Badania socjometryczne klasy VI c

OLSZTYN 2005

Wstęp

Badania socjometryczne zostały przeprowadzone 4 marca 2005 roku w Szkole Podstawowej nr. 6 w Olsztynie. Badana klasa liczy 24 osoby, w tym 9 dziewcząt i 15 chłopców. W dniu badania klasa liczyła 23 osoby. Ogólnie panowała miła atmosfera. Uczniowie byli zainteresowani przeprowadzanymi badaniami. Nie było problemu ze zrozumieniem pytań. Całość badania trwała ok. 25 minut.

ILOŚCIOWA ANALIZA MATERIAŁU

SOCJOMETRYCZNEGO

A) Wskaźniki struktury grupy:

1) Wskaźnik Ekspansywności grupy.

Wskaźnik ten ukazuje przeciętną liczbę głosów oddanych przez jedną osobę.

liczba oddanych wyborów przez grupę

E= N

188

E= 24 = 7,83

W przeprowadzonym badaniu przeciętnie jedna osoba oddała 8 wyborów zarówno pozytywnych jak i negatywnych.

2) Wskaźnik spoistości grupy.

Informuje on nas o częstotliwości odwzajemnionych wyborów w badanej grupie.

liczba par o wzajemnym wyborze (pozytywny)

S = N(N-1)

2

31 31

S = 24(24-1) = 276 = 0,11

2

Częstotliwość odwzajemnionych wyborów w badanej grupie nie jest zbyt duża.

3) Wskaźnik integracji grupy,

Wskaźnik ten informuje o liczbie osób przez nikogo nie wybranych. Im większa jest liczba osób pozostających poza polem zainteresowań grupy, tym niższy jest stopień integracji.

1

I = liczba osób izolowanych

1

Wybory pozytywne: I = 3 = 0,33

1

Wybory negatywne: I = 10 = 0,10

B) Wskaźniki struktury podgrupy:

Do celów badawczych klasę VI c będącą jedną grupą młodych ludzi podzieliłam na dwie podgrupy:

1. podgrupę dziewczynek - 9

2. podgrupę chłopców - 15

Podstawą do obliczenia wskaźników struktury podgrupy jest tabela C.H. Proctora i C.P. Loomisa.

TABELA POMOICNICZA DO OBLICZANIA WSKAŹNIKÓW STRUKTURY PODGRUPY

	Wybory otrzymane przez podgrupę a	Wybory otrzymane przez podgrupę b	Razem wybory oddane
Wybory oddane przez podgrupę a	Ca -a 55	Ca -b 14	Ca 69
Wybory oddane przez podgrupę b	Cb -a 31	Cb - b 88	Cb 120
Razem wybory otrzymane	C-a 86	C-b 102	Ct 189

Gdzie:

a -liczba dziewczynek

b - liczba chłopców (N - a)

Ca - a - liczba wyborów oddanych przez członków podgrupy a na członków podgrupy a

Ca - b - liczba wyborów od członków podgrupy a do członków podgrupy b

Cb - a - liczba wyborów od członków podgrupy b do członków podgrupy a

Cb - b - liczba wyborów oddanych przez członków podgrupy b w obrębie własnej podgrupy

Ca - ogólna liczba wyborów oddanych przez podgrupę a

Cb - ogólna liczba wyborów oddanych przez podgrupę b

C-a - ogólna liczba wyborów otrzymanych przez podgrupę a

C- b - ogólna liczba wyborów otrzymanych przez podgrupę b

Ct - ogólna liczba wyborów dokonanych i otrzymanych dla całej grupy.

