I grupa
Gryzonie i ssaki w SPN.
Fauna SPN
GRYZONIE:
piżmak - największy z gryzoni (gat. obcy)
SSAKI:
Rzęsorek mniejszy; drobne ssaki drapieżne - kuna leśna, kuna domowa, łasica, łaska, gronostaj, tchórz zwyczajny; lis; jenot (gat. obcy); wydra, foka szara, zając szarak; sarna; jeleń; dzik; łoś
Jenot i piżmak są obecne w Polsce od 100 lat. Gat. obce, Piżmak od 1905 roku na terenie Europy zach. (to ucieczka z hodowli).
Turystyczne walory SPN.
Walory turystyczne SPN:
wielkość typów siedliskowych na niewielkim obszarze;
występowanie siedlisk rzadkich w skali kontynentu kraju i Pomorza;
wysoki stopień czystości atmosfery;
Bogactwo flory - szereg gat. rzadkich zw. ze specyfiką skrajnych warunków ekologicznych;
Występowanie wielu reliktów geograficznych;
Możliwość obserwacji intensywnych procesów, które postępują b. szybko, np.: zawiewanie roślin, zmiana położenia wydmy ruchomej, zawiewanie lub odwiewanie lasu;
Możliwość obserwacji naturalnego środowiska przyrodniczego o b. niewielkim stopniu przekształcenia przez człowieka;
Gdzie na wolności występują żubry.
Żubry (na wolności: Puszcza Białowieska, Puszcza Borecka, Puszcza Knyszyńska i nadleśnictwo Wałcz)
ŻUBR: na odkrytych przestrzeniach- Żubry są przeżuwaczami 67% ich pokarmu to pokarm zielny a 33% drzewny (kora gałęzie)
- W zimie dokarmiane
- Żubr ma różne wymiary. Jego waga waha się od tony, do 700 kg. Wzrost wynosi około 185 cm, a długość 280 cm.
Atrakcje roślinne w Dolinie Dolnej Wisły.
Atrakcyjne elementy flory i roślinności:
lasy łęgowe- o najbardziej złożonej strukturze wśród lasów naszego kontynentu. Drzewostan tworzą wierzba biała i wierzba krucha oraz - wyższy poziom - topole biała i czarna. Podszyt stanowią niskie wierzby oraz trzmielina europejska i dziki bez czarny. Runo tworzy wielogatunkowy gąszcz roślin zielonych z licznym udziałem: bylicy pospolitej, starca rzecznego, kostrzewy olbrzymiej, pokrzywy zwyczajnej i innych. Typowa jest obecność pnącza - chmielu. Łęgi są najbogatszym w ptaki i ssaki środowiskiem leśnym środkowej Europy, umożliwiają legi dla 40% gatunków gniazdujących w Polsce.
Starorzecza - b. liczne wzdłuż Wisły na dawnych terenach zalewowych rzeki, które są siedliskiem życia licznych gatunków roślin i zwierząt, np.: wodnej paproci(salwinia pływająca),gatunku ściśle chronionego w Europie;
Wydmy nadrzeczne porośnięte rzadką roślinnością psammofilną: szczotlichą siwą, chroszczem nagołodygowym i sporkiem wiosennym;
Grąd zboczowy;
Szuwar trzcinowy i skrzy olbrzymi, najbogatsze stanowisko w Europie gatunek chroniony;
Park Manu.
