Koszt produkcji - suma nakładów wyrażona w pieniądzu, poniesionych w celu wytworzenia konkretnego produktu lub usługi. Koszty produkcji dzielimy na :
-koszty bieżące : robocizny, materiałów, usług
-koszty stałe : kapitału , amortyzacji
Koszt amortyzacji-koszt środków trwałych stanowiących własność przedsiębiorstwa
Amortyzacja - proces utraty wartości majątku trwałego wywołany jego zużyciem fizycznym
Wartość dodana brutto - wartość wszystkich wyrobów i usług wytworzonych pomniejszona o koszty związane z ich wytworzeniem. Opisuje przyrost wartości dóbr w danym okresie. Oblicza się jako różnicę między wartością globalną wyrobów i usług pomniejszoną o zużycie pośrednie.
Wartość dodana netto - różnica pomiędzy wartością dodaną brutto a amortyzacją.
Koszty bezpośrednie- to te koszty, które potrafimy (na podstawie dokumentacji źródłowej ) przypisać określonym efektom pracy.
Koszty pośrednie- to te, których nie potrafimy w sposób jednoznaczny przypisać konkretnym efektom pracy : koszty zarządu, koszty ogólne budowy, opłaty, itd.
Zużycie pośrednie - koszty zużytych materiałów ( łącznie z paliwem), energii obcej, usług obcych ( transportowych, remontowych, koszty usług bankowych, koszty ubezpieczeń).
Wartość globalna - suma wszystkich dóbr i usług ( materialnych i niematerialnych ) wytworzona w danym okresie.
Koszt zakupu - koszty materiałów i ich sprowadzenia na plac budowy.
Tabela
Zc - zysk czysty
Ir - koszt kapitału
Is - koszt amortyzacji
Kb - koszty bieżące
Kbr - koszty bieżące robocizny
Kbm - koszty bieżące materiałowe
Kbu- koszty bieżące usług
Ir, Is - koszty stałe
Zc+Ir=Zb - zysk brutto
Ir+Is+Kb= Kp - koszt produkcji
Wp- wartość produkcji - wszystko
Zc+Ir+Kb+Is= Wdb - wartość dodana brutto
Zc+Ir+Kb=Wdn - wartość dodana netto
Przedsięwzięcia inwestycyjne - najszerszy zakres rzeczowy, obejmuje inwestycje o kompleksowo określonym zakresie inwestowania, sporządza się dokumentację projektową oraz założenia techniczno - ekonomiczne (ZTE), zbiorcze zestawienie kosztów (ZZK), rachunki efektywności ekonomicznej
Zadania inwestycyjne - mniejszy zakres inwestowania, część zakresu rzeczowego przedsięwzięcia możliwa do wyodrębnienia, stanowiąca technologiczną całość, która po oddaniu do eksploatacji może podjąć samodzielnie produkcję pomimo, iż przedsięwzięcie jako całość nie zostało jeszcze ukończone
Kosztorysy wykonuje się na podstawie układu kalkulacyjnego.
Ck = R + M + S + T + Kz + Kob + Z + Pvat
Ck - cena kosztorysowa
R - koszty robocizny bezpośredniej
M - koszty materiałów bezpośrednich
S - koszty pracy sprzętu i transportu technologicznego
T - koszty zakupu
Kz - koszty zarządu
Kob - koszty ogólne budowy
Z - zysk
Pvat - podatek VAT
Ocena względna wariantów inwestycyjnych w rachunku rocznym
Zamrożenie nakładów inwestycyjnych - brak efektów, względna strata efektów; zamrożenie to zjawisko nieuniknione i wynika z występowania fazy realizacji inwestycji. Dopóki nakłady inwestycyjne są w fazie budowy nie przyczyniają się do realizacji produkcji, a więc i osiągania efektów. Nieosiąganie efektów ekonomicznych w czasie budowy jest względną stratą tych efektów
Zamrożenie Z = I*b*r
I - nakłady inwestycyjne
b - okres realizacji inwestycji w latach
r - stopa oprocentowania
Ocena względna wariantów techniczno - technologicznych w rachunku rocznym
Ocena względna - oceniamy jeden wariant względem innego wariantu, warianty nie mogą się różnić zbytnio standardem (porównywalny standard), od momentu podjęcia decyzji do momentu realizacji inwestycji mija krótki okres czasu, nie występuje zamrożenie nakładów inwestycyjnych
Warianty różnią się 4 parametrami:
- nakłady inwestycyjne I
