rousseau(1)


J.J. Russeau - „Umowa społeczna”

- Zamysł dzieła: nie tyle stworzenie koncepcji idealnego ustroju, co „badanie praw, jakimi być powinny, ze względu na to, jacy ludzie są”, co umożliwi stworzenie pewnego wzorca, do którego można by odnosić i porównywać istniejące ustroje polityczne.

Stan natury :

Drugi stan natury - okres pomiędzy odzwierzęceniem a uczłowieczeniem (dwa stadia: w pierwszym człowiek odkrywa wartość pracy, w drugim następuje postęp techniczny)

- Ład społeczny - prawo stanowiące podstawę innych, ale nie pochodzi ono z natury, opiera się na układach. Z natury człowieka wynika natomiast jego prawo do wolności i do zachowania siebie.

Układ - podstawa wszelkiej legalnej władzy, źródło prawa, ponieważ:

- jesteśmy zobowiązani słuchać tylko władzy legalnej - więc mamy prawo występować przeciwko tej opartej na sile. (przy czym legalność władzy musi być potwierdzana w każdym nowym pokoleniu - bo ojciec nie może decydować za syna)

„O niewoli”

Prawo niewoli - niedorzeczne, w ogóle bez sensu, nie znajduje żadnego logicznego uzasadnienia:

„O pakcie społecznym”

Umowa społeczna realizuje się w dwóch etapach:

założenie: ludzie dochodzą do momentu, kiedy przeszkody utrudniające ich samozachowanie w stanie natury zaczynają przeważać nad siłami, którymi dysponuje jednostka, aby się zachować - czyli stan natury nie może już istnieć, bo inaczej ludność zginie.

- jedynym wyjściem jest połączyć siły, aby pokonać przeszkody - i aby to połączenie było trwałe i harmonijne.

umowa społeczna: rozwiązuje problem ograniczenia wolności.

- podstawowa zasada: zupełne oddanie się każdego człowieka z jego uprawnieniami całej społeczności, tylko wtedy - jeśli każdy tak zrobi - sytuacja będzie jednakowa dla wszystkich, więc nikomu nie będzie zależało na tym by była uciążliwa dla innych (bo każdy będzie podlegał tym samym zasadom)

Wola powszechna

- Zwierzchnik - ukształtowany ze składających się na niego jednostek - nie może mieć interesów im przeciwnych

- nie może ustalić prawa, którego nie mógłby przekroczyć - jeśli to robi, to działa dla dobra jednostek

- państwo - „ciało moralne” - polega na jedności członków, potrzebuje siły powszechnej, by nimi kierować dla wspólnego dobra.

Umowa daje ciału politycznemu władzę absolutną nad członkami - ta władza, kierowana przez wolę powszechną, to zwierzchnictwo.

Akt zwierzchnictwa: układ całościowy - z każdym ze swoich członków

układ prawowity - bo opiera się na umowie społecznej

układ bezstronny - bo wspólny dla wszystkich

układ korzystny - bo jego przedmiotem jest tylko dobro powszechne

układ trwały - bo posiada gwarancje w sile publicznej

Granice władzy zwierzchniej: - choć absolutna, nie może ona przekroczyć granic układów powszechnych

- nie może obciążać jednego człowieka bardziej od drugiego

- nie może wymagać rzeczy niepotrzebnych wspólnocie

- Zwierzchnik nie udziela się w sprawach jednostkowych. On tylko udziela prawa, ale sam go nie stosuje - robią to urzędy, wykonujące ogólną wolę zwierzchnika w sprawach konkretnych.

Nie może być woli powszechnej w stosunku do przedmiotu partykularnego!

- każdy człowiek dysponuje także wolą partykularną (której nie może się zrzec, to równałoby się zrzeczeniu człowieczeństwa) - która może być przeciwna do woli powszechnej, ale wtedy nie występuje już jako obywatel.

- więc aby umowa nie była pustą formułą, zawiera ona domyślne zobowiązanie - kto odmówi posłuszeństwa woli powszechnej, zostanie do tego zmuszony przez ciało polityczne.

„O stanie społecznym”

- przejście ze stanu natury do stanu społecznego - od instynktu do sprawiedliwości - nadaje czynom charakter moralny: „ze zwierzęcia głupiego i ograniczonego” w „istotę rozumną”, którą można już osądzać pod względem moralnym.

