Dach o konstrukcji krokwiowej

Typowa więźba jest zbudowana z wiązarów - drewnianych elementów konstrukcyjnych połączonych w trójkąt. "Najczęściej stosowane są następujące rodzaje więźby: krokwiowa, krokwiowo-jętkowa oraz płatwiowo - kleszczowa. Wybór zależy od konstrukcji, wielkości i przeznaczenia budynku. Więźba krokwiowa jest najprostsza. Stosuje się ją, gdy rozpiętość między zewnętrznymi ścianami nośnymi domu nie przekracza 7 metrów" - mówi Krzysztof Kalita, ekspert marki Braas. Podstawowym elementem nośnym jest para krokwi, połączonych ze sobą w kalenicy. Mają one długość 4,5 - 6,0 m i są rozstawione w odstępach od 80 do 120 cm. Ich dolne końce mogą być mocowane w różny sposób - jednak zawsze liczy się dobre wykonanie, ponieważ od solidności połączeń zależy stabilność i bezpieczeństwo dachu.

Dach o konstrukcji jętkowej

Więźba krokwiowo-jętkowa stosowana jest tam, gdzie rozpiętość między ścianami zewnętrznymi jest większa niż 7 metrów. "Przy większym domu stosowanie więźb krokwiowych przestaje być ekonomiczne - dla zapewnienia odpowiedniej sztywności konstrukcji więźby należałoby bowiem stosować krokwie o bardzo dużych przekrojach. Zamiast tego projektuje się więźby, w których każda para krokwi rozparta jest mniej więcej w połowie ich długości poziomym elementem zwanym jętką. Dzięki takiemu rozwiązaniu można wykonywać dachy o rozpiętości nawet 11 metrów, o przekroju krokwi podobnym do dachów o konstrukcji krokwiowej" - radzi Mariusz Piszczek, ekspert RuppCeramika. W więźbach krokwiowo-jętkowych (podobnie jak w krokwiowych) wszystkie obciążenia przekazywane są na ściany

Dach o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej

W przypadku domów, gdzie rozpiętość dachu przekracza 11 metrów, stosuje się więźbę płatwiowo-kleszczową. Konstrukcja tego typu różni się bardzo zarówno od krokwiowej jak i krokwiowo-jętkowej. Krokwie posiadają dodatkowe podparcie mniej więcej w połowie rozpiętości, składające się z płatwi i słupów. Całość konstrukcji więźby dachowej usztywniają poziomo kleszcze - podwójne belki wiążące końce słupów z opartymi na nich krokwiami. W dachach o konstrukcji płatwiowo-krokwiowej większe obciążenia przekazywane są na strop ostatniej kondygnacji, a nie na ściany zewnętrzne. Takie rozwiązanie konstrukcji więźby dachowej wpływa korzystnie na stabilność i wytrzymałość dachu, ale wymaga zaprojektowania odpowiednio wytrzymałego stropu.

Jaka więźba dachowa

Konstrukcja dachu, na którym układamy pokrycie dachowe popularnie nazywane jest więźbą dachową. Przekroje poszczególnych elementów więźby dachowej dobiera się na podstawie obliczeń statyczno-wytrzymałościowych. Wyniki tych obliczeń uzależnione są od następujących parametrów:

