Teatr Rzecz o śląskich inscenizacjach obrzędowych


Teatr, którego nie znamy. Rzecz o śląskich inscenizacjach obrzędowych.

Część II- str 25-42

  1. K. Moszyński- w momencie, gdy pierwsze/religijne/ magiczne znaczenie obrzędu połączonego z symulacją zanika, a organizuje się go dlatego, że dostarcza widzom
    i uczestnikom estetycznej lub innej przyjemności, to wówczas obrzęd zmienia się
    w typowy dramat lub w typowe widowisko dramatyczne:

  1. Gra w obrzędzie podyktowana jest celem praktycznym, uzasadniona wymogiem sakralnym lub pewnym przekonaniem o jej magicznej sile sprawczej; wykonawca jest podporządkowany mocom nadnaturalnym, bytowo odrębnym.

  2. W teatrze działania aktorskie wynikają z innych jakościowo reguł, mniej lub bardziej konwencjonalnych, a gra „na niby” ma wartość artystyczną, estetyczną, wreszcie zabawową.

  3. R. Schechner- stworzenie antynomii „pragmatyczny cel- rozrywka” pod wpływem zauważenia różnic między rytuałem a teatrem.

  4. Proces przechodzenia obrzędu w teatr jest złożony i w zależności od dominującej w nim funkcji (magiczna, religijna, rozrywkowa, ludyczna) mamy do czynienia z obrzędem lub już teatrem.

  5. B. Brecht- „…Jeżeli się mówi, że źródłem teatru jest kult, to mówi się tyle tylko, że- oddalając się od źródeł- staje się on teatrem.

  6. W chwili, gdy teatralny język obrzędu (taniec, muzyka, recytacja itp.) usamodzielnił się, oderwał od funkcji rytualnych, od pierwotnego podłoża znaczeniowego, obrzęd ewoluował w dziedzinę sztuki teatru, podobne zjawisko dało się zaobserwować w teatrze antycznym:

  • Obecnie dawny obrzęd w swej teatralnej konwencji podlega nowym interpretacjom i utrwalone przez tradycję do dziś zachowane cząstki pierwotne nabierają w spektaklu innego znaczenia- trudne do odczytania dla dzisiejszego odbiorcy są gesty, ruchy, maski, pochodzące z dawnych ceremonii obrzędowych

  • J. Łotman- zbiorowe zapamiętywanie tekstu i kodu może mieć różną miarę- w teatrze obrzędowym zachowane „ślady przeszłości” uległy zatarciu semantycznemu i nabrały nowych wartości, sprowadzone do funkcji teatralnych oddziałują na widza- odbiorcę estetycznie.

  • Pierwotne znaczenie gestów, maski, scenariusza działań zatarły się i aktorzy realizujący obecnie przedstawienia nie zawsze potrafią wyjaśnić sens zachowań, które przekazała tradycja:

    1. Rozbicie obrzędowej systemowości cyklu rocznego- inscenizacje odbywają się nie tylko w okresie świątecznym, ale w innych okresach, na wielu scenach, w ramach przeglądów, pokazów, konkursów czy festiwali.

    2. Dramatyczne walory obrzędów, ich sfera estetyczna usamodzielniły się i przekształciły
      w przedstawienia o dużym ładunku ekspresji. Zmiany te pozwoliły na swobodne odczytywanie tekstów- obrzędów tradycyjnych, wyrażające się w traktowaniu ich jako propozycji otwartych na wielorakie, wariantne możliwości inscenizacyjne tego samego dramatu.

    3. Stale na nowo organizowane przedstawienia obrzędowe zaczynają funkcjonować
      i znaczyć w nowej całości- w rzeczywistości, która jest obecna tu i teraz

    4. Przestrzeń publiczna (np. place czy ulice) stają się sceną, na której realizuje się spektakle, swoisty teatr tłumu oddziałujący na widzów szczególnym typem ekspresywnej mimiki, gestykulacji, charakteryzacji

    5. Indyjski teatr obrzędowy Kathakali:

    1. Widowiska międzykulturowe rozgrywają się wśród ludów, nie narodów.

    2. Na szczeblu archetypu wszyscy ludzie łączą się w jeden gatunek, któremu wspólne są pewne symbole, sytuacje społ. i procesy uczuciowe.

