Choroba Parkinsona

Wykonały:

Anna Rojewska

Joanna Chrząszcz

Co to jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona należy do grupy chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego. Cierpi na nią prawie 1,5% osób w wieku powyżej 65 lat. Pierwsze symptomy choroby pojawiają się na ogół po 60. roku życia. Dotyka w jednakowym stopniu obu płci, z nieznaczną przewagą wśród mężczyzn. W początkowym okresie choroba nie daje wyraźnych objawów stąd rozpoznanie nie jest łatwe.

Jest to samoistna, powoli postępująca, zwyrodnieniowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, należąca do chorób układu pozapiramidowego. Do objawów dochodzi z powodu zmian zwyrodnieniowych komórek nerwowych w istocie czarnej i innych obszarach barwnikonośnych mózgowia. Neurony istoty czarnej wytwarzają neurotransmiter dopaminę, stąd nazywa się je neuronami dopaminergicznymi; zawierają ponadto melaninę, dlatego określa się je również jako barwnikonośne.

W zmienionych chorobowo obszarach mózgowia stwierdza się obecność ciał Lewy'ego, jednak nie są to zmiany patognomoniczne dla choroby Parkinsona.

Najbardziej charakterystycznymi objawami choroby Parkinsona są: drżenie rąk, ramion, nóg, żuchwy i twarzy, sztywność kończyn i tułowia, spowolnienie ruchów, upośledzenie koordynacji ruchowej i równowagi.

Choroba ma charakter przewlekły

i postępujący.

Trochę z historii

Nazwa choroby pochodzi od nazwiska londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który jako pierwszy w 1817 roku rozpoznał i opisał objawy tego schorzenia.

Przyczyny

Podstawową przyczyną choroby Parkinsona jest niedobór dopaminy głównie w ośrodkowym układzie nerwowym. Początkowo obniżony poziom, a następnie całkowity brak endogennej dopaminy jest wynikiem zmian zwyrodnieniowych komórek nerwowych w istocie czarnej mózgu. Pierwsze objawy chorobowe pojawiają się przy niedoborze dopaminy sięgającym aż ok. 70-80%.

Przyczyny

• genetyczne predyspozycje do zachorowania;

• występowanie rodzinne choroby Parkinsona (w niewielkim odsetku przypadków);

• neurotoksyny infekcyjne (tzw. parkinsonizm pozapalny);

• urazy (wielokrotne, np. u bokserów

Predyspozycje

W przypadku choroby Parkinsona można mówić jedynie o czynnikach zwiększających ryzyko wystąpienia choroby. Do czynników ryzyka choroby Parkinsona należą:

• wiek (pierwsze objawy choroby pojawiają się najczęściej po 60. roku życia);

• obecność choroby u bliskich krewnych;

• długotrwałe zawodowe narażenie na kontakt z insektycydami;

• długotrwałe zawodowe narażenie na kontakt z miedzią i ołowiem;

objawy

Objawy choroby Parkinsona pojawiają się i narastają powoli i stopniowo w ciągu kilku lat. Początkowo chorzy zauważają pewne spowolnienie ruchowe i jakby niezgrabność w ruchach. Niekiedy wiążą oni te objawy ze zmianami reumatycznymi lub po prostu ze starszym wiekiem. Jednak po pewnym czasie chorzy z chorobą Parkinsona zauważają u siebie zaburzenia równowagi lub trudności z wykonywaniem takich prostych czynności jak wstawanie z krzesła czy z łóżka. Na tym etapie choroby pacjent z reguły zjawia się u lekarza.
Nie wszystkie objawy parkinsonizmu muszą wystąpić u każdego chorego

Klasyczne objawy:

• sztywność mięśniowa (zwiększenie napięcia mięśniowego)

• spowolnienie ruchowe (bradykinezja)

• drżenie spoczynkowe (u niektórych chorych)

• trudności w rozpoczynaniu wykonywania ruchów dowolnych.

U chorych pojawiają się trudności z wykonywaniem ruchów precyzyjnych. W efekcie zmienia się ich charakter pisma które staje się coraz mniejsze i niewyraźne.

Mogą się pojawić różne, inne objawy choroby tj.:

• specyficzny rodzaj drżenia palców i kciuka określany jako "kręcenie pigułek"

• trudności w inicjacji ruchów dowolnych

• przodopochylenie tułowia

• zaburzenia chodu: małe, szurające kroczki i brak balansowania kończyn górnych

• zaburzenia równowagi - u chorych z chorobą Parkinsona często zdarzają się upadki

• niewyraźna, cicha mowa

• trudności w połykaniu (rzadko)

• brak mimiki twarzy

• rzadkie mruganie.

