzebą powołania do życia konkurencyjnego sektora prywatnego

2. zapewniającego nowe miejsca pracy w państwach rozwijających się

3. w procesie przechodzenia do otwartej gospodarki rynkowej.

Rozój konkurencyjnych produktów jest hamowany przez takie czynniki jak:

• trudny dostęp,

• nieprzystosowaną infrastrukturę,

• słabo rozwiniętą sieć komunikacyjną,

• brak dogodnych warunków,

• brak funduszu inwestycyjnego,

• zacofaną technologię,

• brak umiejętności kierowania procesem rozwoju,

• brak wykwalifikowanej kadry,

• brak odpowiednich strategii marketingowych i komercyjnych przy nawiązywaniu kontaktów handlowych szczególnie w odniesieniu do małych przedsiębiorstw,

• brak stabilności politycznej,

• trudności gospodarcze,

• nieudolna reklama .

Konsumenci europejscy mają określone wymagania co do:

• jakości,

• wiarygodności,

• standardów bezpieczeństwa zarówno w odniesieniu do świadczonych usług, jak i otoczenia, w którym się znajdują,

• możliwości ochrony i obrony własnych praw konsumenckich popartych aktami prawnymi,

• bezpośredniego wpływu na świadczenie rzetelnych usług w państwach poza Unią Europejską, a także możliwości kontroli warunków w jakich są realizowane usługi.

Przy braku działań kontrolnych rozwój turystyki może wyrządzić szkody:

• środowisku naturalnemu - zniszczenie bogactw naturalnych, różnorodności fauny i flory, zanieczyszczenie wód, nadmierne wytwarzanie odpadów;

• zapleczu społeczno-kulturalnemu - brak pracy, pogarszające się warunki pracy, nadmierna eksploatacja i wynikająca z tego degradacja obiektów kulturalnych, prostytucja, zagrożenie praw ludzkich, zubożenie kultury i tradycji.

Konwencja z Lomé uznała turystykę za sektor wymagający wsparcia, a jej paragraf 122 określił obszary, do których pomoc ta winna być skierowana:

1. rozwój inicjatyw i umiejętności społecznych, rozwój struktury organizacyjnej;

2. wzbogacenie oraz urozmaicenie proponowanych ofert;

3. rozwój rynku, badania i system informacyjny.

Wspólnota Europejska udzieliła także pośredniego i bezpośredniego wsparcia krajom rozwijającym się poprzez programy pomocy związane z takimi dziedzinami, jak:

• infrastruktura,

• środowisko,

• rozwój inicjatywy społecznej,

• rozwój sektora prywatnego,

• rozwój opieki medycznej.

Rozwój sektora turystycznego wymaga bezwzględnego zaangażowania władz państwowych i nawiązania konstruktywnego i trwałego dialogu ze wszystkimi partnerami:

• sektorem prywatnym,

• sektorem państwowym

• społeczeństwem.

Jest to niezbędne przy:

• wprowadzaniu struktur prawnych,

• kształtowaniu planów działania na szczeblu regionalnym,

• koordynowaniu działania różnych sektorów administracji,

• zagwarantowaniu skoordynowanej współpracy wszystkich uczestników procesu.

Brak właściwego zaangażowania władz, brak odpowiedniej struktury organizacyjnej uniemożliwia kontrolowanie dodatnich i ujemnych następstw rozwoju turystyki takich jak:

1. maksymalizacja dochodów i zatrudnienia,

2. kontrola wpływu na środowisko.,

3. negatywne zjawiska społeczne

Aby turystyka mogła w pełni rozkwitnąć powinna opierać się na zasadach zrównoważonego rozwoju, konkurencyjności i wolnego rynku.

Przemysł, władze państwowe i społeczeństwo muszą ze sobą współpracować, biorąc pod uwagę wymagania rynku, potrzeby miejscowej ludności oraz specyficzny charakter obszaru turystycznego.

Taka współpraca pomoże zharmonizować reguły zrównoważonego rozwoju z zasadami konkurencji sektora turystycznego.

GŁÓWNYMI WADAMI PROGRAMÓW FINANSOWYCH SĄ:

I udzielenie wsparcia technicznego

• brak uprzedniego przygotowania → trudne do oceny rezultaty

• brak struktury działania

↓ chaotyczny charakter działań,

↓ niski poziom wiedzy uczestników

↓ nieefektywność;

II wielocelowość programów

→ trudność rozgraniczenia podjętych wysiłków od uzyskanych wyników;

III brak precyzyjności i koncentracji w określaniu celów

→ nadmiar akcji promocyjnych

→ niewyczerpane nakłady finansowe

→ uzależnienie od sponsorów

→ brak samodzielności finansowej i

alternatywnych źródeł finansowych;

IV pominięcie aspektów społecznych i ekologicznych wpływających na długofalowy rozwój, np.

