Wybrane dzieła renesansowe

AUTOR	DZIEŁO	TEMATYKA	MOTYWY, TOPOI, WZORCE
Jan Kochanowski	Pieśń II z Ksiąg pierwszych (Serce roście, patrząc na te czasy)	refleksyjno-filozoficzna	wzorzec ziemianina, horacjanizm
	Pieśń III i z Ksiąg wtórych (Nie wierz Fortunie)		motyw Fortuny, motyw cnoty
	Pieśń V z Ksiąg wtórych (O spustoszeniu Podola)	patriotyczna (polityczno-obyczajowa)	wzorzec obywatela-reformatora, tyrteizm
	Pieśń IX z Ksiąg wtórych (Nie porzucaj nadzieje)	refleksyjno-filozoficzna	motyw Fortuny, topos theatrum mundi, topos Deus ridens, filozofia stoicka
	Pieśń XI z Ksiąg wtórych (Stateczny umysł pamiętaj zachować)		horacjanizm, horacjański złoty środek
	Pieśń XII z Ksiąg wtórych (Pieśń o cnocie)		motyw cnoty, służba ojczyźnie, połączenie stoickiej cnoty z cnotą chrześcijańską
	Pieśń XIV z Ksiąg wtórych (Wy, którzy Pospolitą Rzeczą władacie; Pieśń II chóru w Odprawie Posłów Greckich)	polityczna	ideał władcy-pasterza, wzorzec obywatela-reformatora, wzorzec władcy
	Pieśń XIX z Ksiąg wtórych (Pieśń o dobrej sławie)	refleksyjno-filozoficzna	motyw non omnis moriar,
	Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych (Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony)	autotematyczna	topos poeta doctus, horacjanizm (parafraza Ody do Mecenasa), exegi monumentum, non omnis moriar
	Pieśń XXV z Ksiąg wtórych (Hymn; Czego chcesz od nas Panie)	religijna	topos Deus artifex, topos Deus creator, topos Deus faber (mistrz, rzemieślnik), Bóg-Pan świata, manifest klasycyzmu rensansowego
	Pieśń świętojańska o Sobótce – pieśń Panny XI i Panny XII	sielankowa	stoicyzm, topos Arkadii (kraina szczęścia)
	Tren IX	żałobna, kryzys światopoglądowy	motyw stoickiej Mądrości (sarkazm), topos poeta doctus, motyw śmierci, motyw żalu/rozpaczy
	Tren X		topos ubi est?, topos poeta doctus, topos Arkadii (poszukiwanie), motyw śmierci, motyw żalu/rozpaczy
	Tren XI		motyw cnoty, motyw śmierci, motyw żalu/rozpaczy
	Do gór i lasów	autobiograficzna	epikureizm
	Na swoje księgi	autotematyczna
	Do fraszek
	Do Hanny	miłosna
	Na lipę	pochwalna
	Na most warszawski
	Na zdrowie
	Ku Muzom		exegi monumentum, nawiązanie do Horacego
Jan Kochanowski	Na dom w Czarnolesie	refleksyjna	topos Deus faber, ojczyzna-ojcowizna
	O żywocie ludzkim		topos theatrum mundi, topos Deus ridens
	Do snu
	Na Konrata	satyryczna
	Na gospodarza
	Raki		motyw kobiety
	Na nabożną
	Na sokalskie mogiły	patriotyczna
	O doktorze Hiszpanie	biesiadna (obyczajowa)
	Modlitwa o deszcz	religijna	Bóg-Pan Ziemi
	Człowiek boże igrzysko		topos człowieka-Bożego igrzyska, topos theatrum mundi, topos Deus ridens
Biernat z Lublina	Praca bogactwa czyni (bajka 18 z Żywotu Ezopa Fryga)	refleksyjna	wzorzec mieszczanina
	W cnocie ślachectwo zależy (bajka 24 z Żywotu Ezopa Fryga)
	Bez prace nie będą kołacze (bajka 132 z Żywotu Ezopa Fryga)
	Kto miłuje księgi, nie miewa tęskności (bajka 168 z Żywotu Ezopa Fryga)
Giovanni Boccaccio	Sokół (Dekameron­ – dzień piąty, opowieść dziewiąta)	miłosna	humanizm, motyw śmierci, motyw nieodwzajemnionej miłości
Łukasz Górnicki	Dworzanin polski	polityczno-refleksyjna	wzorzec dworzanina
Niccolò Machiavelli	Książę	filozofia polityczna	makiawelizm (cel uświęca środki), wzorzec władcy
Giovanni Pico della Mirandola	Mowa o godności człowieka	refleksyjno-filozoficzna	antropocentryzm, topos Deus artifex
Andrzej Frycz Modrzewski	Rozważań o poprawie Rzeczypospolitej ksiąg pięć (O naprawie Rzeczypospolitej)	patriotyczna (polityczno-obyczajowa)	wzorzec obywatela-reformatora, motyw władzy, motyw ojczyzny
Francesco Petrarka	Jeśli nie masz miłości… (sonet ze zbioru pieśni pt. Canzoniere)	miłosna	topos donna angelicata, petrarkizm
Mikołaj Rej	Żywot człowieka poczciwego	refleksyjno-pochwalna	wzorzec szlachcica-ziemianina, topos Arkadii
	Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem, a Plebanem	społeczno-obyczajowa	po raz pierwszy szlachcic staje w obronie chłopa, motyw wsi
Piotr Skarga	Kazania sejmowe	patriotyczna (polityczno-obyczajowa)	topos ojczyzny-matki, topos ojczyzny-tonącego okrętu, motyw mądrości