1) JELITO CIENKIE - najdłuższa część przewodu pokarm o dług. 6m. dzieli się na dwunastnicę i jelito krezmkowe, a to z kolei dzieli się na 2 części: jelito czcze i kręte.

2) DWUNASTNICA - jest w kształcie litery c o dług ok. 20-30 cm. Dzieli się na: *część górną (opuszka dwunas.), leży na wysok 1-go kręgu lędźwiowego w prawo od lini przyśrodkowej. Biegnie od oddźwiernika żołą do zgięcia górnego dwunastnicy i dalej przechodzi w część zstępującą; **część zstępująca - leży na wysok 2-go kręgu lędźwiowego po prawej str, przedłuża się w ***część poziomą, która przechodzi na lewą str kręgosłupa i kończy się na wysok 3-go kręgu lędźwiowego; ****część wstępująca - schodzi w dół, biegnie ukośnie ku górze i po prawej str trzonu 2-go kręgu lędźwiowego tworzy zgięcie dwunastniczo - czcze przechodząc dalej w jelito czcze.

Ściana dwunast zbud jest z błony śluzowej wraz z tk podśluzową, błony mięśniowej i błony surowiczej. *Błona śluzowa - w okolicy opuszki duwnastnicy jest gładka, natomiast w pozostałych odcinkach tworzy wysokie i gęsto ułożone fałdy oraz wyniosłości zwane kosmkami jelitowymi. Pomiędzy kosmkami znajdują się ujścia gruczołów jelitowych.**W tk podśluzowek opuszki górnego odcinka części zstępującej występ gruczoły dwunastnicze, które ułożone są do ujścia przewodu żółciowego wspólnego i trzustkowego. Ujścia te uchodzą na wyniosłości zwanej brodawką dwunastniczą Vatera. ***Błona mięśń.- składa się z 2 warstw: podłużnej i okrężnej. ****Błona surowicza - okrywa opuszkę dwunastnicy, natomiast pozostałe odcinki okrywa otrzewna.

3) JELITO KREZMKOWE - ma ok. 5m dług, z czego 2/5 to jelito czcze, a 3/5 to jelito kręte. Rozpoczyna się od zgięcia dwunastniczo - czczego, a kończy się ujściem do jelita grubego. Jelito krezmkowe przymocowane jest do tylnej ściany jamy brzusznej za pomocą krezki. Układa się w liczne pętle, które dzielimy na części jelita czczego i krętego. Pętle jeli czczego układają się pionowo po lewej str jamy brzusznej i miednicy mniejszej.

Ściana jelita czczego i krętego składa się od zew z błony surowiczej, błony mięśń, od wew z błony śluzowej i tk podśluzowej. Błona surowicza jest silnie unaczyniona i przechodzi w krezkę jelita. Błona mięśń składa się z warstwy podłużnej i okrężnej. Błona śluzowa tworzy fałdy oraz kosmki jelitowe. Mamy 2 rodzaje fałdów: okrężne o wysokości od 6-8mm, a nawet do 1cm. Fałdy te pojawiają się w okolicach części zstępującej dwunastnicy aż do połowy jelita czczego. Od tego miejsca liczba się zmniejsza i stają się płytsze. Natomiast w końcowym odcinku jelita krętego znikają. Kosmki jelitowe mają wysok od 0,3 do 1mm, biegną w kierunku jelita grubego, ich ilość zmniejsza się. Przy podstawie kosmków są ujścia gruczołów cewkowatych jelita. W kosmkach występ naczynia krwionośne włosowate oraz naczynia chłonne. Wyróżniamy również włókna mięśniówki gładkiej.

UNERWIENIE J. CIENKIEGO - pochodzi od ukł nerwowego autonomicznego (czyli włókna współczulne i przywspółczulne). Włókna te tworzą 3 sploty: podśluzowy, mięśniówki, podsurowiczy.

