LITERATURA W KRAJU

III. POEZJA

5. W KRĘGU AWANGARDY KRAKOWSKIEJ

****************************************************************

A. PRZYBOŚ I POECI KRAKOWSCY

JULIAN PRZYBOŚ (1901- 1970)

• charakterystyka:

• fazy:

• faza „lwowska”:

• współred. „Nowych Widnokręgów”

• organizator obchodów Mickiewiczowskich

• jego wiersze trafiają do szkół

• faza „gwoźnicka”:

• od 1942, po aresztowaniu przez Niemców we Lwowie

• liryki opisowe; praca fizyczna zespolona z wysiłkiem artysty

• odzyskanie zdolności do natychmiastowego reagowania dzięki kontaktowi z przyrodą

• poetyka:

• eliptyczność, eliminacja opisu oddająca dynamikę walki

• paralelizm

• wstyd, żem- przeżył (U szczytu drogi)

• uważne śledzenie historii

• twórczość:

• Póki my żyjemy 1943;

• „pamiętnik ostatnich lat”

• tematyka wrześniowa (U szczytu drogi, Póki my żyjemy, W ucieczce)

• utwory:

• W ucieczce; epitafium na śmierć brata poety

• cykle wierszy związane z porami roku:

• Wiosna 1942

• Jesień 42

• 4 IV 1943

• Wiosna 44

• wpływ na: Adama Włodka, Tadeusza Jęczalika, Jerzego Lau, Ignacego Fika

JERZY LAU (1917- 1970)

• U płomienia 1944; wpływy Czechowicza (oniryzm) i Przybosia (metaforyka)

ADAM WŁODEK (1922- 1986)

• Najcichszy sztandar 1944; nadmiar osobistych uczuć

****************************************************************

B- „AWANGARDA WARSZAWSKA”

• charakterystyka:

• brak wybitnej twórczości

• wpływ Awangardy Krakowskiej

• Andrzej Trzebiński, Wacław Bojarski, Zdzisła Stroiński

ZDZISŁAW STROIŃSKI (1921- 1944)

• charakterystyka:

• pseud. Marek Chmura

• etapy twórczości:

• mitologia romantyczna: prometeizm i mesjanizm

• „ród Anhellich” ale gotowych do Czynu

• obsesja powrotu do dzieciństwa

• szok Września

• poematy prozą Okno 1943:

• tematyka wojenna

• Powrót ojca śmierć najbliższych

• O śmierci- codzienna bliskość śmierci własnej

• Okno; przeżycia z Pawiaka; elementy realizmu psychologicznego, perspektywa ofiar celi

• Warszawa- o Warszawie, sąsiadowanie bohaterstwa z banalną proza życia

• O poległym- epitafium śmierci Trzebińskiego podczas akcji składania kwiatów pod pomnikiem Kopernika

Poematy prozą:

• wpływ Rimbauda

• Pióro z ognia Juliana Przybosia z Równanie serca 1938

• forma umożliwiająca ukazanie jednocześnie kilku planów czasowych i przestrzennych → symultanizm

• zdystansowanie wobec wojny przez metodę literacką

WACŁAW BOJARSKI

• Ranny róża; nagroda w konkursie „Sztuki i Narodu”;

• groteska i deformacja

• ofiary Września zarabiają grając w podwórkowych orkiestrach

• swobodne przejścia od sacrum do profanum

ANDRZEJ TRZEBIŃSKI (1922- 1943)

• charakterystyka:

• publicysta i poeta

• pseud. Paweł Późny

• Granatowe traczostwo; opis rąbania drzewa daje powód do dywagacji na temat pracy; utwór robiący wrażenie humorystycznego

• brak wyczucia metafory

• manieryzm w nawiązaniu do Przybosia

1

---