MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
wykład 27.04.2005: międzynarodowy transfer technologii
technologia- nowy czynnik produkcji, traktowana jako towar.
własność intelektualna: wynalazki, know-how, prawa autorskie, znaki firmowe, znaki towarowe
Wynalazek to rozwiązanie techniczne o cechach nowości, jest własnością osoby fizycznej lub prawnej która dokonała wynalazku; został wynaleziony przez osobę fizyczna lub zespoły badawcze podczas prac B+R (badawczo-rozwojowych) R+D (research+development)
te podmioty uzyskują patent- dokument stwierdzający prawo własności do wynalazku; patenty przyznaje sąd (Urząd Patentowy); patent to dokument publiczny (wszyscy wiedzą o tym wynalazku). Patent chroni właściciela wynalazku.
Do opatentowania trzeba zgłosić wynalazek w kraju wynalazku i w innych krajach (by dokonać tzw. blokady patentowej).
Inna osoba, która chce uzyskać dany wynalazek musi zawrzeć umowę, Umowy licencyjne (wynalazki, know-how, prawa autorskie, znaki firmowe, znaki towarowe), np. utwór muzyczny.
Transfer własności intelektualnej jest możliwy TYLKO na podstawie międzynarodowych umów licencyjnych.
Nielegalne posiadanie własności intelektualnej: kradzieże, szpiedzy.
Know-how to specyficzny rodzaj wiedzy z zakresu zarządzania, produkcji, handlu, które utrzymywane są w tajemnicy przez daną firmę.
Międzynarodowy transfer technologii, na zasadach:
komercyjnych
odpłatności z tytułu umowy licencyjnej: opłata stała (jednorazowa) + procent od sprzedanej produkcji
Międzynarodowy pionowy podział pracy, np. technologia w jednym państwie, produkcja w drugim, a centrum sprzedaży i logistyki w trzecim.
Dwa podstawowe kanały transferu technologii:
transfer w ramach struktury przedsiębiorstwa międzynarodowego
przedsiębiorstwo międzynarodowe: prowadzi działalność gospodarczą min. w 2 państwach (firma macierzysta + oddział/filia za granicą)
transfer technologii: firma macierzysta oddział (jest to transfer międzyfirmowy ale międzynarodowy)
!! transfer najnowszej technologii !!
transfer technologii między podmiotami niezależnymi od siebie, które pozostają między sobą w relacji konkurencji.
Problem nowoczesności technologii i międzynarodowej kontroli technologii.
Państwa ustanawiają systemy kontroli technologii: zgoda panstwa na wywóz technologii lub produkcji (motywy ekonomiczne i wojskowe).
!! transfer ten obejmuje nie najnowszą technologię ale rozwiązania 2 generacji- z reguły kiedy dana firma/kraj posiada już nowe rozwiązanie techniczne. Sprzedaż technologii drugiej generacji nie jest już zagrożeniem dla konkurencyjności, ale stanowi okazję do dodatkowych zysków.
Międzynarodowy transfer technologii:
między gospodarkami na tym samym lub zbliżonym poziomie rozwoju: transfer zrównoważony na zasadzie wzajemnych świadczeń w ramach międzynarodowej współpracy B+R tzw. transakcje licencjami krzyżowymi
między gospodarkami z któ®ych jedna jest rozwinieta a druga słabo (luka technologiczna między państwami zwęza się i rozszerza)
dla gospodarki słabo rozwiniętej import technologii w celu zawężenia luki; warunkiem jest dokonanie pomyślnej asymilacji/wdrożenia technologii (import technologii wymaga odpowiedniego przygotowania)
przykładem importera Japonia (dobrze asymiluje technologie)
brak asymilacji: Mex, inne państwa Ameryki Łacińskiej (bez Brazylii embrayer)
TECHNOLOGICZNE INTERPRETACJE MIĘDZYNARODOWEGO PODZIAŁU PRACY
Teorie technologiczne; założenie: zasadniczym czynnikiem sprawczym międzynarodowego podziału pracy i określającym korzyści z tego tytułu jest technologia.
Teoria luki technologicznej wyjaśnia przyczyny handlu międzynarodowego:
faza: kraj dysponujący przewagą techniczną wykorzystuje ten czynnik produkcji w wytwarzaniu wyrobów i eksportuje ten czynnik (konkurencyjność)
faza: ujawniają się przesłanki zmiany:
kraj z przewagą technologiczną opracowuje nową generacje technologii
zagranica zmniejsza lukę technologiczną (uczy się, naśladuje, imituje) i podejmuje u siebie produkcję
faza: kraj z przewagą ma nową generację technologii (produkty) i podejmuje jej eksport + rezygnuje ze starej generacji technologii „zlecając” produkcję tego towaru zagranicy. Ale gospodarka narodowa potrzebuje tego towaru- konieczność importu z zagranicy
Podział na grupy towarowe:
schyłkowe gałęzie przemysłu (declained), np. hutnictwo, przemysł stoczniowy, stalowy, tekstylny
gałęzie wzrostowe: udział nowoczesnej technologii
Pewne gałęzie przemysłu przenoszone i branże są do innych państw- zjawisko światowej alokacji przemysłu (tradycyjne branże o technologiach nie-nowoczesnych przenoszone są do państw słabo rozwiniętych o niskich kosztach, a następnie eksport do krajów wysoko rozwiniętych).
Alokacja przemysłu- zjawisko korzystne dla państw słabo rozwiniętych - bo mogą się uprzemysłowić (szansa na wzrost gospodarczy).
Dla państw rozwiniętych- zjawisko deindustrializacji (specjalizacja w nowych branżach, eksport usług i software a import hardware)