Występuje w Ameryka południowa, pogranicze Andów i Amazonii
Manú: Pod ochroną UNESCO od 1987 roku. Powierzchnia 15328 km2, wysokość 365 - 4000m n.p.m. Położenie 100kmN od Cuzco, wschodnie obrzeża i przedgórze Cordillera de Carabaya pogranicze Andów i Amazonii w Ameryce Pd. Jeden z najbogatszych w skarby natury rejonów Nowego Świata. Od początku lat siedemdziesiątych niemal co roku publikuje się uaktualnioną listę gatunków. Do tej pory stwierdzono: 850 gatunków ptaków (1/10 światowej awifauny), 100 gatunków nietoperzy, ok. 500000 stawonogów (owady, skorupiaki wije). Na 1 ha przypada 200 gat. drzew, na 5 km2 około 1000 gat. roślin kwiatowych. Suma opadów 2000mm rocznie, wyżej do 4000mm. Piętra roślinne: selva - wiecznie zielony, wilgotny las równikowy, na wys. 1200m n.p.m., przechodzi w górski wilgotny las równikowy, kajman czarny (do 5m dł); ceja - powyżej 2400m n.p.m. Ceja de la Montana, bujne, mgliste lasy, małpy: wełniaki szare i tamarina wąsata; puna - 3200-3800m n.p.m., powyżej górskiej granicy lasu; wysokogórska roślinność stepowa, kępy traw; na obszarach suchych kolczaste krzewy i roślinność kobircowa. Taruki (zajmujące niszę koziorożca alpejskiego), bardzo rzadkie.
Obszar do lat 70-tych XXw. zamieszkiwany jedynie przez 4 plemiona indiańskie, później odkrycie złóż ropy naftowej, budowa dróg, wyręby lasu.
Rośliny chronione BPN.
Rośliny chronione
Sasanka otwarta
Lilia złotogłów
Pełnik europejski
Orlik pospolity
Kosaciec syberyjski
Grążel żółty
Storczyk plamisty (13 gatunków storczyków)
Rosiczka okrągłolistna
Widłak jałowcowaty
Najcenniejsze obiekty BPN.
Główny obiekt to rezerwat ścisły, który wyłączony jest z wszelkiej działalności antropogenicznej, jest to wielogatunkowy las o pierwotnej strukturze pionowej:
Piętro najwyższe: wysokie świerki
Piętro główne: dęby, klony, lipy i młode świerki
Piętro najniższe: graby i inne dorastające drzewa.
Wierzenia Indian o araucari.
Dziś zajmują się hodowlą i rolnictwem. Wielu z nich pracuje w przemyśle i wysokotowarowych gospodarstwach rolnych. Znani są również z wyrobów rękodzielniczych.
Po dziś dzień Indianie Araucanian są dumni ze swego kunsztu ujarzmiania i oswajania młodych koni.
Papugi i gdzie występują.
W rzędzie papug występuje tylko jedna rodzina, która jest zwykle dzielona na trzy podrodziny Do podrodziny kakadu należą gatunki zasiedlające Australię, Nową Gwineę i okoliczne wyspy. Lorysy występują na tych samych obszarach co kakadu, a także na wyspach Oceanu Spokojnego. Są to papugi małe lub średnie. Najliczniejszą w gatunki podrodziną są Psitta-cinae. Gatunki z tej grupy występują w Afryce, Ameryce Południowej, Azji i Australii. Na Nowej Zelandii żyją trzy gatunki dziwnych papug. Nadano im nazwy rodzime, takie pod jakimi znane były dawniej Maorysom. Są to kea, kaka i kakapo. Ara- w Ameryce. Z afrykańską żako często łączy się dwa ciemno ubarwione gatunki papug, które występują tylko na Madagaskarze.
Porównaj las borealny i deszczowy.
Las deszczowy, równikowy |
|
Las borealny:
Dwa, trzy lub cztery gatunki drzew
Drzewa niskie, o smukłej kolumnowej sylwetce (kąt padania promieni słonecznych)
Las mało zwarty, świetlisty
Bardzo ubogie poszycie (jałowiec + podrosty)
Najbardziej zróżnicowana gatunkowo warstwa runa leśnego (chamefity, hemikryptofity, kryptofity - formy umożliwiające przetrwanie w trudnych warunkach klimatycznych)
Gruba ściółka leśna
Ubogie, kwaśne gleby
Przyczyny ginięcia (kurczenia się) lasu deszczowego.