→ ulepszanie jakości ofert

→ zwiększanie konkurencyjności przemysłu turystycznego poprzez:

↓ fachową wiedzę

↓ technologie

↓, kapitał

→ nieuwzględnienie aktualnego bądź potencjalnego

wpływu ruchu turystycznego na środowisko

→ jakość doznań estetycznych

→ zagrożenie konkurencyjności,

↓

problemy dotyczące statusu grup społecznych, przepisów higieny pracy;

V brak umiejętności powiązania stosunków handlowych sektora prywatnego i państwowego;

VI rozbieżność strategii obejmujących różne organy rządowe

↓ emigracja,

↓ transport

↓ środowisko

↓ wsparcie dla MSP

↓ edukacja,

↓ projekty budżetowe;

VI brak wsparcia organów wykonawczych w przyspieszeniu realizacji celów.

CELE POMOCY WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE TURYSTYKI:

1. ograniczenie ubóstwa

• dobrze zarządzany sektor, cieszący się zainteresowaniem społecznym

• źródło dochodów → wraz z wrażliwością sektora na potrzeby środowiska:

• lepsze perspektywy na pracę, szkolenie, kariera, rozwój infrastruktury, ulepszenie jakości warunków i świadczonych usług;

2. osiągnięcie trwałego/ zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego

→ wzrost liczby miejsc noclegowych, turystów,

dochodu z ruchu turystycznego;

3. integracja krajów rozwijających się ze światową gospodarką

→ nadanie znaczenia sektorowi turystycznemu w dziedzinie międzynarodowych kontaktów handlowych,

→ rozszerzenie zakresu świadczonych usług;

4. poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności obywatelskich.

METODY REALIZACJI CELÓW:

• zastosowanie się do założeń AGENDY 21 (Konferencja ONZ 1992 Rio de Janeiro na szczycie „EARTH SUMMIT”) traktującej o środowisku i rozwoju:

• działania opierające się na wykorzystaniu środków pomocy o trwałym charakterze:

→ zmniejszenie nadmiernej konsumpcji, → produkcji odpadów,

→ promowanie przyjaznych środowisku\ źródeł energii,

→ środków transportu,

→ odnowa środowiska naturalnego

i zróżnicowania kulturalnego,

• harmonizacja sektora turystycznego z ogólnymi założeniami rozwoju gospodarczego,

• wspieranie regionalnych strategii gospodarczych;

• rezolucja z 27.11.96r. potępiająca i zwalczająca proceder wykorzystywania seksualnego dzieci: ograniczenie popytu na proceder poprzez bliską współpracę z przemysłem turystycznym (szerzenie kampanii informacyjno-uświadamiających, zaostrzenie przepisów i mechanizmów samokontroli),

• zanegowanie przyczyn wysokiej podaży na określonych obszarach turystycznych poprzez wykorzystanie wszelkich dostępnych środków (zagraniczne kontakty Wspólnoty Europejskiej oraz wspólna polityka rozwoju),

• dialog polityczny z państwami, których problem dotyczy.

OŚRODKI UDZIELAJĄCE POMOCY POWINNY ZACHĘCAĆ WŁADZE DO:

• oceny działalności sektora turystycznego i oszacowania aktualnych i potencjalnych rezultatów na płaszczyźnie społeczno-gospodarczej i ekologicznej;

• analizy struktury lub realizacji długoterminowych, ukierunkowanych strategii rozwoju turystycznego oraz ich rzeczywistych i wymiernych wyników;

• ukształtowania odpowiednich struktur organizacyjnych i zasad metodologicznych włączając prawodawstwo, przepisy, uregulowania, mechanizmy monitoringowe w celu nadzorowania procesu realizacji planu działania i jego zgodności z ogólnymi założeniami rozwoju lokalnego i wszelkich negatywnych następstw.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ STRUKTUR- CELE:

1. niski stopień akceptacji i brak ukierunkowanego rozwoju sektora turystycznego

→wsparcie w pierwszej fazie realizacji projektu

dotyczącego wyznaczenia celów, wyboru modelu rozwoju potencjalnych zewnętrznych rynków zbytu, określenia słabych stron rodzimych produktów oraz realizacji żądanych usług;