4) JELITO GRUBE - ostatni odcinek przewodu pokarmowego o dług od 130-150cm. Dzieli się na jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym (odcinek ten nazywa się kętnicą). Po jelicie ślepym dalszym odcinkiem jest okrężnica i odbytnica. *JELITO ŚLEPE - leży w prawym dole biodrowym. Na granicy jelita ślepego i okrężnicy znajduje się ujście krętniczo - kętnicze łączące jelito cienkie z jelitem grubym. Ujście to otoczone jest 2 fałdami, a fałdy te tworzą zastawkę krętniczo - kętniczą, która nie pozwala na cofanie się treści jelita grubego do jelita cienkiego. Zastawka ta działa na zasadzie wentyla rowerowego. Ściana jelita ślepego zbud jest: od zew z błony surowiczej, mięśniowej, i wew błona śluzowa z tk podśluzową. Błona surowicza otacza całkowicie jelito ślepe. Błona mmięśń tworzy 3 taśmy podłużne, które przechodzą na okrężnicę podtrzymując ją we wcześniejszej pozycji. *WYROSTEK ROBACZKOWY - jest narządem szczątkowym odchodzącym od jelita ślepego, ma ok. 8cm dług. Otoczony jest otrzewną i posiada krezkę, która łączy się z krezką jelita cienkiego. Błona śluzowa jelita robaczkowego posiada liczne grudki chłonne, dlatego wyrostek nosi nazwę migdałka przewodu pokarmowego. Ujście wyrostka często jest oddzielone od krętnicy tzw zastawką półksiężycowatą.

*OKRĘŻNICA - ze względu na położenie dzielimy ją na wstępującą, poprzeczną, zstępującą i esowatą. Okrężnica wstępująca leży po prawej str jamy brzusznej, biegnie prawie pionowo, rozpoczyna się w prawym dole biodrowym, biegnąc w górę kończy się zgięciem prawym, któro dalej przechodzi w okrężnicę poprzeczną. Okrężnica poprzeczna - przebiega poprzecznie iędzy lewym a prawym podżebrem. Łączy się za pomocą więzadeł z żołądkiem i przeponą. W lewym podżebrzu pod tzw lewym zgięciem przechodzi w okrężnicę zstępującą. Okrężnica zstępująca biegnie po lewej str jamy brzusznej w dół do lewego grzebienia biodrowego i przechodzi w okrężnicę esowatą.. okrężnica esowata (tzw esica) rozpoczyna się na wysok lewego grzebienia biodrowego, biegnie w dół tworząc pętle. Dalej przechodzi na wysok linii środkowej ciała (drugiego i 3-go kręgu krzyżowego) w odbytnicę. *ODBYTNICA - końcowy odcinek jelita grubego. Rozpoczyna się na wysok 3-go kręgu krzyżowego, a kończy w przeponie miednicznej otworem, tzw odbytem. Odbytnica dzieli się na: odcinek górny - jest to ta część miedniczna zwana bańką odbytnicy, drugi odcinek dolny zwany kanałem odbytniczym. Kanał odbytniczy na całej dług otoczony jest mięśniem zwieraczem odbytnicy i dźwigaczem. Oba te mm wchodzą w skład przepony miednicznej krocza zbud z tk mięśń poprzecznie prążkowanej, czyli zależnej od naszej woli. Ściana odbytnicy składa się z błony zew, błony mięśń i od wew błony śluzowej. Błona zew utworzona jest częściowo przez otrzewną oraz tk łączną. Błona mięśń składa się z 2 warstw: pierwszej warstwy zew tzw. podłużnej, która układa się na całej dług odbytnicy i drugiej warstwy wew, która w części iednicznej i krocza odbytnicy jest cienka, a w pozostałym odcinakch grubieje wytwarzając m zwieracz odbytu (wew). błona śluzowa w części miednicznej wytwarza 3 fałdy poprzeczne, a w kanale odbytniczym tworzy fałdy podłużne w postaci od 5-10 tzw. słupów odbytniczych. Między tymi słupami są zagłębienia tzw. zatoki odbytnicze, w których następują sploty żylne. *ODBYT - to końcowy otwór przewodu pokarmowego. Skóra wokół odbytu jest pofałdowana promieniście, a fałdy te wytwarza okrężna mięśniówka zwieracza odbytu.

