Deklaracja dotycząca wiary w misteria wcielenia i Trójcy Świętej wobec niektórych współczesnych błędów
Kongregacja Nauki Wiary
DEKLARACJA DOTYCZĄCA WIARY W MISTERIA WCIELENIA I TRÓJCY ŚWIĘTEJ WOBEC NIEKTÓRYCH WSPÓŁCZESNYCH BŁĘDÓW
Mysterium Filii Dei
1. Misterium Syna Bożego, który stał się człowiekiem, oraz Misterium Trójcy Świętej, które należą do istoty Objawienia, powinny oświecać czystością swojej prawdy życie chrześcijan. Ponieważ współczesne błędy naruszają te Misteria, Święta Kongregacja Nauki Wiary zdecydowała się przypomnieć przekazywaną przez nie wiarę i bronić jej.
2. Wiara w Syna Bożego, który stał się człowiekiem. - Jezus Chrystus w czasie swojego ziemskiego życia, różnymi sposobami, przez słowa i czyny, objawił godne uwielbienia Misterium swojej Osoby. "Stawszy się posłusznym aż do śmierci" , został wyniesiony mocą Bożą do chwalebnego zmartwychwstania, jak odpowiadało Synowi, "przez którego wszystko"1zostało stworzone przez Ojca. O Nim uroczyście napisał św. Jan: "Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo... A słowo stało się ciałem"2 .
Kościół zawsze święcie przechowywał Misterium Syna Bożego, który stał się człowiekiem, i podawał je do wierzenia "przez lata i stulecia"3, wyrażając je przy pomocy coraz jaśniejszego języka. W Symbolu Konstantynopolitańskim, który do dzisiaj jest odmawiany w czasie celebrowowania Eucharystii, wyznaje więc wiarę w "Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego, który z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami..., Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego..., współistotny Ojcu..., (który) dla nas ludzi i dla naszego zbawienia... stał się człowiekiem"4. Sobór Chalcedoński polecił wyznawać, że Syn Boży został zrodzony z Ojca według Boskości przed wszystkimi wiekami, a w czasie narodził się z Maryi Dziewicy według Człowieczeństwa5. Ponadto Sobór ten nazwał jedynego i tego samego Chrystusa, Syna Bożego, osobą, czyli hipostazą, a pojęcia natura użył dla określenia Jego Bóstwa i Jego Człowieczeństwa; przy pomocy tych pojęć nauczał, że w jedynej osobie naszego Odkupiciela łączą się dwie natury, Boska i ludzka, bez pomieszania i bez zmiany, bez podziału i bez rozdzielenia6. W ten sam sposób Sobór Laterański IV nauczał wierzyć i wyznawać, że Jednorodzony Syn Boży, współwieczny z Ojcem, stał się prawdziwym człowiekiem i jest jedną osobą w dwóch naturach7. Taka jest wiara katolicka, którą ostatnio w wielu miejscach jasno wyraził Sobór Watykański II, opierając się na nieprzerwanej tradycji całego Kościoła8.
3. Współczesne błędy dotyczące wiary w Syna Bożego, który stał się człowiekiem. - W sposób oczywisty sprzeciwiają się tej wierze opinie, według których nie byłoby objawione i wiadome, że Syn Boży istnieje odwiecznie, w Misterium Boskości, różny od Ojca i Ducha Świętego; opinie, według których można by odrzucić pojęcie jednej osoby Jezusa Chrystusa, narodzonego przed wiekami z Ojca według natury Bożej i w czasie z Maryi Dziewicy według natury ludzkiej; a wreszcie stwierdzenie, według którego człowieczeństwo Jezusa Chrystusa istniałoby, nie jako przyjęte w wiecznej osobie Syna Bożego, ale raczej w sobie samym jako osoba ludzka, a w konsekwencji, że Misterium Jezusa Chrystusa opierałoby się na fakcie, że objawiający się Bóg byłby w najwyższym stopniu obecny w ludzkiej osobie Jezusa. Ci, którzy tak uważają, pozostają daleko od prawdziwej wiary w Jezusa Chrystusa, także wtedy, gdy przyznają, że jedyna obecność Boga w Jezusie Chrystusie sprawiałaby, że byłby On najwyższym i ostatecznym wyrazem objawienia Bożego. Nie powracają też do prawdziwej wiary w Boskość Chrystusa, gdy dodają, że Jezus może być nazywany Bogiem na podstawie faktu, że - jak mówią - Bóg jest w pełni obecny w Jego osobie ludzkiej.
