Leasing - rodzaje, wady i zalety

1. Leasing - charakterystyka.

Leasing jest specyficzną formą kredytu, która polega na wypożyczeniu lub wydzierżawieniu dóbr materialnych przez ich właściciela leasingobiorcy za określoną opłatą.

Przedmiotem umowy leasingowej bywają nieruchomości ( budynki, grunty ), a także niektóre ruchomości ( maszyny, urządzenia, samochody i inne ). W leasingu bezpośrednim sam producent środków trwałych prowadzi transakcje leasingowe, zaś w leasingu pośrednim pojawia się między producentem a użytkownikiem dobra pośrednik ( specjalistyczna firma lub bank ). Leasing funkcjonuje na podstawie umowy zawieranej między uczestnikami tej transakcji, która reguluje prawa i obowiązki stron, związanie z przekazaniem w leasing odpowiednich dóbr. W zależności od treści umowy leasingowej - dotyczącej danego przedmiotu - rozróżniamy leasing operacyjny i leasing finansowy.

Leasing operacyjny - ( usługowy ) w leasingu typu operating lease chodzi o umowy krótkoterminowe, z możliwością ich wypowiedzenia przez leasingobiorcę w trakcie trwania, z zachowaniem odpowiedniego terminu wypowiedzenia. Zawsze zostaje zastrzeżony okres minimalny ( podstawowy ) i dopiero po jego upływie leasingobiorca może skorzystać z tej możliwości. W ten sposób zabezpieczony jest zwrot określonej części nakładów i kosztów, co ma oczywiście istotne znaczenie z punktu widzenia kalkulacji całego przedsięwzięcia i to dla obu stron biorących w nim udział.

Okres najmu jest w tym wypadku krótszy od okresu eksploatacji przedmiotu leasingu. Ryzyko inwestycji ponosi leasingodawca. Po upływie okresu najmu leasingodawca odnajmuje przedmiot leasingu lub sprzedaje go dalej. Nakłady poczynione przez dawcę nie zwracają się w ramach jednej operacji - jednej umowy. Leasingodawca osiągnie całkowite pokrycie nakładów i kosztów dzięki następnym operacjom z tym samym przedmiotem, a więc dzięki operacjom o charakterze second - hand, a nawet third - hand leasing, dokonywanym z kolejnymi klientami.

Leasing finansowy - są to długoterminowe kontrakty bez możliwości wypowiedzenia w czasie określonym w umowie. W tym czasie ryzyko inwestycyjne ponosi biorca raty leasingowej zsumowane za cały okres pokrywają koszty zakupu i instalacji obiektu leasingowego. W przypadku gdy czas najmu jest krótszy niż przewidziany czas wykorzystywania przedmiotu leasingowego, proponuje się dostawcy opcje zakupu lub przedłużonego najmu. Cena zakupu lub przedłużenia użytkowania jest ustalona z uwzględnieniem amortyzacji. Przy leasingu finansowym biorca traktowany jest jako inwestor. Zasadniczą funkcją tego rodzaju leasingu jest finansowanie inwestycji tzn. maszyn, instalacji i pełnego wyposażenia zakładów. Wybór środków inwestycyjnych u wytwórców należy do leasingobiorcy.

W ramach leasingu finansowego, rozpatrując sumę przypadających rat w okresie najmu w reakcji do kosztów dawcy, rozróżniamy leasing z pełną amortyzacją ( full - pay - out leasing) oraz leasing z niepełną amortyzacją (non - full - pay - out leasing ).

W praktyce gospodarczej mogą występować różne odmiany umów leasingowych ( tab. 1 )

• Znaczna rolę i to w skali ogólno światowej w leasingu bezpośrednim odgrywają wytwórcy różnorakich przedmiotów majątkowych. Mogą oni funkcjonować w różnych formach organizacyjno - prawnych, jakie są dopuszczone przez porządek prawny kraju ich działalności podstawowej.

• Przedsiębiorstwa wytwórcze mogą prowadzić określoną działalność produkcyjną w ramach utworzonych koncernów lub holdingów. W granicach takich struktur (powiązań ekonomiczno - prawnych ) stosują one także leasing i to na dość wysoką skale. Jego istota jurydyczna nie ulega wówczas zmianie. Dla uwypuklenia tej okoliczności natury organizacyjno - prawnej zwykło się w takich wypadkach mówić o leasingu koncernowym i leasingu holdingowym.

• Do innych podmiotów stosujących leasing bezpośredni należą także liczne przedsiębiorstwa handlowe. Organizacyjno - prawne formy tych przedsiębiorstw mogą być kształtowane dowolnie w ramach obowiązującego w danym kraju systemu prawnego.

• Podmiotami stosującymi leasing bezpośredni mogą być także przedsiębiorstwa organizowane stosownie do zasad rządzących franchisingiem. Zainteresowani stosowaniem tego leasingu są nierzadko biorcy franchisingu rozwijający tego typu działalność w różnych dziedzinach gospodarki i handlu.