7) DNO JAMY USTNEJ - jest ono widoczne po podniesieniu języka ku górze. Tworzy go parzysty m żuchwowo - gnykowy, który zwany jest przeponą jamy ustnej. M ten przyczepia się do żuchwy i k gnykowej. Powierz górną przepony pokrywa błona śluzowa, a powierz dolną skóra szyi.

8) GRUCZOŁY ŚLINOWE - tzw ślinianki. Dzielimy je na: *małe - znajdujące się na grzbiecie języka. W błonie śluzowej policzków, w wardze górnej i dolnej, w podnieb twardym i miękkim oraz w gardle; *duże - ślinianka przyuszna, podżuchwowa i podjęzykowa. Ślinianka przyuszna - jest największym gruczołem ślinowym, otoczona jest torebką łączno - tkankową, której zadaniem jest ograniczenie obrzęku podczas stanu zapalnego (np. świnka). Przewody śliń przyusznej rozpoczynają się w gronach pęcherzyków wydzielniczych. Przewody te łączą się w jeden przewód wspólny, który biegnie poniżej dolnego brzegu kk jarzmowej, następnie przebija m żwacz i wychodzi w jamie ustnej na wysok 2-go górnego z trzonowego. Ślinianka podżuchwowa - kształt spłaszczonego orzecha włoskiego, otacza ją torebka łączno - tkankowa. Jej przewód wnika do jamy ustnej i uchodzi w fałdzie podjęzykowym błony śluzowej dna jamy ustnej. Ślinianka podjęzykowa - kształt walcowaty, leży na dnie jamy ustnej, jej ujście wychodzi w fałdzie podjęzykowym i jest najmniejszą najmniejszą ślinianką wśród dużych.

GARDŁO:

Jest odcinkiem przewodu pokarmowego, biegnie od wysok podstawy czaszki do powierz przedniej kręgosłupa szyjnego, dalej schodzi ku dołowi i kończy się na wysok 6-go lub 7-go kręgu szyjnego. W gardle wyróżniamy: **ścianę górną (sklepienie gardła), przyczepia się do trzonu k klinowej i części podstawnej k potylicznej; **ścianę tylną - skierowana do trzonów kręgów szyjnych, a przestrzeń między ścianą a kręgami wypełniona jest tk łączną i nazywa się przestrzenią zagardłową.; **ść przednią - posiada 3 otwory, które łączą jamę gardła z jamą ustną, nosową i krtaniową; **2 ść boczne - przylegają do nich pęczki naczyniowo - nerwowo, czyli tętnica wspólna szyjna, żyła wew szyjna i nerw błędny oraz przylegają mm językowo - gardłowe i nerwy podjęzykowe.

JAMA gardła w górnym odcinku jest najszersza, schodząc w dół zwęża się oraz składa się z 4 warstw: *warstwy błony śluzowej (ciąg dalszy błony śluzowej nosowej i ustnej), **w błony włóknistej - tk podśluzowa, która łączy błonę śluzową z błoną mięśń; **w błony mięśń - dzieli się na: a) włókna warstwy zew.- przebiegające okrężnie, tworzące mm zwieracze gardła; b) włókna warstwy wew.- przebiegają podłużnie i tworzą dźwigacz gardła; ****w błony zew.- warstwa łączno - tkankowa pokrywająca mięśniówkę. Mm dźwigacze i zwieracze gardła zwężają gardło.

GARDŁO - PODZIAŁ: gardło dzielimy na 3 części: *górna - czyli nosowa, podniebienie miękkie stanowi granicę między częścią nosową a ustną, w ścianie przedniej występ nozdrza łączące gardło z jamą nosową. Ściana górna zwana jest sklepieniem. Zbud jest z błony włóknistej, a w miejscu przejścia łuku sklepienia w ścianę tylną położony jest migdał gardłowy tzw trzeci, który w okresie noworodkowym i niemowlęcym jest duży, a w późniejszym okresie dziecięcym ulega stopniowo zanikowi. Na ścianie bocznej części nosowej jest ujście gardłowe trąbki słuchowej (tzw Eustachiusza), czyli przewodu łączącego jamę gardła z jamą bębenkową ucha środkowego. Ujście to otoczone jest wałem trąbkowym, za którym położony jest migdał trąbkowy parzysty. Migdałek trąbkowy, gardłowy oraz podniebienne, a także migdałek językowy stanowią limfatyczny pierścień gardłowy, który bierze udział w zwalczaniu drobnoustrojów oraz wytwarzaniu przeciwciał zwiększając odporność.; **środkowa - ustna, na ścianie przedniej gardła części ustnej leży otwór zwany cieśnią gardzieli, który łączy gardło z jamą ustną.; ***dolna - czyli krtaniowa, leży za krtanią. W ścianie przedniej gardła tej części jest otwór zwany wejściem do krtani, który łączy jamę gardła z jamą krtani.