2. harmonizacja ze strategią rozwoju turystyki krajowej

→ wsparcie w postaci wysokiej fachowości w

ocenie dużych projektów rozwoju zainicjowanych przez duże grupy inwestycyjne;

3. wspólne priorytety i cele polityki krajowej oraz strategii rozwoju turystyki

→ wspólna odpowiedzialność organów,

współpraca, współtworzenie => komitety i rady o charakterze interdyscyplinarnym;

4. wspieranie realizacji podjętych zadań;

5. szeroki zakres działań społecznych niezbędnych w procesie budowy społecznej i technicznej infrastruktury

→ wsparcie ograniczające się do oceny ich

stopnia zgodności i pomocy w realizacji w/w zamierzeń;

6. polepszenie warunków, w których przeprowadzane są transakcje handlowe poprzez wyeliminowanie technicznych i prawnych przeszkód na rzecz konkurencyjności sektora prywatnego lub poprzez zniesienie przepisów zagrażających zdrowej rywalizacji przy jednoczesnym zaostrzeniu przepisów ochrony środowiska i higieny pracy

1. → wsparcie ograniczy się do pomocy technicznej umożliwiającej realizację założeń i uregulowań oraz pobudzenia inicjatywy prywatnej.

7. duże znaczenie ma także wsparcie rozwoju zasobów ludzkich, gdyż jakość zasobów wzmaga zdrową rywalizację na rynku. Pomoc Wspólnoty Europejskiej powinna wspierać wysiłki władz mające na celu organizację i realizację planu rozwoju zasobów ludzkich z myślą o wykorzystaniu ich w turystyce. Akcja pomocy winna uwzględniać

1. szkolenie w zakresie zarządzania, kierowania, planowania w sektorze turystycznym,

2. komputeryzacji,

3. analizy wpływu turystyki na gospodarkę i środowisko

4. pielęgnowanie narodowego dziedzictwa kulturalnego.

8. Wspólnota Europejska zobowiązuje się również do wsparcia instytucji rządowych w spełnianiu funkcji inwestycyjnych, jeśli mają one charakter regionalny oraz dotyczą ochrony i popularyzacji bogactw kulturalnych kraju.

9. Ze względu na fakt, że kraje rozwijające się uzależniły się od pomocy finansowej państw Unii, co doprowadziło do efektu substytucji, postanowiono, że w kwestii systemów informacyjnych, komercyjnych i promocyjnych pomoc Wspólnoty ograniczy się wyłącznie do wsparcia technicznego ułatwiającego powołanie nowych organów kierujących promocją turystyki oraz centrów informacji turystycznej, które obejmowałyby sektor prywatny. Bezpośredni wkład Wspólnoty w proces reklamy ofert turystycznych w krajach rozwijających się będzie zabroniony.

GŁÓWNE ZASADY WPROWADZANIA NOWEJ STRATEGII.

I ANALIZA OBEJMUJE NASTĘPUJĄCE DZIEDZINY:

• stopień rozwoju sektora turystycznego oraz jego integracji z gospodarką wolnorynkową;

• związek pomiędzy rozwojem turystyki a produktami dostępnymi na rynku oraz konkurencyjność pod względem wartości pieniądza;

• stopień zaangażowania sektora prywatnego i państwowego oraz ich wiarygodność, obszar i metody współpracy;

• wpływ procesu rozwojowego na gospodarkę, społeczeństwo oraz środowisko naturalne; oraz zagrożenia wynikające z jego rozwoju;

• obecność wiarygodnej, nowoczesnej strategii rozwoju turystyki oraz działań nastawionych na trwały rozwój;

• przeszkody na drodze trwałego rozwoju.

W stosunku do państw z rozwiniętym przemysłem turystycznym działania powinny przybrać następującą formę:

• krótkofalowych zadań, np.: odnowienie założeń i strategii działań, uaktualnienie i zmiana przepisów oraz systemu szkoleń;

• bardziej wszechstronne projekty koncentrujące się na pojedynczych dziedzinach sektora, np.: infrastruktura, programy szkoleniowe, plany podwyższania jakości;

• wsparcia rozwoju określonych produktów i rynków, tzw. podejście tematyczne (wypoczynek z elementami kulturalnymi i sportowymi).

W stosunku do państw słabo rozwiniętych działania będą wymagały wszechstronnego podejścia w celu wykształcenia ogólnej struktury rozwoju określonego sektora

II SZCZEGÓŁOWE KIERUNKI ZAANGAŻOWANIE RÓŻNYCH ORGANÓW .