Odległość między ścianami zewnętrznymi

Kąt nachylenia pokrycia dachowego

Rodzaj zastosowanego pokrycia

Strefy wiatrowej, w której usytuowany ma być budynek

Strefy śniegowej, w której usytuowany ma być budynek

Elementy więźby dachowej powinny być odpowiednio wysuszone (najlepiej w specjalnie przygotowanej suszarni - ich wilgotność nie powinna przekraczać 20%) oraz zabezpieczone przed działaniem czynników biologicznych oraz ognia. Najskuteczniejsza jest impregnacja próżniowo-ciśnieniowa wykonywana metodą przemysłową przez wyspecjalizowane firmy, natomiast na małych budowach stosuje się impregnację powierzchniową polegającą na malowaniu, natrysku lub krótkotrwałej kąpieli elementów w roztworze z impregnatem.
Konstrukcje więźby dachowej wykonywane są przez cieśli. Obecnie nie stosują oni klasycznych złączy ciesielskich tylko wykonują połączenia poszczególnych elementów przy użyciu śrub, gwoździ i metalowych łączników. Najczęściej stosowane są następujące rodzaje więźby: więźba krokwiowa, więźba krokwiowo-jętkowa, więźba krokwiowo-kleszczowa.
Więźba krokwiowa - jest to najprostsza konstrukcja dachowa stosowana, gdy rozpiętość między zewnętrznymi ścianami nośnymi nie przekracza 7,0 m.
Podstawowym elementem nośnym jest para krokwi, połączonych ze sobą w kalenicy o długości 4,5 - 6,0 m, rozstawionych w odstępach od 80 do 120 cm.
Ich dolne końce mogą być mocowane do poziomej belki ściągowej stanowiącej jednocześnie konstrukcję nośną stropu do murłat ułożonych na stropie lub na wierzchu ścian kolankowych.
Przy tego typu konstrukcji dachowej zarówno mocowanie krokwi do murłat, jak i murłat do konstrukcji budynku musi być bardzo solidnie wykonane ponieważ od solidności tych połączeń zależy stabilność i bezpieczeństwo dachu.

Dach o konstrukcji krokwiowej - krokwie oparte na murłatach

Więźba krokwiowo-jętkowa stosowana jest tam, gdzie rozpiętość między ścianami zewnętrznymi jest większa niż 7,0 m, stosowanie więźb krokwiowych przestaje być ekonomiczne dlatego że dla zapewnienia odpowiedniej sztywności konstrukcji więźby należało by stosować krokwie o bardzo dużych przekrojach. Zamiast tego projektuje się więźby, w których każda para krokwi rozparta jest mniej więcej w połowie ich długości poziomym elementem zwanym jętką. Dzięki takiemu rozwiązaniu można wykonywać dachy o rozpiętości nawet 11,0 m o prze-kroju krokwi podobnym do dachów o konstrukcji krokwiowej. W więźbach krokwiowo-jętkowych podobnie jak w krokwiowych wszystkie obciążenia przekazywane są na ściany zewnętrzne budynku.

Dach o konstrukcji jętkowej

Więźba płatwiowo-kleszczowa
Taką konstrukcję stosuje się wtedy, gdy rozpiętość dachu przekracza 11,0 m. Konstrukcja tego typu różni się bardzo zarówno od krokwiowej jak i krokwiowo-jetkowej:
- podpory dla krokwi nie tworzą tylko murłaty ale dodatkowokrokwie podparte są mniej więcej w połowie rozpiętości na płatwiach górnych płatwie podparte są słupkami stojącymi na płatwiach stopowych lub bezpośrednio na stropie. Taka cała konstrukcja podpierająca krokwie, składająca się z płatwi i słupów nosi nazwę ściany stolcowej całość konstrukcji więźby dachowej usztywniają poziomo kleszcze - podwójne belki wiążące końce słupów z opartymi na nich krokwiami. Kleszcze montuje się co trzecią lub czwartą parę krokwi i takie wiązary noszą nazwę wiązarów głównych, w odróżnieniu od pośrednich, w których krokwie jedynie opierają się na płatwiach. W dachach o konstrukcji płatwiowo-jętkowej większe obciążenia przekazywane są na strop ostatniej kondygnacji niż na ściany zewnętrzne.
Takie rozwiązanie konstrukcji więźby dachowej wpływa korzystnie na stabilność i wytrzymałość dachu, ale wymaga zaprojektowania odpowiednio wytrzymałego stropu.

Dach o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej

Rodzaje dachów

Dachy strome nazywane też wysokimi różnią się nie tylko wielkością, ale przede wszystkim kształtem oraz rodzajem i kolorem pokrycia.
Moda na różne rodzaje dachów stromych zmienia się w czasie, jednak niektóre z nich, zwłaszcza te o najprostszych kształtach przetrwały niezmienione do naszych czasów i występują one na nowo budowanych budynkach. Najbardziej typowe dla Polski dachy przedstawiamy poniżej.

