Architektura starożytnej Grecji i Rzymu
Rzymie, który podkreślił kolumnę i fronton .Grecka architektura opierała się głównie na konstrukcji słupowo ryglowej. Z kolumnami przenoszenia obciążenia.Konstrukcja drewniana została zastąpiona w marmurem i kamieniem. Kolumna, w skali jednostki ludzkiej, była używana jako moduł dla wszystkich ze świątyń.Porządek dorycki powstał najwcześniej, pozostał ulubieńcem greckich kolonii lądu. Prządek joński opracowano we wschodniej Grecji na kontynencie był używany głownie do mniejszych świątyń i wnętrza. Najważniejszym osiągnięciem dla architektury greckiej był akropol w Atenach pod koniec V w.p.n.e zaczęły powstawać Teatry najstarszy kamienny teatr Dionizosa. Rzymianie używali greckich zamówień kolumn, dodali jeszcze dwa osobne porządki; toskański i kompozytowy. Koryndzki był najpopularniejszy. Greckie świątynie były były izolowane i prawie zawsze w obliczu wschód-zachód, zaś rzymskie były sytuowane w stosunku do innych budynków.Odkrycie betonu ogromnie ułatwiło budowę łuku, sklepienia oraz kopuły np. Panteon, również w innych obiektach użyteczności publicznej takich jak bazyliki, łaźnie, termy, amfiteatry oraz łuki triumfalne. Architektura klasyczna może również odnosić się do architektury późniejszych okresów, która zawiązuje się w greckich lub rzymskich formach


Najstarszy jest porządek dorycki, który powstał w VII wieku p. n. e. i występował głównie w Grecji i koloniach zachodnich, na przykład na Sycylii i w południowej Italii. Kolumna dorycka charakteryzowała się wybrzuszonym i żłobkowanym trzonem, pozbawiona była bazy, jej głowica miała prostą formę geometryczną.

Około stu lat później na wyspach Morza Egejskiego wykształcił się bardziej dekoracyjny porządek - joński. Jego charakterystycznymi cechami były woluty (ślimacznice) na głowicach oraz akroteria. Kolumny jońskie różniły się od doryckich tym, że były smuklejsze i posiadały profilowaną bazę.

Kolejny porządek - koryncki powstał w Atenach w V wieku p. n. e. Kolumny korynckie były najbardziej smukłe i charakteryzowały się bogato zdobionymi kapitelami. Ważną ozdobą korynckich głowic były liście akantu, rośliny rosnącej w krajach basenu morza śródziemnego.


Okres klasyczny w sztuce starożytnej Grecji to drugi z etapów, na które zazwyczaj dzieli się czas trwania i rozwoju sztuki na terenach zamieszkanych przez ludy greckie, czyli na obszarach należących głównie do basenu Morza Egejskiego. Jako wydarzenie rozpoczynające ten okres przyjmowana jest data bitwy pod Salaminą (480 p.n.e.) a wydarzenia kończące go wiązane są z datą śmierci Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e., po której nastąpił stopniowy podział jego imperium.


Podczas odbudowy Akropolu, oprócz stosowanego wcześniej porządku doryckiego, zastosowano elementy porządku jońskiego. Po raz pierwszy na Akropolu, przy budowie Partenonu (447 – 432 p.n.e.). Innym elementem jońskim był fryz ciągły, tzw. procesja panatejska, dekorująca ściany wewnątrz celli. Krzywizny pionowe i poziome korygowały zniekształcenia powstające przy oglądaniu budowli. Są to, stosowane już w okresie archaicznym, wybrzuszenie stylobatu i belkowania, nachylenie ku środkowi kolumn i zastosowanie entazis (lekkiego wybrzuszenia kolumn w dwóch piątych wysokości).