Jak rozpoznać chorobę Parkinsona

Początkowe objawy choroby Parkinsona są niespecyficzne i należą do nich:

• znużenie, chory zauważa, że męczy się szybciej niż kiedyś;

• wewnętrzny niepokój lub silnie odczuwana nadpobudliwość nerwowa;

• bolesne napięcie i skurcze mięśni - bóle które przypominają przewlekłe bóle mięśniowe.

• nastrój przygnębienia i zniechęcenia do życia.

Wszystkie te pozornie niejasne i trudne do zdefiniowania dolegliwości mogą być zapowiedzią późniejszego pojawienia się trzech głównych objawów chorobowych, do których zaliczamy:

• sztywności mięśniową

• drżenia

• akinezję

Lekarz pierwszego kontaktu zanim rozpozna chorobę Parkinsona musi wykluczyć inne schorzenia dające podobne dolegliwości, np. choroby tarczycy, choroby reumatyczne czy depresję. Nie ma niestety testu czy badania laboratoryjnego, które pozwoliłoby jednoznacznie wykluczyć bądź potwierdzić istnienie choroby Parkinsona.

Przy wnikliwej obserwacji już na tym początkowym etapie choroby można stwierdzić pierwsze ograniczenia ruchowe, które wskazują na zakłócenia równowagi w układzie nerwowym. Zakłócenia ruchowe dotyczą najpierw tylko jednej strony ciała, ponieważ zmiany chorobowe komórek nerwowych w istocie czarnej prawie zawsze zaczynają się jednostronnie.

Na pełen obraz choroby Parkinsona składają się:

• spowolnienie ruchowe, obniżenie żywotności, zdolności i efektywności działania, aż do całkowitego bezruchu (akinezja);

• uczucie zesztywnienia, bóle mięśni i stawów (rigor);

• wewnętrzny niepokój, nerwowość, drżenie (tremor);

• cicha, monotonna i zamazana mowa;

• charakterystyczna zmiana pisma (mikrografia);

• zwolnienie reakcji, ograniczenie mimiki, trudności z rozpoczęciem ruchu;

• zaburzenia postawy (charakterystyczna pochylona postawa),  problemy z zachowaniem równowagi ciała i koordynacją ruchową;

• zaburzenia wegetatywne takie jak łojotok, ślinotok, zaparcia, nadmierna potliwość (mogą pojawić się wiele lat wcześniej niż zasadnicze symptomy choroby Parkinsona).

Uproszczony podział rozpoznania Choroby Parkinsona

Rozpoznanie możliwe:

1.Postępujący przebieg

2.Przynajmniej 2 z 3 następujących objawów:

• akinezja

• sztywność mięśni

• drżenie spoczynkowe

• brak cech nietypowych dla PD.

Rozpoznanie prawdopodobne:

1.Przynajmniej 2 z następujących objawów:

• wyraźna poprawa po lewodopie

• występowanie fluktuacji lub dyskinez w związku z leczeniem lewodopą

• asymetria objawów.

Rozpoznanie pewne:

1.Wykazanie w badaniu sekcyjnym:

• zaniku neuronów istoty czarnej

• obecności ciał Lewy'ego w istocie czarnej

• braku ciał wtrętowych w komórkach oligodendrogleju

różnicowanie

W diagnostyce różnicowej choroby Parkinsona należy uwzględnić:

• inne zespoły parkinsonowskie

• parkinsonizm polekowy

• parkinsonizm toksyczny

• parkinsonizm pozapalny

• parkinsonizm naczyniopochodny

• parkinsonizm pourazowy

• zespoły parkinsonizm-plus

• zanik wieloukładowy (MSA)

• postępujące porażenie nadjądrowe (PSP)

• zwyrodnienie korowo-podstawne (CBD)

• otępienie z ciałami Lewy'ego (LBD)

• wodogłowie normotensyjne (zespół Hakima)

• drżenie samoistne

• depresję

• zespół połowiczych zaburzeń czucia

• zespół bolesnego barku

• lumbago

• reumatoidalne zapalenie stawów.

Leczenie

Włączanie leczenia farmakologicznego w momencie, gdy chory odczuwa wyraźne ogranicznie aktywności związane z objawami choroby :

• w miarę postępu choroby skuteczność terapeutyczna danej dawki leku zmniejsza się

• długoterminowa terapia powoduje zaburzenia syntezy / magazynowania endogennej dopaminy (ok. 50% pacjentów)

Leczenie farmakologiczne

• dopamina

• agoniści dopaminy

• leki antycholinergiczne

• leki wpływające na katabolizm / uwalnianie dopaminy w istocie czarnej i prążkowiu

• inne

Objawy niepożądane leków

Dopamina

• zbyt szybkie zwiększanie dawki leku, :