• W roli podmiotów stosujących leasing bezpośredni może wreszcie występować także państwo. Okazji do tego dostarczają przeprowadzone w niektórych krajach procesy prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Tab. 1 Formy leasingu w zależności od przyjętego kryterium klasyfikacji

Kryterium klasyfikacji	Rodzaje leasingu	Uzupełnienie treści leasingu
Ilość podmiotów biorących udział w transakcji	Leasing bezpośredni	umowa zawarta pomiędzy producentem a użytkownikiem
		Leasing pośredni	Występuje pośrednik- wyspecjalizowana firma leasingowa
	Rodzaj podmiotu leasingu	Leasing dóbr inwestycyjnych	a)ruchomych środków trwałych b) nieruchomości
		L. dóbr konsumpcyjnych
	Okres trwania umowy	l. krótkoterminowy	Do 3 lat
		l. średnioterminowy	Od 3 do 10 lat
		l. długoterminowy	Powyżej 10 lat
	Opcje zawarte w umowie	l. z opcją zwrotu	Leasingobiorcy korzystają z wszystkich możliwych opcji
		l. z opcją sprzedaży
		l. z opcją przedłużenia kontraktu
	Charakter zobowiązania leasingobiorcy W tym ze względu na rodzaj usług eksploatacyjnych	Leasing operacyjny	dobro może zmieniać użytkowników okres krótszy od okresu gospodarczej używalności
		l. operacyjny „mokry”	Leasingodawca wykonuje remonty i inne usługi. Dokonuje też odpisów amortyzacyjnych.
		l. operacyjny „suchy”	Koszty eksploatacyjne ponosi użytkownik
		l. finansowy ( usługowy, handlowy )	Czas zbliżony do okresu używalności gospodarczej danego dobra ( grunty, budynki, maszyny, urządzenia itp. ). Leasingobiorca dokonuje odpisów amortyzacyjnych, ma prawo pierwokupu.

2. Wady, zalety dla przedsiębiorstwa.

Leasing uznaje się za efektywną formę finansowania środków trwałych, która sprzyja wprowadzeniu nowych technologii, gwarantuje postęp technologiczny w produkcji. Do jego zalet można zaliczyć:

• leasing jako swoisty kredyt urzeczowiony - stanowi atrakcyjna formę pozyskania kapitału

• przyspiesza międzynarodowy transfer nowoczesnych technologii, co dla polskich firm stanowi podstawę rozwoju;

• jest alternatywnym sposobem pozyskania kapitału, który charakteryzuje się stałym oprocentowaniem;

• stwarza możliwości okresowego zwiększania mocy produkcyjnych przy minimalnym zaangażowaniu kapitału własnego leasingowbiorcy;

• wskazuje na relatywną dogodność formy obrotu dobrami - szczególnie inwestycyjnymi;

• jest korzystny zwłaszcza dla małych i średnich firm, nie dysponujących dużym kapitałem ( raty leasingowe mogą być pokryte z wpływów z eksploatacji użytkowanego przedmiotu leasingu );

• pozwala na sfinansowania aktywów po niższym koszcie kapitału w stosunku do finansowania kapitałem własnym;

• jest sposobem redukowania podatków i akwizycji towarów;

• stwarzając dodatkowe źródło zewnętrznego finansowania aktywów leasingobiorcy- dywersyfikuje portfel zobowiązań inwestora;

• elastyczne warunki umów leasingowych pozwalają na uwzględnienie interesów leasingobiorcy i leasingodawcy;

• ryzyko inwestycyjne rozkłada się równomiernie między strony umowy leasingowej;

• zdobywa popularność dzięki prostym i szybkim procedurom określania zdolności kredytowej firmy;

• wykorzystanie leasingu do nabycia kapitału pozwala na zachowanie przez inwestora dotychczasowego poziomu aktywów, a wiec i zdolności kredytowej, umożliwiając w ten sposób zaciąganie kredytów na inne cele;

• korzystanie z niezbędnych środków trwałych, ich wymiany na nowocześniejsze, nawet przy braku odpowiedniego kapitału finansowego;

• większe możliwości efektywniejszego zaangażowania kapitału obrotowego niż w przypadku zakupu dóbr trwałych. Oznacza to, nie zamrażanie na długi okres środków pieniężnych, a jedynie stopniową zapłatę za wydzierżawienie obiektu. Dzięki temu jest możliwa większa płynność finansowa, a tym samym, uzyskuje się dodatkowe możliwości rozwoju przedsiębiorstwa;

• zmniejszenie podstawy naliczania podatku dochodowego, poprze włączenie opłat leasingowych w koszty działalności bieżącej, podobnie też amortyzacji;

• możliwości uniknięcia kosztów i kłopotów związanych za sprzedażą przestarzałych i niepotrzebnych maszyn i urządzeń.

Nie należy jednak zapomnieć o niektórych wadach leasingu, takich jak:

• wysokie koszty związane z ta formą finansowania kapitału. Zawierają one w sobie wartość kapitału zainwestowanego przez firmę leasingową, jego oprocentowanie, premię za pojęcie ryzyka finansowego przez leasingodawcę, koszty administracyjne firmy, ewentualnie serwisu i marży firmy leasingowej.