Dach dwuspadowy	Dach kopertowy	Dach w kształcie litery L
Loggia dachowa	Lukarna	Lukarna pochylona
Lukarna półokrągła	Dach naczółkowy	Dach namiotowy
Dach z oknem połaciowym	Wykusz spiczasty

Jeżeli inwestor zamierza budować dom według projektu indywidualnego, może swoje propozycje co do kształtu dachu i rodzaju jego pokrycia przedstawić architektowi. Jeżeli natomiast inwestor wybiera projekt gotowy, to określony jest w nim przez autora projektu kształt dachu oraz rodzaj pokrycia dachowego. Dokonując wyboru rodzaju kształtu dachu warto pamiętać, że dach o skomplikowanym kształcie:

kosztuje więcej niż prosty dach o tej samej powierzchni

to zazwyczaj problemy z wykonaniem prawidłowej wentylacji docieplenia

to większa ilość miejsc "trudnych", w których mogą wystąpić nieszczelności

to problemy z prawidłowym odprowadzeniem wody opadowej

Wybierając dach warto także wziąć pod uwagę, że wykonanie lukarny jest zawsze droższe od okna połaciowego, oraz że okna zamontowane w lukarnach (o tej samej powierzchni co okna połaciowe) gorzej doświetlają wnętrze.

Drewno na konstrukcję więźby dachowej

Drewno stosowane obecnie do budowy konstrukcji więźby dachowej powinno być nie tylko odpowiednio wysuszone, ale także zabezpieczone przed działaniem czynników biologicznych, ognia oraz wilgoci.
Najbardziej skuteczną metodą zabezpieczenia drewna jest tylko przemysłowa impregnacja próżniowo-ciśnieniowa zapewniająca jego trwałe zabezpieczenie. Impregnaty do drewna mogą być rozpuszczalnikowe, olejowe, solne, lub żywiczne. Do zabezpieczenia konstrukcji więźby dachowej przed wilgocią, owadami, grzybami oraz ogniem używa się przede wszystkim impregnatów solnych, które zmniejszają palność drewna. Nie powodują powstawania toksycznych oparów. Sprzedawane są w postaci koncentratów lub w proszku, które należy rozcieńczać wodą. Ponieważ są bezbarwne dodaje się do nich barwnik umożliwiający sprawdzenie, które elementy zostały zabezpieczone i jak głęboko impregnat wnikną w zabezpieczane drewno. Drewno przeznaczone do impregnacji powinno być odpowiednio wysuszone - o wilgotności poniżej 20%, oraz oczyszczone z kory i zabrudzeń, które uniemożliwiałyby wnikanie impregnatu. Na elementy konstrukcyjne więźb dachowych powinno stosować się drewno suszone przemysłowo w specjalnych suszarniach. Ponieważ tylko w ten sposób możemy uzyskać wymaganą wilgotność, oraz doprowadzić do wyginięcia obecnych w nim zarodników grzybów oraz larw owadów.

Rozróżniamy kilka metod impregnacji:

metoda powierzchniowa - zapewnia niewielką głębokość penetracji środka impregnującego, bo zaledwie 2-4 mm.

impregnacja przez malowanie lub smarowanie - nanoszenie impregnatu przy pomocy pędzla, wałka lub szczotki. Zabieg należy przeprowadzać wielokrotnie zachowując odpowiednio długie przerwy między kolejnymi malowaniami. W ten sposób można zabezpieczać elementy już wbudowane.

impregnacja natryskowa - stosowana przy zabezpieczaniu dużych powierzchni oraz miejsc trudno dostępnych. Przy stosowaniu tej metody zużywamy znacznie więcej impregnatu i powodujemy powstawanie dużej ilości oparów.

impregnacja przez kąpiel krótkotrwałą - polega ona na zanurzeniu impregnowanych elementów w impregnacie. Zaletą tego typu impregnacji jest dokładność pokrycia impregnatem całej powierzchni elementów. Elementy konstrukcji więźby dachowej powinny być poddawane kąpieli przez okres od 30min do 2 godzin

impregnacja próżniowo-ciśnieniową - impregnacja taka zapewnia przesycenie impregnatem całego elementu, co znacznie zwiększa jego trwałość. Impregnacją tego typu zajmują się wyspecjalizowane firmy dysponujące odpowiedniej wielkości zbiornikami ciśnieniowymi - autoklawami. Ten typ impregnacji zalecany jest do nowo wznoszonych konstrukcji.