- Wyrąb drzew na skalę przemysłową 45 000 km˛ rocznie
- Wypalanie lasu w celu utworzenia pastwisk 15 000 km˛ rocznie
- Budowy dróg, tam i kopalń 12 000 km˛ rocznie
- Zniszczenia drobnych farmerów np. wycinanie drzew na własne potrzeby 40 000 km/rok
Dlaczego martwe drzewa są ważne dla środowiska.
Martwe drzewa stojące jak i leżące są bardzo cenne nie tylko z uwagi na atrakcyjność turystyczną, ale przede wszystkim stwarzają warunki do życia dla wielu bardzo rzadkich gatunków zwierząt. Niektóre z nich wymagają do swego rozwoju drzew powyżej 200 letnich i o średnicy pni ponad 40 cm! Przykładem takim może być pachnica dębowa, chroniony - bardzo rzadki gatunek owada
Zaznacz na mapie zasięg lasu deszczowego.
Czym wyróżnia się Chrystkowo.
Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny Zespołu Parków znajduje się w Chrystkowie (dolina dolnej wisły) Jest tam chata pomenonicka z 1770 r. z eksponatami z życia codziennego.
Opisz atrakcje i możliwości rozwoju turystycznego jednego z wybranych PN Ujścia Warty lub Biebrzańskiego.
Murawy kserotermiczne- co to jest i gdzie występuje.
murawy kserotermiczne - rozwinęły się na miejscu dawno wyciętych lasów, na terenach przez wieki użytkowanych jako pastwiska (gleby żyzne, bogate w węglan wapnia); panują tam wysokie temperatury górnej warstwy gleby i dolnej warstwy atmosfery, przez co są tam gatunki stepowe: ostnica Jana, ostnica włosowata, wilczypieprz roczny. Występują w zespole parków krajobrazowych - Dolina Dolnej Wisły
Wymień gatunki fauny lasu borealnego.
Zając polarny
Wydra kanadyjska
Rosomak,
Baribale - najmniejszy niedźwiedź Ameryki Północnej.
Łoś
Renifer
II grupa
Zaznacz na mapie granice lasu borealnego.
Ludność menonicka.
Ludność holenderska,która przybyła w połowie XVI wieku. Większość była rolnikami, sprowadzili rasowe bydło holenderskie. Ich obowiązkiem było budowanie i utrzymywanie wałów przeciwpowodziowych. Do zabytków kultury materialnej należy drewniana zabudowa pomenonicka, cmentarze na sztucznych nasypach, wały oraz pola pocięte siecią melioracji.
Sekwoja- przekrój i występowanie.
Przeciętna średnica sekwoi wynosi 8 m, najwyższy okaz ma 82 m wysokości, całe drzewo waży prawdopodobnie około 2 000 ton. Rosną w górach Sierra Nevada w Kalifornii.
Gdzie występuje Park Virunga- atrakcje.
Park Narodowy Virunga: Pod ochroną UNESCO od 1979 roku, ochrona lokalna od ponad 70 lat. Jeden z najbardziej znanych parków narodowych świata. Położony w paśmie górskim Mitumba w środkowej Afryce. Obszar tropikalny wysokogórski, na granicy klimatu równikowego wilgotnego z wiecznie zielonymi lasami na zachodzie i klimatu podrównikowego o zmiennej wilgotności z sawannami i lasami monsunowymi na wschodzie. Powierzchnia: 7900 km2 ; Wysokośc 798 - 5119m n.p.m. Podstawowa atrakcja turystyczna - goryle górskie, które można oglądać jedynie z przewodnikiem po uciążliwej wspinaczce przez wilgotny, często otoczony chmurami las górski do położony wysoko terenów zamieszkiwanych licznie przez te zwierzęta. Chronionych jest również wiele innych gatunków zwierząt: Słonie afrykańskie, nosorożce, bawoły, hipopotamy, okapi, gerezy białobrode(biało-czarne małpy). Dodatkową atrakcję stanowią stożki wulkaniczne, niektóre czynne do dziś np. Nyiragongo 3470m n.p.m. Zbocza wulkanów są często wykorzystywane pod uprawy ze względu na żyzne gleby wulkaniczne.
