Pedagogika porównawcza

24.02.13

1. Ogólne wprowadzenie do dyscypliny

   1. Analizy porównawcze

2. Ogólna teoria systemów

3. Analiza

   1. Dane statystyczne

Egzamin - 8.06.13 w godzinach późniejszych – pierwszy termin lub 6.07.13 – drugi termin

• krótkie pytania otarte I część

• 3 pytania – do wyboru 1 II część

• Dokonaj analizy (opisowe)

LEKTURY:

• Ryszard Pachociński - ojciec polskiej pedagogiki porównawczej „Pedagogika porównawcza”

• Jan Prucha „Pedagogika porównawcza”

• W. Rabczuk „Polityka edukacyjna Uni Europejskiej”

Pedagogika porównawcza – termin używany tylko na gruncie polskim, na gruncie światowym: edukacja komparystyczna (porównawcza), Zorientowana jest na analizy porównawcze, np. jak wygląda edukacja w obszarze miejskim i wiejskim?

Pedagogika porównawcza wyrasta z praktyki i z doświadczeń. Celem nadrzędnym jest doskonalenie praktyki edukacyjnej.

Obejmuje działalność badawczą nastawioną na szczegółowe udokumentowanie różnych narodowych systemów oświatowych z godnie z terminologią struktur organizacyjnych, celami i procesami kształcenia.

Zajmuje się badaniem systemów narodowych.

Analiza systemów i problemów pedagogiki w dwóch lub kilku krajach w kontekście ich historycznych, społeczno-ekonomicznych, politycznych, kulturowych, religijnych i innych znaczących uwarunkowań.

Pedagogika porównawcza jest interdyscyplinarną dziedziną badań czerpiącą z socjologii i ekonomii procesów kształcenia, z informacji o ich rozwoju historycznym i współczesnej polityce oświatowej.

Pedagogika porównawcza jest nauką, która wykorzystuje dane z jednego lub wielu regionów do:

1. Opisywania systemów oświaty

2. Wspierania rozwoju instytucyjności praktyki oświatowej

3. Wyjaśniania powiązań między edukacją a społeczeństwem

4. Określania tendencji rozwojowych występujących w większej ilości państw

System oświatowy:

1. System edukacyjny – szeroki system obejmujący różne grupy wiekowe od najmłodszych do najstarszych.

Wskazanie na konieczność tworzenia zestawień porównawczych.

Początek rozwoju PP nastąpił w wieku XIX.

1. Marc Antone Jullien do Paris „szkice i przygotowanie przedwstępne do pracy o wych. Porównawczym” 1817

2. Pedro Russello 1943

3. Międzynarodowe Biuro Edukacji 1925

4. UNESCO 1955

Sformułowanie zasad wyznaczających prądy wychowania:

1. Szkoła i społeczeństwo wzajemnie na siebie oddziałują

2. Fakty i zadania pedagogiki znajdują się we wzajemne zależności

Określenie zjawisk determinujących wychowanie:

1. Wielkie przemiany społeczne

2. Wzrost wpływu państwa na wychowanie

3. Umasowienie szkoły

4. Wzrost wydatków budżetowych na oświatę

5. Upowszechnienie szkolnictwa średniego

6. Przemiany: od szkoły pamięci do szkoły praktyki

7. Dynamiczny rozwój szkolnictwa zawodowego

8. Lepsze przygotowanie pedagogiczne nauczycieli

9. Mechanizacja nauczania

ROZWÓJ

1. Marc Antone Jullien do Paris „szkice i przygotowanie przedwstępne do pracy o wych. Porównawczym” 1817

2. Pedro Russello 1943

3. Międzynarodowe Biuro Edukacji 1925

4. UNESCO 1955

MODEL ROZWOJU:

1. Poznawanie innych 1880

2. Rozumienie innych 1920 (okres wyjaśniania tego, co się dzieje)

3. Konstrukcja innych 1960

4. Mierzenie innych 2000

Przedmiot zainteresowań:

1. Systemy edukacyjne

2. Elementy systemów edukacyjnych

3. Polityka edukacyjna

4. Czynniki, które wpływają na politykę edukacyjną

5. Podobieństwa i różnice między systemami i instytucjami – Julien)

Cele

1. Analiza systemów i problemów edukacyjnych

2. Odkrywanie prawidłowości

3. Systematyzacja i integracja wiedzy pedagogicznej

4. Optymalizacja procesu wychowania i kształcenia

5. Wskazywanie kierunków rozwoju polityki edukacyjnej

FUNKCJE

1. Integrująca

2. Wartościująca

3. Inspirująca

Ma wskazywać obszary zmian i możliwe działania.

PROBLEMY:

1. Rozległość i zróżnicowanie obszaru poszukiwań

2. Interdyscyplinarność i kontekstowość

3. Fragmentaryczność i tendencyjność

Badania komparystyczne:

1. Ewolucja paradygmatu – od scjentystycznego (pozytywistycznego) do humanistycznego

2. Zróżnicowanie w obszarze paradygmatów

Humanizm	Funkcjonalizm
Interpretatywizm	Strukturalizm

KUHN – wprowadził określenie paradygmatu badawczego.

