Kultura starożytnej Grecji
Kultura starożytnej Grecji zaczęła rozwiją się po upadku kultury mykeńskiej której to przyczyną upadku był najazd Dorów. Czas jej trwania określa się na lata od ok. 1200 r. p.n.e. do I w. p.n.e. Kończy się wraz z podbojem Grecji przez Rzymian. Przez cały ten okres Grecy wykształcili swą własną kulturę po której zostały liczne ślady w postaci zabytków. Terenem ich działalności był Półwysep Bałkański, wyspy Morza Egejskiego, Azja Mniejsza, południowa Italia.
Pierwszym okres był okres archaiczny to najstarszy z trzech etapów rozwoju sztuki w rejonie basenu Morza Egejskiego. Początki sięgają najazdu Dorów na Peloponez w XII wieku p.n.e. i wiązanego z nim upadku kultury mykeńskiej. Wydarzenia kończące ten pierwszy okres związane są z początkiem II wojny perskiej, a ściślej z bitwą pod Salaminą oraz zniszczeniem Aten w 480 p.n.e. Głownymi zabytkami tego okresu są : ceramika malowana we wzory geometryczne, drobne figurki z terakoty, brązu i kości słoniowej, architektura -domy i małe świątynie w typie megaronu. Z wieku VIII pochodzą wazy dipylońskie. Zostały odnalezione w pobliżu bramy Dipylon w Atenach. Są to wysokie, czasem nawet do ok. 2,0 m wysokości, naczynia ustawiane jako nagrobki na ateńskim cmentarzu.
Kolejnym okresem był okres klasyczny V - IV p.n.e. Charakteryzuje umiar, harmonia, logika i jedność kompozycji. Powstawały miasta (Milet, Pireus) na planie prostokąta z wytyczoną siatką ulic. Powstała rzeźba która miał ukazywać ruch , pewien moment(Dyskobol Myrona). Malarstwo ścienne reprezentowane było przez Polignota i Mikona. Z tego okresu mamy również czerwonofigurowe malarstwo wazowe. W płaskorzeźbie osiągnięto pełnię greckiej doskonałości wyrażającą się w podporządkowaniu szczegółów całości kompozycji. W czasach panowania Peryklesa Ateny stają się miastem artystów. Tworzyli tutaj wówczas : architekci (Iktinos, Kallikrates), rzeźbiarze (Fidiasz, Alkamenes z Lemnos) i malarze (Agatarchos z Samos, Apollodoros). To wówczas następuje wykształcenie się ze stylów jońskiego i doryckiego stylu korynckiego. Poliklet z Argos, znany także z opracowania matematycznego kanonu ciała ludzkiego, przeszedł do historii jako twórca posągów atletów z brązu. Następuje rozwój architektury. W IV wieku w rzeźbie pojawia się nowy motyw - akt kobiecy. Największymi twórcami tego okresu byli; : Kefisodotos, Praksyteles, Skopas, Leochares, Bryaksis z Karii, Lizyp -twórca nowego kanonu proporcji (Apoksyomenos). Tematyka malarstwa została wzbogacona o rodzajowe przedstawienia wątków mitologicznych, martwą naturę i erotyki. W malarstwie sceny i postacie przedstawiane są realistycznie. Biegłość techniki pozwalał nawet na iluzjonizm. Nurt ten reprezentowany był przez Zeuksisa, Parrasjosa, Apellesa z Kolofonu.