Ptaki SPN- pospolite i rzadkie.
Pospolite gatunki:
- kaczka krzyżówka
- gęś gęgawa
- łyska
- łabędź niemy
- mewa śmieszka
- trzcinnik
Rzadkie gatunki:
mewa srebrzysta
kormoran
ohar
sowa włochatka
Porównać las równikowy i nemoralny.
Las deszczowy, równikowy |
Las nemoralny (mieszany, liściasty, zrzucający liście na zimę) |
|
|
Drzewa lasu równikowego |
Drzewa strefy umiarkowanej |
|
|
Dlaczego drzewa w BPN rosną takie wysokie.
Rekordowe wymiary drzew
Dęby, wysokość do 41 m, obwód 7.3 m, łączna masa 70 mł
Świerki, powyżej 50 m
Lipy i jesiony do 43 m
Dzika jabłoń do 24 m
Wierzba iwa (zwykle krzewiasta) - 26 m
W rezerwacie szafera : Stwierdza się duży udział drzew obumarłych i obumierających. Nie uprząta się powalonych drzew, których pierśnica nie przekroczyła 10 cm oraz wszystkich, których drewno nie przedstawia wartości technicznej. Ze względu na ochronę częściową 20% powierzchni Rezerwatu jest pozostawione bez ingerencji człowieka (z wyjątkiem klęsk, np. inwazji szkodników).
Dlaczego rejon Dolnej Wisły pomimo przemian antropogenicznych jest chroniony prawnie.
Park spełnia funkcję korytarza ekologicznego, który służy migracji flory i fauny i jako tylko jedyny w Polsce chroni zagospodarowaną rolniczo dolinę największej polskiej rzeki - Wisły.
Dlaczego las borealny jest mało przekształcony przez człowieka.
- Klimat umiarkowany chłodny, krótki sezon wegetacyjny. Gleby bielicowe wykształcone na różnej skale macierzystej. Słaba aktywność organizmów glebotwórczych. Znaczna część położona na wiecznej zmarzlinie.
- Gleby o kwaśnym odczynie. Większa część roku temp. bardzo niska.
- tereny stale wilgotne, strefa wilgotna mimo niskiej sumy opadów
- Występują w północnej Azji (Syberia), północno-wschodniej Europie, Ameryce Północnej. Zawsze z wyjątkiem krańców północnych objętych zasięgiem tundry.
- Obejmują największy obszar na kuli ziemskiej, są w niewielkim stopniu zmienione przez człowieka
Opisz możliwości rozwoju turystycznego wybranego PN w górach.
Czym różnią się tukany od dzioborożców.
TUKAN-ma w wielki jaskrawo ubarwiony dziób, który dzięki specjalnej budowie jest bardzo lekki, być może pełni role sygnałową i porozumiewawcza możliwe ze służy do np. rozgniatania owoców. DZIOBOROŻCE- duże ptaki o mocnym dziobie z rogowymi naroślami; samiec zamurowuje w dziupli samicę podczas wysiadywania jaj, pozostawiając jedynie mały otwór; żywią się owocami, nasionami, owadami; zamieszkują Afrykę, Azję.
Podaj 3 grupy zwierząt lasu deszczowego i ich cechy przystosowawcze.