Błona śluzowa ścian bocznych w tej części gardła tworzy zagłębienia gruszkowate zwane zachyłkami stanowiące drogę dla płynnego pokarmu. Część krtaniowa zwęża się ku dołowi przechodząc w przełyk. W gardle krzyżują się drogi oddechowa i pokarmowa, a powietrze z jamy nosowej przechodzi do gardła, dalej do krtani. Stamtąd do dalszych grup oddechowych i płuc. Natomiast pokarm z jamy ustnej przechodzi przez cieśń gardzieli do jamy gardła, a z gardła ześlizguje się do przełyku.

PRZEŁYK:

Jest cewą mięśń. - błoniastą łączącą gardło z żołądkiem. Rozpoczyna się w części krtaniowej gardła, a kończy na wysokości 10-go lub 11-go kręgu piersiowego łącząc się z wpustem żołądka. Przełyk składa się z części: *szyjnej - leżącej między kręgami szyjnymi a tchawicą; **piersiowej - leżącej za łukiem aorty na wysok. 4-go kręgu piersiowego, krzyżuje się od tyłu z oskrzelem głównym lewym. Ściany boczne pokryte są od zew opłucną śródpiersiową, a na odcinku piersiowym od zew na przełyku układają się nerwy błędne prawy i lewy, które biegną wraz z przełykiem do jamy brzusznej i dalej przełyk przechodzi do jamy brzusznej przez roztwór przełykany w przeponie; ***brzusznej - na odcinku 0d 2-3 cm jest pokryta otrzewną.

Przełyk na swoim przebiegu posiada 3 przewężenia: A) górne (na granicy z gardłem), B) środkowe (na wysok. rozdwojenia tchawicy), C) dolne (w obrębie przepony.

Ściana przełyku składa się z 3 warstw: *błona wew.- tzw. śluzowa z tk. podśluzową, układa się podłużnie tworząc fałdy, natomiast w tk. podśluzowej znajdują się gruczoły przełykowe wydzielające śluz; **błona środkowa - tzw. mięśń., składa się z 2 warstw: zew.- podłużnej, wew.- okrężnej. Na odcinku górnym przełyku jest błona mięśniowa tworząca włókna poprzecznie prążkowane. Na odcinku dolnym przełyku występ włókna mięśniówki gładkiej, a w części środkowej przełyku występ włókna obu rodzajów; ***błona zew.- tzw. surowicza. W części szyjnej i piersiowej przełyku jest to łączno - tkankowa luźna błona zapewniająca jego przesuwalność. Natomiast w części brzusznej przełyk pokryty jest błoną surowiczą tzw. otrzewną trzewną.

ŻOŁĄDEK:

Najszersza część przewodu pokarmowego. U góry łączy się z przełykiem, a u dołu z opuszką dwunastnicy. Leży w nadbrzuszu pod lewym łukiem żebrowym i poniżej przepony. W żołądku wyróżniamy: 1) część wpustową, do której uchodzi przełyk (to tzw wpust żołądka), 2) dno żołądka - największa jego część położona tuż nad przeponą, 3) trzon żołądka - największa część środkowa, 4) część oddźwiernikowa - przechodzi w dwunastnicę, a miejsce przejścia nazywa się oddźwiernikiem. W żoł wyróżniamy ścianę przednią i tylną, krzywiznę większą i mniejszą. Wew żołą znajduje się kanał żoładka - jest to przestrzeń w trzonie żołądka, po której spływają pokarmy w postaci płynnej do jamy oddźwiernikowej (to kolejna część żoł oraz kanał oddźwiernikowy, czyli przestrzeń w części oddźwiernikowej. Budowa ściany żoł (od wew): 1)z błony śluzowej z tk pośluzową, 2)z błony mięśń, 3)błony surowiczej. AD.1) błonę śluzową pokrywa nabłonek walcowaty, którego komórki wydzielają śluz (żołądkowy). Błonę śluzową od błony mięśń oddziela mięśniówka błony śluzowej, na przebiegu której powstają fałdy żołądkowe. Fałdy te są podłużne, przebiegają równolegle do krzywizny mniejszej tworząc tzw rynnę żołądkową, przez które spływają pokarmy płynne. Na tych fałdach występ wyniosłości zwane polami żołądkowymi, które posiadają dołeczki, a na dnie każdego dołeczka jest ujście gruczołów cewkowatych żołądka. Są to gruczoły właściwe żoł., których jest ok. 35mln. W błonie śluzowej wyróżniamy: *gruczoły w części wpustowej zbud z komórek wydzielających śluz oraz nielicznych komórek pepsynogennych; *gruczoły dna- zbud są z 3 rodzajów komórek: pepsynogennych (główne), kwasotwórczych (okładzinowe) wytwarzające kwas solny i śluzowych; *gruczoły oddźwiernikowe zbud z komórek wydzielających śluz. AD.2) utworzona jest z mięśniówki gładkiej, wyróżniamy: *warstwę podłużną leżącą zewnętrznie (na krzywiznach), *warstwa okrężna położona głebiej (dookoła oddźwiernika) tworząc zwieracz oddźwiernika, *włókna ukośne- odchodzą od warstwy okrężnej, w okolicy wpusty tworzą zwieracz wpustu; AD.3) blaszka otrzewnej trzewnej pokrywająca cały żołądek.

UNERWIENIE ŻOŁ.: pochodzi od 3 gałęzi tętnicy trzewnej oraz od żyły wrotnej. Ukł nerwowy autonomiczny (współczulne nerwy): *nerwy współczulne (hamują czynności motoryczne żołą.), *nerwy przywspółczulne (pobudzają czynności żołą.; Oba rodzaje tych nerwów tworzą 3 sploty: *podsurowiczy, **mięśniowy - reguluje perystaltykę żołą i czynność odruchową oddźwiernika, ***podśluzowy

UKŁ. POKARMOWY:

Trawienny; w kształcie długiej cewy, rozpoczyna się szparą ustną, a kończy odbytem. Do ukł. pokarm należą jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube oraz gruczoły wielkie (trawienne), czyli wątroba i trzustka. Ściana przewodu pokarmowego składa się z 3 warstw:

1) błona śluzowa z tk podśluzową (od wew.)

2) błona mięśniowa (warstwa środkowa)

3) błona surowicza z tk podsurowiczą (od zew.)

AD. 1) pokrywa przewód od wew , biegną w niej naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy, w jamie ustnej w górnej części przełyku i kanale odbytniczym jest tu nabłonek wielowarstwowy płaski, a w pozostałych odcinek nabłonka walcowaty. Nabłonek śluzówki pełni rolę ochronną, reguluje przepuszczalność ściany przewodu pokarmowego i pełni rolę wydzielniczą wydzielając płyn śluzowy. Dlatego śluzówka jest zawsze wilgotna, błyszcząca i śliska. Pod błoną śluzową jest tk podśluzowa, która daje luźne połączenie błony śluzowej z błoną mięśniową.

AD. 2) czyli środkowa warstwa, zbud jest: *w jamie ustnej, w gardle, w górnej części przełyku i w kanale odbytniczym - z tk mięśń poprzecznie prążkowanej. **w pozostałych odcinkach jest to tk mięśń gładka (niezależna od naszej woli). Błona mięśń przewodu z wyjątkiem żołądka układa się w 2 warstwach: wew. (okrężna), zew. (podłużna). Natomiast w żołądku występ trzecia warstwa - ukośna.

AD. 3) błona surowicza, pokrywa przwód pokarmowy leżący wew jamy brzusznej, zbud jest z tk łącznej wiotkiej, która łączy się z tk podsurowiczą.

Narządy przewodu pokarmowego nie leżące w jamie brzusznej otacza błona zew zbudowana z tk wiotkiej lub zbitej (tk łączna).