Kolejnym okresem który następuje po klasycznym jest okres helleński (323-30 r. p.n.e.) Atenach wraz z utratą niezależności polis od wpływów zewnętrznych zakończyła sięepoka, w której pisarze skupiali się na sprawach bieżących, często atakując wprost przywódców politycznych, jak to czynili autorzy tworzonych w V wieku p.n.e. komedii. Obecnie komediopisarze tacy jak Menander (około 342-289 p.n.e.) i Filemon (około 360-263 p.n.e.) przedstawiali sprawy nie tracące aktualności w żadnej epoce. Nastąpił dalszy rozwój urbanistyki i budownictwa użytkowego. Jednym z czołowych urbanistów okresu hellenistycznego był architekt macedoński Deinokrates, projektant Aleksandrii. . Przy rozwiązywaniu układów urbanistycznych przestrzegano zasad opracowanych już w V wieku p.n.e. przez Hippodamosa z Miletu. Powstawały nowe świątynie. Pojawiło się na szerzas skale budownictwo mieszkalne. Hellenistyczni rzeźbiarze i malarze, podobnie jak współcześni im poeci, kładli w swoich dziełach nacisk na emocje i wewnętrzne przeżycia przedstawianych postaci. Artyści epoki klasycznej na ogół nadawali twarzom wyraz niebiańskiego spokoju, będącego raczej wizją idealną niż zapisem rzeczywistości. Rzeźbiarze hellenistyczni, niezależnie od rodzaju przedstawienia, starali się ukazywać uczucia w sposób bardziej realistyczny. W słynnym portrecie Aleksandra Wielkiego jego twórca, Lizyp, uchwycił żarliwe wizjonerstwo młodego zdobywcy. W rzeźbie pojawia sięrealizm i ekspresja(Ołtarz Pergameński, Nike z Samotraki. Drobna plastyka reprezentowana jest przez małe figurki terakotowe z Tanagry. Na zamówienie tworzone były oficjalne portrety, niektóre przetrwały w rzymskich kopiach, np. portret Berenike II jako rzymska mozaika. Malarstwo ścienne oparte było przede wszystkim na technice temperowej a sztalugowe na enkaustycznej. Hellenistyczni twórcy jako pierwsi zaczęli ukazywać abstrakcyjne idee w postaci pewnych określonych wyobrażeń. Jednym z najwspanialszych dzieł tego okresu jest latarnia morska w Faros. Jest ona uznawana za jeden z siedmiu cudów świata.
Okres rzymski (I-IV w.) coraz częściej sztuka grecka staje się anonimowa. Coraz częściej wchodzi w utarte schematy. Nie przyniosła ona większych osiągnięć (wyjątek portret rzymski), ale pozwoliła na upowszechnienie osiągnięć sztuki greckiej w całym basenie Morza Śródziemnego i krajach ościennych. Jednym z najsłynniejszych dzieł tego okresu jest rzeźba Zeusa.
PORZĄDEK DORYCKI
Porządek dorycki (styl) to jeden z najbardziej znanych porządków architektonicznych czasów starożytnych. Charakteryzuje się on ciężkimi proporcjami, surowością i monumentalizmem. Walory artystyczne ustępowały w nim miejsca funkcjonalizmowi. Ukształtował się w okresie archaicznym (VII-VI wiek p.n.e.). Wiąże się z przejściem z pierwotnego budownictwa z gliny, drewna i trzciny do architektury kamiennej. Porządek cechują ciężkie konstrukcje, surowość i monumentalność. Kolumny są masywne stwarzają wrażenie mocnych i solidnych. Kolumna w stylu doryckim nie ma bazy (stoi bezpośrednio na stylobacie - najwyższym stopniu podbudowy świątyni). Zwęża się ona ku górze w okolicach środka przybiera najszerszy kształt. a Głowica (kapitel) składa się z poduszki (echinus) przykrytej kwadratową płytą - abakusem. Trzon pokrywało 18-20 żłobień z ostrymi zakończeniami (kanelury). Słabo zdobiony kapitel tworzyły tylko echinus i abakus. Zabiegi z poszerzeniem kolumn nie były jedynymi stosowanymi przez architektów greckich. Belkowanie składało się z gładkiego architrawu, fryzu tryglifowo-metopowego oraz gzymsu zakończonego często simą (rynną) zdobioną rzygaczami i antefiksami. Styl ten rozpowszechnił się na greckim lądzie i koloniach. Przykłady kolumn doryckich możemy zaobserwować w następujących zabytkach; Partenon na Akropolu w Atenach, świątynia Ateny na Eginie, świątynia Zeusa w Olimpii, świątynia Posejdona w Paestum. Ze względu na trudności podczas stawiania tych kolumn zaniechano ich stosowana i z czasem zaczęto stosować bardziej lżejsze konstrukcje