1) Wskaźnik Preferencji Podgrupy:

Dla dziewcząt:

Ca-a(N-a)

IP = Ca-b(a-1)

55* (24-9) 55*15 825

IP = 14*(9-1) = 14*8 = 112 = 7,36

Dla chłopców:

Cb-b(N-b) 88*(24-15) 792

IP= Cb-a(b-1) = 31*(15-1) = 518 = 1,53

2) Wskaźnik Rozdwojenia Podgrupy

Ca-a * Ct

IC= Ca * C-a

Dla dziewcząt:

55*189 10395

IC= 69*89 = 6141 = 1,69

Dla chłopców:

Cb-b * Ct 88*189 16632

IC= Cb * C-b = 120*102 = 12240 = 1,36

3) Wskaźnik Spoistości Podgrupy:

O(Ca-a* C-a)

ICO= a * Ca

Gdzie O - oznacza liczbę wyborów otrzymanych przez drugą grupę od pierwszej

Dla dziewcząt:

31*(55 * 86) 31 * 4730

ICO = 9 * 69 = 621 = 236,11

Dla chłopców:

O * (Cb-b *C-b) 14 * (88 * 102)

ICO = b * Cb = 15 * 120 = 69,81

C) Wskaźniki indywidualne:

Wskaźniki indywidualne pozwalają określić nam jakąś jednostkę w w stosunku do pozostałych członków grupy własnej lub członków grup innych.

Podstawowym założeniem tych wskaźników jest twierdzenie, że takie zmienne, jak popularność jednostki w grupie, stopień jej akceptacji, sympatia czy antypatia, są proporcjonalne do ilości otrzymanych wyborów od pozostałych członków grupy w odpowiedzi na pytanie mierzące te zmienne. Im większa jest jego wartość tym dana osoba jest bardziej lubiana w grupie.

1. Status Pozytywny (Status Wyborów) Csi

Liczba wyborów otrzymanych

Csi = N - 1

Gdzie:

N - oznacza ilość wszystkich członków w grupie. W mianowniku ułamka występuje

N - 1, a nie samo N, gdyż wyklucza się możliwość wybrania lub odrzucenia siebie samego.

W zależności od kryterium (rodzaju pytania) wskaźnik ten może być miarą popularności, przywództwa, stopnia akceptacji i innych zmiennych.

2. Status Negatywny (Status Odrzuceń) Rsi

Liczba otrzymanych wyborów negatywnych

Rsi = N - 1

Jest to wskaźnik analogiczny do wskaźnika pierwszego, z tą tylko różnicą, że pod uwagę bierzemy ilość otrzymanych wyborów negatywnych. W przeciwieństwie do wskaźnika pozytywnego im większa jest jego wartość, tym dana osoba jest mniej lubiana przez pozostałych członków grupy.

Obydwa wskaźniki mogą przybierać wartości od 0 (gdy mamy 0 wyborów otrzymanych dla danej jednostki) do 1 (gdy wszyscy wybiorą tę samą osobę).

3. Status Mieszany

Ze względu na to, że wymienione wskaźniki są przeciwstawne, można z nich utworzyć trzeci wskaźnik, pozwalający na określenie względnej przewagi popularności czy niepopularności. Status ten wyraża się wzorem: status pozytywny minus status negatywny

SM= Csi - Rsi

Wskaźnik ten może przybierać wartości od +1 do -1, w zależności od wartości statusu pozytywnego i negatywnego ( przy jednakowej ilości pytań pozytywnych i negatywnych).

Za podstawę obliczenia Statusu Pozytywnego przyjęłam dane otrzymane w pytaniu pierwszym, natomiast za podstawę obliczenia Statusu Negatywnego przyjęłam dane otrzymane w pytaniu trzecim.

N= 24

Lp.	Status Pozytywny	Status Negatywny	Status Mieszany
1	0,22	0,04	0,18
2	0,17	0	0,17
3	0,22	0	0,22
4	0,04	0,04	0
5	0,13	0,17	-0,04
6	0,09	0,17	0,08
7	0	0,74	-0,74
8	0,04	0,35	-0,31
9	0,04	0,26	-0,22
10	0	0,17	-0,17
11	0,04	0	0,04
12	0	0,09	-0,09
13	0,22	0	0,22
14	0,22	0	0,22
15	0,26	0	0,26
16	0,48	0	0,48
17	0,18	0,09	0,09
18	0,09	0	0,09
19	0,04	0,04	0
20	0,13	0,09	0,04
21	0,09	0	0,09
22	0	0,35	-0,35
23	0,04	0,04	0
24	0	0,04	-0,04

4. Wskaźnik Ekspansywności Pozytywnej

Liczba oddanych wyborów pozytywnych

PEi= N - 1

Stosuje się go w wypadku, gdy nie ogranicza się liczby wyborów, których jednostka może dokonać. Wskaźnik ekspansywności może być obliczany dla poszczególnych pytań lub łącznie dla wszystkich pytań pozytywnych.