Innym przykładem łączenia różnych porządków architektonicznych jest zbudowana przez Iktinosa, w 420 p.n.e. świątynia Apollina w Bassai. Architekt użył kolumn w porządku doryckim – do kolumnady zewnętrznej, wewnątrz celli zastosował półkolumny jońskie wydzielające wnęki (zamiast tradycyjnie stosowanych naw bocznych) i jednej kolumny korynckiej oddzielającej adyton od pomieszczenia celli. Jest to najstarszy znany przykład zastosowania porządku korynckiego w architekturze starożytnej Grecji. Całości dopełnia fryz ciągły z przedstawieniami walk centaurów i Amazonek.



W architekturze rzymskiej stosowano cztery zasadnicze porządki zapożyczone ze wzorów etruskich i greckich: toskański (etruski), dorycki, joński i koryncki. We wszystkich występuje kolumna, belkowanie i wspólne elementy, jak: płyta kwadratowa, na której spoczywała baza kolumny, silnie wysunięty gzyms i wyższy niż w Grecji tympanon (przyczółek). Porządek toskański był najprostszy. Trzon kolumny bez rowków posiadał bazę i kapitel; architraw nad kolumną był gładki. W porządku rzymsko-doryckim trzon kolumny smuklejszy od greckiego, gęściej żłobkowany, spoczywa na bazie.

Porządki: rzymsko-joński i rzymsko-koryncki nie różnią się prawie od greckich; są jednak bogaciej dekorowane. Zamiłowanie Rzymian do bardzo ozdobnych form znalazło swój wyraz we własnym porządku zwanym kompozytowym (złożonym). Polega on na zestawieniu dolnej części głowicy korynckiej składającej się z dwóch rzędów liści akantu z jońską w górnej części, której woluty łączą się w czterech narożnikach. Inne elementy i proporcje tego porządku nie różnią się od korynckiego. Oprócz kolumn Rzymianie stosowali często pil astry. Są to płaskie, filary przyścienne, wystające ze ściany na 1 /6 swojej szerokości. Pełnią one funkcję podpory i dekoracyjnego rozczłonkowania ściany. Mają bazę i odpowiednio ukształtowaną głowicę.

Jako podwyższenie pod słupy, pilastry i filary występuje nie znany w Grecji postument z bazą i zwieńczony małym gzymsem. Nadaje on całości smuklejsze proporcje. W tym samym celu nad gzymsem budynków Rzymianie wykonywali pasy muru zakończone profilem, zwane attyką.

W rozwiązywaniu przekryć największym osiągnięciem budowniczych rzymskich było wznoszenie i udoskonalenie sklepień.

Stosowali oni sklepienie kolebkowe (beczkowe) oparte na po dłużnych, mocnych murach zabezpieczających przed działaniem sił rozporowych sklepienia.

Sklepienie krzyżowe (otwarte) powstało z przecięcia pod kątem prostym dwóch jednakowych sklepień kolebkowych. Na liniach przecięcia kolebek skupione są wszystkie siły rozpierające podstawę. Zbiegają się one na narożach, w których cały ciężar sklepienia przejmuje podpierający je mur, słupy lub filary.

Sklepienie klasztorne (zamknięte) powstało z czterech różnych wycinków dwu przecinających się sklepień kolebkowych. Sklepienie to przenosi swój ciężar na cały obwód murów. Rzymianie stosowali też sklepienie żaglowe oparte na kwadracie wpisanym w koło, promieniem tworzącym kopułę. Sklepienie to podobnie jak sklepienie krzyżowe, przecina ściany linią półkolistą. Wszystkie te sklepienia wznoszono nad pomieszczeniami kwadratowymi.

Kopuła o kształcie półkuli wymagała oparcia na obwodzie koła; można było ją też oprzeć na wieloboku. Miała ona zmienną grubość. Kopuły budowano z kamieni lub cegieł o kształcie zbieżnym.

W architekturze rzymskiej jako elementy konstrukcyjne występowały też łęki. Ponieważ łęk może podtrzymywać mur o większej rozpiętości niż belka kamienna, umożliwiło to zwiększenie rozpiętości między kolumnami. Słynne rzymskie mosty i akwedukty mają w swej konstrukcji łęk jako element podstawowy.