PORZĄDEK JOŃSKI
Powstał w Azji Mniejszej na przełomie VII i VI w. p.n.e. pod wpływem budownictwa ludów Wschodu. Jego cechy charakterystyczne to lekkość, smukłe proporcje, bogate zdobienia. Ponadto baza była oparta na plincie: w wariancie attyckim trójczłonowa złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi, albo w wariancie małoazjatyckim - wieloczłonowa, dowolnie zestawiona z torusów i trochilusów. Kolumna stoi na profilowanej bazie, trzon kolumny żłobkowany (24 kanelury oddzielone od siebie listewkami) i nieznacznie tylko wybrzuszony; głowica bardzo ozdobna, składa się z 2 połączonych wolut (ślimacznic); architraw podzielony na 3 części, nad nim znajduje się fryz gładki lub pokryty dekoracją reliefową. Głowne przykłady takich kolumn obserwujemy w następujących miejscach (świątynia Nike Apteros i Erechtejon na Akropolu w Atenach, świątynia Apollina w Didymach koło Miletu w Azji Mniejszej, świątynia Apollina w Pergamonie). Styl ten dominował głównie w Azjii mniejszej choć w samej Grecji mamy jego przykłady.
PORZĄDEK KORYNCKI
Ukształtował się najpóźniej( V i IV w. p.n.e.) i różnił się od stylu jońskiego odmienną proporcją kolumny(smuklejsza) i dekoracją głowicy. Pełnie swego rozkwitu przeżywał pod panowaniem rzymskim. Według legendy przytoczonej przez Witruwiusza kapitel koryncki został wynaleziony przez architekta Kallimacha, gdy zauważył on że kosz ofiarny ustawiony na grobie młodej dziewczyny porósł akanetm. Głowne jego cechy to smuklejsze kształty niż w poprzednich przypadkach. Bogate zdobienia pokrywają jej trzon. Baza jest złożona z dwóch torusów i trochilusu między nimi. Cechą najbardziej wyróżniającą styl koryncki jest głowica. Ma ona kształt koszyka (kalatosu) uformowanego z dwóch rzędów liści akantu mocno rozchylonych na zewnątrz, powyżej liści znajdują się cztery pojedyncze woluty podtrzymujące abakus. Pomiędzy nimi znajdują się jeszcze inne woluty. Układ belkowania podobny jest do stylu jońskiego. Składa się z trójczłonowego architrawu na którym opiera się zdobiony fryz ciągły. Powyżej znajdowała się najwyższa część czyli gzyms wieńczący.
Akropol ateński
Był on ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę. W okresie późniejszym Akropol stał się miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym uległy zniszczeniu podczas wojen perskich. Wybudowanao tutaj kompleks świątyń takich jak: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Kompleks tych budowli tworzy jeden z najwspanialszych zespołów architektonicznych starożytności i pozostał prawie niezmieniony do dzisiaj. Jedynie w okresie rzymskich zbudowano tu świątynię Romy i Augusta.
Erechtejon - jest to świątynia w porządku jońskim zbudowana na cześć bohatera Erechteusza, poświęcona Posejdonowi i Atenie;
Apteros (Nike bezskrzydła) powstała ok. 450 p.n.e.-421 p.n.e., - świątynia Ateny w stylu jońskim; typ świątyni- amfiprostylos (dwustronna kolumnada) czterosłupowy;
Propyleje (Propyleie) - jest to budowla umieszczona na wejściu na wzgórze budowla wejściowa.
Pinakoteka - zbiór obrazów, dzieł sztuki, magazyn, skarbiec
Partenon- słynna świątynia Ateny Partenos (\"dziewicy\") na Akropolis ateńskiej, wzniesiona w latach 447-432 p.n.e. z inicjatywy Peryklesa przez Iktinosa i Kallikratesa na miejscu dwóch starszych świątyń: Hekatompedonu z ok. 570-550 p.n.e. i nie dokończonego tzw. Starszego Partenonu z ok. 488-480 p.n.e., zburzonego przez Persów.