5. Wskaźnik Ekspansywności Negatywnej

Liczba oddanych wyborów negatywnych

Nei = N - 1

Wskaźnik analogiczny do poprzedniego. Posiada jednak mniejszą moc dyskryminacyjną.

U podstaw teoretycznych obu wskaźników (4, 5) leży założenie, że liczba oddanych wyborów zarówno pozytywnych jak i negatywnych jest miarą siły tendencji do wchodzenia w kontakty społeczne lub do ich unikania.

Postanowiłam umieścić w mojej pracy powyższe dwa wskaźniki ze względu na to, że dzieci oddały niejednakową liczbę głosów. Za podstawę obliczeń przyjęłam dane otrzymane w pytaniu pierwszym i trzecim.

Lp.	Pei	Nei
1	0,13	0,13
2	0,13	0,13
3	0,13	0,17
4	0,13	0,13
5	0,13	0,13
6	0,13	0,13
7	0,09	0,13
8	0,04	0,13
9	0	0
10	0,17	0,13
11	0,13	0,13
12	0,13	0,13
13	0,13	0,13
14	0,13	0,13
15	0,13	0,09
16	0,13	0,13
17	0,13	0,13
18	0,13	0,13
19	0,13	0,13
20	0	0
21	0,04	0,04
22	0,13	0,13
23	0,13	0,13
24	0,09	0,04

4. Skala Sympatii i Skala Antypatii oraz Socjometryczna Skala Akceptacji.

Skala sympatii i antypatii służy do określenia pozycji dowolnego ucznia w danej klasie.

To, jaką wagę możemy przypisać do określonej liczby otrzymanych wyborów przez daną jednostkę, zależy od trzech czynników:

1. liczebności danej grupy, czyli od tego ile osób mogło dokonać wyborów,

2. od liczby dozwolonych wyborów

3. od liczby kryteriów ( lub pytań wchodzących w skład jednego kryterium) zastosowanych w badaniu.

Liczba wyborów otrzymanych

Względna Pozycja = d * (N - 1)

Gdzie:

N - liczba osób w klasie

D - liczba dozwolonych wyborów lub przeciętna liczba wyborów przypadających na członka grupy.

Za podstawę obliczeń kryterium pozytywnego przyjęłam dane uzyskane w pytaniu pierwszym i drugim, natomiast kryterium negatywnego dane uzyskane w pytaniu trzecim.

Lp.	Wybory pozytywne d-3	Wybory negatywne d-3
1	0,16	0,01
2	0,12	0
3	0,14	0
4	0,04	0,01
5	0,06	0,06
6	0,06	0,06
7	0,01	0,25
8	0,03	0,12
9	0,03	0,09
10	0	0,06
11	0,03	0
12	0	0,03
13	0,13	0
14	0,14	0
15	0,14	0
16	0,30	0
17	0,11	0,03
18	0,09	0
19	0,01	0,01
20	0,07	0,03
21	0,07	0
22	0	0,12
23	0,04	0,01
24	0,01	0,01

Koncepcję umożliwiającą dokonanie waloryzacji poziomów socjometrycznych wprowadził do literatury U. Bronfenbrenner, który obliczył przy pomocy rachunku prawdopodobieństwa tzw. krytyczne wartości statusów socjometrycznych. Zestawił on w specjalnej tabelce odnoszącej się do grup o liczebności od 10-50 osób dla najczęściej spotykanych sytuacji badawczych dwie wartości liczbowe: tzw. górną wartość krytyczna i dolną wartość krytyczną. Górna wartość krytyczna informuje nas, że osoba, która otrzymała daną ilość wyborów socjometrycznych, nie otrzymała ich w sposób przypadkowy. Tym osobom proponuje przypisać „wysoki status socjometryczny”. Dolna wartość krytyczna pozwala na wyselekcjonowanie osób, które otrzymują także w sposób nieprzypadkowy małą liczbę wyborów socjometrycznych. Tym osobom proponuje przypisać „status niski”.