WARUNKI:

1. Występowanie przynajmniej dwóch elementów

2. JUKSTAPOZYCJA – wspólny mianownik edukacyjny bądź pozaedukacyjny (porównywalność)

3. Kontekstowość

PROCEDURA BADAWCZA

1. Wybór problemu

2. Gromadzenie i porządkowanie danych

3. Wstępna interpretacja

4. Jukstapozycja danych

5. Formułowanie założeń

6. Porównywanie faktów i zjawisk edukacyjnych w celu weryfikacji przyjętych założeń

7. Wnioskowanie

EKWIWALENCJA – podobieństwo, identyczność:

• Kultury - zbliżony kontekst kultury

• Kontekstu – zbliżone specyficzne właściwości

• Struktury – podobieństwo konstrukcji systemów

• Funkcji – podobna rola poszczególnych elementów w istnieniu systemów

• Korelacji – podobne kryteria wyznaczające kształt systemu

• Pochodzenia – podobieństwo korzeni

Inna typologia: ekwiwalencja funkcjonalna i pojęciowa

GŁÓWNE PROBLEMY BADAWCZE:

1. Dobór tematów

2. Przejrzystość kryteriów doboru państw

3. Założenia badawcze

4. Język

5. Zależności między wynikami

6. Strukturalizacja zgromadzonej wiedzy

7. Rzetelność naukowa

13.04.2013

System edukacyjny w perspektywie ogólnej teorii systemów

Całości, które „dotychczas były traktowane jako mgliste, nieokreślone i z pogranicza metafizyki” Lugwig von Bertalanffy Ogólna Teoria Systemów

System

Definicja systemu wraz z jej głównymi wyznacznikami:

1. System składa się z elementów dających się ze sobą zidentyfikować

2. Pomiędzy elementami systemu istnieje przynajmniej jedna zależność

3. Niektóre zależności wyznaczają inne

System to zbiór obiektów, między którymi zachodzą powiązania bezpośrednie i pośrednie wyróżniające się z otoczenia.

Organizacja systemu polega na wytworzeniu się sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji. Warunkiem rozpoznania tożsamości systemów jest ich niezmienność.

Cechy systemów:

1. Zależność

2. Stałość

3. Spójność

4. Funkcjonalność.

Cechy systemu determinują jego identyfikowalność. Nie istnieją systemy identyczne.

Rodzaje systemów:

1. Otwarty

2. Półotwarty – polski system edukacyjny

3. Zamknięty – najbardziej kostyczne

System edukacyjny opiera się na kilku podsystemach ze sobą powiązanych (strukturalny, personalny, infrastrukturalny).

Modyfikacja systemu może dokonać się poprzez zmiany w otoczeniu lub poprzez zmianę elementu/elementów.

Całkowita zmiana jednego lub kilku podsystemów nie jest gwarantem optymalizacji całego systemu.

Elementy systemu edukacyjnego :

• regulacje prawne: (system prawny)

• struktura (system strukturalny)

• uczestnicy (system osobowy)

• programy (system programowy)

• organizacja (system funkcjonalny)

• infrastruktura (system infrastrukturalny)

• środki finansowe (system materialny)

• zarządzanie (system zarządzania)

Tworzenie systemu powinno zostać poprzedzone określeniem ogólnej filozofii i założeń wstępnych.

Konteksty (otoczenie)

1. ekonomiczny

2. polityczny

3. społeczno-kulturowy

4. demograficzny

5. geograficzny

W świecie współczesnym budowanie systemu edukacyjnego lub jego modyfikacja powinna uwzględniać:

1. rozwój techniczny i technologiczny

2. procesy globalizacyjne o charakterze dwubiegunowym – unifikacja - uproszczenie

08.06.2013

Integracja

1. ujęcie szerokie – zapoczątkowane w latach 50. W USA. Powinna obejmować osoby ze specjalnymi potrzebami.

2. ujęcie wąskie – osoby z niepełnosprawnością – Polska i kraje europejskie.

Polska plasuje się nieznacznie poniżej średniej w badaniach międzynarodowych. System jest względnie efektywny i wydolny. Jest systemem przeciętności.

Badania te pozwalają dostrzec podobieństwa i różnice pomiędzy systemami różnych państw. Podobieństwa związane z historią, położeniem geograficzny, ustrojem politycznym. Francja i Algieria, Wielka Brytania i Indie.

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (30.03.2010):

1. traktat amsterdamski – nie naruszając innych przepisów tego traktatu w granicach uprawnień przekazanych wspólnocie, Rada, działając zgodnie z propozycjami Komisji i po konsultacji
   z Parlamentem Europejskim, może obejmować stosowane działania aby zwalczać dyskryminację z powodu płci, pochodzenia rasowego lub etnicznego, religii lub wyznania, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej.