Klasyczne dzieło architektury attyckiej, łączące porządek dorycki z elementami jońskimi. Partenon wzniesiony został z marmuru pentelickiego na trzystopniowej podbudowie (stylobacie) w typie doryckiego peripterosu (8 na 17 kolumn) z płytkim pronaosem i opistodomosem o 6 kolumnach in antis.
Flizofoia
Filozofia (gr. φιλοσοφία philosophia) oznacza dosłownie "umiłowanie mądrości". Określenie to i jego znaczenie pochodzi prawdopodobnie od matematyka i filozofa Pitagorasa żyjącego w VI wieku p.n.e., obecnie termin jest używany w różnych znaczeniach. W starożytności filozofia utożsamiana była z wiedzą, której źródłem jest ciekawość, zdziwienie światem (Platon, Arystoteles) oraz wątpienie. Inspiracją do filozofii była także świadomość śmiertelności, skłaniającą do pytania o sens życia. Początki filozofii europejskiej związane są z Grecją, gdzie pojawiły się w VI wieku p.n.e. pierwsze poglądy - przy całej swej naiwności - stricte filozoficzne (Tales z Miletu, Anaksymander, Pitagoras, Zenon z Elei), a następnie w IV wieku p.n.e. szkoły filozoficzne (m.in. sofiści, cynicy, cyrenaicy) i pierwsze wielkie systemy filozoficzne (Platon, Arystoteles). Po okresie hellenistyczno-rzymskim (stoicyzm, epikureizm, sceptycyzm) punktem zwrotnym w dziejach filozofii staje się problematyka wniesiona przez chrześcijaństwo. W VI w p.n.e. - powstaje głównie filozofia przyrody, podstawowym pytaniem jest "skąd pochodzi świat?", ma ona charakter kosmologiczny, rzadko zdarzają się zagadnienia związane z człowiekiem. Filozofia ta rozwijała się głównie na terenie wysp jońskich oraz na Sycylii (filozofia bardziej mitologiczna). I tak jednym z ważniejszych zagadnień filozofii, jakim były pytania o prawa rządzące wszechświatem, o to, czym jest materia, z czego zbudowany jest świat i jakie prawa nim rządzą, zajęły się nauki przyrodnicze, takie jak fizyka, chemia czy biologia. Inną grupą zagadnień filozofii - dotyczących człowieka i społeczeństwa - zajmują się nauki humanistyczne, takie jak psychologia, lingwistyka i socjologia
ARYSTOTELES ZE STAGIRY (384-322 p.n.e.)- filozof, najwszechstronniejszy z myślicieli greckich, uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Wielkiego; założyciel własnej szkoły filozoficznej Likejon (perypatetycy). Był filozofem o bardzo szerokich zainteresowaniach o czym świadczą jego dzieła. W przeciwieństwie do Platona, realista zaprzeczający istnieniu świata idei, a nawet gdyby takowy istniał na nas nie ma żadnego wpływu. odrzucił istnienie idei samych w sobie. Uchodzi za ojca logiki. Jest pierwszym porządkującym wiedzę naukową i teorię wiedzy. Przeciwnie niż Platon, twierdził, że nie istnieją idee poza jednostkowymi rzeczami. Uznawał, że wiedza zawarta jest w pojęciach ogólnych. - Byt jest jednostkowy, a wiedza ogólna. Arystoteles podzielił naukę na dwa działy:
1) logikę - zajmującą się wiedzą ogólną
2) metafizykę - naukę o bycie