JAMA USTNA:

Rozpoczyna się szparą ustną, a kończy cieśnią gardzieli, czyli otworem łączącym jamę z gardłem. Jamę ustną stanowią: *od przodu warga górna i dolna, *z boków policzki, *z góry podniebienie twarde i miękkie, *z dołu język i dno jamy ustnej. Łuki zębodołowe, szczęki i żuchwy wraz z zębami dzielą jamę ustną na: przedsionek i jamę właściwą.

1) WARGI - górna i dolna warga łączy się z boku w postaci kąta ust. Powierz zew warg pokryta jest skórą, a wew błoną śluzową. Strefa przejściowa między skórą a śluzówką nazywa się czerwieniom wargową. Przez warstwę rogowaciejącą nabłonka warg widoczne są naczynia krwionośne. Błona śluzowa jest różowa, a gruczoły wargowe są gruczołami ślinowymi wyczuwalnymi w postaci drobnych gródek.

2) POLICZKI - powierz zew pokryta skórą, następna warstwa to tk tłuszczowa (poduszeczka tłuszczowa, która nie zanika nawet w starości). Kolejne warstwy policzka to powięź - m policzkowy, warstwa gruczołowa, błona śluzowa, która na wysokości 2-go zęba trzonowego tworzy wyniosłość zwaną brodawką przyuszniczą, na której jest ujście przewodu przyusznic (ślinanki przyusznic).

3) ZĘBY - u człowieka występ 2 pokolenia zębów: *pierwsze pokolenie to z mleczne, których jest 20, ułożonych w 2 łuki zębowe - górny i dolny, po 10 w każdym.; **drugie pokolenie to z stałe, jest ich 32, tworzą 2 łuki zębowe - górny i dolny, po 16 w każdym. Ząb zbud jest z korony, szyjki i korzenia. KORONA - to widoczna część z pokryta szkliwem (szkliwo to najtwardsza część z.), pod szkliwem jest zębina, a pod zębiną jest komora z zwężająca się w kanał z., który kończy się w korzeniu z. SZYJKA - część objęta dziąsłem, szyjkę i korzeń pokrywa kostniwo (cement o zabarwieniu żółtym i bud podobnej do tk kostnej). KORZEŃ - osadzony jest w zębodole i połączony z nim błoną łączno - tkankową zwaną ozębną. Kanał z mieszczący się w korzeniu posiada otwór na wierzchołku korzenia wypełniony miazgą, czyli tk łączną silnie unerwioną i ukrwioną. RODZAJE ZĘBÓW: *sieczne (siekacze 2), *kły, *przedtrzonowe, *trzonowe. SIEKACZE - służą do odrywania kęsów, ich korona ma kształt dłuta, posiada powierz wargową, językową (dolne) i podniebienną oraz posiada brzeg sieczny i 2 brzegi styczne. Korzeń jest zawsze pojedynczy. KŁY - jest najdłuższym jednokorzeniowym z, korona ma kształt stożka o ściętym ostrym wierzchołku. PRZEDTRZONOWE - na koronie posiadają powierzch żucia, czyli 2 guzki - jeden po str policzkowej, drugi po str językowej lub podniebiennej. Zęby górne bywają dwukorzeniowe. Zęby dolne jednokorzeniowe. TRZONOWE - mają najsilniej rozwiniętą koronę, korona z górnych ma kształt rombu, a zębów dolnych wydłużonego prostokąta.

Powierzch żucia posiada od 4-5 guzków. Zęby górne posiadają po 3 korzenie, dolne 2 korzenie. Ząb trzonowy 3-ci, tzw mądrości może mieć różny kształt i wielkość lub może w ogóle nie występować. Zęby trzonowe wywierają nacisk ok. 122 kg, a siekacze ok. 25 kg.

4) DZIĄSŁA - część błony śluzowej jamy ustnej, pokrywają wyrostki zębodołowe szczęki, żuchwy oraz z, na z otaczają jedynie szyjkę. Błona śluzowa dziąseł nie zawiera gruczołów, ale jest silnie unaczyniona i ukrwiona.