    3. Teatr obrzędowy, wyrosły na kanwie pierwotnego rytuału, stanowi otwartą propozycję dla wielorakich interpretacji semantycznych; ta otwartość decyduje o jego żywotności
      i o tym, że nie jest to forma skostniała, ale poddająca się zmianom.

    4. W rytuałach wspólnot religijnych udział wiernych w obrzędzie stanowi z góry przewidziany i skodyfikowany element:

    1. Zanikanie motywacji magicznych- religia prowadzi do zmian w sposobie działania
      i w charakterze aktorstwa:

    1. Nastąpiła zmiana kontaktów z obrzędowych na teatralne, co jest widoczne zwłaszcza
      w nowym układzie aktorów i widzów, którego istota polega na zmianie konwencji, wyrażającej się w zgodzie na istnienie teatru, w zgodzie na teatralną iluzję:

    1. Zmiana roli widza wpłynęła na zmianę jego postawy względem widowiska:

    1. Radość z teatralnej zabawy zastępuje dawną wspólnotę obrzędu.

    2. Dzisiejsza teatralna forma obrzędu pokazywana przez wiejskie zespoły folklorystyczne ma postać zamierzonego widowiska teatralnego.

    3. Istotne w procesie ewolucji teatru jest to artystyczne przekształcenie się człowieka- wejście w rolę i zupełny brak utożsamienia się z nią.

    4. Zmiana sytuacji nadawczo- odbiorczej w formie obrzędu pozwoliła mu z czasem przyjąć charakter formy teatralnej, która stała się atrakcyjną dla widza ze względu
      na żywiołowość, plastykę i rozrywkę.

    5. Zmiana okoliczności odbioru wpłynęła na zmianę konwencji- powstał nowy język konwencji teatralnej, który pozwala współczesnemu widzowi teatru obrzędowego tworzyć nowe znaczenia tam, gdzie pierwotne są już zapomniane i nieczytelne.

    6. Pierwotnej funkcji przebierania się aktora w strój płci przeciwnej nie są dziś świadomi sami aktorzy stosujący ten chwyt artystyczny ani widzowie- zabieg ten jest odbierany jako inscenizacyjny o charakterze komicznym, obrzędowa zasada przestaje działać.

    7. Maski używane przez aktorów zmieniły także swoje pierwotne znaczenie kulturowe
      i magiczne zw. z treścią religijną , z biegiem lat usamodzielniły się wobec funkcji rytualnych, przyjmując funkcje ludyczne, stając się instrumentem aktora w jego scenicznej interpretacji postaci.

    8. Przedstawienia religijne stanowiące w swoich początkach część obrzędowego życia religijnego:

    1. Utwory, w pełni dramatyczne, wykonywane przez ukostiumowane osoby , które wypowiadają teksty określonych bohaterów i prowadzą między sobą dialog- 2 rodzaje: oficja dialogowe (najprostsze) i dramatyczne (bardziej złożone, bogatsze).

    2. Rozwój teatru prowadził od form będących ilustracją liturgii poprzez dramat liturgiczny do właściwego misterium, a następnie do jego ludowej odmiany.

    3. G. Cohen- misterium jest tylko jednym z wielu przykładów tego, jak pierwiastki teatralne zawarte w ceremoniach religijnych rozwijają się w samodzielną sztukę dramatyczną,

    4. Przejęcie tradycji przedstawień kościelnych przez ludność wiejską zadecydowało
      o kształtowaniu się ich nowej poetyki, gdzie temat religijny stawał się tylko jednym
      z wielu składników obok elementów ludowych danego regionu.