Platon (gr. Πλάτων, Plátōn, 427-347 p.n.e.) powszechnie uznawany jest za jednego z najwybitniejszych filozofów starożytności. Był twórcą systemu filozoficznego zwanego obecnie idealizmem platońskim. Jego dzieła bez wątpienia stanowią najważniejszą część spuścizny IV wieku. Proces i skazanie Sokratesa najwyraźniej przekonały Platona, że w ustroju demokratycznym obywatele są niezdolni do wzniesienia się ponad swoje partykularne interesy dla poznania prawd uniwersalnych. Swój ideał państwa wyrażony później w Rzeczpospolitej i Prawach zamierzał urzeczywistnić w kierowanych przez tyrana Dionizjusza Syrakuzach. Celem państwa jest dążenie do doskonałości, której rezultatem będzie zespolenie wszystkich myśli. Dlatego dla poetów mających chwiejne nastroje Platon nie przewidywał miejsca w swym idealnym państwie. Jego zdaniem jedynym realnym światem jest świat idei, świat materialny zaś jest jedynie jego odbiciem. W kosmologii stał na stanowisku, że świat zbudowany z odwiecznej materii przez Demiurga został urządzony celowo i harmonijnie. Koncepcje Platona wywarły znaczny wpływ na rozwój filozofii staroż. oraz średniow. (chrześc.), stały się inspiracją późniejszych kierunków i szkół filozoficznych. Dzieła Platona niemal w całości przetrwały do naszych czasów; mają przeważnie charakter dialogów; do najważniejszych należą: Sofista, Polityk, Uczta, Fajdros, Gorgiasz, Teajtet, Państwo, Timajos, Fedon, Prawa.
GRECKIE PISMO
GRECKIE PISMO, pismo alfabetyczne, powstałe z pisma spółgłoskowego, zapożyczonego w IX w. p.n.e. od Semitów (Fenicjan) i wzbogacone o samogłoski; wiele odmian, łączonych w 3 grupy: pd. (Kreta, Tera, Melos), wsch. i zach.; pochodzą od niego pisma: etruskie, łacińskie., gruzińskie., ormiańskie., głagolica i cyrylica.
To właśnie w starożytnej Grecji narodziły się podstawowe gatunki literackie:
- Epika (VIII w. p.n.e.)
- Liryka (VII-VI w. p.n.e.)
- Dramat (V w. p.n.e.)
- Epigramat (III w. p.n.e.)
W literaturze greckiej można zauważyć, ze przeważały dzieła o tematyce religijnej, były to głownie mity i powiadania o bohaterach. Dopiero później zaczęto opisywać codzienne życie Greków oraz aktualne wydarzenia polityczne. Do najsławniejszych pisarzy i poetów greckich zaliczymy na pewno.
Homer (gr. Ὅμηρος Homeros) (VIII wiek p.n.e.) - grecki aoidos czyli bard. Był on greckim śpiewakiem wędrownym. Uważany jest za ojca poezji epickiej. Jest autorem poematów Iliady i Odysei. Grecka tradycja widziała w nim również autora epopei komicznej Batrachomyomachii (wg najnowszych teorii nie on jest jej twórcą) i Hymnów homeryckich. Nie zachowały się żadne wiarygodne wiadomości o jego życiu i, jak pisał badacz John Myres, żadne zdanie dotyczące Homera nie jest bezsporne. Niemniej, antyczni Grecy nigdy nie wątpili w jego istnienie. Tekst Iliady i Odysei podzielony został w III-I w. przed Chr. przez uczonych z Aleksandrii na 24 księgi. Wiadomo, że oba poematy powstały w wyniku rozwoju epiki rycerskiej tworzonej przez wędrownych aojdów. Pomimo różnic językowych czy stylistycznych łączy je podobna kompozycja, m.in. zindywidualizowany język bohaterów, homeryckie porównania.