5) PODNIEBI. - górna część jamy ustnej, składa się z część przedniej, czyli podniebienia twardego i części tylnej czyli podniebienia miękkiego. *P. TWARDE - stanowi przegrodę między jamą nosową a ustną. Utworzone jest z podnieb kostnego i błony śluzowej. Błona śluzowa przechodzi z przodu i z boków przechodzi w dziąsła górne, a od tyłu tworzy fałdy podniebienne poprzeczne. *P. MIĘKKIE - stanowi ruchomą przegrodę oddzielającą przy przełykaniu między jamą nosową a gardłem oddzielając część ustną. W część środkowej podnieb miękkiego zwisa języczek. Podnieb miękkie utworzone jest przez: rozcięgno podniebienne, mięśnie, błonę śluzową. Rozcięgno - przedłużenie okostnej podniebienia twardego (warstwa tk łącznej) - przylega do niej warstwa gruczołów podniebiennych oraz przyczepiają się mm. Mięśnie - są to m dźwigacz podniebienia, m napinacz podniebienia. Oba te mm unoszą i napinają podniebienie miękkie. Współdziała z nimi m języczka. M podniebienno - gardłowy i podniebienno - językowy - oba te mm zbliżają do siebie łuki podniebienne, a między łukami jest zagłębienie - zatoka migdałkowa. W zatoce leży migdałek podniebienny, powyżej migdałka jest zagłębienie zwane dołem nadmigdałkowym. Migdałek podniebienny ma kształt jajowaty, jest wielkości czereśni, składa się z tk chłonnej wytwarzającej limfocyty. To 1-sza bariera ochronna naszego organizmu. 6) JĘZYK - narząd mięśniowy pokryty błoną śluzową. Wyróżniamy koniec języka, trzon języka, nasada języka. Na trzonie wyróżniamy powierzch górną czyli grzbiet języka, powierz dolną oraz 2 brzegi języka. Szkielet języka utworzony jest przez błonę łączno - tkankową czyli rozcięgno języka. Do rozcięgna przyczepiają się mm języka. Wyróżniamy 2 rodzaje mm: *mm wew. (podłużny górny i dolny, poprzeczny, pionowy, *mm zew. (m brudkowo - językowy, rylcowo - językowy, gnykowo - językowy). Mm wew powodują zmianę kształtu języka czyli spłaszczenie, pogrubienie, poszerzenie języka. Mm zew wysuwają język do przodu cofają ku tyłowi i unoszą ku górze. Mm wew i zew biorą udział w żuciu pokarmów, formowaniu kęsów, w połykaniu, artykulacji głosu. Duże znaczenie ma m bródkowo - językowy, który wysuwa język do przodu, ponieważ jego uszkodzenie może doprowadzić do uduszenia się. Wszystkie mm języka unerwia nerw podjęzykowy (XII-sty).

Język pokryty jest błoną śluzową, która na grzbiecie jest szorstka z powodu występ tam brodawek nitkowatych. Czynność tych brodawek polega na rozcieraniu pokarmów oraz przewodzenia wrażeń dotyku. Dużą grupę stanowią brodawki pełniące funkcje smakowe. Na grzbiecie są to brodawki grzbietowe (czyli małe okrągłe wyniosłości), w miejscu przejścia w nasadę języka są brodawki okolone, które układają się na języku w kształcie litery V. Na brzegach języka występ brodawki liściaste. W ścianach brodawek języka są kubki smakowe - są to mikroskopowe twory nabłonkowe kształtu beczułkowatego posiadające otwory smakowe, w których są zakończenia włókien nerwu smakowego. Błona śluzowa języka z grzbietu przechodzi na nasadę języka, a z brzegów bocznych na powierz dolną. Na nasadzie języka jest ona nierówna i pofałdowana. W fałdach tych znajduje się migdałek językowy. Błona śluzowa powierz dolnej języka jest gładka i łączy się z dziąsłem fałdem nazywanym wędzidełkiem języka. Od wędzidełka odchodzą fałdy strzępiaste, a tuż pod językiem fałdy podjęzykowe, w których są ujścia przewodu ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej. Pod błoną śluzową na końcu języka znajduje się gruczoł językowy przedni.

---