4. Wiara katolicka w Trójcę Świętą i w Ducha Świętego. - Kiedy odrzuca się Misterium wiecznej i Boskiej osoby Chrystusa, Syna Bożego, kwestionuje się także prawdę o Trójcy Świętej, a wraz z nią prawdę o Duchu Świętym, który odwiecznie pochodzi od Ojca i Syna, lub, innymi słowy, od Ojca przez Syna9. Z tego powodu, uwzględniając współczesne błędy, przypomina się niektóre prawdy wiary w Trójcę Świętą, a szczególnie w Ducha Świętego.
Drugi List do Koryntian kończy taka wspaniała formuła: "Łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami wszystkimi"10. W poleceniu udzielania Chrztu, przekazanym w Ewangelii św. Mateusza, są wymienieni Ojciec, Syn i Duch Święty jako "Trzej", którzy należą do Misterium Boga, i w których imieniu nowi wierzący powinni być odrodzeni11. Wreszcie, w Ewangelii św. Jana Jezus mówi o przyjściu Ducha Świętego: "Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On będzie świadczył o Mnie"12.
Opierając się na danych Objawienia Bożego, Urząd Nauczycielski Kościoła, któremu tylko jest powierzony "urząd autentycznego interpretowania Słowa Bożego spisanego lub przekazywanego"13, w Symbolu Konstantynopolitańskim wyznał swoją wiarę "w Ducha Świętego, który jest Panem i Ożywicielem..., i z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę"14. Tak samo Sobór Laterański IV nauczał wierzyć i wyznawać, że "tylko jeden jest prawdziwy Bóg..., Ojciec, Syn i Duch Święty: trzy osoby, jedna natura..., Ojciec, który nie pochodzi od nikogo, Syn, który pochodzi tylko od Ojca i Duch Święty, który pochodzi równocześnie od Obydwu, zawsze bez początku i bez końca"15.
5. Współczesne błędy dotyczące wiary w Trójcę Świętą, a szczególnie Ducha Świętego. - Jest przeciwna wierze opinia, według której Objawienie pozostawiałoby nas w wątpliwości co do wieczności Trójcy, a szczególnie wiecznego istnienia Ducha Świętego jako osoby w Bogu, różnej od Ojca i Syna. Jest prawdą, że Misterium Trójcy Świętej zostało nam objawione w ekonomii zbawienia, przede wszystkim w Chrystusie, który został posłany na świat przez Ojca, i który razem z Ojcem posyła do Ludu Bożego Ducha Ożywiciela. To samo objawienie dało także wierzącym pewne poznanie wewnętrznego życia Boga, w którym "Ojciec, który rodzi, Syn, który jest rodzony, i Duch Święty, który pochodzi", są "tej samej natury, równi, wszechmogący i wieczni"16.
6. Misteria Wcielenia i Trójcy Świętej powinny być wiernie zachowywane i wyjaśniane. - To, co zostało wyrażone w wyżej przytoczonych dokumentach soborowych o jednym i tym samym Chrystusie, Synu Bożym, narodzonym przed wiekami według natury Bożej a w czasie według natury ludzkiej, oraz o wiecznej osobie Ducha Świętego, należy do niezmiennej prawdy wiary katolickiej.
Nie zwalnia to oczywiście Kościoła od tego, by uważał za swoje zadanie, uwzględniając także nowe sposoby myślenia, podejmowanie wysiłku, by wymienione Misteria były pogłębiane przez kontemplację wiary i poszukiwania teologiczne oraz lepiej wyjaśniane przy pomocy bardziej dostosowanych sposobów. Realizując konieczne poszukiwania, należy jednak zwracać uwagę, by te ukryte Misteria nigdy nie były wyrażane w innym sensie niż "rozumie je i wyraża Kościół"17.
Prawda, która jest narażana na błąd w tych Misteriach, ma wielkie znaczenie dla całego Objawienia Chrystusa, ponieważ do tego stopnia należy do jego istoty, że jeśli zostaje zmieniona, ulega także zafałszowaniu cały skarbiec Objawienia. Prawda tych Misteriów jest również ważna dla życia chrześcijańskiego, ponieważ nic nie objawia tak dobrze miłości Bożej, na którą całe życie chrześcijańskie powinno być odpowiedzią, jak Wcielenie Syna Bożego, naszego Odkupiciela18 , oraz dlatego, że "ludzie przez Chrystusa, Słowo, które stało się ciałem, mają przystęp do Ojca w Duchu Świętym, i stają się uczestnikami natury Bożej"19.