• Promocja administracji państwowej / partnerskie stosunki z sektorem prywatnym.

Turystyka w dużej mierze zależy od innych sektorów i wymaga wielodyscyplinarnego i międzywydziałowego podejścia do procesu formułowania założeń i działań na płaszczyźnie rządowej. Wymiana informacyjna oraz bliska współpraca pomiędzy władzami państwowymi a przedsiębiorstwami sektora prywatnego może pobudzić współdziałanie w procesie opracowywania i wprowadzania strategii i założeń akceptowanych przez obie strony eliminując konflikt interesów.

• Porozumienia dotyczące współfinansowania programów rozwoju.

Większe zaangażowanie państw korzystających ze wsparcia zwiększa ich poczucie własności. Kraje rozwijające się winny uczestniczyć w kosztach w celu zwiększenia perspektywy własnej niezależności finansowej, której będą potrzebowały, gdy projekt zostanie zrealizowany.

• Działania zwykłych ludzi wspierające lokalną inicjatywę.

Konieczność zaangażowania wszystkich organów oraz wsparcia inicjatywy społecznej przez władze regionalne i samorządowe jest związana z charakterem rozwoju turystycznego (zgodne z Konwencją z Lomé; art. 251).

Zasada ta została zastosowana w kilku programach finansowych przez Europejski Fundusz Inwestycyjny. Celem jej była:

• decentralizacja administracji,

• zaangażowanie organów sektora gospodarczego i społecznego oraz

• wzmocnienie pozycji stowarzyszeń społecznych.

W rezultacie przyszłe projekty wsparcia powinny być kierowane tam, gdzie mogą mieć skuteczny wpływ i uwzględniać:

• rozszerzenie umiejętności działania lokalnej administracji;

• wspieranie lokalnej inicjatywy obejmującej różne aspekty rozwoju turystyki;

• umacnianie roli odgrywanej przez mieszkańców.

III WSPÓŁPRACA MIĘDZYREGIONALNA.

Współpraca międzyregionalna mogłaby mieć korzystny wpływ na rozwój turystyki, w szczególności gdyby prowadziła do wymiany doświadczenia i praktyki między partnerami. To może się okazać głównie przydatne dla małych państw.

Projekty wsparcia powinny obejmować obszary, w których:

• można osiągnąć wysoki stopień rozwoju gospodarczego (statystyka, szkolenie, marketing);

• możliwa jest współpraca przy rozwiązywaniu problemów (prawodawstwo, uproszczenie procedur administracyjnych, ochrona środowiska, określanie standardów w zakresie przemysłu, ochrona praw człowieka);

• wspólne interesy w zakresie rozwoju produktu mogą prowadzić do korzystnych rozwiązań dla państw zainteresowanych (np. Majowie z Ameryki Środkowej).

• program regionalny nie powinien pokrywać się z projektami ogólnokrajowymi.

WNIOSKI

Ze względu na złożoność i rozproszony charakter sektora turystycznego nie można mówić o typowych problemach, ani o typowych rozwiązaniach.

Starania Wspólnoty Europejskiej powinny przede wszystkim gwarantować, że założenia trwałego rozwoju, respektujące społeczne, kulturalne i naturalne bogactwa kraju będą stanowiły istotną część wszystkich strategii i schematów rozwoju turystycznego oraz że pozytywne oddziaływanie turystyki na wzrost rozwoju gospodarczego i wzrost zatrudnienia będą miały maksymalny zasięg.

Ośrodki pomocy powinny uwzględniać wsparcie rozwoju zasobów ludzkich, infrastruktury, ochronę i rozwój dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, pomoc techniczną przy modernizacji metod i organów w zakresie reklamy państw rozwijających się.

Sektor prywatny uzyska pomoc na dwóch płaszczyznach: poprawa stosunków partnerskich między firmami i dziedzinami związanymi z turystyką poprzez wykorzystanie działań o charakterze wielodyscyplinarnym.

Pomoc będzie miała charakter ukierunkowany z aktywnym udziałem różnych organów związanych z sektorem turystycznym, co pozwoli uniknąć niepotrzebnego rozproszenia wysiłków.

Programy rozwoju będą zachęcały do nawiązywania partnerskich stosunków między sektorem prywatnym i państwowym, przy zaangażowaniu organów na szczeblu lokalnym tj. władz miejscowych i prowincjonalnych, a także całego społeczeństwa, które w szczególności jest narażone na ujemne efekty niekontrolowanego wzrostu.

---