• nudności (leczymy - domperidon), spadki RR

• długotrwała terapia:

- epizody psychotyczne, otępienie (równoczesne stosowanie leków antycholinergicznych - częstsze stany zmącenia)

Dopamina i bromokryptyna

• dyskinezy - ݯhorych posiada mimowolne ruchy pląsawicze - głównie twarz i kończyny dolne, zwykle po jednej stronie ciała, lub wyraźniejsze po tej stronie, po której rozpoczęła się choroba

• zespół on-off - nagły stan bezruchu i sztywności u pacjenta, który wcześniej nie zdradzał objawów choroby, ze względu na stosowanie agonistów dopaminy

głównie młodsi chorzy

Rehabilitacja i fizjoterapia

Regularny udział w zajęciach rehabilitacji ruchowej wyraźnie zmniejsza parkinsonizm w początkowym okresie choroby, korzystnie wpływa na stan psychiczny, ogranicza bóle towarzyszące chorobie, poprawia równowagę i chód, utrzymuje prawidłową sylwetkę ciała oraz opóźnia wystąpienie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, na które osoby z chorobą Parkinsona są szczególnie narażone. Ruch pomaga w zwalczaniu zaparć i jest potrzebny dla prawidłowego działania wielu narządów wewnętrznych.

Spośród metod fizykoterapeutycznych największe znaczenie w chorobie Parkinsona mają zabiegi przeciwbólowe, rozgrzewające oraz masaże.

Metody neurochirurgiczne

Metoda pierwsza:

Stereotaksja- wykonanie drobnego uszkodzenia mózgu przerywającego drogę nieprawidłowych impulsów nerwowych powodujących objawy parkinsonowskie.

• Talamotomia skuteczna w postaciach połowiczych parkinsonizmów z drżeniem, jako objawem dominującym.

• Pallidotomia-łagodzi dyskinezy (obustronne działanie), pozwala zredukować ilość leków, ale nie wydłuża okresu dobrej sprawności ruchowej

Metoda druga:

Stymulacja elektryczna elektrodą wszczepioną do części mózgu zwanej wzgórzem -nie wiąże się z niszczeniem, lecz polega na czasowym zablokowaniu funkcji określonego miejsca.

Poprawia stan ruchowy pacjenta, zmniejsza dyskinezy i wydłuża czas dobrej sprawności.

Metoda trzecia:

Przeszczepy płodowej istoty czarnej

• przeszczep przeżywa i produkuje dopaminę w mózgu chorego

• długotrwałe stosowanie leków przeciw odrzuceniu przeszczepu nie jest konieczne

• działanie na objawy choroby Parkinsona jest niekompletne, podobnie jak przy zastosowaniu innych metod leczenia, ale niektóre przypadki pacjentów operowanych w ten sposób sugerują, że można uzyskać istotne dla chorego opóźnienie postępu objawów i rozwoju choroby.

Porozumiewanie się z chorym - porady:

• poświęć mu czas

• nie śpiesz się mówiąc do niego

• poświęć mu dodatkowy czas na odpowiedź

• bądź z nim w kontakcie wzrokowym

• nie udawaj, że go zrozumiałeś, skoro nie zrozumiałeś

• poproś o powtórzenie słowa lub zdania ale w inny sposób

• nie kończ za niego zdania

• nie oddalaj się, kiedy mówi do ciebie

• nie przekrzykuj hałasu

• nie rywalizuj z TV lub radiem

• zachęcaj, stwarzaj możliwość rozmowy

• rozmawiaj normalnie

• słuchaj uważnie

• używaj krótkich zdań i akcentuj istotne słowa

• upewnij się, że cię widzi i słyszy

• posługuj się językiem ciała i wyrazem twarzy

• różnicuj ton twego głosu - on często tego nie potrafi

• nie krzycz

• spożywaj razem z nimi posiłki i rozmawiaj (niektórzy chorzy krępują się jeść w towarzystwie)

Postępowanie pielęgniarskie

• skrupulatne nadzorowanie zażywania leków w dawkach zleconych przez lekarza

• obserwacja objawów ubocznych stosowanej farmakoterapii (suchość w ustach, zaburzenia widzenia z bliska, zawroty głowy, nudności, pobudzenie do wymiotów, bóle głowy)

• prowadzenie prostych ćwiczeń gimnastycznych

Ćwiczenia:

1.gimnastyka twarzy (marszczenie czoła, otwieranie ust, wydęcie wargi górnej i dolnej, nadymanie naprzemienne policzków, otwieranie i zamykanie naprzemienne oczu)

2. gimnastyka głowy (skręty, skłony, krążenia)

3. ćwiczenia barków (unoszenie i opuszczanie naprzemienne i jednoczasowe, przemieszczanie ku przodowi i tyłowi, próby wykonywania ruchów okrężnych)