Pełna tabela Bronfenbrennera wygląda następująco:

KRYTYCZNE WARTOŚCI STATUSÓW SOCJOMETRYCZNYCH

Liczba wyborów dozwolonych w każdym kryterium (lub średnia dla grupy)	Jedno kryterium			Dwa kryterium			Trzy kryterium
		Średnia	Niski status	Wysoki status	Średnia	Niski status	Wysoki status	Średnia	Niski status	Wysoki status
1 2 3 4 5	1 2 3 4 5	- - 0 0 1	4 6 7 8 9	2 4 6 8 10	- 0 1 2 4	6 9 11 13 16	3 6 9 12 15	0 1 3 5 9	8 12 15 18 22

Przy wyznaczeniu skali sympatii posłużę się danymi otrzymanymi w pytaniu pierwszym i drugim ankiety, natomiast w wyznaczeniu skali antypatii posłużę się danymi z pytania drugiego.

Tak, więc dla skali sympatii statusy krytyczne wynoszą:

• osoby o niskim statusie (N) - 0, 1 wyborów

• osoby o statusie niższym od przeciętnego (-X) - 2,3,4,5 wyborów

• osoby o statusie przeciętnym (X) - 6 wyborów

• osoby o statusie wyższym niż przeciętny (+X) - 7,8,9,10 wyborów

• osoby o statusie wysokim (W) - 11 i więcej wyborów.

Natomiast dla skali antypatii statusy krytyczne wynoszą:

• osoby o niskim statusie (N) - 0 wyborów

• osoby o statusie niższym od przeciętnego (-X) - 1,2 wybory

• osoby o statusie przeciętnym (X) - 3 wybory

• osoby o statusie wyższym niż przeciętny (+X) - 4,5,6 wyborów

• osoby o statusie wysokim (W) - 7 i więcej wyborów.

Skalę sympatii i antypatii skombinowano tak, że w efekcie otrzymaliśmy macierz 25-elementową:

Pozycja na skali antypatii

+	N	-X	X	+X	W
W	A0	A1	A1	P1	P0
+X	A2	A2	X	P1	P1
X	I2	X	X	X	O1
-X	I1	I1	X	O2	O1
N	I0	I1	I2	O2	O0

Pozycja na

Skali sympatii

Macierz uporządkowano i rozwinięto w ten sposób, aby otrzymać nawą skalę zmieniającą się od najbardziej przychylnego stosunku członków klasy do danego ucznia, do najbardziej nieprzychylnego, wrogiego.

Powstały w ten sposób nowe kategorie jakościowe, przy czym każda z nich ściśle definiowana przez pozycję jednostki na skali sympatii i skali antypatii.

Lp.	Pozycja na skali SS SAnt	Pozycja na Skali Akceptacji Podkategorie szczegółowe	Pozycja na Skali Akceptacji Kategorie główne
1 2 3 4 5	W N	A0 - wybitna akceptacja	A Akceptacja
		W -X W X		A1 - silna akceptacja
		+X N +X -X		A2 - słaba akceptacja
6 7 8 9 10	+X -X X -X X X X +X -X X	X - przeciętność	X Przeciętność
11 12 13 14	+X +X +X W W +X	P1 - silna polaryzacja	P Popularyzacja Akceptacji
		W W		P0 - wybitna polaryzacja
	15 16 17 18 19 20	X N N X		I2 - słaba izolacja	I Izolacja
		-X -X -X N N -X		I1 - silna izolacja
		N N		I0 - wybitna izolacja
	21 22 23 24 25	-X +X N +X		O2 - słabe odrzucenie	O Odrzucenie
		X W -X W		O1 - silne odrzucenie
		N W		O0 - wybitne odrzucenie

Skala sympatii, antypatii i socjometryczna skala akceptacji klasy

VIc Szkoły Podstawowej nr 6.