Fauna warstwy koron przystosowania do życia wśród koron drzew
Przemieszczanie się:
- Długie skoki na błonach lotnych rozpostartych pomiędzy kończynami (gryzonie, wiewiórkolotki)
- Smok latający - jaszczurka szybuje na błonach skórnych rozpiętych na ruchomych żebrach, które w locie rozsuwają się na boki (pokonuje odległość kilku metrów)
- Chwytny ogon małp (wyjce czepiaki)
- Brachiacja, przemieszczanie się małp bokiem przy zmianie kończyn lewej na prawą i odwrotnie (wyraki, marmozety, lemury)
- Ptaki mają małe i krótkie skrzydła
Pokarm - liście i owoce podstawą pożywienia
- Wyjce - rano grupą zajmują drzewo i spędzają tam jedząc cały dzień
- Leniwce - wiszą na drzewach przyczepione potężnymi pazurami. Spożywają liście, 20 gat. roślin. Bakterie celulolityczne. Pokrycie włosów glonami
- Nietoperze - gatunki owado- i owocożerne
- Małpy człekokształtne - gibbony, orangutany, goryle i szympansy - wyróżnia je brak ogona
Większość małp żyje wysoko na drzewach, niżej te grupy, które stosują bardziej urozmaiconą dietę, np. makaki i kapucynki
Dlaczego rzadkie i specyficzne gatunki występują w SPN.
- ze względu na ubogie, kwaśne podłoże flora naczyniowa nie jest bogata, ale bardzo specyficzna
- słaby stopień synantropizacji flory ponieważ skrajne warunki siedliskowe i peryferyjne położenie nielicznych wsi utrudniają wnikanie innych gatunków(wszędzie poza SPN roślinność wybrzeża i Pomorza jest silnie zmieniona przez człowieka)
- SPN cechuje niski stopień zanieczyszczenia powietrza w porównaniu z innymi NP.
FLORA liczy ok. 900 gat. Ponieważ większość siedlisk charakteryzują skrajne warunki przynajmniej w zakresie jednego czynnika ekologicznego, mogą tam występować tylko rośliny o specyficznych przystosowaniach. Są to przeważnie gatunki:
acidofilne
oligo lub mezofilne( dominujące składniki)
psammofilne (piaszczyste / wydmowe)
borowe
Bocian czarny- dlaczego jest on rzadko spotykany i gdzie występuje.
- upierzenie ma czarne z fioletowym, miedzianym lub zielonym połyskiem
- pierś i brzuch biały
- nogi i dziób czerwone
- w przeciwieństwie do bociana białego zakłada gniazda na terenach niezamieszkałych, w lasach, na terenach wilgotnych niżu i w górach.
- pożywienie wydobywa z błota: ryby i żaby głownie
- zimuje w południowej lub wschodniej Afryce
Chronienie barci przed niedźwiedziami. (w Puszczy Bialowieskiej)
- Cel polowania: cenne futro, sadło, zagrożenie dla bydła i barci.
- Barcie osadzano wysoko w drzewach lub w wydrążonych kłodach - ochrona przed niedźwiedziem (kłoda zawieszona na gałęzi i zasłaniająca wlot - wahadło; otaczanie drzew bartnych wykopanymi zaostrzonymi palami; budowa platform poniżej Barci.
Rezerwat Szafera- gatunki drzew.
Zbiorowiska budują głównie cztery gat. drzew występujące w różnych proporcjach;
Dąb szypułkowy, świerk pospolity, sosna zwyczajna, grab zwyczajny.
Dodatkowe elementy tworzą: brzoza brodawkowata i topola osika.
Surowce z lasu deszczowego i ich zastosowanie.
Surowce pozyskiwane z lasów deszczowych
Heban - meble, instrumenty
Balsa - (Ameryka) lekkie drewno, protezy ortopedyczne, opakowania, sprzęt ratowniczy, jachty, tratwy
Drzewo tekowe - (płw. Indyjski, Birma, uprawy w Afryce, Indonezji), brunatne, wonne, żywiczne drewno o dużej wytrzymałości mechanicznej, budownictwo okrętowe, meblarstwo
Kauczukowiec brazylijski - lateks (kauczuk), olej z nasion wchodzi m.in. w skład pokostów
Lekarstwa - substancje czynne jak atropina, dopamina, skopolamina, ksantotoksyna pochodzą z roślin lasów deszczowych
Barwniki - również z roślin np. arnota właściwa (czerwony barwnik tzw. orlean)
Kawa, kakao