. Sofokles (gr. Σοφοκλῆς) to obok Ajschylosa i Eurypidesa największy tragik starożytnej Grecji. autor ok. 120 sztuk (ok. 90 tragedii i 30 dramatów satyrowych), z których zachowało się 7 tragedii: Ajas, Antygona, Edyp król, Trachinki, Elektra, Filoktet, Edyp w Kolonie, 400 wierszy z dramatu satyrowego Tropiciele i ok. 1100 fragmentów. Sofokles czerpał tematykę gł. z twórczości poetów cyklicznych; na plan pierwszy wysuwał bohatera w pełni świadomego odpowiedzialności za swe czyny; w jego charakterze widział źródło konfliktów i od nich, nie od czynników zewnętrznych., uzależniał bieg wydarzeń;
Teatr
Wywodzi się z tradycji obrzędów ku czci bóstw , zwłaszcza związanych z obchodami święta Dionizosa. Widowiska te musiały być łatwo dostępne dla ludności, pierwsze sztuki wystawiano więc na wytyczonym u stóp wzgórza placu zwanym orchestra, a na jego środku ustawiano ołtarz (thymele). Orchestra miała początkowo kształt podobny do prostokąta. Z biegiem czasu wykształcił się model koła i tak już pozostało. Na nie występował chór i występowali tancerze. Publicznosc zasiadała na zboczu góry. Pózniej wprowadzono drewniane ławki. Po wpływem rosnącej liczby aktorów postanowiono stworzyć dla nich specjalną szatnię, w której mogli się przebierać. Około roku 465 p.n.e. przy orchestrze, naprzeciw theatronu, wybudowano budynek nazwany skene - inicjatorem tego przedsięwzięcia był Ajschylos. czasem przybyło bohaterów akcji, aktorzy przenieśli się z orchestry na proskeon. Po obu bokach orchestry znajdowały się paradne przejścia (parodos), służące do wprowadzania aktorów. Tespis w VI w. p.n.e. wprowadził pierwszego aktora i zbudował skene. Ajschylos na przełomie VI i V w. p.n.e. wprowadził drugiego aktora, zastosował prolog, opisy i opowiadania. W V w. p.n.e. Sofokles wprowadził trzeciego aktora, zwiększył obsadę chóru i jednocześnie zmniejszył jego rolę w akcji na rzecz przodownika chóru. Zerwał też z tematycznym związkiem poszczególnych części tetralogii. Również w V w. p.n.e. Eurypides zastosował monolog przedstawiający psychiczne przeżycia bohatera, a także wprowadził postaci kobiece. Po 460 r. pojawiają się dekoracje malowane, a także mechaniczne urządzenia pozwalające na niespodziewane pojawienie się aktora (deus ex machina) W okresie hellenistycznym skene zajmowała coraz więcej miejsca, stając się wreszcie wielkim, wielokondygnacyjnym budynkiem; zmniejszała się natomiast powierzchnia orchestry na rzecz także rozbudowywanego proskenion. Oprócz klasycznego dramatu istniały w Grecji widowiska przedstawiane przez zespoły wędrowne o charakterze farsowym (mim). Teatr grecki stworzył konwencje i formy kontynuowane przez teatr europejski do chwili obecnej. Najlepiej zachowanym teatrem greckim jest zbudowany około 330 p.n.e. teatr w Epidauros. Teatr zaprojektował Poliklet Młodszy. Widownia, rozmieszczona w 52 rzędach mogła pomieścić około 14 000 widzów.
W V w. p.n.e. ukształtowały się dwa podstawowe gatunki literackie dramatu: tragedia i komedia. W dramatach występował chór złożony z dwunastu lub piętnastu młodych ludzi i aktorzy, początkowo jeden później dwóch, wreszcie trzech. Grywali oni więcej niż jedną rolę stąd sztuki miały więcej niż trzy postacie. Aktorzy byli profesjonalistami chórzystów natomiast wybierano spośród ateńskiej młodzieży (tylko mężczyzn, kobiety nigdy pojawiły się na scenie, przedmiotem sporów jest to, czy nawet bywały na widowni). Przygotowano ich do określonego widowiska przez dłuższy czas. Dzięki temu teatr był także szkołą dla znacznej liczby ludzi. W czasie najważniejszego święta, o najbogatszym programie spektakli, potrzebowano na przykład około dwustu pięćdziesięciu chórzystów.
