Wykład nr 2 z dn. 15 października 2011r.
Osoby fizyczne:
Zdolność prawna – możność bycia podmiotem praw i obowiązków w świetle kodeksu cywilnego, przysługuje każdemu kto podlega polskiej jurysdykcji, nie jest to stopniowane albo je się ma lub nie; przyznaje się ją od chwili urodzenia, a traci w chwili śmierci; nasciturus – osoba nienarodzona; np. dziedziczenie : art. 927 KC :
§1
Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
§2
Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
Zdolność do czynności prawnej – zdolność do tego aby własnym działaniem lub zaniechaniem , stać się podmiotem prawnym. Przysługuje osobom pełnoletnim, o ile nie zostały ubezwłasnowolnione. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby od 13 do 18 roku życia oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Osobą pełnoletnią może być kobieta w wieku 16 lat, która wyszła za mąż, za uprzednią zgodą sądu. Istnieje możliwość pozbawienia zdolności do czynności prawnej, poprzez ubezwłasnowolnienie, ale nie można jej się zrzec. Art. 13 – 16 KC (przesłanki ubezwłasnowolnienia częściowego i całkowitego):
Art. 13.
§1
Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
§2
Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Art. 14.
§1
Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§2
Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
Art. 15. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Art. 16.
§1
Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
§2
Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustala się opiekuna, a dla częściowego ubezwłasnowolnienia kuratora. Nie może ono nastąpić w związku z interesem rodziny. Art. 20 KC (dot. Częściowego ubezwłasnowolnienia):
Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
Przedstawicielem ustawowym, dziecka są rodzice, o ile żyją i nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich. Osoba poniżej 18 roku życia aby dokonać czynności prawnej musi uzyskać zgodę przedstawiciel ustawowego ( dot. Zaciągnięcia zobowiązania (zwiększają pasywa) oraz rozporządzenia. Czynności polegające na nieodpłatnych przysporzeniach (nie są ani zobowiązaniami lub rozporządzeniami) – umowa darowizny nie wymaga akceptacji przedstawiciela ustawowego. Art. 21 KC – możliwość rozporządzania swoimi zarobkami bez zgody przedstawiciela ustawowego, jeśli osoba ta nie została pozbawiona prawa do dysponowania nimi, przez sąd:
Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
Art. 22 KC:
Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
Art. 100 KC – osoba, która nie ma zdolności do czynności prawnych nie może być przedstawicielem, a osoba o częściowej zdolności do czynności prawnych może nim być:
Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.
Zdolność do działań prawnych – działania, które tworzą stan prawny, ale nie są czynnością prawną, i stan podlegający prawu cywilnemu.
Czyn niedozwolony – tworzy określony skutek prawny, (?)
Dobra osobiste- Są to wartości o charakterze niemajątkowym związane z istotą człowieczeństwa, powszechnie uznawane w społeczeństwie. Art. 23:
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
; najważniejszym jest życie, stan cywilny, Art. 24 (przesłanki ochrony dóbr osobistych): istnienie dobra osobistego, jego zagrożenie lub naruszenie, bezprawność ich naruszenia.