Lp.	Skala Sympatii	Skala Antypatii	Socjometryczna Skala Akceptacji
1	W	-X	A1
2	+X	N	A2
3	+X	N	A2
4	-X	-X	I1
5	-X	+X	O2
6	-X	+X	O2
7	N	W	O0
8	-X	W	O1
9	-X	+X	O2
10	N	+X	O2
11	-X	N	I1
12	N	-X	I1
13	+X	N	A2
14	+X	N	A2
15	+X	N	A2
16	W	N	A0
17	+X	-X	A2
18	X	N	I2
19	N	-X	I1
20	-X	-X	I1
21	-X	N	I1
22	N	W	O0
23	-X	-X	I1
24	N	-X	I1

SOJOGRAM HIERARCHICZNY WYBORÓW POZYTYWNYCH WEDŁUG PYTANIA NUMER 1

SOCJOGRAM HIERARCHICZNY WYBORÓW NEGATYWNYCH WEDŁGUG PYTANIA NUMER 2

SOCJOGRAMY INDYWIDUALNE WYBORÓW POZYTYWNYCH WEDŁUG PYTANIA NUMER 1

Pary: gdy dwie osoby wybierają siebie nawzajem.

• 
  4

• 
  5

• 
  2

• 
  
  
  6

3 2

2 5

1 5

1 6

11 16

15 16

15 13

15 17

11 17

13 16

13 18

15 14

17 16

16 18

19 16

21 11

21 23

Gwiazdy: są to osoby które uzyskują największą liczbę wyborów pozytywnych.

Wśród chłopców:

22 19 18

23 17

15

24 16 14

11 13

12

Dla dziewcząt:

4 5

5 2

3 2 3 1

7 8 6 14

Kliki: część grupy składająca się z trzech lub więcej osób, które nawzajem wybierają jedna drugą. Istnienie klik świadczy o rozbiciu wewnątrz grupy, o możliwości istnienia rozmaitych konfliktów w grupie.

3 1 16

2

15

5 13 14

16

15 17

Łańcuchy: gdy osoba A wybiera osobę B, ta z kolei osobę C (są to wybory jednostronne, nieodwzajemnione).

10 8 3 1

7 3 1

4 6 20

10 13 14 15

10 13 14 14 16

11 13 14 16

11 13 14 15 13

10 18 16

10 18 14 15 13

12 15 13 14 16

12 21 20

22 15 13 14 16

22 14 15 13

22 14 16

4 23 21 20

4 6 20

4 6 15 13 14 16

24 14 15 13

24 14 16

ARKUSZ ZACHOWANIA SIĘ UCZNIA

Barbara Markowska

Charakterystyka osobowości Oli L.

1. Motywacja do nauki szkolnej:

1	5	9	13	17	21	25	29	33	37	41	45	Razem
2	2	2	2	2	2	1	2	2	2	2	3	24

Ola L ma niską motywację do nauki szkolnej.

2. Zachowanie antyspołeczne:

2	6	10	14	18	22	26	30	34	38	42	46	Razem
3	3	3	3	3	3	3	4	2	2	3	4	39

Ola L przejawia wysoki stopień zachowań antyspołecznych.

3. Przyhamowanie:

3	7	11	15	19	23	27	31	35	39	43	47	Razem
4	4	4	3	4	4	4	4	4	2	4	2	45

Ola L przejawia bardzo wysoki stopień przyhamowania.

4. Uspołecznienie:

4	8	12	16	20	24	28	32	36	40	44	48	Razem
3	4	4	4	3	2	2	2	2	3	2	3	34

Ola L ma niski stopień uspołecznienia.

5. Zainteresowania seksualne:

49	50	Razem
3	3	6

Ola L przejawia wysokie zainteresowanie płcią przeciwną.

WNIOSKI

Klasa VIc w dniu badania liczyła 23 osoby, Marta G była nie obecna.

