Bezpieczeństwo Narodowe
Bezpieczeństwo Globalne i Regionalne
Semestr I
2010/2011
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim
FILOZOFIA
Prof. Zw. Dr hab. J. Faryś
Wykład I
1 październik 2010 r.
P.T: Rozbiory Polski.
Aby Polacy mogli odzyskac niepodległośc musiało dojśc do konfliktu między zaborcami.
Wszelkie sukcesy (konstytucja 3 maja, powstanie listopadowe) prowadziły jedynie do pogorszenia sytuacji Polski i polaków (Rusyfikacja, rozwiązanie armi, uczelni, administracji)
XIX w początki lat 20: Narodził się narodowy duch a to pod wpływem 100 lat pod zaborami a także takich wydarzeń jak powstanie styczniowe. Wszystko to przyczyniło się do stworzenia poczucia narodowego w polskich chłopach.
W latach dwudziestych niemal dwukrotnie zwiększyła się Polska populacja, Powodem tego były takie czynniki jak rozwój medycyny, która była już w stanie opanowac epidemie jak również ( co jest bardzo niedoceniane) zwiększyła się produkcja ziemniaków, która stanowiła wtedy podstawę wyżywienia.
Rozwijała się bardzo dynamicznie kolej. Gospodarstwa były częściej zmechanizowane przez co też dużo wydajniejsze.
Na ziemiach polskich również były wydajne zmiany w takich okręgach jak: łuckie, białostockie, Częstochowa i Zagłębie Dąbrowskiego (zabór rosyjski), wielkopolska, Śląsk (zabór pruski) i Galicja (zabór austriacki)
P.T: Sytuacja Polaków w zaborach.
Różnice między zaborowe były bardzo długo widoczne. I nie ma co się tu dziwic ze względu na to iż ludzie niemal przez 3 pokolenia pozostawali pod wpływem 3 różnych państw, różnych mentalnie.
Zabór Niemiecki:
Jedno z najlepiej zorganizowanych i rozwijających się państw w Europie. Za sprawą Bismarcka Niemcy jako pierwsze państwo wprowadziło ubezpieczenia społeczne, renty i emerytury. Uważano bowiem że robotnik nie będzie myślał o socjalizmie jeśli będzie miał zabezpieczoną przyszłość.
Niemcy były w pełni państwem prawnym, państwem gdzie to co stanowiło prawo było w pełni respektowane.
Oczywiście był nacisk narodowościowy na Polaków (np. zgermanizowano oświatę) ale Niemcy nie sprzeciwili się gdy Polacy budowali swoją kasę zapomogowo-pożyczkową tkz. Gospodarkę miedziakami.
W Niemczech bardzo dbano o rozwój oswiaty, każde dziecko czy to polskie czy niemieckie miało obowiązek nauki od 7 do 14 roku życia (kształcono głównie mężczyzn), Dbano również o rolnictwo, Niemcy jako jedyne państwo w Europie rozwijało wieś kosztem miasta. Nałożono cła celne na tanie zboże importowane z Ameryki, które w tamtych czasach rujnowało rolnictwo Europejskie. Niemcy nie przepuszczały taniego zboża dzieki czemu korzystał na równi chłop niemiecki jak i polski. Właśnie dlatego rolnictwo niemieckie znalazło się w czołówce Europejskiej jak i światowej.
Polacy nienawidzili Niemców za ucisk narodowościowy ale również podziwiali ich za organizację i szybki rozwój.
W zaborze niemieckim ludzie wyrastali w kulcie jedności, a kult ten opierał się ścisle na nauce kościoła. Nie było tam konfliktu między chłopem a księdzem. Księża bowiem byli bogaci nie wyzyskiwali wiernych, mieli oni swoje własne gospodarstwa a także przysługiwały im pewne dywidendy.
Zabór rosyjski:
Państwo to rozwijało się dobrze, ale nawet ten dynamiczny rozwój ukazywał bezład Państwa Rosyjskiego. Szczegóły były wiecznie pomijane ( w Łodzi, która rozwijała się przecież bardzo dobrze nie było kanalizacji a większość uluc była niewybrukowana).
Państwo Rosyjskie naturalnie miało pewne prawa ale cóż to za prawo którego nikt nie przestrzega. Urzędnicy mieli bardzo niskie płace a to ze względu iż sądzono, że oni sami sobie dorobią.
Szkoły były płatne.
Wszystko załatwiało się w odniesieniu o stanowisko.
Np. przed I wojną światową Europa była otwarta, nie było paszportów a granice przechodziło się na podstawie jakiegokolwiek dokumentu. Poza Rosją gdzie wymagane były paszporty. Na takie paszporty czekało się miesiące i załatwiało się je za pieniądze. Pewna rodzina zaplanowała wyjazd, paszport dostała po dwóch tygodniach a wszystko to za łapówki.
Wszystko, każdą rzecz w ówczesnej Rosji można było, a nawet trzeba było, załatwic. Nic nie dostawało się normalna drogą administracyjną.