- okres eksploatacji n=1/s
- koszt bieżący eksploatacji Kb
- wydajność Vm
Celem rachunku jest wybranie wariantu najkorzystniejszego z ekonomicznego punktu widzenia
Opcja 1
Opcja 2
Rachunek ciągniony
r - stopień oprocentowania
n - liczba lat
Opcja 3
Opcja 4
Ve - wielkość, którą damy radę sprzedać
Ocena bezwzględna wariantów inwestycyjnych w rachunku rocznym
1. Porównanie wskaźnika efektywności bezpośredniej (koszt jednostkowy) z ceną
2. Obliczenie wskaźnika efektywności rynkowej W = P*C
3. Obliczenie zysku Z = W-J(r+s)-Kb
4. Określenie granicznej wielkości produkcji
5. Graniczny koszt produkcji
C=(J(r+s)+Kb) / P
6. Graniczne nakłady inwestycyjne
Jgr=C/(r+s+k)*p
Rachunek dyskontowy
Dyskonto - różnica pomiędzy wartością końcową i początkową
Funduszu
Oprocentowanie proste - odsetki nie zwiększają kapitału początkowego
I1=I+Ir
Oprocentowanie złożone - odsetki zwiększają kapitał początkowy
It=I(1+r)t , gdzie t- czynnik oprocentowujący
I=It*at , gdzie at=1/(1+r)t
Wartość bieżąca netto NPV (Net Present Value)
Istota:
§ NPV mierzy nadwyżkę sumy zdyskontowanych wpływów nad sumą zdyskontowanych wydatków,
§ wpływy oraz wydatki realizowane w różnych okresach sprowadza się do porównywalności, dyskontując je na moment bazowy (w którym prowadzona jest analiza projektuinwestycyjnego, tzw. okres zerowy),
§ stopa dyskontowa oznacza:
- wymaganą stopę zwrotu zależną od poziomu ryzyka prowadzonej
działalności gospodarczej,
- koszt kapitałów finansujących projekt inwestycyjny.
Interpretacja:
1. NPV > 0. Stopa zwrotu jest wyższa niż koszt pozyskania kapitału. Przedsięwzięcie zwiększa zasoby firmy. Projekt kwalifikuje się do wstępnej akceptacji.
2. NPV = 0. Stopa zwrotu jest równa kosztowi pozyskania kapitału. Przedsięwzięcie nie zwiększa ani nie zmniejsza zasobów firmy. Projekt jest neutralny.
3. NPV < 0. Stopa zwrotu jest niższa niż koszt pozyskania kapitału. Przedsięwzięcie zmniejsza zasoby firmy. Projekt kwalifikuje się do odrzucenia.
Wzór
CFi = wielkość wolnej gotówki w i-tym okresie (przepływ pieniężny i-tego okresu)
I0 = początkowe wydatki inwestycyjne (przepływ pieniężnyi=0)
r = stopa dyskontowa = koszt kapitału = wymagana stopa zwrotu
n = okres eksploatacji inwestycji.
Wewnętrzna stopa zwrotu IRR (Internal Rate of Return)
Istota:
wraz ze wzrostem stopy dyskontowej r, NPV osiąga coraz to niższe wartości, w rezultacie dla pewnej krytycznej wartości stopy dyskonta, projekt jest neutralny, ponieważ nie zwiększa ani nie zmniejsza zasobów firmy,
IRR pokazuje krytyczną wartość stopy dyskontowej (IRR=r ) dla której wartość bieżąca netto (NPV) jest równa 0,
IRR można wyznaczyć przyrównując do 0 formułę NPV:
Wzór
Interpretacja:
r < IRR. Przy danym koszcie kapitału (r ) inwestycja generuje dodatnią wartość bieżącą netto. Przedsięwzięcie zwiększa zasoby firmy. Projekt kwalifikuje się do wstępnej akceptacji.
r = IRR. Koszt kapitału (r ) jest równy IRR, co oznacza, że przedsięwzięcie nie zwiększa ani nie zmniejsza zasobów firmy, jest neutralny.
r > IRR. Przy danym koszcie kapitału (r ) inwestycja pochłania środki finansowe, nie tworząc wystarczająco dużych wpływów. Projekt tworzy ujemną wartość bieżącą netto i należy go odrzucić.
Duże odchylenie (r < IRR) jest miarą bezpieczeństwa finansowego projektu inwestycyjnego i projekt charakteryzuje się względnie małą wrażliwością na zmiany kosztu kapitału. Oznacza margines bezpieczeństwa, tj. odpowiada na pytanie, w jakim stopniu może się zmieniać stopa dyskontowa, nie prowadząc do ujemnej wartości NPV.
Spełnienie warunku (r < IRR) nie powoduje ostatecznej akceptacji danego przedsięwzięcia, a oznacza przyjęcie go do dalszych rozważań.