Badanie obejmowało w pierwszej kolejności całą klasę. Ankieta, którą otrzymali uczniowie, zawierała dwa pytania pozytywne i jedno pytanie negatywne. Oto one:

1. Podaj imiona ( z pierwszą literą nazwiska) osób, z którymi najbardziej chciałbyś/chciałabyś siedzieć i dlaczego,

2. Podaj imiona ( z pierwszą literą nazwiska) osób, z którymi najbardziej chciałbyś/chciałabyś wyjechać na wakacje i dlaczego,

3. Podaj imiona ( z pierwszą literą nazwiska) osób, z którymi nie chciałbyś/chciałabyś siedzieć w ławce.

Po wstępnej ilościowej analizie danych, uzyskanych w ankietach, wyraźnie zaznaczyła się osoba o bardzo słabej akceptacji. Była to Ola L. Na tle grupy uzyskała 17 negatywnych głosów. Tylko Kinga W oddała głos pozytywny na Ole L, ale w trzeciej kolejności w drugim pytaniu. Ola L będzie podmiotem moich dalszych badań.

Drugie miejsce w skali antypatii zajęła Magda G, która otrzymała 8 negatywnych głosów. Dzieci deklarowały wybór Magdy G takimi przyczynami jak: brak zainteresowań, obrażalstwo, zbytnia powaga lub po prostu brak sympatii do tej osoby.

Wśród chłopców najbardziej nie lubianą osobą jest Dawid C. Otrzymał on 8 negatywnych wyborów, a wśród nich 6 od dziewcząt. Głównymi powodami oddawania negatywnych głosów na tą osobę są: „źle się uczy”, przeszkadza i rozmawia na lekcji, jest „niemądry”, brak sympatii do tej osoby lub „po prostu nie”. Nie otrzymał on żadnego pozytywnego głosu.

Kontrowersyjną postacią jest Michał K, który nie oddał żadnego pozytywnego ani negatywnego głosu. W ławce chciałby siedzieć wyłącznie sam, ponieważ „inne osoby go rozpraszają i uniemożliwiają mu prawidłową pracę”. Taki stan rzeczy wynikać może z jego niepełnosprawności (jest osoba niedosłyszącą i niedowidzącą). Na wakacje nie lubi wyjeżdżać z powodu kosztów. Można sądzić, że pochodzi z mało zamożnej rodziny. To wszystko może powodować jego odsuwanie się od klasy i życie w samotności. Mimo to klasa wykazuje zainteresowanie Michałem K, gdyż otrzymał on 5 pozytywnych wyborów (3 odnoszące się do siedzenia w ławce i 2 do wyjazdu na wakacje) oraz 2 negatywne.

W klasie wyraźnie wyłoniła się gwiazda socjometryczna. Jest nią Paweł M. Otrzymał on 11 wyborów pozytywnych w pytaniu pierwszym oraz 10 w pytaniu drugim.

Z tabeli socjometrycznej wyraźnie widać podział klasy. Z reguły pozytywne wybory oddawane są w kręgu jednej płci. Tylko nieliczne osoby ( ok. 9% oddanych wyborów pozytywnych) wykraczają poza własna podgrupę (wśród dziewcząt - 3, wśród chłopców - 2). Odwrotnie jest zaś przy oddawaniu wyborów negatywnych. W 55% są to wybory oddane na płeć przeciwną. Wśród wyborów pozytywnych nie ma żadnego wyboru odwzajemnionego pomiędzy dwoma podgrupami. Wśród wyborów negatywnych zaznacza się para, która wyraźnie za sobą nie przepada. Jest to Beata P i Grzegorz C.

Rozkład pozycji w klasie VI c jest następujący:

1. w skali sympatii:

• 8% osób (2 uczniów) uzyskało status wysoki

• 25% osób (6 uczniów) uzyskało status wyższy niż przeciętny

• 4% osób (1 uczeń) uzyskało status przeciętny

• 38% osób (9 uczniów) uzyskało status niższy niż przeciętny

• 25% osób (6 uczniów) uzyskało status niski

1. w skali antypatii

• 13% osób (3 uczniów) uzyskało status wysoki

• 16% osób (4 uczniów) uzyskało status wyższy niż przeciętny

• żadna osoba nie uzyskała statusu przeciętnego

• 33% osób (8 uczniów) uzyskało status niższy niż przeciętny

• 38% osób (9 uczniów) uzyskało status niski

1. w socjometrycznej skali akceptacji

• 1 osoba jest wybitnie akceptowana (A0) - stanowi to 4 % klasy

• 1 osoba jest silnie akceptowana (A1) - stanowi to 4% klasy

• 6 osób jest słabo akceptowanych (A2) - stanowi to 25 % klasy

• 8 osób jest silnie izolowanych (I1) - stanowi to 43% klasy

• 1 osoba jest słabo izolowana (I2) - stanowi to 4% klasy

• 2 osoby są wybitnie odrzucane (O0) - stanowi to 8% klasy

• 1 osoba jest silnie odrzucona (O1) - stanowi to 8% klasy

• 4 osoby są słabo odrzucone (O2) - stanowi to 17% klasy.