2. Proces Boloński – szkolnictwo wyższe

3. Proces Kopenhadzki – szkolnictwo zawodowe

4. Proces Madrycki – osoby niepełnosprawne

Modele edukacyjne osób z niepełnosprawnością:

1. Jednej ścieżki - Grecja, Hiszpania, Włochy, Portugalia, Szwecja, Norwegia, Cypr. Istnienie jednego typu rozwiązania edukacyjnego.

2. Dwóch ścieżek – Belgia, Holandia, Bułgaria, Rumunia, Łotwa. Dwa rodzaje systemu. Np. szkolnictwo ogólne i specjalne.

3. Wielu ścieżek – Dania, Niemcy, Francja, Irlandia, Luksemburg, Austria, Finlandia, Wielka Brytania, Islandia, Lichtenstein, Czechy, Estonia, Litwa Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry. Szkolnictwo specjalne, integracyjne i edukację ogólnodostępną – włączającą.

Inna typologia modeli:

1. Segregacyjny

2. Integracyjny

3. Włączający

POLSKA: Reforma kształcenia specjalnego – 2001 r. Po 1989 uchwalono ustawę o systemie oświaty, która zakładała wprowadzenie kształcenia integracyjnego. 1993 – wprowadzenie klas i szkół integracyjnych.

ŚWIAT

• Integracja wprowadzona 1969 w Danii. Szkoła ludowa – kształcenie podstawowe i średnie.

• USA – integracja 1975

• Wochy – 1977 – wprowadzenie integracji, likwidacja klas specjalnych

Formy organizacyjne kształcenia:

1. Szkoła specjalna

2. Szkoła specjalna współpracująca

3. Klasa specjalna

4. Klasa specjalna współpracująca

5. Zwykła klasa z dodatkowym nauczaniem

6. Klasa integracyjna z nauczycielem wspierającym

7. Zwykła klasa z doradcą

8. Zwykła klasa o zredukowanej liczebności

9. Zwykła klasa

Edukacja włączająca – proces, od którego nie ma i nie powinno być odwrotu

• Włochy, Kanada, UK, USA, Skandynawia – nawet w przypadkach głębszej oraz wielorakiej niepełnosprawności integracja jest możliwa i odnosi skutki

• Przekonstruowanie całego systemu, aby każdy niezależnie od potrzeb mógł znaleźć przestrzeń do rozwoju w systemie edukacyjnym.

Nieprzystosowanie społeczne

Wszelkie formy wadliwego stosunku do innych ludzi wypływającego z różnych zaburzeń emocjonalnych oraz defektów w tym zakresie. K. Pospieszyl

Wedle innej definicji do grupy niedostosowanych społecznie zaliczamy te dzieci, u których zaburzenia w zachowaniu występują w stopniu tak silnym i głębokim, że utrudnia im to lub wręcz uniemożliwia normalne współżycie z innymi ludźmi.

O nieprzystosowaniu świadczy niezgodność zachowań jednostki z powszechnie obowiązującym systemem norm i wartości w danym społeczeństwie, skutkiem czego w skali makro jest zaburzenie ładu i porządku społecznego, a w skali mikro ograniczenie swobody i autonomii jednostki. L. Pytka

Modele pracy:

1. Izolacyjny

2. Izolacyjno-terapeutyczny

3. Półwolnościowy

4. Wolnościowy

5. Mieszany

Wskazane modele wyznaczają kształt systemów pracy z niedostosowanymi społecznie: izolacyjno-dyscyplinarny, socjalizacyjno-pedagogiczny, indywidualny, homogeniczny, komplementarny.

Nauczyciele w Europie:

Spotkania w Helsinkach (1987) i Lichtensteinie (1988) podpisane dokumentów, w których postulat wyższego wykształcenia dla nauczycieli, przyjęto jako docelowy.

Modele kształcenia nauczycieli:

1. Model etapowy – kształcenie teoretyczne potem praktyczne (lub odwrotnie) Niemcy

2. Model równoległy – teoria wraz z praktyką

Kształcenie uniwersyteckie – Niemcy, Wielka Brytania, Belgia, Dania, Portugalia, Polska

Kształcenie w specjalistycznych instytutach i szkołach pedagogicznych – Włochy, Luksemburg, Francja

Czas trwania:

1. 4 lata – Anglia, Walia, Irlandia, Włochy

2. 5 lat – Grecja, Portugalia, Belgia

3. 6 lat – Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy

4. 7 lat – Luksemburg.

Model scenatralizowany – Francja, Belgia. Nauczyciel jest przydzielany tam, gdzie jest potrzebny.

Zakres przygotowania:

1. Jednoprzedmiotowe – Bułgaria

2. Dwuprzedmiotowe – Włochy, UK, Polska

3. Wieloprzedmiotowe – Niemcy, Dania, Hiszpania

Filary polityki:

1. Uczyć się, aby wiedzieć

2. Uczyć się uczyć

3. Uczyć się, aby być

4. Uczyć się, aby działać

5. Uczyć się, aby żyć wspólnie

6. Uczyć się dla przyjemności

7. Uczyć się przez całe życie