Rosja była państwem kiepsko zorganizowanym, bezustannie rozkradanym. Polacy pod zaborem Rosyjskim byli mocno ograniczeni. Kariery byli w stanie zrobic jedynie w głębi kraju. Na wsi była bieda, dzielono tam gospodarstwa. Przez co by cokolwiek zarobic jeździło się do Prus na tkz. Roboty.
Nie było obowiązku szkolnego ale tworzono rosyjsko języczne szkoły w gminach. Analfabetyzm na zemiach polskich był rzędu 70%. I to zarówno w miastach jak i na wsiach. Częściej zdarzała się umiejętnośc czytania niż pisania i to u mężczyzn, kobiety czytały tylko książeczki do nabożeństwa.
Różnice między zaborami:
W zaborze rosyjskim jeśli nauczyciel pobił dziecko za brak umiejętności odmówienia modlitwy w języku rosyjskim to najwyżej pogroziłoby mu się palcem, w zaborze pruskim natomiast było już bezprawie.
Wniosek? Poszanowanie prawa było zupełnie inne w zaborze rosyjskim i w niemieckim (co oczywiście ma ogromny wpływ na przyszłe plany niepodległościowe polaków)
Zabór austriacki:
Zupełnie inna sytuacja niż w poprzednich zaborach. Tu szkolnictwo jest polskie, uczelnie są polskie (Lwów i Kraków) i cała elementarna oświata jest również polska. Namiestnik Galicji jest Polakiem, urzędnicy są polakami, doradcy cara są polakami nierzadko rządzą oni nawet Austrią..
Państwo jest stosunkowo biedne, skorumpowane gdzie obywatele ratują się nierzadko wyjazdem do Ameryki, czy Prus. Częśc urzędników brała łapówki a częśc nie.
Przygotowanie do zycia politycznego Polaków w tym rządzonym przez cara acz demokratycznym państwie było duże. Polacy mieli znaczącą rolę w otoczeniu cesarza jak i w rządzie.
Galicja była świetnie rozwinięta. Rządy powiatowe i gminne świetnie prosperowały. Inaczej niż w pozostałych zaborach (w Niemczech gdzie prym wiódł autorytet cesarza Polacy byli co prawda członkami samorządu ale nie odgrywali oni większej roli. Podobnie jak w Rosji. Po 1905 roku byli wybierani do samorządu gminnego i DUMY ale nie znaczyli tyle co urzędnicy polscy z zaboru austriackiego)
Tworzyły się przeciwstawne nurty antyzaborcze:
Nurt nacjonalistyczny pod patronatem Romana Dmowskiego ( był on aktualny na ziemiach trzech zaborów)
Był to nowoczesny trend na ziemiach polskich. Przyczynił się on do unarodowienia chłopa. Opierał się on na dewizie „ Słaby gatunek musi zginąc” i nawoływał on do przybrania silnej pozycji i do walki ale nie do powstań tylko do walki stanem posiadania, walki pokojowej, do pracy. Nurt ten ma pełne poparcie kościoła ( dzięki niemu powstaje organizacja Liga narodów, która tworzy inne ugrupowania zrzeszające t.j. Koło Gospodyń, Czytelnia itp.)
Mówi on, że najważniejsze jest dbanie o siebie.
Dopiero potem tworzą się partie polityczne. ( partia ta po 1905 r. zdobyła wszystkie mandaty w dumie, wszystkie w zaborze pruskim, a w Austrii 2/3 siły)
Według tego nurtu głównym wrogiem stojącym nam na przeszkodzie do uzyskania niepodległości są Niemcy. Zgrupowanie to nie uważa Rosji jako realnego zagrożenia. Mówi o niej jako o kolosie na glinianych nogach. Rosja jest słaba, to Niecy trzeba pokonac.
partie socjalistyczne
działające w nurcie społecznym pod patronatem Józefa Piłsudzkiego.
Skupiali się oni na wizji odbudowy niepodległego Państwa Polskiego To Rosja, jako państwo najbardziej reakcyjne, jest dla nich głównym wrogiem. Sądzili oni, że trzeba wałczyć gdyż bez rozbicia Rosji nie ma możliwości odzyskania niepodległości przez Polaków. Jeśli się myśli o niepodległości trzeba pamiętać o wyzwoleniu jednego miasta a mianowicie Warszawy. Utrata przykładowo Wilna czy Lwowa nie była aż tak bolesna jak utrata stolicy.
W Galicji- nurt ludowy.
Tak naprawdę najważniejsze były dwa nurty: antyrosyjski i antyniemiecki. Krążyła wtedy pewna teza „Jak wyście się pięknie podzielili”.
Podsumowanie: Rozbiory Polski scementowały stosunki rozbiorców. Dopiero potem nastąpiły konflikty. ( Zrzeszenie państw ententy: Rosja, Francja, Wielka Brytania, oraz centralnych: Włochy, Niemcy, Austro- Węgry).
W wyniku czego nastąpiła Wielka Wojna.
Nie ma co się oszukiwać dla milionów Polaków, wojna była nieszczęściem ale dla sprawy polskiej nie można było sobie wyobrazić lepszego wyjścia. Tylko wojna mogła wybić polaków na wyżyny niepodległości.