    5. Misteryjny temat Bożego Narodzenia- trwalszy w tradycji ludowej od wielkanocnego, powszechny na wsi polskiej jako widowisko „Herodów”, realizowany przez ludowych artystów, podporządkowany ludowej poetyce- wprowadzenie doń gwary, stylu zabawy kolędniczej czy błazeńskich wygłupów.

    6. T. Kukliński- należy odróżnić intencje religijno- obrzędowe od wymowy artystycznej.

    7. Obecnie mamy do czynienia z teatrem ludowym, który wykazuje genetyczny związek
      z obrzędem i jest względem niego opozycyjny w tym sensie, że te same elementy obrzędu i teatru obrzędowego mają tu inne znaczenie, odmienny sens i odmienne funkcje, zwłaszcza w aspekcie recepcji- społecznego odbioru i roli, jaką dziś pełni ta forma teatru w życiu kulturalnym wsi:

    1. We współczesnym teatrze profesjonalnym znajdujemy próby wskrzeszenia elementów obrzędowych:

    - odbudowa rytuału nie jest dziś możliwa, ponieważ rytuał obracał się zawsze wokół osi, jaką stanowi akt wiary, akt postaw obowiązujących całą ludzką rodzinę, dziś nie ma już obecności wyłącznej wiary, jednego systemu obrazów pierwotnych.

    1. Teatr obrzędowy:

    1. Rytualizacja współczesnego życia teatralnego proponuje teatr- objawienie, teatr- terapię, w którym ukojenie znajdą aktorzy i widzowie- tak pomyślany rytuał teatralny sugeruje widzowi określoną konwencję bycia w sytuacji obrzędowej i poddania się wspólnym działaniom terapeutycznym i wyzwalającym.

    2. Istota teatru obrzędowego i jego potrzeba miała być uzasadniona ideą wspólnoty ja- ty między wykonawcami i zaproszonymi uczestnikami.

    3. Realizacje obrzędowych dramatów stanowią w jakimś stopniu swoisty rodzaj stylizacji na obrzęd, są formą reżysersko- aktorskich zabiegów, które mają zamienić przedstawienie teatralne w wydarzenie, ale wynik spektaklu, wynik relacji aktor- widz jest niewiadomy,

    4. Dążeniem teatru obrzędowego jest rozmowa z widzem, ale na specjalnych prawach.

    5. Nowy rodzaj teatru proponuje odrzucenie tradycyjnych form scenicznych i wyzwolenie
      z krępujących konwencji.

    6. Twórcy i realizatorzy teatru sięgają do jego źródeł, obrzędu nie w celu jego odtworzenia, powtórzenia czy identyfikacji, lecz z potrzeby szukania i organizowania więzi międzyludzkiej.

    2



    Wyszukiwarka

    Podobne podstrony:
    Zupa?solowa a la jokai
    Rzecz w ś›wietle Księżyca H P Lovecraft
    w³a¶ciciele proc g³
    NASA dystansuje się od teorii wpływu komety Elenin na zwiększoną sejsmiczność, W ஜ DZIEJE ZIEMI I ŚW
    inscenizacja Boze Narodzenie, teatr, scenariusze
    brudas inscenizacja, teatr w przedszkolu
    W£A¦CIWO¦CI FIZJOLOGICZNE MIʦNIA SERCOWEGO
    TEATR - SEMESTR 2, calderon - zycie jest snem - omowienie, Pedro Calderón de la Barca
    Krainy geograficzne Polski, Pobrze˙a Po˙udniowoba˙tyckie - Pob. Szczeci˙skie, Koszali˙skie, Gda˙ski
    administracja, Zagadnienia egzaminacyjne - KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH, Podatek-to pi
    Primer Alcibiades La naturaleza humana ó el conocimiento de sí mismo,
    „O działaniu na rzecz dobra i zwalczaniu zła“
    Wspo¦ü éczesne metody zabiegowego leczenia kamicy moczowej
    9 Zginanie uko Ťne zbrojenie min beton skr¦Öpowany
    Ginekologia fizjologia kobiety i wczesnej ciÄ…ĹĽy I

    więcej podobnych podstron