7. Pasterze Kościoła mają za zadanie wymagać od powierzonego im ludu jedności w wyznawaniu prawd wiary, których broni niniejsza Deklaracja; przede wszystkim mają jej wymagać od tych, którzy, na mocy misji udzielonej im przez Urząd Nauczycielski, nauczają świętej wiedzy lub przepowiadają słowo Boże. To zadanie Biskupów jest częścią powierzonego im przez Boga zadania "zachowywania czystym i nienaruszonym depozytu wiary" w komunii z następcą Piotra oraz "nieustannego głoszenia Ewangelii"20; na mocy tego samego zadania są zobowiązani do niedopuszczania, by pełniący posługę słowa Bożego oddalali się od zdrowej nauki oraz przekazywali ją naruszoną lub niepełną21. Lud, który jest powierzony trosce Biskupów i "za który są oni odpowiedzialni przed Bogiem"22, korzysta ze "świętego prawa otrzymywania słowa Bożego, całego słowa Bożego, do którego coraz głębszego zrozumienia... Kościół nie przestał dążyć"23.
Chrześcijanie, a przede wszystkim teologowie, na mocy ich ważnego zadania i koniecznej służby w Kościele, muszą więc wiernie wyznawać te Misteria, które zostały przypomniane w niniejszej Deklaracji. Ponadto, przez działanie i oświecenie Ducha Świętego, dzieci Kościoła powinny przylgnąć do całego nauczania Kościoła pod przewodnictwem ich Pasterzy oraz Pasterza Kościoła powszechnego24 "w taki sposób, by w zachowywaniu, praktykowaniu i wyznawaniu przekazanej wiary, byli zgodni Pasterze i wierni"25.
W czasie audiencji udzielonej niżej podpisanemu Kardynałowi Prefektowi Świętej Kongregacji Nauki Wiary, 21 lutego 1972 r., Ojciec Święty Paweł VI przyjął, zatwierdził i nakazał opublikować niniejszą Deklarację, by bronić przed niektórymi współczesnymi błędami Misteria Wcielenia i Trójcy Świętej.
Rzym, w siedzibie Świętej Kongregacji Nauki Wiary, 21 lutego 1972 r., w Święto św. Piotra Damiani.
FRANJO Kard. ŠEPER Prefekt
+ PAUL PHILIPPE Abp tyt. Hierapolis Sekretarz
Rozdział II
Przypisy
5 Missale Romanum, Ed. Typica, Typis Polyglottis Vaticanis, 1970, 389; DS 150. Por. także SOB. NICEJSKI, Expositio fidei: DS 125n.
9 Por. SOB. WAT. II, Konst. Lumen gentium, 2, 3; Konst. Dei verbum, 2, 3; Konst. Gaudium et spes, 22; Dekr. Unitatis redintegratio, 12; Dekr. Christus Dominus, 1; Dekr. Ad gentes, 3. Por. także PAWEŁ VI, Wyznanie wiary Ludu Bożego, 11: AAS 60 (1968) 437.
18 SOB. WAT. I, Konst. Dei Filius, c. 4, can. 3: DS 3043. Por. JAN XXIII, Przemówienie na otwarcie Soboru Watykańskiego II: AAS 54 (1962) 792; SOB. WAT. II, Konst. Gaudium et spes, 62; por. także: PAWEŁ VI, Wyznanie wiary Ludu Bożego, 4: AAS 60 (1968) 434.
22 Por. 2 Tm 4, 1-5. Por. Paweł VI, tamże (s. 103n). Por. także: SYNOD BISKUPÓW (1967), Relatio Commissionis Synodalis constitutae ad examen ulterius peragendum circa opiniones periculosas et atheismum, II, 3: De pastorali ratione agendi in exercito Magisterii, Typis Polyglottis Vaticanis 1967, 10n; L'Osservatore Romano, 30-31 X 1967, 3.
25 Por. SOB. WAT. II, Konst. Lumen gentium, 12, 25; SYNOD BISKUPÓW (1967), Relatio Commissionis Synodalis..., II, 4: De theologorum opera et responsabilitate..., cyt., 11; L'Osservatore Romano, cyt.