Wynika z tego, że klasa jest dość podzielona. Sporo jest w klasie osób nie lubianych lub mniej lubianych.

W klasie wyłoniło się 21 par uczniów, którzy wzajemnie się lubią i odwzajemniają swoje wybory. Pary te składają się wyłącznie z osób tej samej płci.

Wyłoniła się jedna para, która oddała głos na płeć przeciwną. Ze strony dziewczynki był to głos pozytywny, nato0miast ze strony chłopca głos negatywny (Beata P i Artur S).

W klasie jest 19 łańcuchów. Są to łańcuchy mieszane, gdyż wybory pozytywne oddają na siebie zarówno chłopcy jak i dziewczynki. Jednak wyborów w obrębie własnej grupy (płci) jest znacznie więcej.

Utworzyły się 3 kliki: jedna składająca się z 4 dziewcząt i 2 składające się z samych chłopców (pierwsza z 4 chłopców, druga z 3).

Nie wyłoniła się w grupie żadna sieć.

Mają uwagę przykuła oraz przedmiot badań stanowi Ola L. Otrzymała ona aż 17 wyborów negatywnych. Jest ona najbardziej nie lubianą osobą w klasie. Wśród przyczyn swoich wyborów uczniowie wymieniali: brak zainteresowania nauką, przeszkadzanie na lekcji, rozmawianie podczas zajęć, jej „głupota”, a nawet jeden z uczniów określił jej iloraz inteligencji na 17%.

Z kwestionariusza wypełnianego przez nauczyciela wynika, że Ola L jest niestaranną, lękliwą i mało zdolna dziewczynką. Jej wyniki motywacji do nauki szkolnej są niskie. Ola L przejawia wysoki stopień zachowań antyspołecznych. Wykazuje bardzo wysoki stopień przyhamowania oraz niski stopień uspołecznienia. Zainteresowanie płcią przeciwna jest wysokie.

Ola L pochodzi z rodziny pełnej, nie posiada rodzeństwa. Sytuacja materialna rodziny jest przeciętna. Pożycie jej rodziców jest raczej niezgodne. Z kwestionariusza wynika, że rodzice zbytnio nie interesują się swym jedynym dzieckiem. Przejawia się to tym, że Ola L nie posiada wszystkich niezbędnych podręczników do nauki. Czasami do szkoły przychodzi głodna. Rodzice w ogóle nie współpracują ze szkoła, nie zgłaszają się do szkoły nawet pomimo wezwań. Pomoc w nauce dziewczynka może jedynie otrzymać od swych kolegów i koleżanek.

Ola L sprawia wrażenia miłej, sympatycznej i zadbanej dziewczynki. Z kwestionariuszy wypełnianych przez nią wynika, że obraz jej rodziny jest „idealny”.

Jej rodzice są spokojni, weseli, dobrzy, szczęśliwi i pracowici. Mimo to nie chciałaby upodobnić się do żadnego z nich tylko do bohatera przeczytanej książki lub obejrzanego filmu. Może bardziej liczyć na matkę niż na ojca.

Ola L deklaruje, że rodzice są z niej raczej zadowoleni i uważają ją za dobrą córkę. Pomimo „idealnego” obrazu rodziny dziewczynka najlepiej lubi przebywać z kolegami.