PRZEKRÓJ PIONOWY I POZIOMY DLA KONSTRUKCJI WIĄZAROWEJ

pokrycie dachu

30 mm

łaty

50 mm

kontrłaty

1 mm

folia dachowa

24 mm

deskowanie pełne

160 mm

krokwie drewniane

wewnątrz

20 mm

pustka powietrzna

140 mm

wełna szklana

50 mm

ruszt drewniany

50 mm

wełna szklana

0,18 mm

paroizolacja

24 mm

ruszt z desek

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

24 mm

deskowanie

200 mm

jętki

50 mm

wełna szklana

+140 mm

wełna szklana

0,18 mm

paroizolacja

24 mm

ruszt z desek

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

24 mm

ruszt z desek

200 mm

konstrukcja wiązara

140 mm

wełna szklana

+50 mm

wełna szklana

0,18 mm

paroizolacja

24 mm

ruszt z desek

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

20 mm

deskowanie z desek
deski dystansowe

120 mm

konstrukcja wiązara

3-5 mm

tynk akrylowy
+ podkład gruntujący

5 mm

warstwa podkładowa
+ siatka

50 mm

płyty styropianowe twarde

5 mm

zaprawa klejąca

16 mm

płyta wiórowa V100 E1
+ podkład gruntujący

120 mm

szkielet drewniany

wewnątrz

120 mm

wełna szklana

0,18 mm

paroizolacja

16 mm

płyta wiórowa V20 E1
malowana farbą emulsyjną

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

10 mm

płyta gipsowo-akrtonowa

16 mm

płyta wiórowa V20 E1
malowana farbą emulsyjną

120 mm

szkielet drewniany (60 mm szkielet drewniany dla ściany nośnej)

wewnątrz

70 mm

pustka powietrzna

50 mm

wełna szklana

16 mm

płyta wiórowa V20 E1
malowana farbą emulsyjną

12,5 mm

płyta gipsowo kartonowa GKF

10 mm

pokrycie podłogi

50 mm

wylewka betonowa

0,18 mm

izolacja p-wilgociowa

80 mm

płyty styropianowe
30+50 mm

0,18 mm

izolacja p-wilgociowa

180 mm

płyta żelbetowa

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

24 mm

deskowanie

240 mm

belki stropowe

wewnątrz

140 mm

wełna szklana

+140 mm

wełna szklana

0,18 mm

paroizolacja

24 mm

ruszt z desek

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

10 mm

pokrycie podłogi

50 mm

wylewka betonowa

0,18 mm

izolacja p-wilgociowa

60 mm

styropian 2x30 mm

18 mm

płyta wiórowa V20E1

240 mm

belki stropowe

wewnątrz

50 mm

wełna szklana

0,18 mm

paroizolacja

24 mm

ruszt z desek

12,5 mm

płyta gipsowo-kartonowa

			ściana szczytowa (zewnętrzna) wykonana w dwóch wariantach: 50 mm styropian + tynk akrylowy lub 20 mm deskowanie + docieplenie
	wentylacja		wolna przestrzeń
	zakotwienne kątowniki i łączniki ŁP

Schemat dachu o konstrukcji płatwiowo - kleszczowej :

dach bez ścianki kolankowej

dach ze ścianką kolankową

podparcie konstrukcji stropu

strop

płatew stropowa

murłata

płatew

słup

miecz

kleszcze

krokiew

ścianka kolankowa : I , II i III węzły konstrukcyjne ulegające rozluźnieniu

Często spotykanymi oknami są tak zwane "wole oczka" z wbudowanym oknem w ścianie frontowej (pionowej lub prostopadłej do połaci dachu). Przykrywa się je daszkiem walcowym lub stożkowym - układanym na narzynanych lub giętych po uprzednim namoczeniu łatach (stary sposób). Do tego celu można też użyć giętych kształtowników metalowych.

Stosunek 1do 5

 Usługi Ciesielskie - domy drewniane - domy szkieletowe - konstrukcje dachowe więźby - www.lech-bud.org

---