• Surowe konsekwencje dla leasingobiorcy w razie niedotrzymania umowy. Zgodnie z obowiązującym prawem leasingodawca może zażądać natychmiastowego zwrotu mienia, nałożyć wysokie sankcje typu: przyśpieszenia rat czynszowych, spłacania rat leasingowych nawet w przypadku utraty lub uszkodzenia dóbr podlegających leasingowi.

Wymienione zalety i wady leasingu oraz finansowe możliwości przedsiębiorstwa powinny być uwzględnione przy podjęciu decyzji o skorzystaniu z leasingu i przyjęciu konkretnych ofert leasingodawcy. W każdym przypadku dobrze jest zrobić rachunek opłacalności leasingu , a przy możliwości skorzystania z kredytu bankowego, porównać koszty leasingu i kredytu. Przy opracowywaniu rachunku opłacalności leasingu finansowego wykorzystuje się dane o wartości obiektu, okresie jego umorzenia, wielkości raty kapitałowej, stopie oprocentowania kapitału. Na poziom stopy oprocentowania kapitału maja wpływ: poziom inflacji, rentowność obrotu papierów wartościowych, oprocentowanie depozytów w bankach, stopa dyskontowa i redyskontowa weksli, oprocentowanie kapitału w transakcjach leasingowych innych ( konkurencyjnych ) firm.

W podsumowaniu można stwierdzić, że leasing w Polsce - z powodu braku uregulowań prawnych w tym zakresie - stanowi formę porozumienia cywilnoprawnego ( funkcjonuje jako umowa nienazwana, na podstawie „podatkotwórczego” oddzielenia własności ekonomicznej od własności prawnej.)

Oczekiwana stabilizacja precyzyjnie sformułowanych przepisów prawnych, dotyczących leasingu oraz prywatyzacja przedsiębiorstw ( szczególnie z udziałem kapitału zagranicznego ) stwarzają szanse wzrostu popytu na usługi leasingowe, a zatem i na rozwój aktywnych podmiotów gospodarczych na tym rynku. Firmy prywatne przywiązują bowiem większą wagę do zarządzania kapitałem niż państwowe, a zagraniczni menadżerowie, od lat znający leasing, będą prawdopodobnie bardziej skłonni do korzystania z tej formy finansowania inwestycji.

Mimo różnic polska struktura leasingu nie odbiega zasadniczo od struktury europejskiej. Wyjątek stanowi leasing samochodów osobowych, traktowany przez polskiego fiskusa dość restrykcyjnie ( wychodzi z założenia, że samochody osobowe nie są środkami produkcji ).

Badania naukowe dowodzą, że istotnym warunkiem sukcesu na rynku leasingowym staje się tzw. nacelowany marketing. Finalni użytkownicy, wybierają leasingodawców, kierują się w dużej mierze stopniem specjalizacji oferty. Specjalista na podstawie pogłębionej wiedzy na temat produktu i znajomości tendencji, występujących w danej branży ( kredyty, wtórny rynek itp.) jest w stanie przedstawić dużo atrakcyjniejszą ofertę.

Zaufanie do firmy leasingowej w kwestii zobowiązań płatniczych i sprawnej procedury występowania o kredyty są często ważniejsze od ceny.

Firmy leasingowe finansują zakupy przedmiotów oddawanych w leasing w około 90% z kredytów bankowych. Im większy kapitał własny ma firma i im większym zaufaniem banku cieszy się, tym usługa leasingowa przez nią świadczona powinna być tańsza.

Konferencja Przedsiębiorstw Leasingowych, przy ogólnym optymiźmie dotyczącym wzrostu rynku leasingowego, wyraża niepokój o traktowanie leasingu jako usług sprzecznych z interesami fiskusa. Są to zjawiska komplikujące interesy firm leasingowych. Dotyczy to zwłaszcza leasingu finansowego, a w szczególności leasingu nieruchomości.

Aby leasing nie powodował uszczerbku wpływów podatkowych, czas korzystania z dóbr przez leasnigobiorców nie powinien odbiegać od okresu ich ekonomicznej przydatności. Podatkowe skutki leasingu są - co do zasady - tożsame ze skutkami podatkowych ulg inwestycyjnych. Zmniejszenie obciążeń podatkowych w okresie finansowania powoduje ich zwiększenie po jego zakończeniu.

Na leasingu budżet państwa nie traci, gdyż leasing wpływa na koniunkturę gospodarczą. Jeżeli inwestor weźmie w leasing na przykład linię technologiczną do produkcji wyrobu rynkowego, ewentualne straty fiskusa będą przejściowe. Nawet gdyby w przyszłości leasingobiorca nie wykazywał dochodów, to do budżetu i tak wpłynie podatek VAT od opłat leasingowych, VAT od wyprodukowanych i sprzedanych wyrobów oraz podatek od dochodów osób zatrudnionych przy produkcji.

Bibliografia:

1. L. Stecki: „Leasing” PWN 1999r.

2. W.L. Jaworski: „ Bankowość- podstawowe założenia”

3.M. Gołda: „Leasing - zagadnienia prawne”

4.L. Lewandowska: „ Niekonwencjonalne formy finansowania przedsiębiorczości”

5. J Głuchowski: „ Bankowość”

---