Korzyści ze stanu społecznego:

„O władzy rzeczowej”

- Przy tworzeniu się wspólnoty oddajemy także nasze posiadanie - nie przechodzi ono jednak w inne ręce - po prostu nasze prawo posiadania wzmocnione jest wtedy siłą wspólnoty

- państwo w stosunku do swych członków jest panem wszystkich ich dóbr

- prawo pierwszego posiadacza - czyli kto pierwszy ten lepszy, oczywiście szanujemy to, co nie należy do nas.

-warunki: obszar ma być niezamieszkały

- wspólnota - przyjmując dobra jednostek - nie pozbawia ich tych dóbr, ale zapewnia im ich prawowite posiadanie, zamieniając użytkowanie na własność

Umowa zastępuje będącą dziełem natury nierówność fizyczną (tam podstawą wolności i własności - siła) równością prawną i moralną - ludzie nierówni co do siły i zdolności umysłowych stają się równi poprzez układ i prawo.

„O prawie życia i śmierci”

- każdy człowiek ma prawo narażać własne życie, aby je ratować.

- kwestia kary śmierci: aby nie paść ofiara mordercy człowiek zgadza się umrzeć, gdyby sam nim został - przy tak sformułowanej umowie każdy myśli o zachowaniu własnego życia co go powstrzymuje od złych czynów.

- kto łamie umowę - przestaje być członkiem społeczeństwa, wchodzi z nim w wojnę. Trwania społeczeństwa i trwania tej jednostki nie da się pogodzić - zostaje ona zgładzona jako wróg, nie jako obywatel.

- zwierzchnik posiada prawo łaski

„O ustawodawstwie”

- „ustawodawstwo nadaje ruch i wolę organizmowi politycznemu stworzonemu przez umowę społeczną.”

Ustawa - akt woli powszechnej.

- przedmiot ustawy - musi być powszechny (odnosi się do poddanych jako ogółu i do sytuacji abstrakcyjnych)

- republika - państwo, w którym panują ustawy, bez względu na formę rządu

- wola powszechna jest zawsze właściwa, ale kierujący nią rozsądek nie zawsze...hmm...rozsądny - lud pragnie dobra, ale nie zawsze wie, gdzie go szukać, istnieje więc potrzeba prawodawcy - przewodnika, który wskaże drogę do dobra, którego wszyscy pragną.

- jednostki trzeba zmusić do dostosowania swej woli do rozumu

Ustawodawca:

Lud - ludy rozwijają się, muszą dojrzeć do dobrych ustaw, muszą być dalekowzroczne, by móc przewidzieć długofalowe skutki dobrych praw. Ludy dojrzewają do przyjęcia równości. (przy czym - tu wskazówka dla ustawodawcy - nie lubią zamachu na swoje tradycje)

Państwo - nie powinno być za duże (żeby można było nim sprawnie rządzić) ale i nie za małe (aby mogło się samodzielnie utrzymać)

- w każdym tworze politycznym istnieje nieprzekraczalne maximum siły

- stosunek liczby obywateli do rozległości państwa: mieszkańców tyle, żeby ziemia mogła ich wyżywić:



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Bacon Kartezjusz Komeński Locke i Rousseau, Uczelnia
Rousseau
praca o Rousseau, Rousseau - Umowa społeczna
rousseau-umowa-spoleczna, materiały uczelniane
J J Rousseau
Locke Rousse Hobbs
Political Thought of the Age of Enlightenment in France Voltaire, Diderot, Rousseau and Montesquieu
56 Rousseau
RousseauSecDisc
Rousseau Emile ou? l'éducation
Rousseau Du contrat social
Roussea
Teoria wychowania wg Rousseau, Wystawy, Jean Jacques Rouseau
Umowa społeczna to klasyczna utopia polityczna, Rousseau - Umowa społeczna
rousseau, Pedagogika, Doktryny pedagogiczne
J J Rousseau Nowa Helioza
Kocepcje i praktyki wychowania rok II semestr I, Ferrer, Rousseau, Dewey, Francesc Ferrer i Guàrdia
Historia filozofii nowożytnej, 19. Jean Jacques Rousseau, Jean Jacques Rousseau (1712-1778)

więcej podobnych podstron