4. ćwiczenia kończyn (zginanie i prostowanie, przemieszczanie w przód i w tył, gra piłką: rzucanie i chwytanie, leżąc na plecach wykonywanie ruchów jak przy jeździe na rowerze)

5. ćwiczenia tułowia (skłony w przód i prostowanie, wykonywanie ruchów okrężnych)

6. gimnastyka stóp (ćwiczenia ruchowe przedniej części stopy, unoszenie i zginanie palucha, stawanie na przemian na palcach i piętach)

Edukacja pacjenta i rodziny

• uwzględniać musi szereg aspektów, tak aby chory mógł radzić sobie z problemami życia codziennego.

• należy udzielić prostych i jasnych wskazówek dotyczących problemów z mową, chodzeniem, zwrotami, drżeniem, nagłym znieruchomieniem, wstawaniem z łóżka lub niskiego siedzenia

Do pacjenta

mowa

• jeżeli masz kłopoty z mówieniem, zrób duży wdech zanim zaczniesz mówić

• rób przerwę po kilku słowach lub mów pojedynczymi wyrazami

• próbuj wyraźnie wymawiać słowa, wypowiadając się krótko i zwięźle

• czytaj głośno książki, gazety

• śpiewaj głośno piosenki, które lubisz

• ćwicz przed lustrem wymowę wyrazów

• nie pozwól wyręczać się w mówieniu przez drugą osobę

• wykonuj ćwiczenia regulujące oddech

chodzenie

Kiedy wystąpi ,,dreptanie”:

• zatrzymaj się

• sprawdź czy odległość między stopami wynosi ok.20cm.

• popraw swoją sylwetkę ciała i wyprostuj się, jak tylko najbardziej możesz

• uświadom sobie i przypomnij, że powinieneś stawiać duże kroki

• zrób krok unosząc wysoko stopę, tak jak w marszu

• podnieś do góry palce stopy i najpierw postaw na ziemi piętę

• przenieś ciężar ciała na palce

• powtórz to samo z drugą nogą

• staraj się, aby ręce poruszały się odpowiednio przy każdym kroku - poprawia to rytm chodzenia a także wygląd

• laski i tzw. balkoniki nie zawsze są pomocne. Przyrządy te mogą nasilać tendencje do przodopochylenia tułowia.

Zawroty

Kiedy chcesz się odwrócić nigdy nie rób tego na jednej stopie, krzyżując nogi. Zawsze skręcaj w pożądanym kierunku idąc półkolem ze stopami stawianymi osobno.

drżenie

Aby zmniejszyć drżenie rąk przyciśnij łokieć do tułowia aby unieruchomić ramię i wówczas wykonaj pożądaną czynność tak szybko jak tylko możesz.

Nagłe znieruchomienie „zmożenie”

Występuje najczęściej wtedy, gdy chory ma do pokonania przeszkodę. Chory jest zwykle pochylony do przodu, kolana ma zgięte, pięty oderwane d podłoża. Im bardziej stara się ruszyć do przodu, tym bardziej traci równowagę

Aby pokonać stan unieruchomienia należy:

• nie robić żadnego kroku

• postawić z powrotem pięty na ziemi

• wyprostować kolana, biodra i tułów. Nie przechylać się do przodu ani do tyłu

• łagodnie zacząć kołysać się z boku na bok

• zacząć maszerować w miejscu

• zrobić krok do przodu stawiając najpierw na ziemię piętę

• skorygować swoją postawę a stopy starać się utrzymywać w odległości ok. 20 cm. jedna od drugiej

Wstawanie z Łóżka

Problemy z podnoszeniem się z łóżka występują zwłaszcza w godzinach porannych z powodu większej sztywności mięśniowej.

Przed wstaniem z łóżka należy:

• położyć się na boku, blisko krawędzi łóżka

• opuścić nogi za krawędź łóżka

• odepchnąć się łokciem na którym się leży oraz drugą ręką

• podeprzeć podbródek i szybko podnieść głowę

Wstawanie z niskiego siedzenia

• przesunąć pośladki blisko krawędzi krzesła

• stopy trzymać w odległości ok. 20 cm. jedna od drugiej, jedna lekko wysunięta do przodu

• rozkołysać się do przodu i do tyłu

• wysunąć ramiona do przodu

• odepchnąć się rękami i wyprostować

rokowanie

Skuteczne początkowo leczenie opóźnia ostatnie stadia choroby (inwalidztwo) tylko o kilka lat.

Średni okres trwania choroby wynosi 7,4 lat.

Główne przyczyny zgonu (ok. 70 r.ż.):

• choroby serca

• zapalenie płuc

---