Igrzyska olimpijskie
W starożytnej Grecji zrodziły się igrzyska olimpijskie. Podczas uroczystości religijnych miał miejsce zawody sportowe. Towarzyszyły temu również występy poetów, muzyków i śpiewaków. Podczas trwanie igrzysk obowiązywał rozejm (gr. ekecheiria ). Największa sławą okryły się igrzyska ku czci Zeusa w Olimpii, rozgrywane co 4 lata. Od tych właśnie igrzysk przyjęto dzisiejszą zasadę rozgrywania ich co 4 lata. Pierwsza olimpiada odbyła się w roku 776 p.n.e. Przez pięć dni trwały igrzyska, a reszta była przeznaczona na wyruszenie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Pierwszym etapem uroczystości, jeszcze przed rozpoczęciem igrzysk było złożenie przysięgi przed posągiem Zeusa.
Zostały one zdjęte z życia publicznego w czasie cesarstwa rzymskiego, gdyż uznano je za przejaw kultu bogów pogańskich. Przewrócono dopiero w 1896 roku n.e. Tak więc zawodnicy składali ofiary bogu oraz przysięgali walczyć zgodnie z obowiązującym regulaminem zawodów. Jeśli któryś z zawodników złamałby obietnicę, czekał go niemiły los. Oprócz gniewu bożego i hańby wśród ludu, musiał postawić obok świątyni Zeusa posąg z brązu z wyrytym swoim imieniem i nazwiskiem. W drugim dniu igrzysk rywalizowali ze sobą młodzi chłopcy. W trzecim i czwartym dniu rozpoczynały się właściwe igrzyska. Rywalizowano w skoku w dal, zapasach, biegu na 200 metrów, rzucie dyskiem i oszczepem i wyścigach rydwanów. Piątego dnia nagradzano zwycięzców i świętowano. W starożytnej Grecji ogromną popularność miały też inne konkurencje, których celem było osiągnięcie bogactwa sprawności ruchowej, takie jak; tańce pływanie, wioślarstwo, gry w piłkę. Proces wynaturzenia starej tradycji igrzysk postępował po utracie przez Greków niepodległości. Mimo to wynaturzone igrzyska trwały do IV wieku p.n.e (w 393r cesarz Teodozjan zakazał igrzysk olimpijskich). Nowożytne letnie igrzyska olimpijskie odbywają się od 1896 roku (Ateny), a zimowe od 1924 (Chamonix). Odtąd nie odbyły się tylko trzy razy: w 1916 roku z powodu I wojny światowej, w 1940 i w 1944 z powodu II wojny światowej.
Medycyna
HIPOKRATES (ok. 460-377), słynny starożytny lekarz grecki. Nazwany został przez potomnych ojcem medycyny. Swe metody opierał na zasadach racjonalnych. Kierował się przede wszystkim troską o chorego. Z obserwacji i badań wyciągał wnioski na przyszłość. Leczenie miało polegać na wspomaganiu naturalnych procesów zdrowienia, a naczelną zasadą było nieszkodzenie choremu (łac. primum non nocere - po pierwsze nie szkodzić). Wyróżnił w organizmie cztery podstawowe soki (płyny, "humory"): krew, żółć, śluz, żółć czarną (prawdopodobnie była to krew żylna). Hipokrates podzielił ludzi na 4 grupy, z których każda reprezentowała swoisty typ: Sangwinik, Choleryk, Flegmatyk. Spod jego ręki wyszły traktaty "O powietrzu, wodach i okolicach", w którym opisywał znaczenie środowiska dla zdrowia człowieka. W pracy na temat diety przedstawił znaczenie właściwego odżywiania się, "Aforyzmy" to rozprawa zawierająca twierdzenia i zasady medyczne, a na "Prognozy koskie" złożyło się całe doświadczenie lekarskie Hipokratesa. Wprowadził dietę i higienę jako środki profilaktyczne. Zwalczał również takie przesądy jak ten, że epilepsję wywołuje opętanie przez demona.