Czasami ma wrażenia, że może zagrażać jej coś nieprzewidzianego oraz, że wszystko sprzysięga się przeciwko niej bez jej winy. Często czuje się samotna wśród ludzi. Kontrowersyjna jest samoocena dziewczynki. W kwestionariuszu Dobrochny Wójcik deklaruje, że jest lepsza od swoich kolegów. Natomiast w kwestionariuszu „co myślisz o sobie” uważa, że jest mniej zdolna od swoich rówieśników. W tym samym kwestionariuszu podkreśla, że jest równie: pracowita, wytrwała i uważna jak swoi koledzy (równie dobrze czyta, zapamiętuje, pisze, rozwiązuje zadania). W dalszej części kwestionariusza podkreśla, że jednak jest gorszym uczniem w porównaniu do swoich kolegów.

Kwestionariusz samooceny wykazuje również wiele sprzeczności. Ola L twierdzi, że jest opanowana a zarazem nerwowa. Dziewczynka nie wykonuje pilnie zadań, nie pomaga kolegom, nie wypełnia dobrze obowiązków domowych, nie uczestniczy aktywnie w zajęciach, nie odrabia wszystkich lekcji, a zarazem jest uparta, nie opuszcza dni w szkole, pomaga w domu, jest uczynna i wesoła.

Konflikty w klasie znosi przeciętnie. Myślę, że sama w nich uczestniczy lub jest ich inicjatorem, o czym świadczy tak duża liczba otrzymanych głosów negatywnych.

Dziewczynka czuje się źle w sytuacjach, kiedy nikt jej nie zauważa lub ignoruje oraz gdy ktoś ja obraża. W takich sytuacjach Ola zamyka się w swoim pokoju, ze swoim pieskiem, i płacze. Może wyżalić się mu ze wszystkich swoich kłopotów. Rozmawia również o tym z matką. Wśród sytuacji, w których czuje się dobrze wymienia: chodzenie na zakupy oraz wyjazdy do swoich dziadków.

W krótkiej rozmowie z pedagogiem szkolnym dowiedziałam się, że Ola L z reguły kłamie. Wynika to również z kwestionariuszy przez nią wypełnianych. Przyczyną może być ukrycie faktycznego stanu swojej rodziny lub też próba stworzenia swojego idealnego, wymyślonego świata.

Myślę, że jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy może być zabieganie rodziców: ojciec jest taksówkarzem, matka posiada sklep odzieżowy. Brak czasu, tempo życia rodziców, brak zainteresowania jej osobą wpływa negatywnie na ogólny rozwój dziewczynki. Brak szczerości, zamknięcie w sobie wpływa na jej kontakty z rówieśnikami.

Uważam, że poprzez zaplanowane sytuacje dydaktyczno - wychowawcze, działania zmierzające do pełniejszego udziału dziecka w życiu klasy możliwe by było przezwyciężenie trudności szkolnych. Aby działania te były bardziej skuteczne należałoby skontaktować się z rodzicami dziewczynki i ukazać im drogi postępowania jakie mogliby podjąć w celu prawidłowego rozwoju dziecka.

MATERIAŁY BADAWCZE

ANKIETY UCZNIÓW

KWESTIONARIUSZE WYPEŁNIANE PRZEZ UCZNIA

KWESTIONARIUSZE WYPEŁNIANE PRZEZ NAUCZYCIELA

SPIS TREŚCI

1. Wstęp...............................................................................................................................2

2. Tabela socjometryczna...................................................................................................3

3. Ilościowa analiza materiału socjometrycznego..............................................................4

A)Wskaźniki struktury grupy.................................................................................4

B) Wskaźniki struktury podgrupy...........................................................................5

C) Wskaźniki indywidualne....................................................................................7

D) Skala Sympatii, Skala Antypatii i Socjometryczna Skala Akceptacji..........................9

4. Socjogram hierarchiczny wyborów pozytywnych.........................................................14

5. Socjogram hierarchiczny wyborów negatywnych.........................................................15

6. Socjogram indywidualnych wyborów indywidualnych.................................................16

7. Arkusz zachowania się ucznia (Barbara Markowska)..................................................21

8. Wnioski..........................................................................................................................22

9. Materiały badawcze......................................................................................................25

1. Ankiety uczniów..............................................................................................26

2. Kwestionariusze wypełniane przez uczniów...................................................27

3. Kwestionariusze wypełniane przez nauczyciela.............................................28

4

---